Finanse Publiczne II – wykład 08/02/2015

Egzamin – 22/02/2015 – test wielokrotnego wyboru, poprawa ustna, ponad 50% zalicza, połowa punktów + jeden. Punktacja 0-1, nie ma punktów ujemnych,

Saldo strukturalne – hipotetyczne saldo, które by wystąpiło, kiedy gospodarka znajdowałaby się w stanie równowagi

Ciąg dalszy z poprzedniego wykładu – rozporządzenie z 16 listopada 2011

- deficyt nie większy niż 0,5% PKB

- podatki podlegające wyłączeniu? – (cykliczne wydatki na bezrobocie, wydatki pochodzące z dotacji UE) – wszystkie inne podatki nie mogą rosnąc szybciej niż średnioroczne tempo wzrostu potencjalnego PKB z okresu 5 lat (coś tu namieszałam)

Wzmocnienie Paktu Stabilności i Wzrostu – część korekcyjna

Rozporządzenie nr 1177/2011

• Procedura nadmiernego deficytu uruchamiana również w przypadku przekroczenia wartości referencyjnej (60%) długu GGS

• W przypadku przekroczenia wartości referencyjnej długu – konieczność jego obniżania według numerycznego benchmarku (1/20 różnicy faktycznego PKB i wartości referencyjne)

• Przyspieszenie nakładania sankcji

• Sankcje: 0,2% PKB dla kraju strefy euro w przypadku nie spełnienia kryteriów salda i długu GGS

Regulacje w sprawie efektywnego wzmocnienia nadzoru budżetowego w trefie euro

Rozporządzenie na 1173/2012 z 16/11/2011

Wprowadzenie sankcji w związku z prowadzeniem polityki niezgodnej z MTO oraz w przypadku manipulacji danymi statystycznymi.

(W Polsce MTO to deficyt strukturalny na poziomie 1%, do osiągnięcia do 2018 roku)

Nowe rozwiązania dot. nierównowag makroekonomicznych (zakłócenia równowagi makroekonomicznej)

Rozporządzenie 1176/2011 w sprawie zapobiegania i korekcji nierównowag makroekonomicznych – wprowadzenie systemu ostrzegawczego, opartego na wielowskaźnikowej ocenie sytuacji ekonomicznej kraju.

Jest to rozwiązanie spójne z częścią prewencyjną Paktu Stabilności i Wzrostu.

Rozporządzenie 1174/2011 z 16/11/20122 w sprawie korekcji nadmiernych nierównowag w Strefie Euro – procedura nadmiernych nierównowag makroekonomicznych – Excessive Imbalanceses Procedure (EIP).

Wymogi dla procesu budżetowego (ram budżetowych) w UE

Dyrektywa Rady 2011/85/UE z 08/11/2011

Minimalne standardy dotyczące:

• Rachunkowości budżetowej i raportowania

• Zasad i procedur sporządzania prognoz dla potrzeb planowania budżetowego

• Krajowych numerycznych reguł fiskalnych

• Spójność procedur budżetowych na wszystkich szczeblach GGS

• Średniookresowej perspektywy planowania budżetowego

• Zwiększenia przejrzystości procesu budżetowego

Pakt fiskalny

• Jest częścią podpisanego przez 25 krajów UE (oprócz Wielkiej Brytanii i Czech) 2 marca 2012 r. nowego międzynarodowego Traktatu o stabilności, koordynacji i zarządzania w UGW.

• Nowy Traktat wszedł w życie od stycznia 2013 roku.

• Reguła zrównoważonego budżetu – państwa członkowskie zobowiązują się do wprowadzenia w swoim ustawodawstwie reguły fiskalnej zgodnie z którą budżety sektora instytucji rządowych w ich krajach muszą być zrównoważone lub wykazywać nadwyżkę. Regułę uważa się za spełnioną jeżeli roczne saldo strukturalne odpowiada celowi średniookresowemu dla danego państwa, a deficyt nie przekracza (w ujęciu strukturalnym) 0,5% PKB.

• Automatyczny mechanizm korygujący (wiąże się z ustaleniem działań naprawczych przez Komisję Europejską. Niestosowanie się do działań naprawczych jest traktowane jako naruszenie umowy przez kraje członkowskie).

