Finanse Publiczne II – wykład 08/02/2015
Egzamin – 22/02/2015 – test wielokrotnego wyboru, poprawa ustna, ponad 50% zalicza, połowa punktów + jeden. Punktacja 0-1, nie ma punktów ujemnych,
Saldo strukturalne – hipotetyczne saldo, które by wystąpiło, kiedy gospodarka znajdowałaby się w stanie równowagi
Ciąg dalszy z poprzedniego wykładu – rozporządzenie z 16 listopada 2011
- deficyt nie większy niż 0,5% PKB
- podatki podlegające wyłączeniu? – (cykliczne wydatki na bezrobocie, wydatki pochodzące z dotacji UE) – wszystkie inne podatki nie mogą rosnąc szybciej niż średnioroczne tempo wzrostu potencjalnego PKB z okresu 5 lat (coś tu namieszałam)
Wzmocnienie Paktu Stabilności i Wzrostu – część korekcyjna
Rozporządzenie nr 1177/2011
Procedura nadmiernego deficytu uruchamiana również w przypadku przekroczenia wartości referencyjnej (60%) długu GGS
W przypadku przekroczenia wartości referencyjnej długu – konieczność jego obniżania według numerycznego benchmarku (1/20 różnicy faktycznego PKB i wartości referencyjne)
Przyspieszenie nakładania sankcji
Sankcje: 0,2% PKB dla kraju strefy euro w przypadku nie spełnienia kryteriów salda i długu GGS
Regulacje w sprawie efektywnego wzmocnienia nadzoru budżetowego w trefie euro
Rozporządzenie na 1173/2012 z 16/11/2011
Wprowadzenie sankcji w związku z prowadzeniem polityki niezgodnej z MTO oraz w przypadku manipulacji danymi statystycznymi.
(W Polsce MTO to deficyt strukturalny na poziomie 1%, do osiągnięcia do 2018 roku)
Nowe rozwiązania dot. nierównowag makroekonomicznych (zakłócenia równowagi makroekonomicznej)
Rozporządzenie 1176/2011 w sprawie zapobiegania i korekcji nierównowag makroekonomicznych – wprowadzenie systemu ostrzegawczego, opartego na wielowskaźnikowej ocenie sytuacji ekonomicznej kraju.
Jest to rozwiązanie spójne z częścią prewencyjną Paktu Stabilności i Wzrostu.
Rozporządzenie 1174/2011 z 16/11/20122 w sprawie korekcji nadmiernych nierównowag w Strefie Euro – procedura nadmiernych nierównowag makroekonomicznych – Excessive Imbalanceses Procedure (EIP).
Wymogi dla procesu budżetowego (ram budżetowych) w UE
Dyrektywa Rady 2011/85/UE z 08/11/2011
Minimalne standardy dotyczące:
Rachunkowości budżetowej i raportowania
Zasad i procedur sporządzania prognoz dla potrzeb planowania budżetowego
Krajowych numerycznych reguł fiskalnych
Spójność procedur budżetowych na wszystkich szczeblach GGS
Średniookresowej perspektywy planowania budżetowego
Zwiększenia przejrzystości procesu budżetowego
Pakt fiskalny
Jest częścią podpisanego przez 25 krajów UE (oprócz Wielkiej Brytanii i Czech) 2 marca 2012 r. nowego międzynarodowego Traktatu o stabilności, koordynacji i zarządzania w UGW.
Nowy Traktat wszedł w życie od stycznia 2013 roku.
Reguła zrównoważonego budżetu – państwa członkowskie zobowiązują się do wprowadzenia w swoim ustawodawstwie reguły fiskalnej zgodnie z którą budżety sektora instytucji rządowych w ich krajach muszą być zrównoważone lub wykazywać nadwyżkę. Regułę uważa się za spełnioną jeżeli roczne saldo strukturalne odpowiada celowi średniookresowemu dla danego państwa, a deficyt nie przekracza (w ujęciu strukturalnym) 0,5% PKB.
Automatyczny mechanizm korygujący (wiąże się z ustaleniem działań naprawczych przez Komisję Europejską. Niestosowanie się do działań naprawczych jest traktowane jako naruszenie umowy przez kraje członkowskie).
