Finanse samorządowe – SSA rok akademicki 2015/16

1. Zasady prawne ustalania zadań JST

2. Pojęcie systemu finansowego samorządu terytorialnego

3. Samodzielność finansowa JST

W naukach ekonomicznych utożsamiana jest z samodzielnością gospodarczą, a zakres samodzielności wyznaczony jest przez wielkość przydzielonego samorządowi na własność majątku-mienia komunalnego.

W naukach prawnych szczególnie ważny jest aspekt finansowoprawny, który oznacza zasadę zgodnie z którą jst wykonuje zadania we własnym imieniu na na własną odpowiedzialność w zakresie gromadzenia dochodów, samodzielnego uchwalania budżetu jst i jego wykonywania oraz dokonywania wydatków w ramach gospodarki budżetowej jst.

Nadając ramy prawne ujęciu ekonomicznemu samodzielnością finansowa będzie sytuacja gdy państwo zapewni jst wystarczający zasób środków do realizacji powierzonych im zadań publicznych. samodzielność zależy zarówno od ilości środków pieniężnych przekazanych samorządowi terytorialnemu na pokrycie ich wydatków oraz od stopnia swobody w dysponowaniu tymi wydatkami. Samodzielność w ujęciu prawnym obejmuje aspekt dochodowy, wydatkowy i gospodarowania zasobem budżetowym

Aspekt dochodowy zabezpiecza jst poprzez stabilne i wydajne źródła dochodów, występujące na obszarze właściwości terytorialnej danej jednostki i poprzez władztwo dochodowe. W tym aspekcie o samodzielności przesądza m.in. : posiadanie środków do realizacji zadań, ograniczone władztwo podatkowe, korzystanie z pożyczek , kredytów, uzyskiwanie środków transferowych i bezzwrotnej pomocy zagranicznej

W aspekcie wydatkowym chodzi o to że jst dokonują wydatków na podstawie ustaw w imieniu własnym. W tym aspekcie samodzielność jest wyznaczona przez m.in poddanie nadzorowi i kontroli gospodarki finansowej jst, określanie form organizacyjnych gospodarki budżetowej. samodzielność kształtowania wydatków jest ograniczona ustawowym nakazem pierwszeństwa realizacji wydatków na zadania obligatoryjne własne oraz wyłączeniem prawa do decydowania o zakresie i sposobie dokonania wydatków na zadania zlecone z zakresu adm rząd

-Samodzielność ta stanowi zasadę systemu finansów samorządowych i odrębną instytucję

-w naukach ekonomicznych:

jest ona łączona z zarządzaniem i i utożsamiana z samodzielnością gospodarczą a punktem wyjścia dla określenia zakresu takiej samodzielności jest wielkość przydzielonego samorządowi na własność majątku-mienia komunalnego (który łącznie z dochodami własnymi i dochodami otrzymanymi z budżetu państwa powinien zapewnić możliwość sfinansowania wydatków publicznych)

-w naukach prawnych:

w znaczeniu prawnym obejmuje aspekt ustrojowy oraz finansowoprawny

• aspekt finansowoprawny jest pojęciem złożonym:

- oznacza zasadę zgodnie z którą jst wykonuje zadania we własnym imieniu i na własną. odpowiedzialność w zakresie:

*gromadzenia dochodów (w tym władztwo podatkowe)

*samodzielnego uchwalania budżetu jst i jego wykonywania

*dokonywania wydatków w ramach gospodarki budżetowej jst

- Nadając ramy prawne ujęciu ekonomicznemu samodzielnością finansową będzie sytuacja gdy państwo zapewni jst wystarczający zasób środków do realizacji powierzonych im zadań publicznych. W ujęciu prawnym obejmuje więc trzy aspekty:

1.system dochodów

2.system wydatków

3.system gospodarowania zasobem budżetowym

(każdy z obszarów samodzielności musi być uregulowany ustawowo (bo w prawie publicznym zasada ze dozwolone jest tylko to na co zezwala ustawa). Dla prawidłowego funkcjonowania systemu prawa finansów jst wszystkie 3 aspekty samodzielności są ważne i powinny harmonijnie współdziałać . samodzielność więc zależy zarówno od ilości środków pieniężnych przekazanych samorządowi terytorialnemu na pokrycie ich wydatków oraz od stopnia swobody w dysponowaniu tymi wydatkami )

• -aspekt dochodowy:

chodzi o stworzenie takich mechanizmów prawnych które zabezpieczyłyby jst:

- poprzez stabilne i wydajne źródła dochodów występujące na obszarze właściwości terytorialnej tych jednostek .

- a poprzez władztwo dochodowe mechanizmy te powinny zapewnić władzom jst wpływ na strukturę i wydajność tych źródeł dochodów.

Przyjmuje się że ten rodzaj samodzielności jest tym większy im większy jest udział dochodów własnych w dochodach jst ogółem.

