UKŁAD KRWIONOŚNY

Układ krwionośny (układ sercowo-naczyniowy)

W naczyniach włosowatych pomiędzy komórkami występują w ścianie luźne przestrzenie – pory, przez któ®e może przechodzić osocze.

Tkanki usiane są naczyniami krwionośnymi włosowatymi i naczyniami limfatycznymi – zapewnia to możliwość utrzymywania homeostazy.Osocze z krwi wraca przez tkanki do krwioobiegu przez naczynia limfatyczne

Ciśnienie i prędkość przepływu krwi największe są w tętnicach a najmniejsze w naczyniach włosowatych.

Baroreceptory w ścianach naczyń, ośrodek regulacji zynności serca w rdzeniu przedłużonym i hormony regulują ciśnienie krwi.

BUDOWA SERCA

Pełna przegroda (między przedsionkowa i międzykomorowa)

Liczne zastawki zapewniają jednokierunkowość przepływu krwi:

Czynność elektryczna serca

Krwioobieg mały- krążenie między sercem i płucami. Odpowiada za wymianę gazową w płucach

KRĄŻENIE USTROJOWE (OBIEG DUŻY)

Krążenie ustrojowe łączy serce z narządami i tkankami.

Krew wychodząca do krążenia ustrojowego pochodzi z lewej komory, pompowana jest do aorty, stąd tętnice odchodzące od aorty doprowadzają krew do wszystkich części ciała:

Krew powraca do prawego przedsionka żyłąmi:

KRĄŻENIE PŁUCNE (KRWIOOBIEG MAŁY)

Krążenie płucne łączy serce z płucami.

Z tkanek i narządów krew powraca do prawego przedsionka. Skurcze prawej komory pompują krew do obiegu płucnego. Pień tętniczy płucny rozgałęzia się na dwie tętnice płucne, które transportują krew ubogą w tlen. Tętnicze naczynia włosowate transportują krew do pęcherzyków płucnych. Natpenowana krew zbiera się w żyłach płucnych prowadzących do lewego przedsionka.

Tętnice płucne to jedyne tętnice niosące krew odtlenowaną, żyły płucne niosą krew dotlenowaną.

KRĄŻENIE WIEŃCOWE

Obieg serce-serce, krążenie obsługujące wyłącznie serce

Tęnice wieńcowe odchodzą od aorty w miejscu, w którym opuszcza ona serce, przechodzą w mniejsze tętnice i sieć naczyń włosowatych w ścianie serca. Krew z naczyń włosowatych zbierana jest w żyły wieńcowe , te łączą się w jedną żyłę wieńcową, która doprowadza krew bezpośrednio do prawego przedsionka.

UKŁAD KRWIONOŚNY WĄTROBY

Krew utlenowana dostarczana jest do wątroby tętnicą wątrobową. Z układu pokarmowego dostarczane są także do wątroby substancje toksyczne.

Zatoki w wątrobei są tworzone przez komórki wątroby, do nich krew wlewa się (prawie jak w układzie otwartym brak jest połączenia naczyń włosowatych)

Do jelita cienkiego krew doprowadzana jest górną tętnicą krezkową.W systemie naczyń wsłosowatych do krwi dostają się substancje odżywcze.Dalej krew jest transportowana do żyły kreskowej, stąd do żyły wrotnej wątroby.Żyła wrotna wątroby rozgałęzia się w wątrobie w sieć żyłek, które tworzą system zatok.W zatokach komórki zlewają się w żyłę wątrobową, która doprowadza krew do żyły czczej dolnej.

ŚLEDZIONA – narząd krwiolimfatyczny

Podstawowe funkcje śledziony:

Udział krwi i limfy w transporcie substancji pochodzących ze środowiska zewnętrznego:

W rezultacie transportu układem krwionośnym i limfatycznym obce cząstki znajdą się w końcu we wszystkich tkankach ciała (w różnej ilości i różnym składzie.

KOMÓRKI KRWI

Elementy morfotyczne krwi: leukocyty, erytrocyty, płytki krwi.

Leukocyty: - granulocyty ( neutrofile, eozynofile, bazofile)

- limfocyty (T, B, NK)

- monocyty

Komórki żerne

Występują w płucach , wątrobie, tkankach poza układem limfatycznym.

Ich zadaniem jest fagocytoza patogenów. Do tej grupy należą makrofagi, monocyty i neutrofile. Makrofagi po strawieniu bakterii są zdolne do dalszej fagocytozy, neutrofile zaś obumierają po wykonaniu swojego zadania i przyczyniają się tym do powstawania i poszerzania stanu zapalnego.

Eozynofile

Uczestniczą w obronie przeciwpasożytniczej. W czasie odpowiedzi produkują przeciwciała przeciw pasożytom (IgE). Wykrycie robaka skutkuje wydzieleniem enzymów litycznych i białek tworzących pory w osłonie robaka.

Bazofile

(jak i eozynofili jest ich mało, liczba zwiększa się przy infekcjach pasożytniczych i alergiach). W narządach generalnie nie występują, są to komórki tkankowe. Ich granule mają dużo czynnych biologicznie związków jak np. histamina. Są produkowane konstytutywnie. Histamina powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, ułatwiając przepływ neutrofilom.

