Anatomia 13.10.2010 / 19.10.2010

Temat: Układ nerwowy

1. Podział topograficzny

1. Ośrodkowy układ nerwowy ( somatyczny ) piramidowy i pozapiramidowy

2. Obwodowy układ nerwowy ( autonomiczny ) kontakt z organami / sympatyczny i parasympatyczny

Ad. 1.
Znajdujące się w jamie czaszki i kanale kręgowym. Dzieli się na mózgowie i rdzeń kręgowy.

W mózgowiu wyróżniamy:

- mózg powstający z kresomózgowia

- pień mózgowy reprezentowany przez międzymózgowie, śródmózgowie, tyłomózgowie wtorne i rdzeniomózgowie.

- dwie półkule połączone są ze sobą CIAŁEM MOZELOWATYM ( spoiwo wielkie )

Powierzchnia zewnętrzno mózgowa i rdzen kregowy pokrywaja trzy łączno tkankowe błony zwane oponami mózgowo-rdzeniowymi.

Ad. 2.
Utworzony jest przez nerwy i związanie z nimi zwoje nerwowe i sploty.
Wyróżniamy:

- nerwy czaszkowe (12 par) odchodzące od mózgowia

- nerwy rdzeniowe (31 par) odchodzące od rdzenia kregowego

1. Układ nerwowy somatyczny (narzady wykonawcze to miesnie poprzeczne, prążkowane szkieletowe)

1. Układ piramidowy kierujący ruchami swiadomymi

2. Ukla pozapiramidowy kierujący ruchami zautmatyzowanymi i reagujący napecie miesni szkieletowych.

1. Układ nerwowy autonomiczny, który kieruje czynnością mięśni gładkich, mięśnia sercowego i gruczołów.
   Wyróżniamy:

1. Część współczulną

2. Część przywspółczulną

1. Układ nerwowy podstawowe pojęcia.

1. Osrodek nerwowy – skupisko neuronow w istocie szarej OUN (ośrodkowy układ nerwowy) (mózg, rdzeń kręgowy) oraz w zwojach ukladu obwodowego i autonomicznego, np. ośrodek ruchowy, czuciowy, wegetatywne ( oddechowy, krążenia )

2. Splot – połączenie klku nerwów w jeden wspólny pień lub klka pni. W splocie nerwy biegna przez pewien odcinek razem, by nastepnie znowu się rozdzielic. Wyroznia się sploty rdzeniowe:

Rdzeniowe:

- splot szyjny

- ramienny

- lędźwiowy

- krzyżówy

Autonomiczne:

- sercowy

- trzewny (słoneczny)

1. Zwój – skupisko komórek nerwowych o podobnym kształcie i funkcji lezace poza układem osrodkowym. Zwoje sa przekaźnikami w roznych lukach odruchowych. Wyroznia się zwoje nerwowe:

- mózgowe

- rdzeniowe

- układu wegetatywnego

1. Włókna nerwowe – jt. Wypustka osiowa neuronu (akson), przebiega pojedynczo lub w skupieniach tworząc szlaki nerwowe lub nerwy obwodowe. Włokna nerwowe (neuryty) przewodach podniety z OUN na obwód tworza drogi odśrodkowe (ośrodkowe) i kieruja funkcjami ruchowymi lub wydalniczymi.
   Włukna przewodzące bodxce z obwodu ku OUN – tworza drogi ośrodkowe (czuciowe)

2. Włókna kojarzeniowe – łaczace poszczególne ośrodki części mózgowia wszystkie w/w biegna w istocie szarej, natomiast całkowicie z wlukien zbudowana jest istota biała mózgu i rdzenia.
   Włukna nerwowe pokryte sa jedna lub dwoma osłonkami

- rdzenną (mielinowa)

- wł. Rdzenne (białe)

- Schwana

Włukan, które nie maja osłonki rdzeniowej

- bezrdzenne ( szare )

- włókna układu autonomicznego

1. Nerw – wiazki wlukien nerwowych wychodzące poza Mozgowie i rdzen tworza nerwy. Od względem czynnościowym dziela się na:
   - n. czuciowe ( sensoryczne )
   - n. ruchowe ( motoryczne )
   - wegetatywne

