GRUPY I RODZAJE ZUŻYWANIA MECHANICZNEGO METALOWYCH CZĘŚCI MASZYN

Nigdy nie występuje tylko jeden rodzaj zużywania, ale z reguły jeden dominuje i dlatego od niego pochodzi nazwa występującego zużycia.

Zużywanie ścierne – proces niszczenia warstw wierzchnich elementów współpracujących ze sobą w wyniku skrawającego, rysującego, bruzdującego i ścinającego oddziaływania nierówności ich powierzchni lub cząstek ciał stałych, np. ścierniwa i produktów zużywania znajdujących się między tymi powierzchniami.

Zużywanie przez sczepianie I-go rodzaju (adhezje) – proces intensywnego niszczenia powierzchni części maszyn podczas tarcia objawiający się plastycznym odkształceniem wierzchołków nierówności, pojawieniem się lokalnych sczepień obu powierzchni oraz niszczeniem powstałych sczepień przez odrywanie cząstek metal. Objawia się przy stosunkowo niewielkich prędkościach względnych i dużych naciskach.

Zużywanie przez sczepianie II-go rodzaju (cieplne) - proces intensywnego niszczenia powierzchni metali wywołany nagrzaniem strefy tarcia do temperatury zmiękczenia metalu. Występuje w warunkach dużych nacisków i dużych prędkości względnej.

Zużywanie w wyniku utleniania – polega na tworzenie się i niszczeniu warstewek tlenków na kontaktujących się powierzchniach. Jest to najmniej intensywny i najbardziej pożądany rodzaj zużywania.

Scuffing – rodzaj zużywania, na który składają się procesy zużywania ściernego i adhezyjnego. Bardzo intensywny i niekorzystny proces.

Zużywanie prze łuszczenie (spaliny) – jest procesem o charakterze dynamicznym zmęczeniowym występującym przy braku lub niedostatku smaru i polega na tworzeniu i rozprzestrzenianiu się mikropęknięć prowadzących to oddzielania cząstek od podłoża. Występuje w kołach zębatych i łożyskach.

Zużywanie gruzełkowe (pitting) - jest to proces o charakterze dynamicznym zmęczeniowym występującym przy tarciu tocznym w obecności smaru. Polega na tworzeniu i rozprzestrzenianiu mikropęknięć prowadzących to oddzielania cząstek od podłoża, a czynnikiem wspomagającym jest rozłupywanie mikroszczelin w wyniku dynamicznego działania klinów smarowych.

Tretting – zużywanie ścierno-korozyjne (korozja tarciowa) występuje najczęściej w warunkach ruchu postępowo zwrotnego kontaktujących się powierzchni oraz przy intensywnie korodującym środowisku.

Ogólny przebieg procesów zużywania części maszyn

Przebieg zużycia w skutek tarcia współpracujących części:

1 – zużycie

2 – nośność powierzchni

3 – intensywność zużywania

4 – zużycie przy tarciu tocznym

I –okres docierania

II – okres normalnej pracy

III – okres zużywania katastroficznego

Z – zużycie

I – intensywność zużywania

Typowa krzywa zużycia – krzywa Lorentza