Elementy przesądzające o samodzielności finansowej związane z pozyskiwaniem źródeł zasilania tj:

-posiadanie środków do realizowania zadań

-określanie źródeł dochodów w drodze ustawowej

-ograniczone władztwo podatkowe

-korzystanie ze środków oferowanych na rynkach kapitałowych (pożyczek, kredytów)

-uzyskiwanie środków transferowych z innych publicznych zasobów finansowych i pochodzących z budżetu UE lub z innej bezzwrotnej pomocy zagranicznej

• w aspekcie wydatkowym:

jst dokonują wydatków na podstawie ustaw w imieniu własnym, wydatki te odzwierciedlają koszty realizacji zadań własnych i ustalają ich hierarchię , określając sposób i zakres ich wypełnienia.

w tym aspekcie samodzielność jest wyznaczana przez:

-prawne ograniczenia dotyczące sposobu wydatkowania środków, w tym nakazy oraz zakazy ponoszenia określonych wydatków

-ograniczenia wynikające z prawnie określonych obowiązków dot budżetu i procedury jego wykonania

-określenie form organizacyjnych gospodarki budżetowej

-poddanie nadzorowi i kontroli gospodarki finansowej jst

samodzielność kształtowania wydatków jest ograniczona :

-ustawowym nakazem pierwszeństwa realizacji wydatków na zadania obligatoryjne własne

-wyłączeniem prawa do decydowania o zakresie i sposobie dokonania wydatków na zadania zlecone z zakresu adm rządowej

1. Gwarancje samodzielności finansowej JST

Samodzielność JST nie jest stała i niezmienna, zmienia się ona wraz ze zróżnicowaniem zakresu i gwarancji prawnych.

Samodzielność finansowa jest częścią polityki państwa w zakresie decentralizacji finansów publicznych, jest ona ograniczona. Jest to prawo samorządu do posiadania środków finansowych oraz zobowiązanie państwa do ich zapewnienia. Odnosi się ona przede wszystkim do zadań własnych jak i dostosowania dochodów do wydatków na realizację zadań powierzonych. Powinny przeważać dochody własne.

• Ujęcie szersze – prawnie zagwarantowana możliwość samodzielnego decydowania o przeznaczeniu posiadanych środków, niezależnie od rodzaju dochodów ( dochody własne, środki transferowe, przychody budżetowe ).

• Ujęcie wąskie – odnosi się tylko do publicznych środków finansowych, które jst mogą pozyskiwać we własnym zakresie.

O zakresie samodzielności finansowej JST decyduje wielkość zasobów przekazanych do ich samodzielnej dyspozycji oraz zakres swobody w kształtowaniu wydatków, wydatkowaniu środków, organizacji budżetów samorządowych, planowaniu budżetowym i wykonywaniu budżetu jak i zaciąganiu kredytów i pożyczek (jst muszą być wypłacalne, potrzebują więc poręczenia i gwarancji udzielonej przez banki, organy państwowe jak Skarb Państwa), emisji papierów wartościowych.

Rodzaje samodzielności finansowej:

• Dochodowa – zagwarantowanie możliwości zwiększenia dochodów i pozyskiwanie ich z różnych źródeł, różnymi metodami. Muszą one być adekwatne do zadań jst. Dzięki temu zwiększa się zakres na jaki jst będzie miała decydujący wpływ. Ważnym aspektem jest także zachowanie proporcjonalności pomiędzy dochodami własnymi a zewnętrznymi źródłami zasilania, by sprzyjały one rozwojowi inicjatyw samorządowych, efektywności gospodarowania i lepszemu zaspokajaniu potrzeb mieszkańców.

• Wydatkowa – swoboda decyzji co do kierowania i rodzajów wydatków. Państwo oddziałuje na jst w sposób bezpośredni (poprzez limity wydatkowe np. wysokość płac, dotacje lub ich zakaz dla określonych podmiotów) oraz pośredni (w sferze organizacji systemu oświaty, kultury, ochrony zdrowia, opieki społecznej). Państwo wpływa na samodzielność wydatkową jst poprzez kształtowanie ich dochodów.

W pojęciu samodzielności finansowej znajduje się także samodzielność budżetowa – swoboda organizacji budżetu, uprawnienie organów samorządowych do określenia zasad i trybu procedury budżetowe tj. planowania, uchwalania i wykonywania budżetu. Musi sprzyjać racjonalizacji gospodarki budżetowej i nie może naruszać podstawowych cech budżetu.

Na poziom samodzielności finansowej wpływa wydajność źródeł dochodowych, zakres kompetencji władczych umożliwiających dobór metod i źródeł gromadzenia dochodów oraz kierunki i sposoby realizacji wydatków a także wykorzystanie dochodów i wydatków jst jako instrumentów polityki budżetowej.

Wskaźniki wpływające na samodzielność finansową:

• Wydatki w relacji do PKB i wydatków publicznych

• Wydatki inwestycyjne

• Dochody własne, subwencja ogólna

• Dochody podatkowe z podatków i opłat lokalnych

• Dochody w majątku

1. Wieloletnia prognoza finansowa – pojęcie

WPF-prognoza realistyczna, o charakterze kroczącym, łącząca strategiczne zamierzenia inwestycyjne z corocznymi budżetami. Jej celem jest określenie zdolności finansowania zadań bieżących i przedsięwzięć inwestycyjnych JST z dochodów własnych oraz przychodów zwrotnych w każdym roku objętym planem, z zachowaniem płynności finansowej budżetu.

Struktura WPF:

łączy 3 powiązane ze sobą wieloletnie plany finansowe: prognoza parametrów budżetowych, prognoza kwoty długu oraz wieloletnie przedsięwzięcia. Zasadniczym składnikiem jest wieloletnia prognoza obrazująca wielkości podstawowych elementów budżetów w poszczególnych latach.

Obejmuje ona okres roku budżetowego i co najmniej 3 następnych. Po upływie każdego roku wydłuża się ją o kolejny (system kroczący).

Uchwalana jest przez organ stanowiący jst w formie uchwaly odrębnej od uchwały budżetowej.

