T: Produkcja i możliwości zagospodarowania osadów komunalnych oczyszczalni ścieków 1. Problem osadów narasta ze względu na: przyrost ludności, budowę nowych oczyszczalni, wrastający odsetek ludności miejskiej i wiejskiej obsługiwane przez oczyszczalnie 2. Celowość rolniczego wykorzystania osadów wynika z: udział gleb lekkich, potrzeby poprawy ich właściwości, spodku pogłowia zwierząt- nawozy naturalne. Ponadto w EU obowiązuje- zakaz zatapiania osadów ściekowych w morzu, konieczność wprowadzania dyrektywy 99(31) WE dotyczącej ograniczenia składowisk odpadów ulegających biodegradacji, zalecenia przyrodniczego i termicznego ich zagospodarowania.

2011=908 miast, W Europie 2 mln k suchej masy.

Liczba wsi 43007, Liczba oczyszczalni 2287, Podlasie 93% lekkich gleb, Wielkopolska 78%, Osady 563,1 tys.t w 2014r planuje się 700 tys. t

Krajowy Program Ścieków Komunalnych KPOŚK- bezpośrednie wykorzystanie w rolnictwie do nawożenia 10%, wykorzystanie do rekultywacji 20%, Kompostowanie 10%, suszenie i spalanie 20%, składowanie 40%. W zakresie zagospodarowania rolniczego pamiętać należy o restrykcyjności dotyczącej zawartości metali ciężkich, zanieczyszczeń organicznych i bezpieczeństwa sanitarnego. W rolnictwie oraz do rekultywacji terenów na cele rolnicze 3Mg suchej masy/ha/ rok. Do rekultywacji terenów na cele nie rolnicze oraz do uprawy roślin do produkcji kompostów oraz roślin na cele nie spożywcze i nie paszowe 15 Mg suchej masy/ rok. Raz na 3 lata na nie spożywcze 45 ton. Współspalanie- osadów w ilości ponad 1% należy prowadzić ciągły pomiar emisji zanieczyszczeń, w tym HCI i HF a także ciągłych pomiarów prędkości przepływu spali, temp spalin, ciśnienia statycznego spalin oraz współczynnika wilgotności.

T: efekty stosowania PRP SOL w warunkach gleb lekkich Środkowej Wielkopolski

Do nielicznych nawozów dopuszczonych do stosowania w systemie rolnictwa ekologicznego należy PRP SOL. Można stosować pod wszystkie rośliny uprawne w corocznych dawkach 150-300 kg ha-1. PRP SOL to zbilansowana mieszanka granulowanych minerałów na bazie środków wapnujących zawiera 32% CaO, 8% MgO oraz 3,5 % sou (Na) i 3-5% prefiksów, +48 pierwiastków śladowych.

technologia nawożenia PP SOL zakłada: ze w glebie znajdują sie duże zapasy składników pokarmowych fosforu potasu. W zależności od rodzaju gleby zawartość fosforu waha sie w granicach od 300- 6000 kgP h-1. Większość fosforu glebowego występuje w formie niedostępnej dla roślin fosforowych FePO4 i AIPO4, natomiast potas blokowany jest w minerałach ilastych. Zawartość potasu waha sie od 300 do 60000 kg K h-1 jednak ponad 90% tego pierwiastka w glebie znajduje sie w formie niedostępnej dla roślin uprawnych. Wprowadzenie....

płodozmian stosowany został w doświadczeniach: 1ok ziemniaki II jęczmień jary

najczęściej badanymi enzymami glebowymi są fosfotazy i dehydrogenazy- reagują na dzianie czynników resowych. Najściślejsze związki z właściwościami fizyko-chemicznymi gleby wykazują fosftazy (np: ze zwięzłością gleby)

Allelopatia- oddziaływanie miedzy roślinami Allelon-(wzajemny) pathon- cierpieć

w 1937r austriacki fizjolog Hans Molish jako pierwszy wprowadził do literatury termin allelopatia. Jako wzajemne zarówno ujemne jak i korzystne biochemiczne oddziaływanie w obrębie wszystkich klas roślin, włączając w to rożne mikroorganizmy

Allelopathy- future1996 proces w którym zagazowanie wtórne metaboli, wywarzanie przez rośliny, mikroorganizm i grzyby mające wpływ na wzrost i rozwój systemów.... potencjał allelopatyczne

typy: Prawdziwa- uwalnianie do środowiska związków chemicznych, które są toksycznie bezpośrednio po ich wytworzeniu przez roślinę.

FUNKCJONALNA- uwalniane do środowiska substancji, które staja sie toksyczne dopiero po ich przekształceniu przez mikroorganizmy

Związki ALLELELOPATYZNE: ORGANIZM WYDZIELAJACY (DONOR), Organizmy odbierające-akceptor

ZWIAZKI ALLELOPTYCZNE- dzielimy na: Koliny(oddziaływanie roślin wyższych na rośliny wyższe), fotoncydy(rośliny wyższe oddzialywuja na mikroorganizmy), marazminy- (mikroorganizmy na rośliny wyższe), antybiotyki (mikroorganizmy na mikroorganizmy)ZRODLA ZWIAZKOW ALLELOPATYCZNYCH: rośliny uprawne chwasty, mikroorganizmy, liście (największe ilości i szerokie spektrum jakościowe) korzenie, nasiona- liczne inhibitory zabezpieczające je przed gniciem i kontrolujące kiełkowanie, owoce (inhibitory odgrywające ważna role w regulacji kiełkowania roślin), kwiaty (niektóre także cechuje obecność…

SPOSOBY UWALNIANIA ZWIAZKOW ALLELOPATYCZNYCH DO SRODOWISKA- Ewaporacja- uwalnianie lotnych substancji, dotyczy głownie olejków eterycznych należących do terpenoidow, powstających w specjalnych gruczołach roślinnych, skąd dostają sie do atmosfery ŁUGOWANIE- wymywanie przez wódę z opadów atmosferycznych, wódę irygacyjna lub rosę (substancje pektynowe, glikozydy, alkaloidy, flawonoidy) ESKUDACJA- wydzielanie przez system korzeniowy, wydzieliny korzeniowe chwastnicy hamują wzrost korzeni ryżu. Rozkład obumarłych części roślin- najważniejsze źródło podczas degradacji resztek

PODZIAL SUBSTANCJI CHEMICZNYCH ZE WZGLEDU NAICH ZNCZENEEKOLOGICZNE: A)medzygatunkowe: allomony- substancje dające korzyść orgazmowi wydzelajacemu, Kairomony- dające korzyść akceptorowi. Depresanty- ograniczają wzrost lub zatruwają organizm akceptora dla donora obojętne b) wewnątrzgatunkowe: Autoksyny, utoinhibitory adaptacyjne,

PRZYKLADY ODZIALWAN ZWIAZKOW ALLELOPATYCZNYCH NA PROCESY FZYCZNE ZACHODZACE W ROSLINACH- podczas kiełkowania nasion oraz wzrost rozwój siewek, -hamowanie syntezy DNA,RNA, i białek, Zmniejszenie wydajności fosforylacji oksydacyjnej i fosfosyntetycznej oraz akumulacji

-Związki allelopatyczne (BO I DIBOA Zyta kumarna) hamują podziały komórkowe i wydłużanie Komorek u ogórka

Przykłady pozytywne odzialywan- ETYLEN- stymulator kiełkowania nasion, -Lepidimoid znajdujący się w eksudacjach kiełkującej rzeżuchy, gryki i słonecznika silnie pobudza wzrost hipoktyli szarłatu. -Strigol- wydzielany przez system korzeniowy roślin kukurydzy, sorgo, ryz jest sygnałem do kiełkowania nasion

WYKORZYSANE NATURALNCH PRODUKTOW ROSLINNYCH DO CELOW ZAIEWOW: Demokryt 370 r p n e niszczenie korzeni drzew przez traktowanie ich korzeni mieszanina kwiatów łubinu. MOLISH 1973, WOJCIK-WOJTKOWIAK 1998 rośliny uprawne chwasty

PRAKTYCZNE MOZLIWOSCI WYKORZYSTANIA ZJAWISKA ALLELOPATII- wyciągi wodne ze świeżych liści eukaliptusa sa słuszne w walce z chwastami, stosowanie jako nawozu zielonego w rożnych gatunkach należących do rodziny Cruciferae jest efektywne w walce z chwastami. Toksyczne właściwości saponin wstępujących w lucernie siewnej mogą być w wykorzystanie w ochronie roślin chmielu przed niektórymi patogenami i szkodnikami. herbicydowe właściwości gryki, siewy mieszane- wysoka produktywność dając wyższe plony mniejsze narażenie na ataki patogenów i szkodników. zastosowanie wodnego ex traktu z sorgo w postaci dwukrotnego oprysku jako naturalnego herbicydu w monokulturach pszenicy.

