Anatomia 2010.11.24/31
Temat: układ oddechowy
Rola układu oddechowego
Narządy wchodzące w skład układu oddechowego, topografia.
Budowa i czynność nosa, jamy nosowej, krtani, tchawicy, oskrzeli.
Budowa i czynność płuc.
Opłucna
Odrębności w budowie dróg oddechowych u dzieci
Fizjologia oddychania
Mechanizmy regulujące oddychanie
Duszność
Zaburzenia rytmu oddechowego
Sinica
Kaszel
Niewydolność oddechowa
Astma
Obrzęk płuc
Odma opłucnowa
Zapalenie płuc
Nowotwory układu oddechowego
Krtań:
| Chrząstki parzyste | Chrząstki nieparzyste |
|---|---|
| nalewkowate | pierścieniowata |
| różkowate | tarczowata |
| klinowate | nagłośniowa |
mechanika.
Występują dwa zasadnicze rodzaje ruchów oddechowych WDECH I WYDECH.
Wdech:
To powiekrzenie , wymiar pionowy, jego wzrost warunkuje skurcz przepony, po palzie nastepuje jej obniżenie. A to powoduje jednoczesne rozluznienei powlok brzucha, z uwypukleniem scian brzucha i wzrost cisnienia w jamie brzusznej. Ten typ oddechania nazywamy brzusznym.
wymiar przednio-tylny , wzrost tego wymiaru nastepuje przy ruchu 6-ciu gornych żeber i mostka – skurcz miesni miedzy zebrowych zewnętrznych powoduje unoszenie zeber – prowadzi to do przesuniecia mostka bardziej ku przodowi od kręgosłupa i jest to oddychanie piersiowe.
Wzrost wymiaru bocznego zachodzi w dolnej czesci klatki piersiowej na skutek lukowato wygiętych zeber, przy skurczu miesni miedzy zebrowych zewnętrznych. Typ tego oddychania nazywamy dolno zebrowym.
Wydech:
Polega na zmniejszeniu wymiarow klatki piersiowej, jest aktem biernym, nie wymaga pracy miesni. W sytuacjach szczególnych miesnie brzucha wspomagaja wydech, wzmagaja cisnienie sródbrzuszne, obniżają zebra, ułatwiają zmniejszenie wymiarow klatki piersiowej
Regulacja oddychania:
Oddychanie jest sterowane poprzez odruchy nerwowe i zmiany chemiczne krwi. Oddychanie dowolne jest kontrolowane przez OUN / CUN , natomiast automatycznie przez osrodek oddechowy zlokalizowany w rdzeniu przedłużonym. Wyróżniamy dwa rodzaje regulacji oddechowej Nerwowa i chemiczna.
Nerwowa – polega na pobudzeniu nerwu blednego w miare rozciagania pluc w czasie wdechu. Pobudzeniu ulegaja odpowiednie receptory nerwowe, impulsy docieraja do osrodka oddechowego i hamuja aktywnsc komorek nerwowych tego osrodka
Chemiczna – warunkuje przystosowanie wentylacji ploc do przemiany materii. Koncowe produkty przemiany materii w postaci Co2 i jonów wodorowych staje się bodzcami chemicznymi dla osrodka oddechowego.
Wzrost stężenia Co2 w powietrzu oddechowym w granicach 2/5% bardzo przyspiesza i poglebia oddychanie, przy dalszym wzroście stężenia Co2 w powietrzu oddechowym przestaje on działać pobudzająco, nastepuje porazenie osrodka oddechowego i urata przytomności „zatrucie dwutlenkiem wegla”
Zaburzenia oddychania podczas snu- chrapanie, bezdech obturacyjny.
Bezdech obturacyjny (z greckiego APNEA) jest w większości przypadków uleczalnym schorzeniem, polegającym na występowaniu krótkotrwałych przerw w oddychaniu występujących w trakcie snu, często nawet setki razy w ciągu jednej nocy.
Bezdech obturacyjny jest powszechną dolegliwością, która dotyka miliony mężczyzn, kobiet i dzieci, ale często pozostaje niezdiagnozowana, pomimo potencjalnie poważnych konsekwencji, które może spowodować. Szacuje się, że w populacji ogólnej około 2-5 % cierpi na zaburzenia oddychania podczas snu, a wartości te w niektórych doniesieniach przekraczają nawet wartość 15%!!!
„Apnea” słowo pochodzące z greki oznacza „ bez oddechu”. Osoby cierpiące na bezdech praktycznie przestają oddychać w trakcie snu.