Komórki NK (należą do limfocytów)

Mają aktywność cytotoksyczną. Rozpoznają białka HHCI zdrowych komórek organicmu i dzięki czemu są w stanie się zorientować, które komórki należą do ciała. Funkcja bójcza uruchamiana jest przez receptory, które wiążą się z ligandem na komórkach.

Limfocyty

Heterogenna populacja- limfocyty B produkują przeciwciała Th- wspomagające funkcje odpornościowe innych komórek, Tc – zabijają komórki docelowe, Treg- hamują aktywność limfocytów T

Komórki dendrytyczne

Jest ich niewiele , mają małą zdolność do fagocytozy. Ich funkcją jest prezentacja antygenu. Bez nich nie rozwinie się prawidłowa reakcja odpornościowa (jest kluczowa w rozwoju odporności, w której biorą udział limfocyty T)

Hematogeneza

Proces powstawania erytrocytów, płytek krwi i leukocytów z komórek macierzystych szpiku kostnego (hematopoetyczne komórki macierzyste)

Miejsca hematogenezy

Hematopoetyczne komórki macierzyste (0,05% w szpiku kostnym)

Limfoidalne komórki macierzyste mieloidalne kom. macierzyste

-kom. progenitorowe - kom. progenitorowe

komórki dendrytyczne eozynofile, makrofagi, monocyty, płytki,

UKŁAD KRĄŻENIA

Składa się on z dwóch układów: zawierającego krew (sanguis) i c h ł o n k ę (lympha).

Krew krąży w zamkniętym systemie rur, wprawiana w ruch przez serce.

Chłonka .płynie od tkanek i narządów do układu krwionośnego.

Serce (cór) stanowi główny narząd układu krążenia, przyjmujący i tłoczący krew do naczyń.

Serce leży w klatce piersiowej w worku osierdziowym.

Worek osierdziowy (pericardium) ma dwie warstwy zewnętrzną włóknistą (pericardium fibrosum) i wewnętrzną surowiczą (pericardium serosum).

Blasz ka surowicza przechodzi nieprzerwanie na powierzchnię serca i okrywa je, tworząc nasierdzie (epicardium).

Nasierdzie określamy też mianem blaszki t r z e - w n e j (tarnina yisceralis), a blaszkę zewnętrzną osierdzia blaszką ścienną (lamina parietalis).

Między obu blaszkami osierdzia znajduje się jama osier dzia (cavum pericardii), zawierająca nieco płynu surowiczego.

Serce jest zbudowane z mięśnia sercowego, wewnątrz wyścielone wsierdziem.

Składa się wiec z: wsierdzia (endocardium), mięśnia (myocardium), i nasierdzia (epicardium).

Serce osoby dorosłej jest podzielone przegrodami na dwie części, z których każda zawiera przedsionek i komorę.

Serce prawe jest wypełnione krwią żylną, składa się z prawego przedsionka (atrium.

dextrum) iż prawej komory (ventriculus dexter).

Przedsionek jest połączony z komorą ujściem przedsionkowo-k o morowym (ostium atrioyentriculare), które jest zaopatrzone w zastawkę trójdzielną (valva tricuspldalis).

Do prawego przedsionka spływa krew żylna z całego ciała żyłą główną górną i dolną (vena cava superior et inferior) oraz ze ściany samego serca zatoką, wieńcową (sinus coronarius).

Z prawej komory wychodzi pień płucny [truncus pulmonalis), a przy jego początku znajduje się zastawka (valva trunci pulmonalis).

Serce lewe zawiera krew tętniczą, składa się, podobnie jak prawe, z przed sionka (atrium sinistrum) i k o m o r y (ventriculus sinister).

Przedsionek łączy się z komorą ujściem przedsionkowo-komorowym (ostium atrioventriculare), zaopatrzonym w zastawkę dwudzielną (valva bicuspidalls s.

mitralis).

Do lewego przedsionka spływa krew tętnicza żyłami płuc nymi (venae pulmonales).

Z lewej komory wychodzi aorta (aorta), mająca u swego początku zastawkę (valva aortae).

Mm. pectinati

Crista terminalisSinus yenarum cava r u m

Limbus fossae- - oyalis

V. cava inf.

Septum interatriale,"

fossa oyalis Valvula v.

cavae inf. Ostium sinus-coronarii A.

coronar/a dext.

Anulus fibrosus

Cuspis ant.

valvae

tricuspidalis Cuspis post.

valvae tricuspidalis

Septum atrioventricularie

Tr. pulmonalis tostium)

Nodulus valvulae i semilunaris (valvae -tr.

pulmonalis} Lunula valvulae semilunaris {pars flaccida Pars tensa valvulae semilunaris

- -Cuspis septalis valvae tricuspidalis

- Trabecula septomargina/is M.

papillaris ant.

Mm. papillares posterior et septalis

Trabeculae carneae

Ryć. 31.

Prawy przedsionek i prawa komora serca (wg K-issa-Szen.tagothaia),

37 .