TRUDNOSCI ZWIAZANE ZE STOSOWANIEM NATURALNYCH HERBCYDOW- Nieselektywna aktywność , duże koszty, krotki okres trwania w środowisku toksyczne lub nawet rakotwórcze działanie dla ludzi, alergeny, METODY BADANIA ZJAWISK - ekstrahowanie allelo- związków z materiału pod wpływem zimnej wody , dobrze zbadać aktywność wykonuje sie najczeciej na płytkach Petriego wyłożonego bibułą lub piaskiem. Narzędzie pomiarowe- roślina (kiełkowanie dl korzeni części nadziemnych siewek) korzenie najczęściej wykazują większa wrażliwość na sadzenie, kilka rodzajów biotestow- większa pewność istnienia aktywności allelopatycznej, wyciągi z resztek zmielonych przejawiają wyższa toksyczność od wyciągów z resztek suszonych, wyciągi z resztek zmielonych przejawiają sie wyższa toksycznością o wyciągu z resztek ciętych,

niekorzystne dzialanie: pszenica, jeczmien, marchew

ALLELOHERBICYDY- naturalne środki biologiczne, które swoje potencjalne działanie fitotoksyczne zawdzięczają wyizolowanym z roślin czy mikroorganizmów glebowych substancjom chemicznym. WYKORZYSTANIE PRKTYCZNE W WALCE Z CHWASTAMI- gryka słonecznik- redukują wschody Amarnthus, sorgo- na istnie stosowane ekstrakty wodne b.dobre rezultaty w regulacji zachwaszczenia pszenicy ozim soi kukurydzy.

WYKORZYSTANIE PRAKTYCZNE: Preparaty Argol oraz Cinch które swoim składzie jako substancje aktywna zawierają cinmetyline. Substancja ta jest strukturalnym analogiem cyklicznego monoterpenu 1,8- cinelo, substancji będącej składnikiem olejków eterycznych wielu gatunków roślin. Cinmetylina jest inhibitorem syntezy asparaginowej enzymu biorącego udział w biosyntezie aminokwasów. działanie jej polega na hamowaniu procesów biosyntezy aminokwasów w roślinach.

bIOLAFOS JEST PROHRBICYDEM który w Komorkach roślinnych ulega przekształceniu fosfinotrycyne. Związek ten otrzymywany jest również na drodze syntezy chemicznej jako glufosynat amonowy. Jest on składnikiem syntetycznych herbicydów o rożnych nazwach handlowych. Pobodnie jak bialafos glufosynat amonowy jest inhibitorem syntezy glutaminowej. Herbicydy z tej grupy chemicznej są środkami nieselektywnymi. Na drodze z promieniowców treptomyces hygroscopius i streptomyces viridochromogenes jest otrzymywane tripeptyd onaziwe balafos (bilanafos). mechanizm działania tej substancji polega na zahamowaniu akywnosci syntezy glutaminowej. Wynikiem tego procesu jest nagrodzenie amoniaku. Jednak związek ten nie jest głównym sprawca uszkodzeń rośliny, gdyż.....

ZALETY ALLELOHERBICYDOW- inny niż u herbicydów syn tycznych mechanizm działania, inne struktury chemiczne niż u herbicydów syntetycznych, większość substancji naturalnych jest rozpuszczalna w wodzie, krótszy okres polrozkladu (DT 50), znikome prawdopodobieństwo wystąpienia odporności, możliwość produkcji syntetycznych substancji na bazie naturalnych związków chemicznych.

WADY- złożona struktura (duża masa cząsteczkową) co powoduje duże trudności w syntezie (wieloetapowość produkcji), pozyskiwanie naturalnych substancji (ekstrakcja) jest praco i czasochłonne a co za tym idzie mało opłacalne ekonomicznie, wytworzone analogi są bardzo często mnij aktywne lub trąca swoje pierwotne właściwości, może wystąpić odczyn alergiczny lub toksyczny względem ssaków, mała stabilność w środowisku. BIOHERBICYDY- są środkami wykorzystującymi naturalne właściwości mikroorganizmów żywych: bakterii czy grzybów do niszczenia konkretnych gatunków chwastów. Mykoherbicydy- odnosi sie tylko do grzybów a właściwie ich zarodników które są wykorzystywane jako substancja aktywna preparatu do niszczenia chwastów. ZASTOSOWANIE BIOHERBICYDOW- zwalczanie chwastów w zamkniętych pomieszczeniach (szklarnie), na ograniczonych powierzchniach (sady, parki, pobocza) lub terenach chronionych. Ponadto do niszczenia: gatunków inwazyjnych, blisko spokrewnionych z roślina uprawna, gatunków wieloletnich, gatunków odpornych na syntetyczne herbicydy. ZALETY BIOHRBICYDOW- występują jako na naturalne jednostki chorobowe w środowisku rolniczym (dlatego z punktu widzenia ekotoksykologii są one zwykle mniej szkodliwe dla środowiska niż syntetyczne herbicydy), duża selektywność względem zwalczania gatunku chwastu, minimalne ryzyko uszkodzenia rośliny uprawnej, znikome prawdopodobieństwo wystąpienia odporności, względnie duża stabilno w środowisku (przetrwalniki grzybowe) WADY- obniżona skuteczność działania większości bioherbicydów przy dużej wilgotności oraz w obecności promieniowania UV, nie wystarczająca skuteczność działania- uzależniona od ilości aktywnych zarodników, ograniczone spektrum działania (niewielkie obszary). PRZYKLADOWE PERSPEKTYWY ROZWOJU ALLELHERBICYDOW I BIOHERBICYDOW- izolacja i produkcja allelopatyn z roślin przy użyciu metod biotechnologicznych (np inżynierii genetycznej) powodując nadprodukcje tych substancji. produkcja na skale przemysłowa roślin uprawnych- transgenicznych posiadających swój własny (zwiększony) lub zapożyczony od innych organizmów potencjał allelopatyczny. MYTOKSYNY METABOLIY SZKODLIWE DLA CZLOWIEKA I ZWIERZAT

MIKOTOKSYNY- to metabolity wtórne grzybów mikroskopowych, określanych tez potocznie pleśniami. ROLA GRZYBOW MIKROSKOPOWYCH W SROOWISKU- saprotoficzna (120 tys gat)- usuwają resztki organiczne tworząc humus zapewniają sobie stale miejsce w obiegu materii. Symbiotyczna- mikoryza. Wytwarzają enzymy i związki stosowane w przemyśle spożywczym (produkcja jogurtów, piwa, produkcja przypraw, sery pleśniowe, fermentacja alkoholowa- lotne nadają smak, farmaceutycznym, włókienniczym i oczyszczaniu ścieków. Antybiotyczna (toksyczne dla mikroorganizmów) (penicylina Fleming1929 dobrodziejstwo ludzkości). Fitotoksyczna- sa szkodliwe dla komorek tkanekroslin zmieniają przepuszczalność błon komórkowych, zakłucaja podziały mitototyczne w komorkach ograniczają kiełkowanie

KIEDY TWORZA SIE MIKOTOKSYNY- powstają w czasie wegetacji zbóż przedzniwami, tworzone po zbiorach podczas magazynowania produktów. W artykułach spożywczych i paszach stwierdzono około 20 toksyn występujących w większych stężeniach, rozwijające sie w pomieszczeniach.