2. Synapsa – neurony lacza się pomiedzy soba lub z poszczegolnymi narzadami w ten sposób, ze neuryt jednego neuronu nawiazuje łączność z dendrytami innego (synapsa)
   błona presynaptyczna należą do zakończenia nerwu
   - szczelina synaptyczna
   - błona postsynaptyczna
   Gdy pobudzenie przechodzi do szczeliny synaptycznej dochodzi do wyzwolenia się mediatorow (neuromediatorow) tzw. przekaźników, które działają na blone postsynaptyczna zmieniaja jej przepuszczalność dla jonow co powoduje przeplyw pradu czynnościowego
   Neuromediatory
   - acetylocholina
   - serotonina
   - aminy keta cholowe (dopamina)
   - niektóre aminokwasy

Temat: Odruchy i łuk odruchowy

Receptor > droga aferentna > ośrodkowy/centralny układ nerwowy > droga eferentna > efektor

Odruchem nazywamy wiec odpowiedz efektora wywołana przez bodziec dzialajacy na receptor, przy czym reakcja ta odbywa się przy wspoldziale układu nerwowego. Droga jaka przepływa bodziec od receptora do efektora, nazywamy łukiem odruchowym

Rodzaje odruchów:
łuk odruchowy w odruchach złożonych składa się z 5 części

1. Receptora

2. Neuronu czuciowego

3. Osrodka nerwowego

4. Neuronu ruchowego

5. Efektora

   Receptory to struktury nerwowe (narząd zmysłowy), w którym dochodzi do przekształcenia energii działającego bodźca na impulsy nerwowe;

Receptor odbiera bodziec, który wywołuje impuls nerwowy, neuron czuciowy przewodzi impuls z receptora do odpowiedniego ośrodka nerwowego w mózgu lub rdzeniu kręgowym. W ośrodku nerwowym impuls zostaje odpowiednio przetworzony i zmodyfikowany, a następnie przewodzony przez neuron ruchowy do efektora, którym jest najczęściej mięsień lub gruczoł, w którym impuls nerwowy wywołuje pobudzenie i reakcję lub czynność właściwą dla danego odruchu.

Zatem pobudzenie, które jest impulsem elektrycznym powstającym  w receptorze przenoszone jest nerwami czuciowymi (dzięki rozprzestrzenianiu się fali depolaryzacji w neuronach) do ośrodkowego układu nerwowego ( z reguły rdzenia kręgowego), a z kolei nerwami ruchowymi i autonomicznymi (autonomiczny układ nerwowy) - do efektorów (np. do mięśni, gruczołów), występuje wówczas reakcja na bodziec.

Komórki glejowe lub glej - stanowią obok komórek nerwowych drugi składnik tkanki nerwowej. Czasami wszystkie rodzaje komórek glejowych określane są wspólnie jako neuroglej.

Mózgowie – nazywamy czesc centralnego uladu nerwowego, która znajduje się w jamie czaszki. Sklada się z 2 polkol mozgowych.

Mózgowie – najważniejsza, centralna część ośrodkowego układu nerwowego u kręgowców (w tym u człowieka) znajdująca się w czaszce. Najważniejsze jego funkcje to sterowanie, nadzorowanie działania, homeostaza organizmu (m.in. częstość akcji serca, ciśnienie tętnicze krwi, równowaga wodno-elektrolitowa, temperatura ciała), a także wyższe funkcje nerwowe (funkcje poznawcze, popędowe, pamięć i uczenie się).

Stopień skomplikowania budowy mózgowia odzwierciedla zazwyczaj stopień rozwoju ewolucyjnego organizmu. U ssaków mózgowie składa się z pięciu zasadniczych części. Są to:

1. kresomózgowie (telencephalon)

2. międzymózgowie (diencephalon)

3. śródmózgowie (mesencephalon)

4. tyłomózgowie (metencephalon)

5. rdzeń przedłużony (tyłomózgowie wtórne, rdzeniomózgowie) (myelencephalon lub medulla oblongata)

Klinicyści często używają uproszczonego podziału:

1. półkule mózgu

2. pień mózgu

Wyróżnia się trzy opony mózgowia (meninges encephali):

1. opona twarda mózgowia (dura mater encephali) - najbardziej zewnętrzna

2. pajęczynówka mózgowia (arachnoidea encephali) - środkowa

3. opona miękka mózgowia (pia mater encephali) - bezpośrednio przylegająca do mózgowia

mózg – część mózgowia obejmująca półkule mózgu, spoidła mózgu (w tym ciało modzelowate), blaszkę krańcową, jądra podstawne oraz węchomózgowie. Kresomózgowie nadzoruje większość czynności fizycznych i umysłowych. Różne obszary kresomózgowia są odpowiedzialne za rozmaite reakcje świadome.