Atrium sinistrum Vv.

pulmonales sinn.

Auricula sin.f-M.

papillaris ant."

Ventncutus sinister

" Valvula foraminis ovalis ffa/x septil

,, - V.

corclis magna

Cuspis ant.

valvae atrioyentricularis sin.

{valvae mitra/isf

M. papillaris post.

Septum inten/entriculare

Trabeculae carneae

Apex cordis Ryć.

32. Lewy przedsionek i lewa komora serca (wg Kissa-Szentagothaia).

Zastawki serca regulują kierunek przepływu krwi; zastawki ujść przedsionkowo-komorowych z przedsionków do komór, ujść tętniczych z komór do naczyń.

NACZYNIA KRWIONOŚNE

Krew jest rozprowadzana po całym organizmie systemem rur, naczyń krwio nośnych (vosa sanguinea).

Są, to tętnice i żyły.

Tętnicą (arteria) nazywa się to naczynie, które prowadzi krew z serca.

Żyłą (vena) płynie krew do serca.

Między tętnicami i żyłami znajdują się naczynia włosowate (vasa capillaria).

W naczyniach tętniczych panuje wyższe ciśnienie niż w naczyniach żylnych i wło sowatych.

Rozróżnia się dwa zamknięte układy krążenia: duży i mały.

Krwiobieg duży zaczyna się w lewej komorze serca, a kończy w jego prawym przedsionku.

Z lewej komory wychodzi tętnica główna, czyli aorta, która szere giem rozgałęzień dostarcza krew tętniczą do tkanek i narządów, z łożyska kapilarów wypływają drobne żyłki, które przechodzą w coraz większe i ostatecznie do prawego przedsionka uchodzą dwie żyły główne górna i dolna (vena cava superior et infcrior).

Krwiobieg mały zaczyna się w prawej komor/c serca i kończy w lewym przed sionku, Z prawej komory wychodzi pień płucny (truncus pulmonalls), dzieli się na -.iwie tętnice płucne, które wchodzą do płuc i tu rozgałęziają się aż do utwo rzeni;!

włośniczek otaczających pęcherzyki płucne.

Między pęcherzykami i włośniczkami /achodzi wymiana gazowa, krew oddaje dwutlenek węgla, a pobiera tlen

38 .

V. subclawa

,A. subclayia StettA. , Tr.

pulmonalis

-V. pulmonalis

- Ventriculus sin.

- Ventriculus c/ext.

- A.

mesentenca

A. iliaca comm.

-" A.

iifaca ext.

Ryć. 33.

Schemat układu krążenia (wg Kissa-Szentagothaia).

i żyłami płucnymi wraca do lewego przedsionka.

Krążenie małe nosi też nazwę krążenia płucnego.

W krążeniu dużym serce przyjmuje krew z całego układu żylnego i tłoczy ją do układu tętniczego.

Między obu układami znajduje się sieć naczyń włosowatych.

W naczyniach tętniczych panuje ciśnienie wysokie, zależne od pracy lewej komory serca i oporu letniczek obwodowych.

W czasie skurczu serca wynosi ono około 16,0 kPa ( słupa rtęci).

Ciśnienie rozkurczowe jest odpowiednio niższe, wynosi około 10,7 kPa ( słupa rtęci).

Ciśnienie nie jest jednakowe w całym układzie tętniczym, spada w miarę przepływu krwi do mniejszych tętnic i do ło żyska kapilarów.

Suma przekrojów letniczek jest większa niż tętnic.

W łożysku kapilarów następuje dalszy spadek ciśnienia i zwolnienie prądu krwi przeptywają.

cej.

W naczyniach żylnych ciśnienie krwi jest niskie, a w dużych żyłach blisko serca ujemne.

Budowa ścian naczyń jest dostosowana do ich zadań i do panującego w nich ciśnienia.

Ściana tętnicy powinna być bardziej wytrzymała niż ściana żyły.

ściany naczyń włosowatych muszą umożliwiać wymianę krwi z otoczeniem, podczas gdy przez letniczki, tętnice, żyłki i żyły krew jedynie przepływa.

Wszystkie naczynia krwionośne są zbudowane według pewnego schematu: ścia na składa się z trzech warstw.

Idąc od wewnątrz jest to błona wewnętrzna (tunica intima lub krótko intima), błona środkowa (tunica media lub media) i błona zew nętrzna (tunica externa lub adventitia).

Błona wewnętrzna (tunica intima) składa się z płaskich komórek na błonkowych wyścielających światło naczynia i spoczywających na delikatnej błonie łącznotkankowej podnabłonkowej.

Powierzchnia nabłonka jest idealnie gładka, co ułatwia przepływ krwi i zapobiega tworzeniu się przyściennych zakrzepów powsta jących w miejscu nierówności ścian.

Błona środkowa (tunica media) zawiera włókna mięsne gładkie i włókna sprężyste.

Ilościowy stosunek obu składników jest różny w różnych naczyniach.

Obecność komórek mięsnych umożliwia zmianę szerokości światła i przepływ krwi.

Błona środkowa jest najbardziej oporną warstwą ściany naczynia.