Wzmocnienie procedury nadmiernego deficytu – kraje strefy euro zobowiązują się popierać wnioski lub zalecenia przedstawione przez Komisję Europejską radzie ECO FIN jeżeli dany kraj strefy euro naruszy kryterium wysokości deficytu o ile nie sprzeciwi im się kwalifikowana większość pozostałych krajów strefy euro. Państwo członkowskie objęte procedurą nadmiernego deficytu musi wprowadzić program partnerstwa budżetowego i gospodarczego by zapewnić skuteczną i trwałą korektę nadmiernego deficytu.
Wartość odniesienia a zmniejszenie długu publicznego – różnica między wskaźnikiem długu publicznego kraju UE a wartością referencyjną 60% PKB musi być zmniejszana w tempie wynoszącym średnio 1/12 rocznie.
Plan emisji długu publicznego – państwa członkowskie są proszone o przedstawienie informacji ex ante (z wyprzedzeniem) na temat swoich planów emisji długu publicznego, co ma pomóc w optymalizacji koordynacji ich planów finansowania.
Kolejny etap zmian – „dwupak”
Rozporządzenie 473/2013 dotyczące zasad monitorowania i oceny projektów budżetów państw oraz likwidacji nadmiernych deficytów budżetowych w państwach strefy euro.
Rozporządzenie 472/2013 ustanawiające procedury wzmocnionego nadzoru nad krajami zagrożonymi lub doświadczającymi trudności w utrzymaniu stabilności finansowej.
Rozporządzenia weszły w życie 30 maja 2013 roku.
Najważniejsze problemy zagrażające długookresowej równowadze finansów publicznych UE
Wysoki wyjściowy dług publiczny
Wysoki strukturalny deficyt sektora
Długookresowa presja na pogłębianie deficytu pierwotnego w wyniku rosnących kosztów związanych ze starzeniem się ludności
Wzrost oprocentowania obligacji wskutek rosnącej premii za ryzyko w przypadku państw wysoko zadłużonych
Osłabienie tempa wzrostu PKB
Moment i siła uderzenia kryzysu finansowego
Otwartość gospodarki danego kraju
Jakość prowadzonej polityki fiskalnej
/W 2010 było 25 krajów objętych projektem odnowy, aktualnie jest to 11 krajów./
Reguły fiskalne w Polsce
Reguły dotyczące długu publicznego (Konstytucja RP + UOP), sektora finansów publicznych, w tym długu jednostek samorządu terytorialnego (indywidualizacja limitów zadłużenia od 2014) (cykl koniunkturalny – powtórzyć)
Reguły wydatkowe:
Tymczasowa reguła dyscyplinująca (obowiązuje od 2011): ograniczenia wzrostu wydatków dyskrecjonalnych, w tym nowych wydatków sztywnych do 1% realnie rocznie
Docelowa reguła wydatkowa: stabilizująca reguła wydatkowa
Stabilizująca reguła wydatkowa
Ma na celu ograniczenie wzrostu wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych do średniego tempa wzrostu PKB. (6 lat wstecz, aktualny rok plus rok w przód, czyli dynamika z ośmiu lat)
W okresie koniunktury wydatki mają rosnąć wolniej niż PKB, a w okresie spowolnienia gospodarczego – szybciej.
W sytuacji nadmiernej nierównowagi finansów publicznych włączona ma być automatyczna korekta tempa wzrostu wydatków.
Korekta ta będzie zawieszona w razie prognozowanego silnego spowolnienia gospodarczego.
Nowa reguła umożliwia stosowanie antycyklicznej polityki fiskalnej – jest przeciwieństwem obowiązujących reguł, które ograniczały wzrost wydatków w okresie recesji (co pogłębiało spowolnienie), a pozwalały na zwiększenie wydatków w okresie koniunktury.
Reguła stabilizująca określa maksymalną kwotę łącznych wydatków sektora finansów publicznych dotyczy 2/3 wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych.
Z jej działają są wyłączone m.in. wydatki samorządów, NFZ czy ze środków unijnych. W konsekwencji, jeżeli np. jednostki samorządu terytorialnego zaplanują większy wzrost wydatków, to pozostałe jednostki sektora finansów publicznych będą musiały bardziej oszczędzać.
Schemat przedstawiający ogólną formułę reguły
(wykres – do pobrania ze strony ministerstwa)
Schemat przedstawiający mechanizm korygowania nierównowagi
(wykres)