Kresomózgowie skupia ponad połowę neurytów, zbudowane jest z dwóch półkul mózgowych oddzielonych podłużną szczeliną. Powierzchnię mózgu tworzą silne fałdy zwane zakrętami, porozdzielane bruzdami (Rolanda, Sylwiusza).

W okresie zarodkowym kresomózgowie rozwija się z przedniej części przodomózgowia. Unaczynienie tętnicze pochodzi głównie z tętnic przedniej, środkowej i tylnej mózgu, które tworzą koło tętnicze mózgu.

Części składowe pnia mózgu

• rdzeń przedłużony

• most

• śródmózgowie

• wzgórze

• podwzgórze

Międzymózgowie (diencephalon) - część mózgowia kręgowców zawierająca trzecią komorę mózgu. Po obu stronach zlokalizowane jest wzgórze (thalamus) podzielone na wiele jąder. Do tylnej powierzchni wzgórza przywierają ciała kolankowate (corpora geniculata) zawzgórza (metathalamus). Sklepienie trzeciej komory (nadwzgórze epithalamus) różnicuje się na narządy szyszynkowe: szyszynkę, narząd przyszyszynkowy, czołowy i ciemieniowy. Dno trzeciej komory (podwzgórze hypothalamus) składa się z części wzrokowej (przysadka (hypophysis), lejek (infundibulum), pasma wzrokowe (tractus optici) i ich skrzyżowanie (chiasma opticum)) i sutkowatej. Międzymózgowie położone jest między spoidłem mózgu przednim (commissura cerebri anterior) i tylnym (c. c. posterior).

Funkcje

• Ośrodek regulacji metabolizmu

• otrzymywanie informacji czuciowych ze wszystkich układów czuciowych z wyjątkiem węchowego i wysyłanie połączenia do kory, jąder podstawy i podwzgórza.

• bardzo istotna rola w integracji informacji czuciowych i ruchowych.

• Wzgórze jest podstawowym ośrodkiem czucia powierzchniowego.

• Narządy szyszynkowe pełnią funkcję wewnątrzwydzielniczą lub są wrażliwe na światło.

• Podwzgórze jest nadrzędnym ośrodkiem układu autonomicznego.

• Przysadka jest między innymi gruczołem dokrewnym.

SPLOTY:

Splot szyjny (łac.plexus cervicalis) - tworzą go gałęzie brzuszne nerwów rdzeniowych od C1 do C4. Łączą się ze sobą łukowatymi pętlami, które przebiegają bocznie od wyrostków poprzecznych trzech pierwszych kręgów szyjnych. Sam splot leży bocznie i do przodu od wyrostków poprzecznych górnych kręgów szyjnych, przed głębokimi mięśniami szyi. Od strony przedniej przykryty jest blaszką przedkręgową powięzi szyjnej, którą przebijają gałęzie biegnące do przodu.

Krzyzowy

Ramienny

Lędźwiowy

NERWY CZASZKOWE

Nerw wechowy

Wzrokowy

Okoruchowy

Bloczkowy

Trójdzielny

Odwodzący

Twarzowy

przedsiakowo ślimakowy

jezykowo gardłowy

Nerw błędny, nerw X (łac. nervus vagus) – najdłuższy z nerwów czaszkowych, jest nerwem mieszanym, prowadzi włókna czuciowe, ruchowe i przywspółczulne. Należy do autonomicznego układu nerwowego (AUN) o charakterze przywspółczulnym (parasympatycznym), podobnie jak okoruchowy i twarzowy.

dodatkowy

podjęzykowy

-------

Tematy na Wypracowania

1. Zaburzenia czynności ruchowych

2. Zaburzenia czucia

3. Wyższych czynności nerwowych ( korowych )

- afazja

- agrafia

- agnozja ( rozpoznawanie przedmiotow i ich cech )

- apraksja ( celowo wiemy ze musiny na jakiejs stronie musimy otworzyc książkę )

- zaburzenia pamieci

1. Choroby naczyniowe mózgu ( udar i tętniak )

2. Choroby zwyrodnieniowe ( Parkinson alcchajmer )

3. Choroby demielinizacyjne ( stwardnienie rozsiane )

4. Padaczka

5. Urazy czaszkowo mózgowe

6. Nowotwory mózgu

7. Zaburzenia psychiczne ( mania i depresja