T: Polacy na frontach II Wojny Światowej.

Wstep:

Zakres tematyczny: działalność oddziale polskich w walkach na terenie Europy zachodniej, Afryki Pn a także formowanie i walki Polakow na obszarze ZSRR i ziem polskich. Udzial jednostek polskich w „bitwie o Atlantyk”.

Zakres chronologiczny: 1939-1945

Zakres terytorialny: obszary objete działaniami w ramach II WŚ

Wstep do pracy:

W związku z kleska wrzesniowa przez terytorium Rumunii przedostalo się do Francji przeszlo 70 tys. Polakow. 9 wrzesnia 1939 zostalo zawarte porozumienie miedzy rzadami RP i Francji o tworzeniu polskich oddziałów na terenie tego kraju. Zostalo to potwierdzone 12 wrzesnia w Abbeville.

W pozniejszym okresie 4 stycznia 1940r zostalo zawarta umowa miedzy rzadami Francji i Polski o tworzeniu Sił powietrznych.

5 sierpnia 1940r zostaje zawarta umowa Polsko-Brytyjska o tworzeniu na terytorium tego kraju I Korpusu Sił Zbrojnych.

Siły zbrojne będą podporządkowane naczelnemu dowodctwu sil alianckich a ich bezposrednim przełożonym będzie naczelny wodz urzad ten objal 11 listopada 1939r gen. Władysław Sikorski.

Naczelni wodzowie Polskich Sił Zbrojnych:

- gen. Władysław Sikorski 1939-1943r

-gen. Kazimierz Sosnkowski lipiec 1943- 30 wrzesnia 1944 ( ustapil w proteście przeciwko bierności aliantow wobec powstania Warszawskiego)

- 1-2 pazdziernik 1944r gen. Tadeusz „Bór” Komorowski ( po uwiezieniu przez Niemcow Komorowskiego, obowiązki naczelnego wodza przejal gen. Stanislaw Kopanski)

- 26 luty 1945 gen. Władysław Anders do zakończenia działan zbrojnych

W sierpniu 1944 alianci uznali AK za czesc swoich sił zbrojnych

Komendantami głownymi AK byli : gen. Stefan „Grot” Rowecki do 30 czerwca 1943, gen. Tadeusz „Bor” Komorowski do 2 pazdziernika 1944, gen. Leopold Okulicki „ Niedzwiadek” do 19 stycznia 1945r.

W związku z dekonspiracja struktur AK gen. Okulicki z rozkazem z 19 stycznia 1945 rozwiazal ta organizacje wchodzaca w sklad polskich Sil Zbrojnych.

Rozwiniecie:

Walki Polakow na terenie Francji, Anglii, Norwegii i w Afryce Pn. w latach 1939-1942.

Udział Polakow w tworzeniu 2 Frontu w Europie Zachodniej w latach 1944-1945

Polacy w oddziałach formowanych na terenie ZSRR i ich udzial w walkach 1943-1945

Ad1.

Na terenie Bretanii w rejonie Angers dochodzi do formowania pierwszych polskich formacji na terenie Francji.

W Bretanii od 11 listopada 1939r tworzona jest pierwsza polska formacja II Dywizja Strzelcow Pieszych pod dowodctwem puł. Bogusała Prugara- Getlinga. Jednoczesnie jest tworzona samodzielna brygada Strzalcow Podhalanskich pod dowodctwem gen. Zygmunta Bochusz-Szyszko. Powstaje tez 10 Brygada Kawalerii Pancernej gen. Stanisława Maczka i polskie lotnictwo skupiające ok. 8,5 tys ludzi, którym dowodzi gen. Jozef Zając. Polacy nie wezma udzialu w pierwszej fazie wojny na terytorium Francji i dopiero dowodctwo francuskie zgodzi się na udzial ich w działaniach po 5 czerwca 1940r. m.in. Pancerniacy pod dowodctwem gen. Maczka rozbija oddzialy niemieckie nad kanałem Burgundzkim a I Dywizja Grenadierow gen. Bronisława Ducha pokona Niemcow w bitwie pod Legarde 18 czerwca 1940r na terenie Lotaryngii. Polscy lotnicy zestrzela ok. 50 samolotow niemieckich walczac w rejonie Sekwany i zginie ok. 30 polskich lotnikow.