Błona zewnętrzna (tunica externa) ma wiele włókien kolagenowych.

Służy ona do umocowania nac/ynia do otoczenia, umożliwia rozciąganie naczynia na długość, ale przeciwdziała nadmiernemu rozciągnięciu.

BUDOWA TĘTNIC

W zależności od budowy ścian, głównie od stosunku elementów mięśniowych i sprężystych, dzieli się tętnice na typ sprężysty i mięśniowy.

Do sprężystego należą tętnice duże, leżące blisko serca, o wysokim ciśnieniu.

Są to: aorta i jej główne rozgałęzienia zmierzające w kierunku głowy, kończyn górnych i dolnych oraz pień płucny i tętnice płucne.

Do typu mięśniowego należą tętnice średniego kalibru i mniejsze.

Tętnica typu sprężystego przechodzi w tętnicę typu mięśniowego.

Tęt Endotheliuin

Membrana eiastica interna .

-Tunica media

Membrana elastica externa Tunice externa

W"

k

Ryć. 34.

Budowa tętnicy (wg Sylwanowicza).

40 .

nice takie znajdują się w narządach wewnętrznych, w rozgałęzieniach pnia trzewnego i w kończynach, np.

tętnica udowa, promieniowa.

Cechą charakterystyczną tętnicy sprężystej jest obecność dużej liczby włókien sprężystych w błonie środkowej, które układają się w specjalne blaszki.

Ściana taka jest elastyczna, wytrzymała na ciśnienie.

W tętnicach tych zmienia się przerywany, kierowany skurczami serca przepływ krwi na przepływ ciągły.

Tętnice typu mięśniowego mają obfitszą warstwę włókien mięśniowych w błonie środkowej, dzięki czemu jest możliwa regulacja pojemności naczynia i zmienność ukrwienia narządu, np.

śledziony.

T ę t n i c z k i przedwłosowate (arteriolae) mają w błonie środkowej po jedynczą lub podwójną warstwę włókien mięsnych.

Regulują one przepływ krwi przez łożysko naczyń włosowatych i tkanki.

Są to naczynia oporowe, ponieważ mają ścianę grubą w stosunku do szerokości światła i stanowią dość duży opór dla przepływu krwi.

NACZYNIA WŁOSOWATE

Naczynia włosowate mają ścianę najcieńszą, zbudowaną ze śródbłonka, błony podnabłonkowej i perycytów.

Długość naczynia wynosi przeciętnie około , szerokość, zależnie od wypełnienia krwią, od 5 do 15 nm.

Naczynia włosowate tworzą w narządach mniej lub bardziej gęste sieci, co zwiększa znacznie powierz chnię kontaktu naczynia z otoczeniem, ściana naczyń włosowatych jest przepusz czalna dla elementów komórkowych krwi, wydostają się z nich krwinki białe, ponadto przez ich ściany odbywa się dyfuzja, filtracja i resorpcja, które są pod stawą wymiany związków między krwią i otoczeniem.

W niektórych narządach naczynia włosowate są rozszerzone.

Są to naczynia zatokowate (sinusoidy).

Znajdują się one w narządach o specjalnej czynności, jak wątroba i nerka.

W naczyniach włosowatych zwalnia się tempo przepływu krwi i spada ciśnienie,.

co przy obecności porowatych ścian umożliwia wymianę płynów i komórek.

Przy zaleganiu krwi wydostaje sig z nich płyn, który przepaja otaczające tkanki i w ten sposób powstają obrzęki.

Naczynia włosowate zachowują przez całe życie zdolność tworzenia nowych naczyń.

Ma to znaczenie przy gojeniu się ran, umożliwia jednak również powstawanie procesów nowotworowych, których rozwój jest uwarunko wany obecnością naczyń i dopływem krwi potrzebnym każdej żyjącej tkance.

BUDOWA ŻYŁ

Budowa ścian naczyń żylnych nie różni się w zasadzie od budowy ścian tętnic.

Ogólnie biorąc żyły mają większe światło, ściany cieńsze i bardziej wiotkie, co.

powoduje zapadanie się żył widoczne przy preparowaniu zwłok.

W błonie środ kowej jest mniej włókien mięśniowych, w błonie zewnętrznej jest natomiast więcej składników sprężystych.

Dotyczy to zwłaszcza dużych żył.

Krew płynie w żyłach pod niskim ciśnieniem, a w żyłach głównych, biegnących w klatce piersiowej jest ono ujemne.

Jest to wywołane ujemnym ciśnieniem panują cym w klatce piersiowej, działa ono rozciągające na ściany naczyń żylnych i prze ciwdziała zapadaniu się ich.

Przy uszkodzeniu ściany naczynia może w odpowied nich warunkach dojść do wessania do światła żyły powietrza.

Ze względu na roz41 .

ciągliwość ścian żył mogą one pomieścić znaczną ilość krwi, stają się jej zbiorni kami obok takich narządów, jak śledziona i wątroba.

W wielu naczyniach żylnych krew płynie w kierunku od dołu ku górze, zmie rzając do serca.

Opadaniu krwi ku dołowi przeciwdziałają zastawki żylne (valvulae venosae).