Najistotniejsze mikotoksyny w skali światowej- aflatoksyny, ochratoksyn, deoksyniwalenol wraz z pochodnymi, zearaleon i pochodne, fumonizyna A

T:GRZYBY Gdzie bytują grzyby w pomieszczeniach? w kurzu domowym (5-20%) Mucor, panicilius, Klimatyzatory, wentylatory, płyty gipsowe, papier, tapety, w klatkach ze zwierzętami, w doniczkach z roślinami Grzyby rozwijające się w pomieszczeniach: podrażnienia błon śluzowych, wywołują alergie uczulenia (alergeny inhalacyjne, alergeny

pokarmowe. Wywołują podrażnienia nerwu trójdzielnego (m. lotne), toksyczność. Rodzaje Aspergillius, penicillium rozwijają się podczas przechowywania płodów rolniczych. grzyby przechowalniowe oddziaływanie na układy i tkanki: rakotwórczość, mutagenność, osłabienie układu odpornościowego, hepatotoksyczność, chudnięcie, depresje i zanik mięśni u drobiu. Toksyny- Ochratoksyna A (OTA) tworzona w trakcie nie właściwego przechowywania ziarna (szczególnie W. Brytani, kraje skandynawskiej- wilgotny klimat, wysoka wilgotność ziarna podczas zbiorów. Obecność ochra toksyn (OTA) w ziarnie zbóż i mieszankach paszowych, winogronach i produktach winogron. Najbardziej podatne żyto i pszenica najmniej jęczmień pszenżyto i kukurydza. Sprzyja zanieczyszczenie ziarna glebą nasionami chwastów i uszkodzenie ziarna. Stwierdzono przechodzenie ochra toksyny A do krwi i kumulację w tkankach. Może występować w podrobach szynkach i kiełbasach, najbardziej wrażliwe: zarodki kurze psy i owce drób najmniej wrażliwe szczury dorosłe. Ochraktoksyna A (OTA) oddziaływanie na układy i tkanki- rakotwórczość, embriotoksyczność i teratogenność, osłabienie układu odpornościowego i krzepliwość, neurotoksyczność, upośledza wchłanianie wit A, C, E, częściowy rozkład toksyny w żwaczu, 2-4 mg w paszy- duża śmiertelność drobiu.

Żółta karłowatość jęczmienia- wirusowa choroba zbóż oraz wielu innych roślin jednoliściennych. Objawy- tej choroby zależą od gatunku wirusa i zaatakowanej rośliny. Może powodować duże straty plonu ziarna rzędu kilkudziesięciu procent. Jest przenoszona przez mszyce. Jest to dość powszechnie występująca choroba wirusowa. jej obecność stwierdzono we wszystkich rejonach uprawy zbóż. Atakuje ponad 100 gatunków roślin jednoliściennych. Objawy- 2 symptony zahamowaniem wzrostu i przebarwienie liści. Kolor zależy od gatunku rośliny, liście owsa Liście owsa przebarwiają się na amarantowo, pszenicy na czerwono, żyta na rdzawo, a pszenżyta i jęczmienia na żółto. Choroba uwidacznia się wpierw na końcówkach liści, następnie objawy rozprzestrzeniają się w kierunku pochwy liściowej. Najdłużej zielona pozostaje część blaszki liściowej skupiona blisko nerwu, jak również najmłodsze liście, które często nie wykazują przebarwień. Zaatakowane rośliny są niższe od zdrowych (najbardziej jest to widoczne u jęczmienia) i cechują się zmienionym pokrojem oraz sztywnymi liśćmi. Mogą też się obficie krzewić. Ponadto porażone rośliny wykształcają mniej źdźbeł, o krótszych kłosach. Wirus żółtej karłowatości jęczmienia wpływa na mniejszą liczbę ziaren w kłosie oraz na mniejsza ich masę i gorszą jakość. Chorobę wywołuje wiele wirusów. W Polsce najczęściej stwierdza się obecność wirusów żółtej karłowatości jęczmienia (BYDV-MAV) i (BYDV-PAV) oraz wirusa żółtej karłowatości zbóż. Wirusy wywołujące tę chorobę są zbliżone pod względem morfologii. Są to wirusy sferyczne o średnicy około 20-25 nm. Na otoczkę białkową składają się 2 białka: białko fuzyjne i podstawowa jednostka budowy kapsydu, o masie atomowej odpowiednio 65 i 22 kDa. Prócz 2 gatunków (BYDV-PAV i BYDV-MAV), pozostałe gatunki różnią się serologicznie, co powoduje kłopoty przy ich diagnozowaniu. Objawy wywołują małe sferyczne wirus o średnic 25 mm do niedawna uważane za niezależące do jednego gatunku Barley yellow dwarf virus (BYDV) w grupie luteovirus. Ostatnio w ramach tego gatunku wyróżniono 5 szczepów (tzw izolatów): MAV, PAV, RPV, RMV, SGV. Obecnie te szczepy uznaje się za odrębne gatunki a dodatkowo wyróżniono 2 nowe gatunki wywołujące objawy ŻKJ. (bydv-may, bydv-pav, bydv-rpv, bydv- rmv, bydv-sgv, bydv-gpy, bydv-rgv wirusy te występują w komórkach łyja gospodarzy w stosunkowo niskiej koncentracji. Skarłowacenie jest najbardziej widoczne u roślin jęczmienia najgroźniejsze w skutkach jest jesienne porażenie zbóż ozimych. Diagnostyka- metody serologiczne, elektrono mikroskopowe ( w szczególności immunoelektronomikroskopowe) biologiczne, molekularne, w szerszej praktyce najcześciej test immunoenzymatyczny ELISA. Pierwsza infekcja w Polsce 1983r, Do 2000 r nie obserwowano nasilenia ŻKJ na zbożach, od 2001 r wzrost liczby porażeń- pszenica ozima południowo-wschodnia Polska. W 2002 r pojawiła się w dużym nasileniu w zachodniej części Polski (opolskie, dolnośląskie, też w Wielkopolsce). Ochrona- wysiew odmian odpornych, przyśpieszenie siewów wiosennych i opóźnianiu jesiennych, można również stosować aficydy. W zapobieganiu występowania ŻKJ ważna jest roślin- odmian o zwiększonej odporności. WEKTORY- wirusy zbóż mogą by c przenoszone przez mszyce, skoczki i pierwotniaka P. graminis. Rodzaj wektora ma duże znaczenie przy doborze odpowiedniej metody zapobiegania i zwalczania wiroz. OBJAWY ŻKJ: przebarwienia liści i zahamowanie wzrostu, na jęczmieniu kolor intensywne żółty, na pszenicy kolor pomarańczowo- czerwony, na osie kolor czerwono- fioletowy. Częstym zjawiskiem jest jednoczesne występowanie kilku wirusów wywołujących objawy chorobowe (SA to tzw infekcje mieszane) OBJAWY- żółta karłowatość jęczmienia ma dość złożoną epidemiologię: duża liczba porażonych gatunków wirusów, duża liczba porażonych roślin oraz ich zmienność jak i zmienność warunków pogodowych. Zagrożenie przez cały okres wegetacji. Rozwój choroby zależy od nalotów mszyc (okres letnio-wiosenny oraz jesienny). W terminie wiosna- lato wirus jest przenoszony ze zbóż ozimych na jare a następnie na kilurydzę. Optymalna temperatura do namnażania wirusa i pojawienia się objawów chorobotwórczych wynosi 16-24 C. W trakcie zimy choroba się nie rozwija, a wirus często może się znajdować w pszenicy- najlepsze zimowy rezerwuar. Wektor wirusa- mszyca zbożowa- choroba na najostrzejszy przebieg kiedy zostaną zaatakowane już siewki przy długiej i ciepłej jesieni. Wiosną widoczne jest silne porażenie, które może być źródłem infekcji wtórnych. Objawy- porażenia wtórnego występują po około 20 dniach od zakażenia. Intensywność wystąpienia objawów chorobotwórczych zależy od: gatunku wirusa, odmiany zboża i warunków pogodowych. VIRUS WDV- jego obecność została ujawniona w ostatnich latach, należy do rodziny Geminiviridae, posiada cząstki sferyczne niepełne, w postaci dwoinek 18x30nm, przenoszony jest przez skoczka Psammotettix alienus), poraża pszenicę i jęczmień. Objawy- silne zahamowanie wzrostu rośliny, skarłowacenie często niewykształcenie kłosów, nawet zamieranie roślin. Wiriony WDV są praktycznie niewykrywalne w soku chorych roślin w mikroskopie elektronowym ale są łatwo wykrywalne metodą ELISA. Począwszy od 1999r rozpoczęto regularne obserwacje tego wirusa na terenie Wielkopolski, od 2002 r również w innych rejonach kraju. Zwalczanie- optymalny siew aby uniknąć porażenia jesiennego (loteria bo nie wiadomo kiedy będzie natężenie mszyc), odmiany odporne. Jesienne porażenie zbóż jest źródłem wtórnych infekcji- w rejonach szczególnie zagrożonych zaleca się oprysk 5 tyg po wschodach (paż-listopad), zaprawy nasienne z insektycydami- jest to przyszłość ochrony (aktualnie również), odmiany odporne, nie ma źródeł dominującego genu odporności pszenicy- źle bo to głównie zboże