22 czerwca 1940r Francja kapituluje i polski jednostki zostaja rozwiązane: czesc Polakow przedostaje się do Wlk. Brytanii i wezmie udzial w tworzeniu w rejonie Edynburga I Korpusu Polskiego. Z formacji tworzonych we Francji sławe zyska samodzielna brygada Strzelcow Podhalanskich gen. Szyszki.

24 kwietnia 1940r zostanie wyslana w ramach 20 tysiecznego korpusu do Norwegii i wezmie udzial w walkach o port Narwik. Polacy rozbija dywizje niemiecka gen. Hansa Dietla i zdobędą Narwik 29 maja 1940r. wtedy tez w związku z tym iż Francuzi ponosili kleski na obszarze swojego kraju doszlo do wycofania Podhalanczykow z Norwegii i czesc z nich walczyc będzie pozniej w silach I Korpusu Polskiego.

W działaniach w rejonie Norwegii uczestniczyla polska marynarka wojenna i m.in. ORP Orzeł 8 kwietnia 1940r zatopil tam niemiecki transportowiec Rio de Jenerio. W działaniach braly udzial tez polskia niszczyciele: Błyskawica, Grom i Burza w rejonie Narwiku. 3 maja 1940 w porcie La Valletta w Malcie zbudowano okret Garllant co oznaczalo powolanie polskij marynarki wojennej w rejonie morza Srodziemnego.

Polacy po tych wydarzeniach wezma udzial w bitwie o Atlantyk a Brytyjczycy niejako w nagrode wespra dzialania wladz polskich i w 1944r zostanie zwodowany pierwszy w historii Polski krazownik „Dragon”.

Procz sił morskich istotna role odgrywac będzie polskie lotnictwo.

Podsumowanie:

Napasc Niemiec na Francje 10 maja 1940 spowodowala iż do 24 maja 1940r głowne sily Francuskie zostaly rozbite. Dowodcta m.in. Marszalek Gemelin zgodzili się na udzial Polakow w walkach gdy kleska Francji była już przesadzona. Często dochodzilo do konfliktow gdyz po 5 czerwca 1940r wielu Francuzow chcialo się poddawac gdy tymczasem polskie oddzialy chcialy walczyc do konca z Niemcami.

Po klesce tego kraju 21 pazdziernika 1940r naczelny wodz gen. Sikorski ogłosił w Londynie rozkaz tworzenia I Korpusu Polskiego. W jego sklad wejdzie tez Samodzielna Brygada Strzalcow Karpackich gen. Stanisława Kopanskiego- utworzona od kwietnia 1940r na terenie Syrii w rejonie Homs, która otrzymala rozkaz obsadzenia twierdzy Tobruk w lipcu 1941r. Brygada ta dowodca przewodzil gen. Kopanski.

Ad2.

Polskie oddzialy Karpatczycy biora udzial w obronie Tobruku od sierpnia 1941 do 7 grudnia 1941r i odpieraja ataki Wlochow i Niemcow. Polacy zyskuja przydomek „Szczorow Tobruku”.

Dalsze dzialania Polakow to bitwa pod Elgazalach w grudniu 1941 a nastepnie udzial w walkach pod Elmachila w marcu 1942r.

Karpatczycy pozniej wejda w sklad II Korpusu Polskiego gen. Władyslawa Andersa i wezma udzial w walkach na terenie Włoch m.in. pod Monte Casino.

Po 12 sierpnia 1941 w rejonie Saratowa zaczeto tworzyc 5 Dywizje Piechoty która pozniej wejdzie w sklad II Korpusu Polskiego którego dowodca zostaje gen. Władyslaw Anders. Szefem sztabu gen. Zygmunt Bochusz-Szyszka. Stalin chciał skierowac II Korpus do działań na terenie ZSRR jednakze pod naciskiem Churchila doszlo do zgody wladz ZSRR na ewakuacje.

II Korpus Polski opuścił terytorium ZSRR 25 sierpnia 1942r i Polacy znaleźli się na terytorium Iranu a nastepnie Palestyny.

Nastepnie II Korpus Polski zostanie uzyty w działaniach na terenie Wloch z inicjatywy 8 armii Brytyjskiej ujdzie do uzycia oddziałów polskich w walkach na „linii Gustawa”, ktorej przelamanie nastapii 18 maja 1944r w rejonie Monte Casino.

W walkach zginie ok. 1tys zolnierzy polskich. Dzieki temu zwycięstwu 4 czerwca 1944 5 Armia Amerykanska wkroczyla do Rzymu. Polacy zdobywaja nastepnie 18 lipca 1944 Ankonę biorac ok. 3 tys Niemcow w niewole i wówczas dochodzi do zatrzymania działań na froncie Wloskim. Do wznowienia walk we Wloszech dochodzi dopiero wiosna 1945 i walki tocza się o przelamanie „linii Gotow”.

21 kwietnia 1945 Polacy zdobywaja jeden z glownych punktow oporow Niemcow- Bolonie i linia Gotow zostaje ostatecznie przelamana co wiaze się m.in. z upakiem republiki Salo i kapitulacja Niemcow we Wloszech 28 kwietnia 1945r w Caserczio. Wojna z udzialem II Korpusu Polskiego zostaje zakonczona i m.in. jego żołnierze Gustaw Herling Grudzinski, Jerzy Giedrojcz, Jozef Czopski tworza w Rzymie „Kulture”. Od 1947r przenosza działalność do Paryza a „kultura” staje się głównym pismem emigracyjnym i skupia największe nazwiska m.in. W.Gombrowicz, Czeslaw Milosz, Herling Grudzinski, Marek Chłasko.

Nawiazanie do wydarzen związanymi z II Korpusu w „Szkicach o Monte Casino” Melchiora Wankowicz.

W tym czasie latch 1944-1945 Polacy brali udzial w działaniach w ramach II Frontu. Na początku sierpnia 1944 doszlo do ladowania w Normandii I dywizji Pancernej gen. Stanislawa Maczka.

Polacy wezma udzial w walkach o Falaise. Polacy 21 sierpnia 1944 wezma tam do niewoli 5,6 tys Niemcow i zwycięstwo pozwoli na wyzwolenie Pn-wschodniej czesci Francji. 6 wrzesnia 1944 zajma Abbewille a nastepnie przekracza granice francusko-belgijska. 12 wrzesnia 1944r zajma Gandawe i Lokeren. Pozniej odnieśli wielkie zwycięstwo 19 wrzesnia 1944 pod Axel i wkroczyli na teren Holandii. 29 pazdziernika 1944r Polacy wyzwolili jedno z głównym miast Holandii Bredę ( wielu żołnierzy gen. Maczka wróciło do Holandii po wojnie, założyli tam rodziny tworząc zreby Polonii w Holandii). Po zatrzymaniu działań żołnierze gen. Maczka wznowia walki dopiero na wiosne 1945 i na terenie Niemiec zdobędą 6 maja 1945r główna baze marynarki wojennej Wilhelm z Heaven. Po wojnie Maczkowcy utworza na terenie Niemiec nad rzeka Emst miasto- Maczków i tam będą przyjmowac Polakow którzy opuszcza obozy koncentracyjne i miejsce przymusowej pracy. Maczkowo będzie istnialo do 1947r.

W okresie komunistycznej Polski w 1949r pozbawiono gen. Maczka obywatelstwa Polski i jego rehabilitacja nastapila dopiero po 1990r ( po śmierci).

Na terenie Holandii we wprzesniu 1944r walczyly tez oddzialy I Samodzielnej brygady Spadochronowej gen. Stanislawa Sosobowskiego. W walkach na terenie Holandii braly tez udzial polskie dywizjony lotnicze m.in. 302,208 i 317 ( dokonywaly zrzutow na terenie Normandii a pozniej w rejonie Archeim.

Polacy walczacy w Europie Zachodniej stanowili wazna czesc sil alianckich wzgledy polityczne zadecydowaly o tym iż w lipcu 1945r nie wzieli udzialu w defiladzie zwycięskiej w Londynie.

W oddziałach II Korpusu Polskiego i innych formacjach walczylo wielu dezerterow z Wermachtu ( ok. 50 tys). Z II korpusu zdezerterowali w 1943r m.in. Menachem Begin i inni żołnierze Zydowscy, którzy stworza Wolny Izrael i zorganizuja armie tego kraju w oparciu o wzory polskie.

Ad 3.

Na terenie ZSRR powstal II Korpus Polski po jego wyjsciu do Iranu dochodzi tam do powstania związku patriotow polskich stworzonych przez komunistow i ich inicjatywy by tworzyc polskie formacje zbrojne u boku ZSRR 14 maja 1943r zaczeto tworzyc w Sielcach nad Oką I Dywizje Piechoty im. Tadeusza Kosciuszki. Jej dowodca zostal Zygmunt Berling. Przysiega odbyla się 15 lipca 1943r i Kosciuszkowcy chrzest bojowy mieli pod Lenino z 12/13 pazdziernika 1943r.

Dywizja poniosła straty sięgające ok. 60 % i związku z tym wycofano ja z walk na okres 6 miesiecy.

Powstaly tez II dywizja Piechoty, III Dywizja Piechoty Czarnieckiego, I Brygada Pancerna im. Bohaterow Westerplate. Po wejściu na ziemie polskie te oddzialy zostana przekształcone w I Armie Wojska Polskiego m.in. pod przymusem wlaczano w jej sklad żołnierzy i oficerow AK. Dekretem KRN (Krajowej Rady Narodowej) do I Armii wlaczono oddzialy AL. Która dowodzil gen. Michal Rola-Zymierski. I Armia wezmie udzial m.in. w operacji” Wislano-Odrzanskiej” i operacji „ Berlinskiej”.

W sierpniu 1944 dojdzie do tworzenia 2 armii Wojska Polskiego gen Karola Swierczewskiego. Jej oddzialy będą prowadzily dzialania w kwietniu 1945 w rejonie Budziszyna na terenie Niemiec a nastepnie zakoncza szlag bojowy na terenie Czechoslowacji.

Oddzialy I i II armii Wojska polskiego pod rozkazami dowódców rosyjskich przyczynialy się przejmowania władzy przez komunistow w Polsce mimo iż w tych oddziałach walczylo wielu polskich patriotow.

Podsumowanie:

Wysilek zbrojny Polakow na frontach II WŚ wiązał się z wieloma bohaterskimi czynami m.in. bitwa o Monte Casino czy dzialania pod Narwikiem. Zwyciestwa nie przyniosły jednak korzyści politycznych a polski wysilek zbrojny nie miał wpływu na decyzje Wielkiej Trojki która zadecydowala iż po wojnie Polska będzie w sowieckiej strefie wpływów.

Formacje tworzone u boku oddziałów ZSRR i pod dowodctwem I Frontu Bialoruskiego były narzędziem wprowadzania komunizmu w Polsce od 1944r.

Jeszcze raz w historii okazalo się iż wysilek zbrojny Polakow nie przyniosl im zadnych korzyści politycznych. Natomiast ten wysilek zbrojny ma Duzy wpływ na kształtowanie się postaw patriotycznych wśród młodzieży.