Są to fałdy błony wewnętrznej w postaci kieszonek o brzegach półksiężycowatych, najczęściej w liczbie dwóch.

Znajdują się one w żyłach tułowia i kończyn, najliczniej zaś w żyłach kończyn dolnych.

W żyłach biegnących między mięśniami czynnikiem przesuwającym krew są skurcze mięśni, w żyłach przebie gających w tkance podskórnej brak tego czynnika.

Przy zwolnio nym przepływie krwi i zaleganiu jej w naczyniach żylnych, ścia ny ulegają nadmiernemu rozciągnięciu, zastawki stają się nie szczelne, co powoduje dalsze zaleganie krwi i przez długotrwałe rozciąganie ścian żył dochodzi do tworzenia się żylaków (varices).

Ściany naczyń krwionośnych są unerwione.

Do włókien mięs nych gładkich dochodzą włókna nerwowe współczulne.

Są to włókna naczynioruchowe.

Ich obecność wywołuje stan napięcia ściany, a ich bodźce powodują skurcz są to vasoconstrictwes.

Oprócz włókien ruchowych w ścianach naczyń występują włókna czuciowe.

Usunięcie włókien współczulnych, a zabieg taki nosi nazwę sympatektomii, powoduje trwałe rozszerzenie ściany na czynia, stąd jest stosowane jako jeden ze sposobów leczenia nie dokrwienia, np.

kończyn dolnych w chorobie Buergera.

Ściany naczyń krwionośnych są ukrwione zależnie od grubości.

Warstwa wewnętrzna jest ukrwiona przez przepływający przez naczynie strumień krwi, do warstwy środkowej dochodzą rozga łęzienia własnych naczyń zwane naczyniami naczyń (vasa vasorum), które znajdują się w warstwie zewnętrznej.

Ryć. 35.

Zastaw ki żylne (wg Sylwanowicza).

KRĄŻENIE OBOCZNE

Naczynia tętnicze łączą się między sobą rozgałęzieniami.

Mogą one należeć do jednego większego naczynia lub są to gałęzie kilku naczyń.

Dotyczy to zarówno tętnic, jak i żył.

Zespolenia tętnicze zabezpieczają dopływ krwi do narządu, któ rego czynność wymaga stałego dopływu tlenu i substancji odżywczych, np.

mózgo wie, na którego podstawie istnieje połączenie kilku naczyń pełnym światłem pod nazwą koła tętniczego lub pętle jelita cienkiego, do których dochodzą rozgałęzienia tętnicy krezkowej górnej, łączące się w kilka szeregów łuków, arkad tętniczych.

Oprócz stałego zabezpieczenia dopływu krwi istnienie zespoleń zapewnia ukrwienie w przypadku zamknięcia światła któregoś z rozgałęzień, stwarzając możliwości dostarczenia krwi z innego rozgałęzienia tego samego naczynia lub z łożyska inne go naczynia.

Przy trwałym zamknięciu światła naczynia powstają nowe drogi do pływu krwi, omijające miejsce zamknięte, tworzy się krążenie oboczne.

Zespolenia tętnicze znajdują się poza narządami, w ich sąsiedztwie i wewnątrz narządów.

Tęt nice nie mające zespoleń z naczyniami sąsiednimi, stanowiące jedyne źródło do pływu krwi do łożyska naczyń włosowatych określa się mianem tętnic koń cowych.

Zamknięcie światła takiej tętnicy wywołuje miejscową śmierć nic unaczynioncj części narządu, jest to zawał (infwcfus).

Niektóre tętnice mają co praw42 .

da zespolenia, ale są one niewystarczające w przypadku zamknięcia światła na czynia, nie stwarzają bowiem warunków do powstania krążenia bocznego.

Są to tętnice czynnościowe, fizjologicznie końcowe.

Typowym przykładem takich tętnic są naczynia wieńcowe serca i powstające wskutek zatkania światła drobnych ich gałązek zawały serca.

Zespolenia istnieją również w układzie żylnym.

żyły podskórne zaczynają się zazwyczaj gęstą siecią żylną, z której w miarę zwiększania się kalibru naczyń po wstają pojedyncze żyły, a sieć staje się bardzo rzadka.

Odpływ krwi z niektórych narządów może być utrudniony i wówczas obecność zespoleń żylnych umożliwia odpływ krwi innymi niż zazwyczaj drogami.

Przykładem jest krążenie oboczne w przypadku marskości wątroby, kiedy to krew nie może przepływać przez wą trobę i odpływać żyłami wątrobowymi, a dostaje się do żył przełykowych i płynie wstecz do żył dolnego odcinka przewodu pokarmowego.

Zabezpieczeniem odpły wu krwi z czaszki są żyły wypustowe (venae cmissariae), przechodzące przez kości czaszki i łączące żyły wewnątrzczaszkowc z zewnątrzczaszkowymi.

W niektórych narządach istnieją naczynia tętnicze i żylne mające specjalne urzą dzenia, pozwalające na okresowe zamykanie światła i wyłączanie naczyń włosowa tych w przypadku zamknięcia tętnicy lub zatrzymania krwi w naczyniach włoso watych w przypadku zamknięcia żyły.