W sensie klinicznym bezdech jest definiowany u osób dorosłych jako ustanie oddechu trwające przynajmniej 10 sekund, natomiast u dzieci jako przerwa w oddychaniu trwająca tak długo jak dwa i pół normalne oddechy. Bezdechowi często towarzyszy tzw. spłycenie oddechu („hypopnea”) . Spłycenie oddechu nie jest całkowitym ustaniem oddychania, ale powoduje zmniejszenie ilości wdychanego powietrza i zmniejszenie wysycenia krwi tętniczej tlenem.
Wyróżnia się trzy typy bezdechu: obturacyjny, centralny lub mieszany (połączenie typu obturacyjnego i centralnego). Bezdech obturacyjny jest najbardziej powszechny. W takim przypadku tkanki miękkie ścian gardła zapadają się i zamykają drogę przepływającego powietrza, w taki sposób, że osoba cierpiąca na bezdech przestaje oddychać.
Podczas każdego okresu bezdechu mózg otrzymuje sygnał do obudzenia człowieka ze snu w celu przywrócenia normalnego oddychania i w konsekwencji sen jest wyjątkowo płytki i przerywany. Tak więc u osoby u której występuje kilkadziesiąt bezdechów w czasie godziny snu, występuje również kilkadziesiąt wybudzeń ze snu, za każdym razem z licznymi dodatkowymi niekorzystnymi tego efektami. Przede wszystkim za każdym razem dochodzi do różnie długo trwającego niedotlenienia tkanek. Dodatkowo występuje wzrost ciśnienia tętniczego i przyspieszenie czynności serca.
Osoby z nieleczonym bezdechem obturacyjnym zwykle są nieświadome faktu wielokrotnego budzenia się w nocy. Mogą natomiast zaobserwować u siebie chrapanie lub gwałtowne wciąganie powietrza w trakcie snu, a w ciągu dnia odczuwać wyjątkowo silną senność. Głośne chrapanie, przerywane okresami ciszy jest typowym objawem bezdechu, nie zawsze jednak występuje, zwłaszcza u dzieci.
Konsekwencjami nieleczonego bezdechu mogą być liczne schorzenia ogólnoustrojowe. W ciągu ostatnich lat w dużych, wieloośrodkowych badaniach potwierdzono, że zaburzenia oddychania podczas snu mogą być przyczyną lub nasilać objawy już istniejących, następujących chorób:
- nadciśnienie tętnicze,
- nadciśnienie płucne,
- choroba niedokrwienna serca – występowanie bezdechów zwiększa ryzyko zawału,
- zaburzenia rytmu serca,
- niewydolność serca,
- zaburzenia krążenia mózgowego- występowanie bezdechów zwiększa ryzyko udaru,
- nietolerancja glukozy, cukrzyca, zespół metaboliczny.
Okazuje się, że duża część chorych na nadciśnienie czy chorobę niedokrwienną serca to chorzy u których występują zaburzenia oddychania podczas snu. Coraz częściej lekarze interniści, kardiolodzy, lekarze rodzinni kierują chorych na badanie „nocne” w celu potwierdzienia lub wykluczenia choroby. U takich chorych, u których potwierdzone zostaną zaburzenia oddychania w czasie snu możliwe jest leczenie bezdechów. Leczenie takie, poza poprawą komfortu życia zmniejsza ryzyko zaostrzenia choroby niedokrwiennej serca, wystąpienia zawału czy udaru, a przez to przyczynia się do wydłużenia życia chorego!
Osoby cierpiące na zaburzenia oddychania podczas snu mogą również uskarżać się na przyrost masy ciała, poranne bóle głowy, problemy z pamięcią, depresję, nycturię (potrzebę częstego korzystania z łazienki w nocy) oraz impotencję. Dzieci cierpiące na zaburzenia oddychania podczas snu mogą zachowywać się nadaktywnie. Nieleczony bezdech, tak samo jak deficyt snu, mogą stanowić przyczynę kłopotów w pracy oraz staje się częstą przyczyną wypadków samochodowych.
Czynnikami ryzyka pojawienia się bezdechów obturacyjnych są: nieprawidłowości budowy górnych dróg oddechowych, występowanie schorzenia w rodzinie pacjenta, nadwaga, duży obwód szyi, cofnięta żuchwa, płeć męska, palenie papierosów, picie alkoholu. Należy jednak pamiętać, że bezdech dotyka zarówno mężczyzn, jak kobiety i dzieci bez względu na wiek oraz wagę. Przedstawione dane uzyskane zostały na podstawie najnowszych publikacji naukowych i broszury informacyjnej przeznaczonej dla pacjentów, publikowanej przez Amerykańską Akademię Snu (American Sleep Academy)