WIRUSY DOGLEBOWE- wektor- pierwotniak ( do niedawna uznawany jako grzyb)- Polymyxa graminis. Jest to wektor niespecyficzny- przenosi całą grupę wirusów. Wytwarza zarodnie przetrwalnikowe- źródło emisji zarodników, jeśli wniknie do nich wirus Ne ma możliwości walki. Polymyxa graminis zagraża Polsce bardzo, jest już w Niemczec, będzie nieusuwalna, ratunek w hodowli odmian odpornych. Jeżeli Polymyxa jest w środowisku to jest już na zawsze- potwierdzono 20 letnią przeżywalność. Kukurydza jest gatunkiem często porażonym przez wirusy charakterystyczne dla gatunku zbóż: wirus żółtej karłowatości jęczmienia- BYBV-MAV i BYDV-PAV, Wirus smugowatej mozaiki pszenicy- WSMV, Wirus mozaiki trudzono wirusa karłowatej mozaiki kukurydzy MDMV Wirus mozaiki trzciny cukrowej- SCMV.

GMO- ORGNIZMY MODYFIKOWANE GENETYCZNIE, organizmy transgeniczne- są to organizmy które zawierają w swoim genomie (czyli informacji genetycznej informacji) obce geny pochodzące z innego organizmu żywego. Dziedzina nauki zajmująca sie modyfikacjami organizmów jest inżynieria genetyczna- umożliwia wyizolowanie i namnażanie dowolnego genu z dowolnego organizmu i za pomocą rożnych metod wprowadzania go do genomu modyfikowanego organizmu. Cele: zmniejszenie strat plonu i redukcja nakładów (odporność na szkodniki - odporność na omacnice ECB, odporność na stonkę kukurydziana Diabrotica sp CRW Odporność na choroby -odporność na pleśnie/mykotoksyny, odporność na nicienie SCN, Odporność na herbicydy. Możliwość wykorzystania nowych cech w uprawie na ziarno i kiszonkę (żywienie zwierząt- wyższa zawartość oleju, mniejsze wydalanie związków fosforowych, zmodyfikowane białko, mieszance kiszonkowe) konsumpcja przez ludzi, produkty przemysłowe. Przykładowe cechy wprowadzone droga inżynierii: odporność na owady- bawełna kukurydza, ziemniak, soja, ryz, pomidor, tytoń, łubin, pszenica. Odporność na wirusy- tytoń , soja, pomidor, ziemniak Odporność na choroby grzybowe- pomidor, ryz, ziemniak odporność na choroby bakteryjne- ryz Zmiana zawartości i składu kwasów tłuszczowych- rzepak, soja. Transformacja- proces przemieszczania genów miedzy gatunkami. Produktem transformacji są rośliny transgeniczne (identyfikacja i izolacja odpowiednich genów, przygotowanie kultur komórkowych, umieszczenie genów w kulturach komórkowych, ocena obecna i ekspresji genów, transformacja cechy produktu do handlu. Konstruowanie genu- promotor- transgen- marker/ Bombardowanie cząsteczkowe- Gen (promotor, transgen, marker) Działo genowe- pierwsza i druga komora, membrana. Badanie roślin transgenicznych- umieszczenie genu (obecność genu, liczba kopii) ekspresja genu(test ELISA) skuteczność genu(badanie cechy w testach laboratoryjnych szklarniowych polowych) badanie mieszańców (badania badania). Transformacja jest praktycznym narzędziem, jest długotrwałym i kosztownym procesem. Najwięcej uprawia sie z GMO- soja, kukurydza, bawełna, rzepak. Najczęstsze modyfikacje- herbicydy, odporność na szkodniki i choroby. Najwięcej produkują USA 70,1% , Brazylia 40,3%,Argentyna 24,4%, Indie 11%,Kanada 10,8%, Chiny 4,2% w Europe- Rumunia, Słowacja, Hiszpania, Czechy. Wzrost o 3% w produkcji co do 2012 , w 2013 r było 175,2 miliony ha. Omacnica prosowianka- zwalczanie pułapki, agroopryski samolotem, opryski,

KIŁA KAPUSTY- źródło zakażenia- Sprawcą kiły jest pasożyt należący do pierwotniaków - Plasmodiophora brassicae Głównym źródłem porażenia są zarodniki przetrwalnikowe zwane pływkami Bardzo trwałe, odporne na niekorzystne warunki pogodowe, Rozwijają się tylko wewnątrz żywych komórek roślin, Choroba znana od XIIIw.

Podczas 54 sesji naukowej Instytutu Ochrony Roślin, przedstawiono wyniki badań nad zasięgiem występowaniem w Polsce kiły kapusty. Prace prowadziły wspólnie: Instytut Genetyki Roślin PAN oraz Instytut Ochrony Roślin w latach 2011-2013.

Patogen w wysokim nasileniu notowany jest w rejonach intensywnej uprawy roślin żywicielskich, którymi są warzywa kapustowate. Wzrost obszaru uprawy rzepaku, na którym również choroba się rozwija przyczynił się do dalszego jej rozprzestrzenienia. W latach 2011-2013 prowadzono badania nad rozpowszechnieniem patogena. Prowadzono je w oparciu o próby losowo pobrane z terenu wszystkich województw  i większości powiatów Polski. Łącznie  zebrano 1500 próbek glebowych. Szczególne nasilenie występowania patogena odnotowano na Pomorzu Zachodnim, Warmii, Opolszczyźnie i  Dolnym Śląsku. Tempo rozprzestrzeniania się choroby jest bardzo wysokie. Można się spodziewać że porażenie będzie niedługo dotyczyć większości pól gdzie w zmianowaniu często uprawiany jest rzepak. gatunki narażone- Rzepak ozimy, Rzepak jary, Brukiew, Rzepa, Kapusta głowiasta, Kapusta pekińska, Kalafior Kalarepa, Brokuł, Rzodkiewka, Brukselka OBJAWY- Na korzeniach porażonych roślin, zarówno na głównym, jak i na bocznych, i niekiedy także na hipokotylu widoczne są pojedyncze lub liczne narośla (guzy) o kulistym, nieregularnym, maczugowatym kształcie o kolorze początkowo biało-kremowym, później brunatnym Objawy można zauważyć także na częściach nadziemnych roślin w postaci żółtych lub czerwono-fioletowych przebarwień , Zmniejszenia liści, zahamowania wzrostu, przyspieszonego kwitnienia i dojrzewania, więdnięcia, a czasami zamierania, Porażenie występuje placowo, Rozpadające narośla wydzielają charakterystyczny, nieprzyjemny zapach gnijącej kapusty, Niedobory wody powodują więdnięcie roślin i utrudnienie w pobieraniu i przewodzeniu substancji pokarmowych. czynniki sprzyjające rozwojowi- ph gleby- optimum do infekcji ph 5,3-5,7, natomiast ph powyżej 6,5 spowalnia tempo infekcji. Temperatura gleby – rozwój choroby następuje w szerokim zakresie temperatur od 14 do 35°C (minimum termiczne 14°C a optimum temperatur wynosi 18-24°C) Wilgotność gleby - sprzyja tempu infekcji roślin szczególnie w warunkach nadmiernej wilgotności gleby i  wywołanej intensywnymi opadami po siewie rzepaku Nieuregulowane stosunki wodne – ułatwiają aktywne poruszanie i przemieszczanie zarodników w glebie Zarodnie kiły mogą być przenoszone z cząstkami gleby, przez zwierzęta i sprzęt uprawowy. Przenoszenie zarodników z cząstkami gleby przez wiatr. Choroba może być przenoszona z nawożeniem organicznym Zbyt wczesny siew, Pozostawanie samosiewów rzepaku po zbiorze rzepaku, Duże nasilenie chwastów z rodziny kapustowatych – brak ich skutecznego zwalczania

