Wykład 1 18.09.2010r.

Rozwój gospodarczy jest praktycznie niemożliwy bez sprawnie i efektywnie funkcjonującego rynku finansowego.

Rynki finansowe – pełnią funkcję przesyłania funduszy od ludzi, którzy zaoszczędzili nadwyżkę.

Rynek – proces, w którym kupujący i sprzedający decydują o tym co chcą sprzedać/kupić i na jakich warunkach.

Podział przedmiotowy:

• Rynek produktów (dóbr i usług);

• Rynek nieruchomości;

• Rynek pracy;

• Rynek finansowy – zawieranie transakcji finansowych, zamiana pieniądza na mniej płynny, dochodowy instrument finansowy, ma charakter wierzycielski lub własnościowy.

Płynność instrumentów finansowych – zdolność do zamiany danego instrumentu na instrumenty o najwyższym stopniu płynności (pieniądz) po cenie niewiele różniącej się od ostatniej ceny rynkowej. Rynek niepłynny=płytki

Ceną pieniądza na rynku finansowym jest stopa procentowa.

Rynek finansowy wraz z instrumentem finansowym tworzy system finansowy.

Elementy tworzące system finansowy:

• Instytucje finansowe;

• Rynki finansowe;

• Instrumenty finansowe;

• Akty prawne, regulaminy wewnętrzne, zwyczaje.

Funkcje rynków finansowych:

J.Czekaj „Rynki, instrumenty, instytucje”

• Elastyczne kształtowanie czasowej strony konsumpcji i inwestycji;

• Zwiększenie efektywnego wykorzystania zasobów w gospodarce.

Uniwersalne funkcje:

• Mobilizacja kapitału: skarpeta, bank czy giełda; oszczędzający = zysk z inwestycji; inwestujący = niższy koszt kapitału;

• Transformacja kapitału (oszczędności = inwestycje);

• Optymalna alokacja – środki tam gdzie największy zysk;

• Wycena kapitału – obiektywna, stosunkowo tania, bezpieczna.

Cechy prawne działania rynku finansowego:

• Równy dostęp do informacji;

• Płynność;

• Duża liczba uczestników;

• Podzielność.

Klasyfikacja rynków finansowych:

• Kryterium rodzaju instrumentów finansowych będących przedmiotem obrotu:

• Pieniężny – bony skarbowe, instrumenty finansowe o terminie wykupu do 12 m-cy + lokaty krótkoterminowe;

• Kapitałowy – instrumenty finansowe o terminie wykupu powyżej 12 m-cy, akcje i obligacje;

• Walutowy;

• Pochodnych instrumentów finansowych (forward, futures, swoters);

• Kryterium podmiotu oferującego instrumenty finansowe:

• Rynek pierwotny – następuje sprzedaż nowych papierów wartościowych bezpośrednio przez emitenta;

• Rynek wtórny – proporcjonalne nabycie papierów wartościowych od podmiotów innych niż emitenta.

• Kryterium dostępności oferowanych instrumentów:

• Rynek publiczny – powyżej 100 osób;

• Rynek prywatny – do 100 osób.

• Kryterium terminu rozliczenia transakcji:

• Rynek natychmiastowy (spot, kasowy, do 2 dni);

• Rynek terminowy (powyżej 2 dni).

• kryterium wartości pojedynczych transakcji:

• rynek detaliczny – duża liczba transakcji o małych wartościach;

• rynek hurtowy – mała liczba transakcji o dużych wartościach.

Inne klasyfikacje:

• Kryterium stopnia sformalizowania obrotu:

• Rynek giełdowy;

• Rynek pozagiełdowy.

• Kryterium zakresu regulacji rynku:

• Regulowane;

• Nieregulowane.

Tendencje na rynku finansowym:

• Globalizacji i liberalizacji przepływów kapitału = zwiększenie konkurencji;

• Powszechne stosowanie elektronicznych systemów obrotu – brak konieczności fizycznej obecności na giełdzie;

• Dezinstermediacja – odejście od pośredniczących domów maklerskich, domy maklerskie straciły monopol na pośrednictwo na giełdzie, a giełdy straciły monopol na prowadzenie obrotu, bezpieczne uczestnictwo w systemie obrotu powoduje możliwość dokonywania inwestycji w bardzo ryzykowne instrumenty;

• Nowa architektura rynków finansowych – integracja rynków – przenikanie się poszczególnych segmentów rynku finansowego.

Instrument finansowy – forma zobowiązania jednego podmiotu względem drugiego, które może przybrać postać np. zapisu księgowego lub papieru wartościowego, (kontakt pomiędzy dwoma stronami regulującymi zależność finansową w jakiej obie strony pozostają).

Papier wartościowy – (walor) dokument o ściśle określonej formie, stwierdzające określone prawa majątkowe, które przysługują jego posiadaczowi.

Papiery wartościowe: akcje, obligacje, prawa poboru/do akcji, warranty subskrypcyjne, kwiety depozytowe, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne, weksle, czeki.

Pozostałe instrumenty rynku finansowego niebędące papierami wartościowymi: tytuły uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania, instrumenty rynku pieniężnego (lokaty), finansowe kontrakty terminowe (forward, swapy), opcje, pochodne instrumentów towarowych.

Wykład 2 03.10.2010r.

Klasyfikacja papierów wartościowych:

• Ze względu na rodzaj praw w papierze wartościowym:

• Papiery wierzytelnościowe (dłużne);

• Papiery udziałowe (własnościowe).

