Zakres sektora finansów publicznych w Polsce

Sektor finansów publicznych - to zbiór państwowych i samorządowych osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, finansowanych głównie lub wyłącznie ze środków budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, wykonujących zadania na zasadach niekomercyjnych.

Sektor finansów publicznych tworzą:

1. organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały:

2. jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;

3. jednostki budżetowe;

• są to jednostki organizacyjne sektora FP nie posiadające osobowości prawnej ani zdolności sądowej, tworzone zarówno na szczeblu centralnym, jak i samorządowym;

• ich rola polega na nieodpłatnym świadczeniu różnego rodzaju usług publicznych; w określonych przypadkach mogą pobierać za swoje usługi opłaty, jednak wysokość tych opłat nie jest zależna od kosztów ich świadczenia (np. izba wytrzeźwień ;])

• przykłady jednostek budżetowych: na szczeblu centralnym - ministerstwa, kancelaria prezydenta, kancelaria sejmu i inne urzędy władzy państwowej, urzędy administracji państwowej (urząd skarbowy lub celny, izba skarbowa lub celna, komenda główna policji), sądy, prokuratura; na szczeblu samorządowym - urzędy władzy samorządowej( urząd gminy, urząd miasta, starostwo powiatowe), szkoły podstawowe, gimnazja, straż miejska, miejskie ośrodki pomocy społeczenej, powiatowa komenda policji;

• państwowe jednostki budżetowe są tworzone przez prezesa rady ministrów, poszczególnych ministrów, kierowników urzędów centralnych i wojewodów, zaś samorządowe jednostki budżetowe - przez organy stanowiące JST (gminy, rada miasta, rada powiatu, sejmik wojewódzki);

• podstawową gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest roczny plan finansowy, obejmujący kwoty dochodów i wydatków;

• jednostki budżetowe rozliczają się z właściwym budżetem (państwa lub samorządu) metodą budżetowania brutto, tj. osiągnięte dochody odprowadzają bezpośrednio na rachunek budżetu (państwa lub samorządowego), zaś swoje wydatki pokrywa bezpośrednio z budżetu nie pojawia się tu kategoria wyniku finansowego - jednostka budżetowa otrzymuje środki na pokrycie swoich wydatków niezależnie od uzyskanych dochodów;

• zasilanie jednostek budżetowych w środki finansowe odbywa się w formie sukcesywnego ich przekazywania na rachunki bieżące tych jednostek, aż do wysokości zatwierdzonej w planie finansowym;

• kwota dochodów nie wykorzystana w danym roku nie może zostać przeniesiona na rok następny i należy ją zwrócić na rachunek właściwego budżetu;

• limit środków przyznanych jednostce budżetowej na rok następny jest uzależniony od wysokości środków wykorzystanych przez jednostkę w danym roku budżetowym.

1. samorządowe zakłady budżetowe;

• jest to forma organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, funkcjonująca tylko na szczeblu samorządowym,

• SZB są powoływane do wykonywania zadań własnych JST w zakresie:

• gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi,

• dróg ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,

• wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych,

• wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,

• lokalnego transportu zbiorowego,

• targowisk i hal targowych,

• zieleni gminnej i zadrzewień,

• kultury fizycznej i sportu, w tym utrzymywania terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,

• pomocy społecznej, reintegracji zawodowej i społczenej oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych,

• utrzymywania różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt, w tym w szczególności prowadzenia hodowli zwierząt zagrożonych wyginięciem, w celu ich ochrony poza miejscem naturalnego występowania,

• cmentarzy.

• SZB są powoływane w celu odpłatnego świadczenia usług, z których wpływy stanowią przychody własne SZB; koszty działalności zakładów są pokrywane z ich przychodów własnych;

• SZB może otrzymywać dotacje z budżetu właściwej JST:

• przedmiotowe,

• podmiotowe,

• na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe;

• celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji;

• celowe na zadania bieżące finansowane z udziałem środków europejskich;

• suma dotacji (z wyjątkiem dotacji inwestycyjnych oraz dotacji na realizację projektów współfinansowanych ze środków UE) nie może przekroczyć 50% kosztów bieżących SZB;

• SZB rozliczają się z budżetem właściwej jednostki samorządowej metodą budżetowania netto (rozliczeniu podlega wynik finansowy obliczony jako różnica między dochodami własnymi powiększonymi o dotacje i kosztami własnymi).

1. agencje wykonawcze;

2. instytucje gospodarki budżetowej;

3. państwowe fundusze celowe;

4. Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego;

5. Narodowy Fundusz Zdrowia;

6. samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;

7. uczelnie publiczne;

8. Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;

9. państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe

10. inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego.