Joanna Kość
Nazwy największych jednostek podziału terytorialnego w wybranych językach.
Podział administracyjny (zwany również podziałem terytorialnym) jest to podział terytorium państwa na mniejsze obszary. Podział ten odgrywa bardzo ważną rolę
w funkcjonowaniu państwa przez uskutecznianie działań administracji publicznej. Podział pracy
i nasilająca się decentralizacja sprawia, iż konieczne jest wyznaczenie konkretnego obszaru działania dla danego organu administracji. Dzięki temu możliwe jest tworzenie organów terenowych, hierarchicznie podporządkowanych organom administracji centralnej i pod ich nadzorem. Przy podziale państwa na mniejsze jednostki brane są pod uwagę różne kryteria, m.in.: geograficzne, gospodarcze, językowe, religijne.1
Nazwy jednostek podziału terytorialnego brzmią różnie w różnych językach. Największa jednostka podziału terytorialnego Polski to województwo. Obecnie w Polsce jest 16 województw. Ten podział istnieje od 1 stycznia 1999r., jednak jego początki to okres rozbicia dzielnicowego, czyli wiek XII. Nazwa województwo pochodzi od pierwotnego przeznaczenia danego terenu. Początkowo były to zgromadzenia wojskowe na określonych terenach Polski, którymi zarządzali wyznaczani przez władcę wojewodowie (od wodzić, woje).2 W języku angielskim słowo województwo brzmi province, w języku niemieckim- Provinz. Francuzi mówią na polskie województwa la province, Hiszpanie, podobnie jak Portugalczycy - provincia. W języku łotewskim jest to province, a w szwedzkim - provinsen. W języku holenderskim polskie województwa to provincie, a w węgierskim - tartomány. Ciekawie wyglądają i zapewne też brzmią nazwy tej jednostki podziału terytorialnego w językach posiadających własne alfabety. Przykładem może być tu język ukraiński, w którym wyraz województwo zapisuje się jako провінція, czy też język białoruski - правінцыя. Najciekawszym chyba jest zapis wyrazu województwo w języku chińskim tradycyjnym. Wygląda on tak: 全省.
W Wielkiej Brytanii największą jednostką podziału terytorialnego jest region. Anglia podzielona jest na 9 regionów, z których każdy wewnętrznie składa się z przynajmniej jednego hrabstwa. Regiony zostały utworzone w 1994 r. a od 1996r. są one również okręgami wyborczymi w wyborach do Parlamentu Europejskiego.3 W języku angielskim brzmi tak jak
w j. polskim - region, w albańskim - rajon, w chorwackim - regija. Wyraz region znajdziemy również w języku estońskim. Jego odpowiednik to piirkond. Dużo wspólnego z językiem polskim ma język czeski, jednak Czesi na największą jednostkę podziału Wielkiej Brytanii mówią kraj. W języku indonezyjskim brytyjski region to daerah. Zapis angielskiego wyrazu region w języku bengalskim to এলাকা, w gruzińskim - რეგიონში a w islandzkim - svæðinu.
Niemcy (Republika Federalna Niemiec) to państwo federacyjne. Podzielone są na 16 krajów związkowych (landów), z których 3 to pojedyncze miasta. Podział ten istnieje
od 3 października 1990r. czyli od Zjednoczenia Niemiec.4 W języku angielskim land
to country, w katalońskim - país, w islandzkim - landi, w rumuńskim - ţară. W języku łotewskim niemiecki land to valsts a w j. francuskim - pays. Zapis największej niemieckiej jednostki podziału terytorialnego w języku japońskim to の国, w języku ukraińskim - країна,
a w alfabecie tajskim- ประเทศ.
Rosja (Federacja Rosyjska) jest największym państwem na świecie pod względem powierzchni. Jednostką jej podziału jest okręg. Podział ten został ustanowiony w 2000r.5 W tym języku jest to район, w angielskim - area, w chorwackim - područje, w maltańskim - żona. Tłumaczenie rosyjskiego страна na język fiński to alue, francuski - zone de, islandzki - area, norweski - område, a na język słowacki - plocha. W alfabecie gruzińskim zapis tego słowa
to ფართობი, w koreańskim- 지역, a w języku tajskim- พื้นที่.
Egipt (Arabska Republika Egiptu) podzielony jest na 29 muhafaz (gubernatorstw).6
W języku arabskim gubernatorstwo zapisuje się tak: الحاكمية. W języku angielskim jest
to governorship, w niemieckim - Gouverneursamt, w duńskim - guvernørposten,
w portugalskim - governo. Tłumaczenie słowa gubernatorstwo na język słoweński
to guvernerja, walijski - llywodraethwr, szwedzki - governorshipen, a na język malajski
- gabenor. W języku chińskim gubernatorstwo to 總督, a w serbskim- намесништво.
Chorwacja podzielona jest na 20 żupanii. Podział ten określił Sabor na podstawie Konstytucji Republiki Chorwacji z 1990r.7 Wyraz županija pochodzi od ‘Županъ’ (naczelnik okręgu, naczelnik). Żupania odpowiada polskiemu województwu a żupan - wojewodzie.
W języku chorwackim żupania to županija, w angielskim - county, w niemieckim - Grafschaft,
w czeskim - kraj, w holenderskim - provincie. Litwini na żupanie mówią apygarda, Rumuni - judeţ, a Szwedzi - län. W języku bengalskim słowo żupania zapisuje się jako বিভাগ, we francuskim - probinsiya, a w języku ukraińskim- округ.
Czarnogóra (Republika Czarnogóry) dzieli się na 21 gmin.8 W języku serbskim gmina to заједница, w niemieckim - Gemeinde, a w języku angielskim - community. Czesi na czarnogórską gminę mówią obec, Portugalczycy - comunidade, Holendrzy – gemeenschap,
a Szwedzi - gemenskap. Pisownia czarnogórskiej gminy w języku greckim to κοινότητα,
w rosyjskim - сообщество, a w języku wietnamskim - cộng đồng.
Prawie każdy kraj podzielony jest na mniejsze jednostki administracyjne,
po to by uprościć organom administracji terytorialnej wykonywanie powierzonych im zadań. Istnieją również państwa bardzo małe, jednolite administracyjnie. W takich państwach nie jest potrzebny podział na mniejsze jednostki, gdyż organy administracji centralnej wykonują swoje zadania w obrębie całego państwa. Nazwy jednostek podziału administracyjnego danego szczebla często pokrywają się w różnych językach. Niektóre nawet w kilku lub kilkunastu językach brzmią tak samo lub prawie identycznie. Przykładem może być polskie województwo, którego odpowiednik w kilku innych językach brzmi praktycznie tak samo.
Źródło:
-Tłumaczenia nazw jednostek podziału terytorialnego na inne języki - http://translate.google.pl/
Jan Szreniawski: Wstęp do nauki administracji, Wyd. Verba, Lublin 2004, roz. X↩
http://pl.wikipedia.org/wiki/Podział_administracyjny_Egiptu↩
http://pl.wikipedia.org/wiki/Podział_administracyjny_Czarnogóry↩