Trwałość zarodników – odporność na suszę, niskie temperatury oraz brak w glebie organizmów antagonistycznych, Gleby torfowe, gliny i iły, Gleby źle zmeliorowane, zwięzłe, zlewne, oglejone z tendencją do zaskorupiania się. OGRANICZANIE WYSTĘPOWANIA- Dwie główne zasady: I Przestrzeganie zasad agrotechnicznych

II Uprawa odmian odpornych METODY OGRANICZAJĄCE WYSTĘPOWANIE-

Przerwa w uprawie rzepaku i innych roślin kapustowatych na tym samym polu – w przypadku wystąpienia kiły kapusty przerwa powinna trwać 7-9 lat , Dokładnie przyorywać resztki pożniwne – zniszczenie samosiewów i chwastów, Nie uprawiać w międzyplonach ścierniskowych gorczycy i rzepiku, Utrzymywanie odpowiedniego pH 6,5-7,2, Poprawa struktury gleby, Unikanie wczesnego siewu, Czyszczenie maszyn i narzędzi . W rejonach zagrożonych wystąpieniem kiły kapusty starannie i często kontrolować pola rzepaku oraz pobliskie nieużytki

Obecnie nie ma żadnego zarejestrowanego preparatu chemicznego skutecznego w zwalczaniu sprawcy kiły kapusty

Uprawa odmian o zwiększonej odporności

SY Alister – odmianę cechuje odporność na patotypy kiły a także wyróżnia ją wysoka zimotrwałość oraz wysokie plonowanie

• Mendel F1, niemieckiej hodowli NPZ-Lembke

• Andromeda, francuskiej hodowli Limagrain

Odmiany odporne należy sieć na polach zainfekowanych lub zagrożonych i nie należy mieszać odmian o obniżonej podatności z odmianami wrażliwymi

ZALESIANIE- Zazielenienie Wspólnej Polityki Rolnej =Zgodnie z projektem Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej, przedstawionym w październiku 2011, Wspólna Polityka Rolna (WPR) po roku 2015 ma być bardziej „zielona”. Zazielenienie WPR oznacza uzależnienie udzielania płatności dla rolników, w tym dopłat bezpośrednich, od spełniania przez nich dodatkowych wymogów związanych z ochroną środowiska. Płatności będą udzielane dla rolników, którzy dostarczają dla nas wszystkich dóbr publicznych, takich jak: czysta woda, atrakcyjny krajobraz, czy wysoka różnorodność biologiczna. Obowiązkowe trzy praktyki: dywersyfikacja upraw, utrzymanie TUZ, utrzymanie obszarów proekologicznych (EFA) na gruntach rolnych. Od 1 stycznia 2015 roku każde gospodarstwo powyżej 15 ha, będzie zobowiązane do utrzymania obszaru proekologicznego, odpowiadającego powierzchni 5% (później 7%) gruntów ornych zadeklarowanych we wniosku o dopłaty bezpośrednie. Rolnik będzie miał stosunkowo duży wybór.

Obszarem proekologicznym będą mogły być np. strefy buforowe, wszelkie systemy rolno-leśne, grunty ugorowane, tarasy, zagajniki o krótkiej rotacji, międzyplony, uprawy wiążące azot, oraz elementy krajobrazu od wielu lat, na stałe, wpisane w otoczenie gruntów rolnych rolnika. Do obszarów proekologicznych w kategorii elementy krajobrazu będą mogły być zaliczamy: żywopłoty i strefy zadrzewione - maksymalna szerokość do 10 m, pojedyncze drzewa - średnica korony drzew minimum 4m, zadrzewienia liniowe - średnica korony drzew minimum 4 m (przestrzeń między koronami drzew nie powinna przekraczać 5 m) zadrzewienia grupowe - korony drzew powinny się stykać i wielkość zagajników nie powinna przekraczać powierzchni 0,3 ha, miedze śródpolne - o szerokości od 1m do 20 m, na których nie jest prowadzona produkcja rolna, oczka wodne- o powierzchni maksymalnej do 0,1 ha - zbiorniki zawierające elementy betonowe albo plastik nie będą kwalifikowane Rowy - o maksymalnej szerokości 6 mtradycyjne mury kamienne- będą wliczane po ustaleniu ich regionalnych właściwości proekologicznych

Ustalona lista obszarów kwalifikujących się jako obszary EFA została zwarta w rozporządzeniach z 17 grudnia 2013. Komisja Europejska szczegółowo ustaliła wymogi i kryteria dla poszczególnych elementów uznawanych za obszary proekologiczne.

Obejmuję one: 1.Grunty ugorowane – na których nie jest prowadzona produkcja rolna,

2.Tarasy, 3.Elementy krajobrazu (żywopłoty, pojedyncze drzewa, zadrzewienia grupowe, miedze śródpolne, oczka wodne, rowy, tradycyjne ściany skalne) 4.Strefy buforowe, 5.Systemy rolno-leśne, 6.Obszary objęte zagajnikami o krótkiej rotacji, 7.Obszary zalesione w ramach PROW, 8.Obszary pod międzyplonami lub pokrywą zieloną, 9.Obszary pod uprawami wiążącymi azot Wymogi zazielenienia nie dotyczą gospodarstw, w których ponad: 75% kwalifikujących się gruntów rolnych to użytki zielone, 75% gruntów ornych stanowią trawy, pasze zielonych, odłogi i rośliny strączkowe, 75% gruntów rolnych objętych jest programami rolnośrodowiskowymi. DYWERSYFIKACJA UPRAW- do 10 ha GO → zwolnione;

> 10 ha, ale ≤ 30 ha GO → 2 uprawy, w tym uprawa główna max. 75 %;

> 30 ha GO → minimum 3 uprawy, w tym uprawa główna max. 75%, a dwie uprawy główne łącznie max. 95% GO. górnych pułapów nie stosuje się, kiedy uprawą główną jest trawa lub inne pasze zielone; „uprawa” oznacza każdy rodzaj w klasyfikacji botanicznej, a także grunt ugorowany; formy ozime i jare - odrębne uprawy, nawet jeśli należą do tego samego gatunku. UTRZYMANIE TUZ- na poziomie gospodarstwa → minimum 95% powierzchni TUZ z 2014 roku; możliwość złagodzenia wymogu: weryfikacja na poziomie regionalnym lub krajowym pod warunkiem, że: udział TUZ w całkowitej powierzchni UR w regionie będzie na względnie stałym poziomie. KARY ZA BRAK ZAZIELENIANA- Obniżenie płatności dla niedostosowanych gospodarstw: w 1 i 2 roku→ o 100% kwoty „płatności zielonej”; w 3 roku → do 120% kwoty „płatności zielonej”; w 4 roku → do 125% kwoty „płatności zielonej”.