Parametry budżetowe WPF to: dochody budżetu, wydatki budżetu, wynik budżetu, przeznaczenie nadwyżki/sposób sfinansowania deficytu, przychody i rozchody budżetu.

Wieloletnia prognoza długu-pokazuje poziom zadłużenie na przestrzeni kolejnych lat. Jej okres planowania może być znacznie dłuższy niż innych składników WPF ponieważ opracowywana jest na czas zaciągniętych zobowiązań lub na czas zobowiązań, które dopiero planuje się zaciągnąć.

Wykaz przedsięwzięć-identyfikuje przedsięwzięcia->wskazanie nazwy, celu, jednostki organizacyjnej odpowiedzialnej za realizację, okres realizacji, łączne nakłady finansowe, limity wydatków i zobowiązań. Pozwala to ocenić wpływ przedsięwzięć na sytuację finansową jst w perspektywie kilku lat.

Do WPF dołącza się objaśnienia przyjętych wartości, elementów WPF w formie towarzyszącego dokumentu.

1. Struktura w.p.f.

2. W.p.f. a budżet JST

Wieloletnia prognoza finansowa – realizacja koncepcji stworzenia instrumentu wieloletniego planu finansowego w jednostkach samorządu terytorialnego. Wieloletnia prognoza finansowa ma na celu stworzenie dokumentu planistycznego, przyjmowanego w drodze uchwały organu stanowiącego jst, stymulującego politykę finansową JST na dany rok budżetowy i 3 kolejne lata. Jest to prognoza krocząca, uzupełniana (przedłużana) na kolejny rok budżetowy, tak by każdorazowo obejmowała rok budżetowy i co najmniej 3 kolejne lata.

Wieloletnia prognoza finansowa powinna być realistyczna i określać dla każdego roku objętego prognozą co najmniej:

• dochody bieżące oraz wydatki bieżące budżetu jst, w tym obsługę długu, gwarancje i poręczenia,

• dochody majątkowe, w tym dochody ze sprzedaży majątku oraz wydatki majątkowe budżetu jst,

• wynik budżetu jst,

• przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowania deficytu,

• przychody i rozchody budżetu jst, z uwzględnieniem długu zaciągniętego oraz planowanego do zaciągnięcia,

• kwotę długu jst, w tym relację, obliczoną w sposób wskazany w art. 243 nowej ustawy o finansach publicznych, oraz sposób sfinansowania spłaty długu,

• objaśnienia przyjętych wartości.

Zalety:

• bardziej racjonalne gospodarowanie środkami publicznymi,

• zwiększenie wiarygodności, przejrzystości i przewidywalności polityki fiskalnej,

• dopasowanie do planowania na szczeblu unijnym.

1. Opracowywanie i uchwalanie w.p.f. lub jej zmiany

Inicjatywa w zakresie opracowywania projektu uchwały w sprawie WPF lub jej zmiany-> organ wykonawczy

Przyjęcie uchwały i nadanie ostatecznego kształtu->organ stanowiący

Organ stanowiący nie może uchylić uchwały w sprawie WPF jednocześnie nie podejmując nowej uchwały w tej sprawie.-> nakaz ciągłości obowiązywania WPF

Uchylenie uchwały może nastąpić tylko z inicjatywy zarządu, który sporządzi projekt nowej i przedłoży go organowi stanowiącemu.

Uchwała w sprawie WPF nie może być podjęta później niż uchwała budżetowa; może być podjęta wcześniej.

Projekt uchwały w sprawie WPF lub jej zmiany zarząd przedstawia organowi stanowiącemu i RIO wraz z projektem uchwały budżetowej w terminie do 15 listopada poprzedzającego rok budżetowy, celem zaopiniowania. Jednostka samorządu ter. przekazuje RIO projekt uchwały w sprawie WPF lub jej zmiany oraz uchwały i zarządzenia dotyczące WPF podejmowane w trakcie roku budżetowego. RIO przekazuje Ministrowi Finansów projekty WPF wraz z opiniami izby a następnie podjętych WPF wraz z wynikami rozstrzygnięć nadzorczych.

1. Opinie RIO dotyczące w.p.f.

2. Budżet JST – pojęcie

Budżet JST - roczny plan dochodów i wydatków, przychodów i rozchodów, uchwalany na rok budżetowy. Podstawą gospodarki finansowej JST jest uchwała budżetowa, składająca się z budżetów JST i załączników (zestawienie planowanych kwot dotacji udzielanych JST, plan dochodów placówek oświatowych oraz plan przychodów i kosztów samorządowych zakładów budżetowych)

W ujęciu szerszym budżet JST obejmuje wszystkie dochody i wydatki JST, a więc budżet własny JST jak i plan finansowania zadań z zakresu administracji rządowej zleconych JST. W wąskim ujęciu jest określany jako budżet własny JST – obejmuje tylko zadania własne, nie zlecone.

Cechy budżetu:

• Fundusz zasobów pieniężnych gromadzonych i dzielonych przez JST

• Gromadzenie środków odbywa się z reguły w sposób przymusowy

• Dochody i wydatki zależą od zasad ustrojowo-konstytucyjnych określających uprawnienia organów stanowiących i wykonawczych JST

• Procesy gromadzenia i wydatkowania środków mają charakter ekonomiczny i społeczny

• Jest planem na z góry określony czas – na rok

• Oparty jest na klasyfikacji budżetowej, dochody według źródeł, a wydatki według rodzaju zadań JST.