Są to tętnicze i żylne naczynia zaporowe.

ZESPOLENIA TĘTN1CZO-2YLNE

Zasadniczy schemat przepływu krwi jest następujący: tętnica łożysko naczyń włosowatych żyła.

Od tego schematu istnieją pewne odstępstwa, np.

krążenie żylno-żylne w wątrobie lub możliwość przepływu bez pośredniego krwi z tętnicy do żyły z ominięciem ło żyska naczyń włosowatych przez zespolenie tętniczo-żylne (anastomGsis arterioyenosa).

Zespolenie łączy przedwłosowatą letniczkę z zawłosowatą żyłką.

Ze spolenie takie może wyglądać dwojako.

Typ pierwszy występuje w postaci pojedynczego naczynia łączące go bezpośrednio letniczkę z żyłką, przy czym naczy nie łączące ma budowę częściowo tętnicy, częściowo zaś żyły.

Część tętnicza ma urządzenie zaciskowe, którym są silniej w tym miejscu wykształcone włók na mięsne o przebiegu okrężnym i dodatkowo włók na mięsne podłużne, leżące pod śródblonkiem.

Ze spolenia takie występują w wielu narządach wewnę trznych, nerkach, płucach, jelitach, gruczołach ze wnątrz- i wewnątrzwydzielniczych.

Drugi typ zespoleń jest bardziej skomplikowany.

Między letniczką i żyłką znajduje się kłębek naczy niowy otoczony komórkami nabłonkowymi.

Kłębki znajdują się na zakończeniach części ciała.

Są w ło- Ryć.

36. Połączenia tętniczożyskach paznokci rąk i nóg, na końcu nosa i w na- -żylne, a, b, c typy polai , i .

, czeń objaśnienia w tekście rządach płciowych, g siaubesanda).

43 .

BUDOWA NACZYŃ CHŁONNYCH

Naczynia chłonne włosowate są zbudowane z warstwy śródbłonka bez błony podstawnej.

Przechodzą przez nią płyny tkankowe do światła naczyń.

W ścianie większych naczyń chłonnych występuje niewielka ilość włókien mięsnych gładkich.

Naczynia chłonne mają liczne, gęsto ułożone zastawki, które regulują przepływ chłonki od tkanek do naczyń żylnych.

Chłonka przesuwa się w naczyniach od odcinka do odcinka dzięki skurczom ściany naczynia między zastawkami.

NACZYNIA TĘTNICZE

Aorta wychodzi z lewej komory serca, kieruje się ku stronie prawej i ku górze, tworząc część wstępującą (aorta ascendens), przechodzi w ł u k (arcus aortae).

Łuk biegnie w lewo i ku tyłowi, dochodzi do kręgosłupa i jako aorta zstępująca (aorta descendens) lub aorta piersiowa (aorta thoracalis) przechodzi przez klatkę piersiową, a następnie przez specjalny rozwór w przeponie do jamy brzusznej.

Tu zmienia nazwę na aortę brzuszną (aorta abdoniinalis), biegnie nadal wzdłuż kręgosłupa do IV kręgu lędźwiowego i dzieli się na dwie tętnice biodrowe wspólne (arteria iliaca communis, odpowiednio dextra et sinistra).

Aorta wstępująca u naczynia serce przez dwie tętnice wieńcowe prawą i lewą (arteria coronaria dextra et sinistra).

Od łuku aorty odchodzą trzy naczynia, idąc od strony prawej ku lewej: pień ramienno-głowowy (truncus brachlocephalicus), dzielący się na tętnice szyjną wspólną prawą (a.

carotis communis dextra) \ tętnicę p o d - obojczykową prawą (a.

subclavia dextra), następnie tętnica szyjna wspólna lewa (a.

carotis communis sinistra) \ tętnica podobojczykowa lewa (a.

subclavia sinistra).

Tętnica szyjna wspólna dzieli się obustronnie na tętnicę szyjną ze wnętrzną (a.

carotis externa) i wewnętrzną (a.

carotis interna).

Tętnice szyjne obejmują zakresem unaczynienia głowę i szyję, tętnica podobojczykowa częściowo szyję, klatkę piersiową i kończynę górną.

Aorta piersiowa oddaje gałę zie ścienne, tj.

międzyżebrowe (aa.

intercostales) i przeponowe górne (aa.

phrenicae supeiiores) oraz drobne tętnice trzewne do narządów klatki piersiowej, do płuc, przełyku, worka osierdziowego, tkanki śródpiersia.

Aorta brzuszna, podobnie jak piersiowa, oddaje gałęzie ścienne i trzewne.

Ga łęzie ścienne to tętnice lędźwiowe (aa.

lumbales).

Gałęzie trzewne sto sownie do narządów jamy brzusznej są parzyste i nieparzyste.

Do parzystych na leżą tętnice nadnerczowe środkowe (aa.

suprarenales iwdiae), nerkowe (aa.

renales) i zależnie od płci tętnice jądrowe (aa.

tcsficulares) lub jajnikowe (aa.

ovaricae).

