Typy własności przedsiębiorstw

Własność to prawnie zagwarantowana możliwość pełnego rozporządzania jakąś rzeczą. Z definicji wynikają następujące uprawnienia przysługujące właścicielowi rzeczy:
a) uprawnienia do korzystania z rzeczy, na które składają się następujące elementy:
- uprawnienia do posiadania rzeczy
- uprawnienie do używania rzeczy z możliwością czerpania z niej pożytków
- uprawnienie do przetworzenia rzeczy, zużycia i zniszczenia
b) uprawnienia do rozporządzania rzeczą, na które składają się następujące elementy:
- uprawnienia do zbycia rzeczy
- uprawnienie do obciążenia rzeczy.

Własność – jako cywilne prawo podmiotowe zbywalne – powstaje, przechodzi na inne podmioty oraz wygasa. Do zdarzeń tych dochodzi nie tylko na podstawie regulacji cywilnych, ale również administracyjnych, a nawet karnych.

Biorąc pod uwagę kryterium własności, wyróżniamy następujące przedsiębiorstwa:
- państwowe
- prywatne
- spółdzielcze
- komunalne (samorządu terytorialnego)
- mieszane

Przedsiebiorstwa prywatne

Własnością prywatną jest z pewnością własność należąca do jednostki ludzkiej. Własnością prywatną jest również własność przysługująca tworzonym przez osoby fizyczne różnego rodzaju spółkom osobowym i kapitałowym oraz organizacjom społecznym.
Wyróżniamy przedsiębiorstwa prywatne z kapitałem polskim bądź zagranicznym lub też z kapitałem polsko-zagranicznym, z przewagą jednego z nich.
Przedsiębiorstwa prywatne mogą mieć formę przedsiębiorstwa jednoosobowego lub różnego rodzaju spółek. Kapitał może być rozproszony między wielu współwłaścicieli albo może należeć w całości lub w przeważającej części do członków określonej rodziny. Spółka taka nazywana jest przedsiębiorstwem rodzinnym. Zazwyczaj są one małe lub średnie, chociaż występują też duże firmy rodzinne. Innym specyficznym przedsiębiorstwem prywatnym jest spółka pracownicza, zorganizowana w formie spółki z o.o. lub spółki akcyjnej. Udziałowcami bądź akcjonariuszami są w całości lub w przeważającej części byli pracownicy przedsiębiorstwa państwowego, poddanego prywatyzacji bezpośredniej. Spółkę pracowniczą charakteryzuje dominacja interesu pracowniczego nad interesem przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorstwa komunalne

Mianem komunalnym jest własność i inne prawa majątkowe należące do poszczególnych gmin i ich związków oraz mienie innych komunalnych osób prawnych, w tym przedsiębiorstw. Własność komunalna gmin stanowi majątek nieprzysługujący innym komunalnym osobom prawnym. Z zasady jest to majątek nieprodukcyjny, który służy do realizacji publicznych zadań gminy.
Przedsiębiorstwa komunalne są własnością lokalnych władz. Działają na rzecz potrzeb lokalnej społeczności przez świadczenie usług powszechnie dostępnych. Zarządzane są w jej imieniu pod nadzorem lokalnej administracji. W przedsiębiorstwach takich zysk nie jest głównym celem, są to organizacje typu non-profit.