1. Zasady budżetowe

• -zasada powszechności-budżet powinien obejmować całość dochodów i wydatków państwa, ale obecnie przyjmuje się, ze zasada ta jest realizowana również, gdy dochody i wydatki w kwotach globalnych są objęte aktem budżetowym.

• -zasada jedności materialnej (niefunduszowania)-zgromadzone w budżecie dochody stanowią skumulowaną, niezróżnicowaną pulę środków i służą finansowaniu całości wydatków na podstawie jednakowych procedur postępowania. Dochody nie są związane z określonymi wydatkami na określone zadania.

• -zasada równowagi budżetowej-(pisałam o niej gdzieś wcześniej, przy deficycie) generalnie chodzi o to, że w klasycznym ujęciu dochody=wydatki, współcześnie jednak dopuszczalny jest niewielki deficyt.

• -zasada szczegółowości-budżet planowany ze szczegółowym podziałem dochodów i wydatków, służy temu klasyfikacja budżetowa. Kwoty dochodów i wydatków przypisane do jednostek organizacyjnych oraz zadań przez nie realizowanych. Aspekt polityczny szczegółowości: możliwość związania władzy wykonawczej przez organ uchwalający budżet; aspekt ekonomiczny: możliwość wpływania na gospodarkę w drodze pozyskiwania dochodów oraz wydatkowania. Szczegółowość realizowana jest na płaszczyznach:

*rzeczowej-ujmowanie dochodów i przychodów wg źródeł ich pozyskania, a wydatków i rozchodów wg przeznaczenia. Wydatki mogą być dokonywane tylko zgodnie z ich przeznaczeniem.

*ilościowej-kwotowe określenie planowanych dochodów, rozchodów, wydatków i przychodów.

*czasowej-okres w jakim mogą być uzyskiwane dochody i przychody oraz dokonywane wydatki i rozchody.

• -zasada jasności i przejrzystości-temu też służy klasyfikacja budżetowa; informacja przekazana do publicznej wiadomości powinna być jasna i zrozumiała

• -zasada jawności-debata budżetowa jest jawna, budżet podany do wiadomości publicznej, zasada ta umozliwia kontrolę gospodarowania środkami publicznymi, gwarantuje udział społeczności lokalnych w sprawowaniu władzy i decydowaniu o istotnych sprawach.

1. Klasyfikacja budżetowa

Wynika z zasady szczegółowości budżetu. Głownym zadaniem klasyfikacji jest zapewnienie przejrzystości budżetu i tworzenie warunków do bardziej racjonalnego wykorzystania środków publicznych i jego kontroli . Stanowi prawny system grupowania wg przyjętych kryteriów i zasad dochodów i przychodów oraz wydatków i rozchodów objętych budżetem przez ich umiejscowienie w określonych przedziałkach klasyfikacyjnych. klasyfikacja opiera się na kryterium podmiotowym które pozwala wskazać organ lub jednostkę gromadzącą dochody i dokonującą wydatków czyli wykonawców budżetu natomiast kryterium przedmiotowe umożliwia grupowanie dochodów wg źródeł ich uzyskania a wydatków wg kierunku ich przeznaczenia

W budżecie samorządowym klasyfikacja dokonywana jest na trzech poziomach o różnym stopniu szczegółowości.

Dochody i wydatki budżetu jst klasyfikuje się wg działów i rozdziałów które określają rodzaj działalności oraz paragrafów które okreslają rodzaj dochodu i wydatku

Natomiast przychody i rozchody wg paragrafów które określają źródła przychodu lub rodzaj rozchodu.

Działy podzielone są na rozdziały które określają konkretne zadania oraz grupy jednostek organizacyjnych funkcjonujących w określonych dziedzinach działalności.

rozdziały dzielą sie na paragrafy dochodów i paragrafy wydatków.

Klasyfikacja paragrafów wydatków obejmuje 7 grup wydatków: dotacje i subwencje, świadczenia na rzecz osób fizycznych, wydatki bieżące, wydatki majątkowe, rozliczenia z bankami, obsługa długu publicznego, środki własne ue

1. Charakter prawny uchwały budżetowej

Uchwała budżetowa to akt prawny ustalający wiążące pozycje w zakresie wydatków i dochodów samorządu oraz inne regulacje w dziedzinie gospodarki budżetowej uchwalany przez organ stanowiący JST, zawiera budżet. Budżet jest elementem konstytutywnym uchwały budżetowej.

Istnieje spór, czy jest ona aktem prawa miejscowego czy też nie. Wyroki będące za powołują się na jej nazwę, powszechny charakter i wydanie na podstawie ustawy, przeciw – odmienny tryb kontroli i jej ogłoszenie nie decyduje o wejściu w życie. Coraz więcej jednak wyroków sądów przemawia za stwierdzeniem ze nie jest to akty prawa miejscowego.

Określana jest jako szczególny akt normatywny ze względu na czasowy charakter, obligatoryjność, ograniczony zakres adresatów.

Uchwała budżetowa wchodzi w życie z dniem podjęcia, a ogłaszana jest w trybie przewidzianym dla aktów prawa miejscowego. Ogłoszenie nie decyduje więc o jej wejściu w życie - jak ma to miejsce w przypadku aktów prawa miejscowego - ale oznacza jedynie podanie jej do publicznej wiadomości.

Uchwała zawiera dwojakiego rodzaju treści prawne: postanowienie o wielkościach i strukturze ogółu środków publicznych pozyskiwanych i rozdysponowywanych przez daną jednostkę samorządu terytorialnego w roku budżetowym oraz postanowienia około-budżetowe, w tym upoważnienia dla organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego związane z realizacją budżetu rocznego.