• Ze względu na sposób przenoszenia tytułu własności:

• Na okaziciela;

• Na zlecenie;

• Imienne – papiery, których prawa są przenoszone w formie indosu (czeki i weksle).

• Ze względu na funkcje pełnione w gospodarce:

• Lokacyjne papiery wartościowe;

• Dowodowe papiery wartościowe;

• Rozliczeniowe papiery wartościowe.

• Ze względu na okres do wykupu:

• Papiery krótkoterminowe;

• Papiery średnioterminowe;

• Papiery długoterminowe.

• Ze względu na charakter dochodu:

• Papiery przynoszące stały dochód;

• Papiery przynoszące zmienny dochód.

	Rynek pieniężny	Rynek walutowy	Rynek kapitałowy	Rynek instrumentów pochodnych
Cechy
Płynność instrumentów
Bezpieczeństwo instrumentów
Standing finansowy pożyczek
Termin zapadalności
Grono uczestników
Rynek
Instrumenty
Funkcje

Depozyty międzybankowe – transakcja polegająca na przyjęciu lub udzieleniu przez jeden bank drugiemu bankowi określonej. Kwoty środków pieniężnych, przyczyny, stopa procentowa oraz termin ustalane są z góry.

Podział depozytów na termin:

• Krótkoterminowe – od 1 dnia do 1 miesiąca;

• Długoterminowe – od 1 miesiąca do 1 roku.

Depozyty jednodniowe:

• Overnight (O/N);

• Tomorrow next (T/N);

• Spot next (S/N).

Wszystkie depozyty poza O/N i T/N zwyczajowo rozpoczynają się od daty waluty spot czyli w drugi roboczy dzień po dniu zawarcia transakcji.

Nie wszystkie depozyty między bankowe mają ustalony termin zapadalności.

Depozyty typu call – strony inicjujące depozyt o terminie wypowiedzenia (najczęściej 24 lub 48 godzin.

Czynniki determinujące stopę procentową na rynku międzybankowym:

• Wysokość stóp procentowych (bazowych), ustalanych przez bank centralny;

• Podaż i popyt pieniądza w gospodarce;

• Wiarygodność kontrahenta transakcji na rynku miedzybankowym.

Bony skarbowe (weksle skarbowe) – krótkoterminowe papiery wartościowe o terminie wykupu do 1 roku, pierwsze wyemitowano w 1991r.

Cechy:

• Wartość nominalna 10 tys. zł.;

• Instrument dyskontowy;

• Rentowność liczona na bazie 360 dni;

• Emitowana na okres od 1-52 tygodni;

• Emitowana na okaziciela;

• Emisja na poczet organizacji w pierwszy dzień tygodnia przez NBP, który jest agentem emisji.

Wtórny rynek bonów skarbowych – tworzony jest przez oferty kupna i sprzedaży bonów, składane przez podmioty (banki, inwestorzy instytucjonalni oraz indywidualni, chcące kupić lub sprzedać bony skarbowe między przetargami.

ERSPW – Elektroniczny Rynek Skarbowy Papierów Wartościowych od 2002r. był prowadzony przez MTS-CeTO S.A., na którym organizowany jest hurtowy obrót papierów wartościowych.

Kalkulacja ceny bonu skarbowego:

$$\mathbf{d =}\frac{\left( \mathbf{N - P} \right)}{\mathbf{N}}\mathbf{\times}\frac{\mathbf{360}}{\mathbf{n}}\mathbf{\times 100}$$

gdzie:

d – wartość stopy dyskonta;

N – wartość nominalna bonu;

P – wartość bieżąca bonu;

n – liczba dni od dnia zakupu do dnia wykupu bonu.

Bank nabywa na 60 dni przed datą wykupu bony skarbowe, za które płaci 9860,20 zł. Ile wynosi w tym dniu stopa dyskonta?

$$\mathbf{d =}\frac{\mathbf{10000 - 9860,20}}{\mathbf{10000}}\mathbf{\times}\frac{\mathbf{360}}{\mathbf{60}}\mathbf{\times 100 = 5,97\%}$$

Bony pieniężne NBP:

• Emitowane przez NBP od VII 1990r.

• Cechy:

• Wartość nominalna 10000tys;

• Instrukcja dyskonta;

• Rentowność liczona na bazie 360 dni;

• Emitowane do roku;

• Emitowane na okaziciela;

• Na rynku pierwotnym sprzedaż w przetargach, które organizowane są w każdy piątek, przetargi mogą brać udział wyłącznie banki mające status dealera rynku pieniężnego, a także BFG;

• Płatne w dniu przetargu.

Wykład 3 17.10.2010r.

Rynek pieniężny:

• Certyfikaty depozytowe (KBIOP) – krótkoterminowe bankowe papiery dłużne;

• Krótkoterminowe papiery dłużne (papiery komunalne) KDP – dyskontowe (poniżej wartości nominalnej), krótki okres zapadalności, rolowanie.

Eurowaluta – waluta narodowa danego kraju poza jego granicami (np.eurodolar).

Rynek walutowy:

• Krajowe (waluta polska + papiery wartościowe w walucie polskiej)

• Zagraniczne:

• Waluty obce (znaki pieniężne);

• Dewizy (pełniące funkcję płatniczą papierów wartościowych, płatne w walutach obcych);

• Wartość dewizowa:

• Zagraniczne środki płatnicze;

• Złoto, platyna w stanie nie przerobionym;

• Papiery wartościowe wystawione w walutach obcych.