ROLNICTWO PRECYZYJNE - GOSPODAROWANIE WSPOMAGANE KOMPUTEROWO – COMPUTER AIDED FARMING SYSTEM Wyposażenie maszyn rolniczych w komputerowe panele kontrolne oraz programy komputerowe, które rejestrują, przechowują i analizują dane . Siewniki, kombajny, opryskiwacze, rozrzutniki nawozów

Rejestracja wielkości plonu w danym miejscu pola – najważniejszym elementem systemu DGPS = Differential Global Positioning System – pozwala wyznaczać współrzędne miejsc, z których pobiera się próby. Grupy czynników decydujących o przestawianiu się rolników na system rolnictwa precyzyjnego: Czynniki ekonomiczne, Czynniki środowiskowe, Czynniki demograficzne. A) CZYNNIKI EKONOMICZNE- W USA i UE stopniowe odchodzenie od subsydiowania produkcji rolnej, co zmusza rolników do stosowania precyzyjnych technologii siewu, nawożenia, ochrony roślin itp.- możliwość obniżenia kosztów własnych

osiąga się przez dostosowanie ilości środka produkcji do rzeczywistego potencjału plonowania pola. B) CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE Przepisy prawne wielu krajów

ograniczają nawożenie i stosowanie chemicznych środków ochrony roślin w celu zmniejszenia koncentracji azotanów i pestycydów w wodzie. RP godzi interesy rolnicze i środowiskowe bez spadku plonu. CZYNNIKI DEMOGRAFICZNE Światowy Szczyt Wyżywienia FAO – Rzym, 13-20 paźd. 1996.-Ludność rośnie szybciej niż produkcja

żywności UE i USA – nie grozi przeludnienie w tych regionach - trzeba uzyskiwać

coraz wyższe plony z ograniczonego areału ziemi z zachowaniem czystego środowiska

HISTORIA RO W USA- Początek w latach 80-tych – opracowanie urządzenia do precyzyjnego stosowania nawozów (gleboznawcy + inżynierowie) .Lata 1988-1993 – siewniki nawozów,

opryskiwacze, i kombajny kierowane GPS. GPS – Global Positioning System Wojskowy system zaadoptowany w USA do celów cywilnych jako referencyjny globalny system pozycjonowania – DGPS = Differential Global Positioning System DGPS – system satelitów + naziemne sygnały ze stacji referencyjnych. GPS DLA ROLNIKA GPS jest dostępny na całym świecie przez 24 godziny , GPS zapewnia precyzję GPS jest darmowy . System składa się z 24 satelitów krążących na orbicie wokół naszej planety. Odbiorniki na Ziemi używają ich jako punktów odniesienia aby określić pozycję na ziemi. Odbiornik GPS mierzy czas w jakim fale radiowe trafiają do niego z satelitów i używa tego czasu aby skalkulować odległość od satelity. Przynajmniej cztery satelity są potrzebne aby w miarę dokładnie określić pozycję na ziemi. Pozycja satelitów jest znana i na podstawie obliczonych odległości możliwe jest określenie współrzędnych geograficznych odbiornika.

BŁĘDY GPS- Standardowa dokładność GPS to ok. 3-5 metrów - związane jest to z zakłóceniami związanymi z przejściem fal radiowych przez warstwy atmosfery, niedoskonałością zegarów w odbiornikach, odbiciami sygnału.

Dokładność rzędu 3-5 metrów jest zdecydowanie niewystarczająca dla celów precyzyjnego rolnictwa -w celu zwiększenia dokładności stosuje się kila metod korekcji błędu GPS :

1. DGPS: tzw. Korekcja różnicowa :

a) Europejski system korekcji różnicowej występuje pod nazwą EGNOS.

W uproszczeniu, system korekcji różnicowej polega na współpracy dwóch odbiorników GPS. Jeden z nich jest na stałe osadzony w dokładnie określonym punkcie na ziemi, takie stanowisko nosi nazwę stacji referencyjnej. Drugi odbiornik to taki który pracuje np. Na naszej maszynie w celu określenia naszego położenia. b) Korekcja OmniStar:

*OmniSTAR jest wiodącym komercyjnym dostawcą korekcji różnicowej GPS

*Podstawa działania jest bardzo podobna do EGNOS. Różnice występują w systemie przetwarzania danych, gdyż jest to system ogólnoświatowy, łączący kilka sieci kontrolno-obliczeniowych.

*Różnica również występuje w nadawaniu korekcji, sygnał korekcyjny rozsyłany jest przez własne satelity geostacjonarne w dwóch różnych częstotliwościach jednocześnie. Dzięki temu sygnał ten pozwala na uzyskanie dokładności 5-10 cm – Omnistar HP+. Dokładność taka wymaga zastosowania specjalistycznego odbiornika oraz wykupienia usługi abonamentowej na określony okres czasu.

*OmniStar posiada około 100 stacji referencyjnych na całej ziemi, 3 globalne sieci kontrolno-obliczeniowe oraz 6 satelitów geostacjonarnych.

2. Korekcja RTK:

*Najbardziej dokładna metoda lecz bardziej skomplikowania dla użytkownika. Polega na zastosowaniu własnej stacji referencyjnej oraz odbiorników zainstalowanych na maszynach. Stacja referencyjna oblicza błąd GPS, następnie błąd rozsyłany jest do odbiorników drogą radiową w czasie rzeczywistym. Ze względu na to, że odbiorniki pracują w niewielkiej odległości od stacji referencyjnej, oraz dzięki wyeliminowaniu drogi satelitarnej do przesyłu korekcji, osiągamy dokładność rzędu 1-2 cm. Korekcja jest bezpłatna. Korekcja OmniSTAR OmniSTAR HP+ jest to kombinacja technologii (omnistar BV i XP), w celu zwiększenia wydajności i dokładności. Dzięki temu osiągane dokładności są lepsze niż 10 cm poziomo orazv15cm w płaszczyźnie pionowej. Takie nawigacje jak Ez-Guide 500 oraz Ag FmX przystosowane są do odbioru sygnału korekcyjnego Omnistar

EZ-GUIDE 500- Zastosowanie: prowadzenie maszyn rolniczych (ciągnik, kombajn) na pasach równoległych podczas siewów, oprysków w celu wyeliminowania zakładek lub omijaków. Tworzy kolorowe mapy zabiegowe, które można wydrukować zaraz po skończeniu zabiegu, pozwala wprowadzić znaczne oszczędności na paliwie, zwiększa wydajność i komfort pracy. Idealnie sprawdza się przy nawigacji o największej dokładności.

AG FMX- Urządzenie posiada wbudowane dwa odbiorniki GPS/GLONASS z pełną gamą dokładności - od EGNOS do RTK GPS+GLONASS. Standardowo uruchomiony jest jeden odbiornik, drugi aktywuje się zakupionym kodem z odpowiednią Anteną.

Jak dokładny jest OmniSTAR HP+?

• poniżej 1 metra w pierwszej minucie działania
  - 4- 5 cm po kilkunastu minutach

Obecnie dokładność naprowadzania przy jeździe równoległej wynosi 1cm

Zasięg terytorialny usług:

Obecnie dla celów rolniczych oferowane są 3 zakresy działania subskrypcji OmniSTAR:
a) Farm Licence: obejmuje obszar o promieniu 50 km od punktu podanego przez użytkownika
b) Regional: obejmuje działaniem obszar Polski
c) Continental: dla obszaru całej Europy.