Ustalenia zastrzeżone dla uchwały budżetowej:

- postanowienia o prognozowanych dochodach jednostki samorządu terytorialnego, określonych w uchwale, według najważniejszych źródeł i działów klasyfikacji budżetowej,

- postanowienia o planowanych wydatkach budżetu jednostki samorządu terytorialnego w podziale na działy i rozdziały klasyfikacji budżetowej.

- ustalenia dotyczące źródeł pokrycia deficytu budżetowego lub o przeznaczeniu planowanej nadwyżki budżetowej JST.

- dochody i wydatki związane z realizacją zadań poleconych przez administracje rządową.

1. System dochodów JST w Konstytucji i Europejskiej Karcie Samorządu Lokalnego

Konstytucja gwarantuje samorządom udział w dochodach publicznych. Dochody jst powinny być adekwatne do wykonywanych przez nie zadań.

EKSL kreuje standardy: nakazuje wyposażenie społeczności lokalnych we własne zasoby finansowe, którymi mogą dysponować w ramach swoich uprawnień. Wysokość zasobów ma być dostosowana do uprawnień przyznanych przez Konstytucję i inne przepisy. Karta nakazuje, aby część zasobów pochodziła z opłat i podatków lokalnych (stawka ustalana w zakresie określonym ustawą.).

Konstytucja przewiduje 3 grupy dochodów:

-dochody własne

-subwencje ogólne

-dotacje celowe z budżetu państwa.

Jest to katalog zamknięty. Dochody własne powinny być podstawowym źródłem finansowania zadań jst. Subwencja i dotacja powinny mieć charakter uzupełniający.

Wyłączność ustawy w stosunku do źródeł dochodów jst-kreowanie dochodów tylko w trybie ustawowym. W konstytucji brak rozdziału dochodów pomiędzy sektor rządowy i samorządowy.

Wg Konstytucji dochody jst są dochodami publicznymi. Są one podstawowym źródłem finansowania zadań jst.

Dotacje i subwencje są tzw. dochodami transferowymi. A więc na podst. Konstytucji możemy wyróżnić podział dochodów jst na własne i transferowe.

1. Dochody bieżące a dochody majątkowe

• biezące

Przez dochody bieżące budżetu jednostki samorządu terytorialnego rozumie się dochody budżetowe niebędące dochodami majątkowymi

• majątkowe

Do dochodów majątkowych zalicza się:

1) dotacje i środki przeznaczone na inwestycje;

2) dochody ze sprzedaży majątku;

3) dochody z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności

1. Dochody własne JST

Pojęcie węższe: tylko te dochody, w których występuje władztwo podatkowe lub posiadanie uprawnień do wprowadzania i kształtowania dochodów. Pochodzą ze źródeł znajdujących się na terenie JST. Nie zalicza się tu dochodów z udziału we wpływach z podatków państwowych.

Pojęcie szersze: dochody, które nie stanowią subwencji ogólnej i dotacji celowej. Zalicza się tu także dochody z udziału we wpływach z podatków państwowych.

• Dochody z tytułu podatków – otrzymuje tylko gmina z podatków od nieruchomości, rolnego, leśnego, od środków transportowych, od spadków i darowizn, od czynności cywilnoprawnych a także z karty podatkowej.

• Dochody z tytułu udziałów w podatkach państwa

	Gmina	Powiat	Województwo
PIT	37,53 %	10,25%	1,6%
CIT	6,71%	1,4%	14%

• Dochody z opłat publicznoprawnych

Gmina	Powiat	Województwo
Opłaty skarbowe, targowe, miejscowe, uzdrowiskowe, od posiadania psa. Inne: spadki, darowizny, odsetki od pożyczek, dochody z majątku gminy, dochody z kar pieniężnych i grzywien.	Pochodzą z przepisów szczególnych, za dowody rejestracyjne i tablice pojazdów, za wydanie prawa jazdy, za zaświadczenia, Inne: spadki, darowizny, odsetki od pożyczek, dochody z majątku powiatu.	Nie posiadają dochodów z tytułu opłat publ.prawnych. Inne: dochody z majątku województwa, spadki darowizny, odsetki od pożyczek, dochody z kar pieniężnych i grzywien.

1. Subwencja ogólna – pojęcie i cechy

Subwencja ogólna jest wydatkiem z budżetu państwa, zaś dochodem transferowym jst. Jej celem jest wyrównanie siły dochodowej jst do poziomu umożliwiającego co najmniej realizację niezbędnego zapotrzebowania finansowego jednostek. Jest to także ochrona społeczności słabszych finansowo oraz korygowanie skutków nierównomiernego podziału źródeł dochodów oraz obciążenia wydatkami. Jest to dochód jst o charakterze publicznoprawnym. Ustala się kwotę globalną a potem dzieli ją na elementy składowe oraz podział między gminy,powiaty i województwa.

Obok funkji wyrównawczej subwencja spełnia funkcię regulacyjną(przeciwdziałanie dysproporcjom terytorialnym w zakresie dostępności dóbr publicznych i społecznych wytwarzanych przez sektor finansów publ., np. różnice warunków naturalnych, infrastruktura społeczna) oraz funkcję stymulującą-pobudzanie rozwoju jst w aspekcie gospodarczym, społecznym i ekologicznym.

Brak legalnej definicji subwencji. Jest to bezzwrotna pomoc finansowa udzielana z budżetu państwa instytucjom, organizacjom społecznym lub osobom fizycznym a także jst.