Gałęzie nieparzyste są trzy: pień trzewny (truncus coellacus), tętnica krezkowa górna i dolna (u.

mesenterica superior et inferior).

Pień trzewny unaczynia narządy części górnej jamy brzusznej, tj.

wątrobę, trzustkę, śle dzionę, żołądek i część dwunastnicy.

Tętnica krezkowa górna swoimi rozgałęzie niami, leżącymi między blaszkami krezki, dociera do całego jelita cienkiego, odda je ponadto naczynia do jelita grubego aż do jego zgięcia śledzionowego.

Tętnica krezkowa dolna unaczynia jelito grube po górny odcinek odbytnicy włącznie.

Tętnica biodrowa wspólna dzieli się na tętnicę biodrową wewnętrz ną i zewnętrzną, odpowiednio prawą i lewą (a.

iliaca externa et in44 .

terna dextra et sinistra).

Tętnica biodrowa wewnętrzna oddaje gałęzie ścienne do ścian miednicy i gałęzie trzewne do narządów miednicy mniejszej odpowiednio męskiej i żeńskiej.

Tętnica biodrowa zewnętrzna obejmuje zakres wolnej kończyny dolnej.

NACZYNIA ŻYLNE

Naczynia żylne dzieli się na głębokie i powierzchowne, czyli podskórne.

Żyły głębokie towarzyszą tętnicom, przy czym tętnicom małym i średnim po dwie żyły, z naczyniami większymi biegną żyły pojedyncze.

Nie wszędzie zasada ta jest utrzy mana i tak w miednicy mniejszej tętnicom trzewnym towarzyszą sploty żylne, w jamie czaszki żyły oponowe przekształciły się w zatoki żylne opony twardej.

Żyły powierzchowne biegną niezależnie od tętnic, zaczynają się gęstymi splotami żylnymi, które w miarę zwiększania się żył stają się coraz rzadsze.

Żyły powierz chowne uchodzą do żył głębokich.

Na kończynie górnej są dwie żyły powierzchowne odpromieniowa (v.

cephalica), która uchodzi do żyły pachowej lub podobojczykowej i żyła odłokciowa (v.

basilica) wpadająca do jednej z dwóch żył ramiennych.

Na kończynie dolnej są również tylko dwie żyły powierzchowne odpiszcze1 o w a (v.

saphena magna), wpadająca do żyły udowej i odstrzałkowa {v.

saphena parva), uchodząca do żyły podkolanowej.

Żyły powierzchowne tułowia wpadają do żył głębokich zakresu żyły głównej górnej i żyły głównej dolnej.

Gra nica między tymi zakresami leży na poziomie pępka.

Żyły głębokie odpowiadają mniej więcej układowi tętnic.

Z zakresu głowy i szyi odprowadza krew żylną żyła szyjna wewnętrzna (v.

jugularis interna), która łączy się z żyłą podobojczykową (v.

subclayia), prowadzącą krew z kończyny górnej.

Z połączenia tych żył powstaje żyła ramienno-głow o w a (v.

brachiocephalica), z połączenia zaś żył ramienno-głowowych prawej i lewej tworzy się żyła główna górna (v.

cava superior), wpadająca do prawego przedsionka serca.

Do żyły głównej górnej dochodzą żyły ze ścian i na rządów klatki piersiowej.

Z kończyny dolnej biegnie żyła udowa (v.

femoralis), przechodzi bezpo średnio w żyłę biodrową zewnętrzną f v.

iliaca externa).

Ta łączy się z żyłą biodrową wewnętrzną (v.

iliaca interna), zbierającą krew ze ścian oraz narządów miednicy i powstaje w ten sposób żyła biodrowa wspólna Cv.

iliaca communis), odpowiednio prawa i lewa.

Zlew tych żył z kolei daje żyłę główną dolną (v.

cava inferior).

Dopływami żyły głównej dolnej są żyły ścian jamy brzusznej i narządów pa rzystych.

Z nieparzystych narządów jamy brzusznej płynie krew żyłą wrotną (v.

portae) do wątroby i po przejściu przez nią żyłami wątrobowymi (w.

hepaticae) dopływa do żyły głównej dolnej.

Żyła ta, podobnie jak górna, ucho dzi do prawego przedsionka serca.

KREW

W naczyniach krwionośnych płynie krew (sanguis).

Zawiera ona dwa składniki:

płynne osocze i komórki.

W skład osocza wchodzi surowica (serum) i roz puszczony włóknik fibrynogen.

Ponadto osocze składa się z 92 wody

45 .

i 8 białek albumin i globulin.

W osoczu znajdują się substancje odżywcze pobierane z przewodu pokarmowego i transportowane do tkanek, produkty prze miany tkankowej, wydzieliny gruczołów dokrewnych, z krwinkami czerwonymi zaś jest związany tlen konieczny do procesu oddychania.

Po wydostaniu się krwi poza naczynia krwionośne i umieszczeniu jej w probówce strąca się włóknik i ele menty komórkowe w postaci skrzepu, ponad którym znajduje się surowica.