• Wzmocnienie procedury nadmiernego deficytu – kraje strefy euro zobowiązują się popierać wnioski lub zalecenia przedstawione przez Komisję Europejską radzie ECO FIN jeżeli dany kraj strefy euro naruszy kryterium wysokości deficytu o ile nie sprzeciwi im się kwalifikowana większość pozostałych krajów strefy euro. Państwo członkowskie objęte procedurą nadmiernego deficytu musi wprowadzić program partnerstwa budżetowego i gospodarczego by zapewnić skuteczną i trwałą korektę nadmiernego deficytu.

• Wartość odniesienia a zmniejszenie długu publicznego – różnica między wskaźnikiem długu publicznego kraju UE a wartością referencyjną 60% PKB musi być zmniejszana w tempie wynoszącym średnio 1/12 rocznie.

• Plan emisji długu publicznego – państwa członkowskie są proszone o przedstawienie informacji ex ante (z wyprzedzeniem) na temat swoich planów emisji długu publicznego, co ma pomóc w optymalizacji koordynacji ich planów finansowania.

Kolejny etap zmian – „dwupak”

• Rozporządzenie 473/2013 dotyczące zasad monitorowania i oceny projektów budżetów państw oraz likwidacji nadmiernych deficytów budżetowych w państwach strefy euro.

• Rozporządzenie 472/2013 ustanawiające procedury wzmocnionego nadzoru nad krajami zagrożonymi lub doświadczającymi trudności w utrzymaniu stabilności finansowej.

• Rozporządzenia weszły w życie 30 maja 2013 roku.

Najważniejsze problemy zagrażające długookresowej równowadze finansów publicznych UE

• Wysoki wyjściowy dług publiczny

• Wysoki strukturalny deficyt sektora

• Długookresowa presja na pogłębianie deficytu pierwotnego w wyniku rosnących kosztów związanych ze starzeniem się ludności

• Wzrost oprocentowania obligacji wskutek rosnącej premii za ryzyko w przypadku państw wysoko zadłużonych

• Osłabienie tempa wzrostu PKB

• Moment i siła uderzenia kryzysu finansowego

• Otwartość gospodarki danego kraju

• Jakość prowadzonej polityki fiskalnej

/W 2010 było 25 krajów objętych projektem odnowy, aktualnie jest to 11 krajów./

Reguły fiskalne w Polsce

1. Reguły dotyczące długu publicznego (Konstytucja RP + UOP), sektora finansów publicznych, w tym długu jednostek samorządu terytorialnego (indywidualizacja limitów zadłużenia od 2014) (cykl koniunkturalny – powtórzyć)

2. Reguły wydatkowe:

   1. Tymczasowa reguła dyscyplinująca (obowiązuje od 2011): ograniczenia wzrostu wydatków dyskrecjonalnych, w tym nowych wydatków sztywnych do 1% realnie rocznie

   2. Docelowa reguła wydatkowa: stabilizująca reguła wydatkowa

Stabilizująca reguła wydatkowa

• Ma na celu ograniczenie wzrostu wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych do średniego tempa wzrostu PKB. (6 lat wstecz, aktualny rok plus rok w przód, czyli dynamika z ośmiu lat)

• W okresie koniunktury wydatki mają rosnąć wolniej niż PKB, a w okresie spowolnienia gospodarczego – szybciej.

• W sytuacji nadmiernej nierównowagi finansów publicznych włączona ma być automatyczna korekta tempa wzrostu wydatków.

• Korekta ta będzie zawieszona w razie prognozowanego silnego spowolnienia gospodarczego.

• Nowa reguła umożliwia stosowanie antycyklicznej polityki fiskalnej – jest przeciwieństwem obowiązujących reguł, które ograniczały wzrost wydatków w okresie recesji (co pogłębiało spowolnienie), a pozwalały na zwiększenie wydatków w okresie koniunktury.

• Reguła stabilizująca określa maksymalną kwotę łącznych wydatków sektora finansów publicznych dotyczy 2/3 wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych.

• Z jej działają są wyłączone m.in. wydatki samorządów, NFZ czy ze środków unijnych. W konsekwencji, jeżeli np. jednostki samorządu terytorialnego zaplanują większy wzrost wydatków, to pozostałe jednostki sektora finansów publicznych będą musiały bardziej oszczędzać.

Schemat przedstawiający ogólną formułę reguły

(wykres – do pobrania ze strony ministerstwa)

Schemat przedstawiający mechanizm korygowania nierównowagi

(wykres)