REZULTATY-W Illinois nawożenie pól kukurydzy – oszczędności 12-37$/ha

W Minnesota – wzrost plonów buraków cukrowych i ziemniaków wartości 125$/ha

Rośnie zainteresowanie RP i wykreślaniem map plonów

W 1993r w USA było 300 kombajnów rejestrujących plon

W 1996r – 1000 takich kombajnów

Zmienne dawki nawożenia stosuje się powszechnie, usługowo mapy plonów

HISTORIA RP W USA- Początek w końcu lat 80-tych

*spadek cen pszenicy w Anglii w latach 1978 – 1990 o 40%, zmusza rolników do

obniżenia kosztów * Dotyczyło to również rzepaku – zalecono tworzenie map plonów. - Różnica w plonach na pozornie wyrównanym – do 1 t/ha. W firmie Yokefleet opracowano system uprawy rzepaku – koszty obniżono ze 105 do 33 funt/ha

*Zracjonalizowanie odchwaszczenia oszczędność preparatów 1-5l/ha *Zmienna dawka wysiewu nasion pszenicy ozimej – zmniejszono obsadę z 300 – 150

roślin/m² bez spadku plonu *Zmniejszono poziom nawożenia w oparciu o analizy gleby i ocenę potrzeb nawozowych zmniejszono poziom nawożenia N z 220 – 150 kg/ha *Tworzenie map zapotrzebowania z wartością pH

*Technologiczny postęp w wielu dziedzinach, Możliwość precyzyjnej lokalizacj parametrów gleby, występowania agrofagów, plonu w oparciu o GPS oraz komputerową ilościową i jakościową ocenę tych danych *Techniki komputerowe i satelitarne *Komputerowa analiza danych i obrazu *Dostępność odpowiednich maszyn

SPORZĄDZANIE MAP PLONÓW- Na podstawie 3 a lepiej 5-cio letnich danych

Informacje o zróżnicowaniu plonu na podstawie automatycznej wagi zainstalowanej na kombajnie. W sposób ciągły waży plon i przepisuje go do siatki topograficznej ustalonej satelitarnie. Pierwsze monitory plonu montowano na kombajnie Massey-Ferguson, co 1,2s rejestrowały plon oraz szerokość i długość geogr.Na kombajnie za przenośnikiem ziarna stosuje się pomiar wiązki promieniowania wysyłanego z emitera. Mierzone promieniowanie ulega zmianie w zależności od gęstości strumienia ziarna, które zatrzymuje więcej lub mniej promieniowania. Mierzone wartości są zamieniane w sygnał elektryczny i co kilkanaście sek. wraz ze współrzędnymi geograficznymi zapisywane w pamięci komputera. Informacje te, odnoszące się do wielu punktów przenoszone są do komputera – analiza danych,

Wykreślanie mapy o kwadratach 10x10m , charakteryzującej plon na polu

System „Datavision” opracowano dla zbóż, buraka cukrowego, ziemniaków i kukurydzy

SPORZĄDZANIE MAP GLEBY- Określanie współrzędnych miejsc, w których

wykonuje się szczegółowe analizy glebowe. Pobieranie prób na analizy glebowe z miejsc o

określonych współrzędnych, 1 próba co 25 x 25 m. Próbka gleby powinna pochodzić

z poziomu od 15 do 25cm. Analizy w stacji chemiczno-rolniczej lub na polu.

Określanie zawartości azotu mineralnego w glebie Badanie zimą lub wczesną wiosną

Specjalistyczny sprzęt udarowy – np. Frizmeier Probe 90 montowany na przyczepie samochodowej Próbki należy pobierać co najmniej z 2 warstw: 30 i 60cm.

Automat rozdziela próbki, pakuje je i schładza – analizy w laboratorium lub na polu (15min.)

Na polskim rynku działa wiele firm oferujących takie usługi

Monitorowanie parametrów glebyW PL dostępne są już urządzenia do monitorowania parametrów gleby: konduktometry do skanowania elektromagnetycznego gleby

Z dużą rozdzielczością (280-330 prób / ha) określają zawartość części ilastych – typ i rodzaj gleby – glina, mada, żwir, piasek.Próby pobierane są pasami oddzielonymi od siebie o 12 16m poprzez przejazd ścieżką technologiczną z prędkością 15-20km/h. Skanowanie wraz z określeniem współrzędnych wg wskazań GPS – 5 razy na sek. Uzyskuje się mapę zmienności struktury gleby. Skanowanie do głębokości 1,5m. Prawidłowe zbilansowanie nawozów poprzez połączenie map zasobności w makro składników z mapami struktury gleby.

Mapy te można wykorzystać też do wyznaczania siatki próbkowania mikro- i makroelementów. Inną metodą określania rodzaju gleby jest pomiar przewodności elektrycznej gleby (firma Veris Technologies z USA) Urządzenie wyposażone jest w tarczowe elektrody przecinające glebę. Elektrody są kompletowane parami – jedne tarcze podają napięcie do gleby, pozostałe zaś mierzą jego spadek. Przewodność elektryczna gleby zależy od jej rodzaju, składu mechanicznego i wilgotności oraz stężenia jonów – określa też żyzność gleby. MAPA APLIKACYJNA- Powstaje z map plonu i glebowej

Jest podstawą do wykonania zabiegów agrotechnicznych. Zapisana jest na dyskietce i należy ją włożyć do komputera pokładowego maszyny wykonującej siew, nawożenie, itp. zabiegi.

Komputer pokładowy musi być wyposażony w w DGPS, który przetwarza dane z dyskietki na sygnał elektryczny wysyłany do mechanizmów sterujących zespołami roboczymi maszyn ELEKTRONICZNA MAPA POLA- Do komputera wprowadza się dane: kształt pola

wymiar pola, powierzchnia pola

-izoliniowa mapa ukazuje zmienność i zasobność składników w ramach całego gospodarstwa
- podczas kolejnego badania próby pobierane są w tych samych miejscach, według tego samego schematu
- możliwe staje się dokładne zaplanowanie nawożenia i sporządzenia bilansu nawozowego
- doskonałe narządzie planowania zasiewów odmian dostosowanych do zasobności
- znaczne zracjonalizowanie nawożenia

PRZYKŁĄDY ZASTOSOWAŃ GPS- mapowanie populacji szkodników, optymalizacja nawożenia, wykrywanie chorób, monitorowanie jakości wód. GPS DANE- punkty, linie, mapa poligonowa Optymalizacja nawożenia - Najważniejszy element RP Sporządzanie w oparciu o mapy plonu informujące o zasobności gleby w NPK i jej potrzebach nawozowych

* Sporządzanie takiej mapy dla wielohektarowego gospodarstwa – 1 miesiąc

* Dane wprowadza się do zamontowanej na rozrzutniku nawozów komputerowej jednostki,

która dawkuje nawozy zgodnie z parametrami punktów pola. Precyzyjne kierowanie maszynami, aby selektywnie dawkowały nawozy i środki ochrony roślin, zgodnie z informacjami dostarczanymi przez czujniki i mapy. Obecnie powszechnie dostępne są rozsiewacze i opryskiwacze wyposażone w różnego rodzaju komputery- obsługa jest prostsza niż w przypadku urządzeń manualnych, awaryjność jest niezwykle niska, a cena rekompensowana jest znacznymi oszczędnościami nawet w pierwszym sezonie.

*W jaki sposób oszczędzamy używając sprzętu z komputerami:
-bardzo prosta i szybka kalibracja maszyny, jedna „próba kręcona” wystarczy aby aplikować środki - chemiczne w dokładnie wskazanej dawce - możliwość zmiany dawki w czasie zabieg - komputer „pilnuje”, aby dawki nawozów aplikowane były z uwzględnieniem różnych prędkości. Jeżeli jedziemy wolniej niż powinniśmy, komputer zmniejsza dawkę, wynikiem czego jest równomierne pokrycie środkiem chemicznym bez przedawkowania
- możliwość zastosowania zmiennego dawkowania nawozów- największe oszczędności!

Zmienne dawkowanie nawożenia VRA (Variable Rate Aplication) zastosowanie systemu Multi GPS-VRA. System taki składa się z komputera polowego z GPS i oprogramowaniem, który sprzężony jest z komputerem komputera rozsiewacza. Do systemu VRA wprowadzamy wcześniej przygotowaną na komputerze stacjonarnym mapę aplikacyjną z przydzielonymi odpowiednio dawkami. W czasie zabiegu GPS podaje dokładne położenie na polu, dzięki temu System VRA przekazuje informację o dawce przydzielonej dla tego miejsca do komputera rozsiewacza. Nawóz automatycznie zostaje wysiany w zaplanowanych ilościach .

Zastosowanie technik satelitarnych w rolnictwie Dwa kierunki:

1)Satelity LANDSAT i SPOT – monitorowanie powierzchni zasiewów, stanu wegetacji, pojawów agrofagów . W UE do ustalania skali subsydiów – areał zasiewów i areał ziem wyłączonych z użytkowania tzw. Set aside land 2. Wykorzystanie sensorów umieszczonych na maszynach rolniczych i systemu GPS - System amerykański, korzystanie bezpłatne

Kontrolowanie zmienności – podstawą RP Zmienność o charakterze przestrzennym:

Zróżnicowanie cechy w obrębie pola wyrażona na mapie plonu lub mapie gleby

- Właściciel decyduje czy różnice te są istotne np. Brzeżne pasy pola charakteryzują się

niższymi plonami * Zmienność sezonowa – gdy porównujemy mapy plonów z roku na rok - Właściciel decyduje czy różnice te są istotne Zmienność przewidywalna – zmienność

zjawisk, które przewiduje się w przyszłości

Poznawanie przyczyn małych plonów w pewnych miejscach pola Porównanie zmienności stwierdzonej w okresie żniw na mapach plonów z innymi parametrami pozwala ustalić przyczyny. Na tej podstawie podejmuje się działania

zmierzające do maksymalizacji plonów

Interpretacja map plonów Plon modyfikują: choroby, szkodniki, chwasty, nawożenie, fizyczne właściwości gleby itp. Dlatego konieczna jest analiza map z kilku lat i wodniesieniu do kilku roślin uprawnych Tak można w pełni ocenić potencjalne możliwości plonowania na danym polu oraz przyczyny nie osiągania max. plonów, ustalić działania zaradcze.

DZIENNIKI PÓL- Prowadzenie ewidencji zabiegów chemicznych jest obowiązkiem każdego rolnika. * system Ez-Office, w którym w bardzo przejrzysty i intuicyjny sposób wprowadza się dane o wszystkich zabiegach polowych wraz z kosztami jakie się przy tym ponosi. Dzięki zastosowaniu systemu:
- dostęp do danych na temat kosztów i zyskowności danego pola, uprawy i całego gospodarstwa na każdym etapie prac
- przejrzysta lokalizacja obszarów przynoszących straty
- analiza własnych decyzji - eliminacja własnych błędów
- drukowanie kompletnych raportów dla Inspekcji Ochrony Środowiska
- usystematyzowanie zasobów poprzez wprowadzenie danych o środkach produkcji, polach, działkach oraz zatrudnionych osobach
- drukowanie dowolnych na podstawie raz wprowadzonych danych 
- możliwość zbilansowania nawozów 
- analiza map zasobności

NOWOŚĆ na rynku… EZ-Guide 500 VRA

dzięki wbudowanemu odbiornikowi, umożliwia pracę ze wszystkimi
dostępnymi obecnie dokładnościami bez konieczności zakupu dodatkowego, kosztownego odbiornika. W prosty sposób standardowy zestaw można z czasem
rozwijać nawet do dokładności 1-2 cm. EZ-Guide 500 współpracuje z systemami
automatycznego prowadzenia EZ-Steer oraz Autopilot, a także z systemem Field IQ

Najnowszą funkcją jest zmienne dawkowanie nawozu (VRA).

Wszystkie te cechy sprawiają, ze jest to jedno z najbardziej rozbudowanych i uniwersalnych rozwiązań na rynku. Przygotowane mapy aplikacyjne na podstawie map zasobności dla poszczególnych dawek nawozów lub wapna, wgrywamy poprzez port USB do EZ-Guide 500. Nawigacja podłączona jest do komputera rozsiewacza. Podczas przejazdu w danej strefie system sam przydziela zadaną dawkę.

Trimble Autopilot najbardziej zaawansowany system automatycznego
prowadzenia na rynku. Jego wydajność w połączeniu z systemem GPS RTK,
pozwala na prowadzenie pojazdu z dokładnością poniżej 2 cm nawet po ciasnych łukach.

Ta cecha pozwala na wykonywanie wszystkich zabiegów
wymagających jazdy równoległej, praktycznie bez mijaków i nakładek.
System jest przystosowany do instalacji na maszynach wielu marek, które nie są w żaden sposób przystosowane.

Trimble Autopilot jest kompatybilny z ciągnikami, które fabrycznie zostały przygotowane do zainstalowania prowadzenia równoległego:

NOWOŚĆ -NORAC - automatyczne poziomowanie belki opryskiwacza

*Ultradźwiękowe czujniki systemu UC4+™ stale mierzą odległość od gruntu. Na podstawie wskazań czujników system hydrauliczny ustawia belkę opryskiwacza zależnie od ukształtowania terenu lub wysokości łanu utrzymując stałą wysokość zarówno z prawej i lewej strony belki opryskiwacza.

*Nowoczesne dysze gwarantują dokładne pokrycie środkiem chemicznym pod warunkiem utrzymania określonej wysokości nad opryskiwaną rośliną. System ten pracuje z dokładnością 1 centymetra, zapewniając równe pokrycie środkiem chemicznym bez względu na teren. Podsumowanie: RP - zapewnia Uzyskanie zwiększonych plonów, Obniżenie kosztów produkcji, Wytwarzanie produktów chętniej nabywanych – zdrowszych, Zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko, Pozwala zracjonalizować i obniżyć koszty produkcji

rola materii organicznej w ograniczaniu ujemnych skutków uprawy kukurydzy w monokulturze Istotne dla rolnictwa regulacje prawne UE ukierunkowane są na dbałość o glebowa materie organiczna: należą do nich- zazielenienie, zasady wzajemnej zgodności- croos-compliance . zasady integrowanej ochrony roślin. na 1 mieszkańca polski przypada ok 1580m3 wody na rok a na 1 mieszkańca Europy - 4560m3/rok. Woda zajmuje 70% naszej planety, ponad97% zasobów wodnych ziemi to wody morskie, 2,5% o woda słodka a tylko 0,6%- woda mogąca Stanowic źródło wody pitnej. rola materii organicznej w zwiększeniu retencji wody w glebie. (zazielenienie)- przewiduje 3 praktyki rolnicze korzystne dla klimatu i środowiska: dywersyfikacja upraw, utrzymywanie istnejacych trwałych użytków zielonych, utrzymywanie na użytkach rolnych obszaru proekologicznego- EFA. Dywersyfikacja upraw to jeden z wymogów zazielenienia w nowej WPR Nowe przepisy od2015 r, od10 do 30ha obowiązek 2 upraw (uprawa Głowna nie więcej niz75% grunt ornych), powyżej 30 h- trzech (Głowna nie więcej niż 75% GO. Do obszarów proekologicznych beda mogły być załączone elementy krajobrazu- żywopłoty i strefa zadrzewione, pojedyncze drzewa, zadrzewienia liniowe, zadrzewienia grupowe, miedze śródpolne, naturalne oczka wodne, rowy, tradycyjne mury kamienne a także rośliny wiążące azot, międzyplony. Nie wprowadzenie -zmniejszenie o 30% tylko cześć podstawowa, po 2017r rolnik niestawiający na ekologie będzie tracił- dotacja podstawowa będzie pomniejszona o 75%. Zasady wzajemnej zgodność- cross- compliance jest wdrożone , powiązania przyznawania płatności bezpośrednich z przestrzeganiem tych przepisów wprowadzono tzw płatność jednolita SPS która zastąpiła większość dotychczasowych płatności. Zasady integrowanej ochrony roślin- od 1 styczna 2014, produkcja roślinna przyjazna środowisku, płody zdrowe dla ludzi i zwierząt, płodozmian- podstawowa zasada wspólna polityka rolna UE na lata 2014-2020 zalicza kukurydze do roślin paszowych . Do negatywnych efektów monokultury należą- zmęczenie gleby, wzrost zachwaszczenia, zakwaszanie górnych warstw gleby, zaburzenia właściwości fizycznych. Kukurydza uprawiana w monokulturze plonuje 10-30% niżej.