Składniki upostaciowane krwi są to: krwinki czerwone erytrocyty, krwinki białe leukocyty, które dzieli się na granulocyty, limfocyty i monocyty, oraz płyt ki krwi trombocyty.

Liczba wymienionych komórek jest zmienna, jednak zachowane są stałe pro porcje między poszczególnymi ich rodzajami.

Liczbę komórek oblicza się w l mm sześciennym krwi.

Krwinki czerwone erytrocyty, są to komórki najliczniejsze (45 milio nów), w postaci dojrzałej bezjądrzaste.

Średnica ich wynosi około 7,5 nm.

Mają one zdolność nietrwałego łączenia się z gazami, ich barwnik hemoglobina za wiera żelazo.

Ten właśnie barwnik krwi jest transporterem gazów.

Żyją około 100 dni, są więc stale odnawiane, począwszy od drugiej połowy życia płodowego i przez cały dalszy okres życia rozwijają się w czerwonym szpiku kostnym.

Rozpadłe erytrocyty są pochłaniane przez komórki układu siateczkowego, produkty rozpadu hemoglobiny stanowią materiał do produkcji żółci w wątrobie, żelazo zostaje wykorzystane do rozwoju nowych erytrocytów.

Zmniejszenie liczby ery trocytów określa się jako niedokrwistość.

Krwinki białe leukocyty.

Ich liczba wynosi około 7000 (50008000), przy czym zmienia się ona nie tylko w warunkach chorobowych, ale i w stanach fizjologicznych w ciągu dnia, zależnie od stanu głodu czy nasycenia, ponadto w okresie ciąży.

Zwiększenie liczby krwinek białych nazywa się leukocytozą, zmniejszenie leukopenią.

Czas życia tych komórek jest różny i zmienny.

Część ich znajduje się we krwi płynącej, część zaś jest poza naczyniami w tkankach.

Mogą one przechodzić przez ściany naczyń włosowatych.

Zależnie od rodzaju rozwijają się w szpiku kostnym i w układzie chłonnym.

Granulocyty zawdzięczają swoją nazwę obecności w cytoplazmie ziarenek (granula).

W zależności od pochłaniania przez te ziarenka barwników rozróżnia się leukocyty zasadochłonne, kwasochłonne i obojętnochłonne.

Stosunek procentowy poszczególnych rodzajów granulocytów jest dosyć stały i wynosi:

obojętnochłonne neutrofile 5565 (średnio 60) kwasochłonne eozynofile 24 (średnio 3,5) zasadochłonnebazofile 0,51 (średnio 0,5).

Cechą charakterystyczną leukocytów jest obecność rozczłonkowanego jądra.

W typowym barwieniu hematoksyliną i eozyną ziarnistości leukocytów obojętnochłonnych są bladoniebieskie, kwasochłonnych czerwone, zasadochłonnych zaś intensywnie niebieskie (krwinki białe mają zdolności pochłaniania mikroorganiz mów, rozpadłych cząstek komórkowych, są więc fagocytami, ponieważ zdolność pochłaniania nazywa się fagocytozą).

Cytoplazma limfocytów nic zawiera ziarnistości, stąd ich nazwa agranulocyty.

Jądro icli jest owalne lub okrągłe.

Limfocyty są duże i małe.

Powstają w narzą dach limfatycznych i dostają się do krwi przez naczynia chłonne.

Stanowią one około 30 (2540) ogółu krwinek białych.

Monocyty są największymi krwinkami białymi, o jądrze zwykle rozczłonkowa nym.

Wydostają się poza naczynia do otaczających tkanek i stają się makrofagami, czyli komórkami żernymi różnych typów.

Stanowią one około 4,7, średnio 6 krwinek białych.

Trombocyty, czyli płytki krwi, są to małe twory nie zawierające jądra, powsta jące w szpiku kostnym jako fragmenty komórek.

Liczba ich we krwi wynosi 200 000300000.

Są one konieczne do powstawania procesu krzepnięcia krwi dzięki temu, iż zawierają specyficzny enzym zapoczątkowujący skomplikowany proces krzepnięcia.

Ryć. 37.

Elementy morfotyczne krwi.

a erytrocyty, b limfocyty, c leukocyty obojętnochtonne, d leukocyty kwasochłonne, e płytki krwi (wg Sylwanowicza).


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Uklad krwionosny
3.Skazy krwotoczne, Farmacja, Farmakologia(1), Hemostaza, Układ krwionośny
Układ krwionośny
zakrzepica, Farmacja, Farmakologia(1), Hemostaza, Układ krwionośny
ćwiczenie8 leki dzialajace na uklad krwionosny
Układ krwionośny serce, Ratownicto Medyczne, Anatomia
Anatomia Ezamin Układ Krwionośny
UKLAD KRWIONOSNY
uklad krwionosny, studia, IV semestr, anatomia
układ krwionośny (notatki)
układ krwionośny 5
układ krwionośny
Przepisane wykłady Układ krwionośny
Fizjologia układ krwionośny giełda kolokwium
uklad krwionośny
Układ krwionośny
Układ krwionośnyx
Układ krwionośny człowieka

więcej podobnych podstron