Jest to stały, bezwarunkowy dochód jst, o charakterze ogólnym, kreującym roszczenie publicznoprawne. Nie jest przeznaczana na konkretny cel. O jej przeznaczeniu decyduje organ stanowiący jst.

Cechy:

• -źródło pochodzenie-budżet państwa

• -nieodpłatna-brak świadczenia wzajemnego

• -bezzwrotna

• -forma dofinansowania należna każdej jst

• -obiektywny charakter-brak uznaniowości decyzji dysponenta budżetu państwa oraz dowolności parlamentu w ustalaniu wielkości

• -swoboda jst co do wykorzystania subwencji

• -gwarancja prawna pełnego wykorzystania wydatków budżetu państwa przewidzianych na subwencje, wynikająca z braku możliwości blokowania tych wydatków

• -złożona struktura-wielość elementów obliczanych odrębnie dla każdej części subwencji i odrębnie dla gmin, powiatów i województw.

Złożona struktura subwencji uregulowana jest szczegółowo w ustawie o dochodach jst. Subwencja dla gmin i powiatów składa się z:

-części wyrównawczej-kwota podstawowa + kwota uzupełniająca

-części równoważącej

-części oświatowej,

Zaś dla województw:

-część wyrównawcza- j.w.

-cz. regionalna

-cz. oświatowa.

1. Subwencja ogólna dla gmin

Subwencja ogólna dla gmin składa się z części wyrównawczej w skład której wchodzi kwota podstawowa i uzupełniająca oraz z części równoważącej i części oświatowej.

Kwotę podstawową otrzymują gminy w których wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w gminie nazwany wskaźnikiem G jest mniejszy niz 92 % wskaźnika dochodów podatkowych dla wszystkich gmin czyli wskaźnik Gg. (wskaźnik G oblicza się dzieląc kwotę dochodów podatkowych gminy za rok poprzedzający rok bazowy przez liczbę mieszkańców gminy.

wskaźnik Gg oblicza się dzieląc sumę dochodów podatkowych wszystkich gmin za rok poprzedzający rok bazowy przez liczbę mieszkańców kraju)

Natomiast kwotę uzupełniającą otrzymują gminy w których gęstość zaludnienia jest niższa od średniej gęstości zaludnienia kraju. kwoty uzupełniającej nie dostają słabo zaludnione gminy w których poziom dochodów podatkowych jest istotnie wyższy niż średni krajowy czyli w których wskaźnik G jest wyższy od 150% Gg.

Część równoważącą ustala się w wysokości stanowiącej sumę łącznej kwoty wpłat gmin do budżetu pañstwa, (z przeznaczeniem na część równoważącej subwencji ogólnej dla gmin.) oraz łącznej kwoty uzupełniającej części wyrównawczej subwencji ogólnej która nie zostanie przekazana gminom z uwagi an to że ich wskaźnik G jest wyższy od 150% wskaźnika Gg.

Część oświatowa występuje w każdej jst jako dochód jej budżetu i dzielona jest dla różnych jst wg tych samych zasad. Całkowita kwota czêści oświatowej ustalana jest dla wszystkich jst w ustawie budżetowej. kwot przeznaczoną na część oświatową dla wszystkich jst ustala się w wysokości łącznej kwoty części oświatowej nie mniejszej niż przyjęta w ustawie budżtowej roku bazowego (poprzedzający rok budżetowy). kwota ustalona wg takich zasad jest korygowana o kwotę innych wydatków z tytułu zmiany realizowanych zadañ oświatowych.

1. Subwencja ogólna dla powiatów

Część wyrównawcza	Kwota podstawowa – wskaźnik dochodów podatkowych na 1 mieszkańca musi być niższy niż wskaźnik tych dochodów dla wszystkich powiatów Kwota uzupełniająca – wskaźnik bezrobocia dla powiatu przekracza 110% wartości wskaźnika bezrobocia dla Państwa
Część równoważąca	Łączna kwota jest równa kwocie wszystkich wpłat dokonanych do budżetu państwa przez powiaty, w których dochody podatkowe na 1 mieszkańca są większe niż 110% średniej krajowej. Powiaty które mają ten wskaźnik na poziomie równym 125% średniej krajowej są zobowiązane do przekazania większości uzyskanej nadwyżki do budżetu państwa.
Część oświatowa	Jest wspólna dla wszystkich JST w zależności od pełnionych przez nie zadań oświatowych.

1. Subwencja ogólna dla województw

Składa się z części wyrównawczej, regionalnej i oświatowej. Część wyrównawcza to suma kwoty podstawowej i kwoty uzupełniającej. Kwotę podstawową otrzymują województwa, w których wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w województwie(wskaźnik W) jest mniejszy niż wskaźnik dochodów podatkowych dla wszystkich województw(wskaźnik Ww). Dochody podatkowe to łączne dochody z tytułu udziałów we wpływach z obydwu państwowych podatków dochodowych.

Wskaźnik W=dochody podatkowe województwa/liczba jego mieszkańsów

Wskaźnik Ww=suma dochodów podatkowych wszystkich województw/liczba mieszkańców kraju

Dane bierze się z roku poprzedzającego rok bazowy.

Kwota uzupełniająca należy się wszystkim województwom, które liczą nie więcej niż 3 mln mieszkańców.

Część regionalna->źródło: wpłaty do budżetu państwa województw o ponadprzeciętnym dochodzie. Ogólną kwotę przeznaczoną na część regionalną dzieli się w proporcjach 20%, 40%, 10%, 15% i 15%. Każda z tych części ma inne przeznaczenie:

20%-rozdzielana między woj., w których stopa bezrobocia jest wyższa inż. 110% stopy bezrobocia w kraju.

40%-dzielona między woj., w kt. powierzchnia dróg wojewódzkich w przeliczeniu na jednego mieszkańca jest wyższa od średniej dla kraju powierzchni dróg wojewódzkich na jednego mieszkańca.

10%-PKB w danym woj. jest niższe od 75% PKB w kraju.

15%-proporcjonalnie do wydatków bieżących na regionalne kolejowe przewozy pasażerskie wykonane w roku poprzedzającym rok bazowy.

15%-to korekta potencjału dochodowego-koryguje różnicę między dochodami planowanymi na rok budżetowy a dochodami planowanymi na rok bazowy.

Część oświatowa-ustalana w ustawie budżetowej. Dzielona jest między jst wg zakresu realizowanych przez nie zadań oświatowych.

1. Część oświatowa subwencji ogólnej

2. Zasady i tryb przekazywania części subwencji ogólnej

3. Wpłaty JST do budżetu państwa

Pochodzą z nich część równoważąca subwencji ogólnej dla gmin i powiatów oraz część regionalna dla województw. JST dokonują wpłat do budżetu państwa w wysokości ustalonej w ustawie budżetowej. Dzięki nim dokonuje się tzw. wyrównanie poziome między zasobami finansowymi jst, realizowane za pośrednictwem budżetu państwa. Ten rodzaj wyrównania jest stosowany w systemach samorządów europejskich. W PL zwany jest potocznie janosikowym. Swoją podstawę ma w ustawie o dochodach jst. Gminy, w których wskaźnik jest odpowiednio większy dokonują wpłat do budżetu państwa z przeznaczeniem na część równoważącą subwencji ogólnej dla gmin. Powiaty, których wskaźnik jest odpowiednio większy również dokonują takowych wpłat i tak samo województwa. Sposób obliczania określa ustawa o dochodach jst. Wskaźniki odwołują się do dochodów podatkowych na mieszkańca w danej jst oraz do dochodów podatkowych dla wszystkich jst w kraju. Zatem kryteriami identyfikującymi jst są: liczba mieszkańców i dochody podatkowe.

Podstawa do wyliczenia wskaźników->dochody wykazane za rok poprzedzający rok bazowy.

Kwota rocznej wpłaty jest ustalana odrębnie dla każdego szczebla jst. Oblicza się ją mnożąc liczbę mieszkańców jednostki przez odpowiednie udziały procentowe nadwyżek wskaźników. (Szczegółowo sposób obliczania określa ustawa o dochodach jst.)

Do dokonywania wpłat obowiązane są te jst, które osiągają ponadprzeciętne dochody (powyżej ustawowo określonego pułapu). Uzyskane w ten sposób środki tworzą część równoważącą lub regionalną subwencji ogólnej, która przekazywana jest jednostkom o niższych dochodach, spełniających kryteria ustawowe.

Redystrybucja środków pieniężnych zachodzi jedynie na tym samym poziomie (szczeblu) jst. System wyrównywania poziomego określa się jako system zamknięty, funkcjonujący wewnątrz finansowego systemu gmin, powiatów, województw.

Wady janosikowego: kryteria dotyczące dochodów ustalane są według danych sprzed dwóch lat, co nie odzwierciedla aktualnej siły dochodowej jednostki oraz aktualnego zapotrzebowania finansowego; płatnicy wpłat stają się również beneficjentami części równoważącej (regionalnej) subwencji ogolnej.

Kiedy roczne kwoty wpłat wynikające z ustawy budżetowej zostały ustalone w innej wysokości niż kwoty przyjęte w projekcie ustawy jednostka dokonuje rozliczenia środków należnych i przekazanych:

-gdy raty przekazane są mniejsze od należnych-zwiększają kolejną ratę o kwotę stanowiącą różnicę

-gdy raty przekazane są większe od należnych- zmniejszają kolejną ratę o różnicę, a jeśli różnica jest wyższa od jednej raty-wstrzymują przekazywanie rat aż do zlikwidowania nadpłaty. Pozostałe raty po rozliczeniu wynoszą 1/12 ustalonej kwoty.

JST dokona wpłaty do budżetu państwa po ustalonym terminie->odsetki jak dla zaległości podatkowych.

1. Dotacje celowe dla JST – pojęcie i cechy

Jest dochodem budżetu jst otrzymywanym w prawnej formie dotacji. Jest to wydatek z budżetu państwa w sytuacjach ustawowo przewidzianych o charakterze bezzwrotnym, nieodpłatnym, związany jest z realizacją interesu publicznego wykraczającego poza interes lokalny lub regionalny.

Mogą być przeznaczane na zadania z zakresu adm rządowej i inne zadania zlecone, na zadania realizowane na mocy porozumień zawartych z organami adm rządowej, na usuwanie bezpośrednich zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego, skutków klęsk żywiołowych, na finansowanie lub dofinansowanie zadań własnych. a w powiecie na realizacje zadań straży i inspekcji.

Cechuje ją:

*celowy charakter -musi byc przeznaczona na ściśle określone zadanie wynikające z przepisów ustawy lub z porozumienia, przeznaczenie na inny cel jest sankcjonowane,

*zdeterminowanie prawne-ustalenie celu przeznaczenia dotacji jak i jego podmiotu jest określone prawem,

*brak powszechności-wiąże się ze zdeterminowaniem prawnym które powoduje że trzeba spełniać określone prawem warunki co powoduje że nie jest powszechna,

*uznaniowość- sposób ustalania wysokości dotacji i zakres podmiotów którym ją należy przydzielić ma charakter uznaniowy,

*jednostronność-stanowi świadczenie określone władczo przez dotującego, władczo przesądza się o zakresie podmiotowym i przedmiotowym wydatków publicznych realizowanych w formie dotacji.

1. Wydatki i rozchody JST

2. Zasady dokonywania wydatków przez JST

Są to reguły determinujące planowanie, administrowanie i realizowanie wydatków. Wyrażone są przez normy prawne.

Zasady ogólne (odnoszą się do wszystkich wydatków publicznych):

• -zasada legalizmu-wyrażona w Konstytucji; środki wydatkowane w sposób określony w ustawie. Dokonywanie wydatków musi odpowiadać też zasadom jawności i przejrzystości. Organy działaś mają na podstawie i w granicach prawa. Wymóg podstawy ustawowej dla podjęcia wydatku, wyboru formy prawnej wydatku, okoliczności dokonania wydatku oraz wysokości kwoty wydatku. Ściśle z tą zasadą związana jest zasada planowości.

• *nakaz dokonywania wydatków- obowiązek jego realizacji na rzecz konkretnego beneficjenta wraz z ustaleniem celu, wysokości i prawnej formy wydatku. Konieczność podjęcia określonych wydatków np. zadania obligatoryjne takie jak wypłata dodatków mieszkaniowych.

• *zakaz dokonywania wydatków- może dotyczyć kategorii wydatków, np. wydatki na zadania zastrzeżone ustawowo dla administracji rządowej, lub wysokości wydatków np. w przypadku przekroczenia dopuszczalnego zadłużenia jsfp.

Zgodnie z u.f.p. wydatki publ. mogą być ponoszone na cele i w wysokościach ustalonych w ustawie budżetowej, uchwale budżetowej jst oraz planie finansowym jsfp. JST dokonują wydatków również zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych wydatków.

Szczegółowe zasady (odnoszące się do planowania, administrowania i realizacji wydatków przez JST)(z ustawy o finansach publ.):

-dokonywanie wydatków w sposób celowy i oszczędny

-efektywność-uzyskiwanie najlepszych efektów z danych nakładów

-optymalny dobór metod i środków służących osiągnięciu założonych celów (skuteczność).

-terminowość-możliwość terminowego wykonywania zadań

-wiarygodność- wysokość i terminy wynikające z wcześniej zaciągniętych zobowiązań

-wydatki nie mogą stanowić podstawy roszczeń ani zobowiązań JST wobec osób trzecich, ani roszczeń tych osób wobec JST.

Wydatki zaplanowane w uchwale budżetowej mają charakter dyrektywny dla dysponentów środków budżetowych-podmiotów wykonujących budżet, ponieważ są oni zobowiązani dokonywać ich w wysokości i na cele przewidziane w uchwale budżetowej i planach jsfp oraz w terminach przewidzianych w harmonogramie.

1. Formy dokonywania wydatków

2. Wydatki bieżące a wydatki majątkowe

Ze względu na kryterium rodzaju wydatków wyróżnia się:

• Wydatki bieżące – są to: zapłata za zakupione materiały, sprzęt, energię, ogrzewanie, wodę, za wykonanie robót i usług, czynsze, świadczenia na rzecz osób fizycznych(pomoc socjalna), wynagrodzenia, projekty i programy współfinansowane ze środków pochodzących z budżetu UE, wypłaty z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez JST. Są one następstwem wykonywania zawartych przez organy JST umów cywilnoprawnych.

• Wydatki majątkowe – poniesione na inwestycje i zakupy inwestycyjne, w tym programy z udziałem środków UE, zakup i objęcie akcji i udziałów oraz wniesienie wkładu do spółek prawa handlowego.

1. Dotacja jako wydatek budżetu JST

2. Pojęcie długu publicznego

Dług jest zjawiskiem prawnym i ekonomicznym. Stopień zadłużenia państwa i koszty obsługi długu wpływają na gospodarkę kraju. Zadłużenie publiczne związane jest ze wzrastającymi potrzebami finansowymi państwa, przejawiający się w dokonywaniu wydatków publicznych w wysokości przekraczającej możliwości sfinansowania dochodami publicznymi. w ustawie o finansach pub ujęty poprzez sposób obliczenia jako wartość nominalna zobowiązań jednostek sektora finansów publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań między jednostkami tego sektora. Do podstawowych przyczyn powstawania długu zalicza sie : utrzymujący sie deficyt budżetowy, wzmożone wydatki publiczne, zmiany demograficzne, niepodnoszenie podatków i jednoczesne powstrzymywanie sie od cięć budżetowych, świadoma polityka utrzymywania deficytu jako narzędzie interwencjonizmu państwowego.

Wyróżnia się. Dług zły to dług zaciągany na finansowanie bieżącej działalności a dług dobry to taki który przyspiesza rozwój gospodarczy i społeczny poprzez zadłużenie na realizacje inwestycji. Dług rentowny to taki który finansuje przedsięwzięcia generujące dochody, pozwalające na spłatę zadłużenia a dług nierentowny nie spełnia tego kryterium i trzeba g spłacać z ogólnych wpływów budżetowych

-dług jest zjawiskiem prawnym i ekonomicznym

-stopień zadłużenia państwa i koszty obsługi długu wpływają na gospodarkę kraju

-zadłużenie publiczne związane jest ze wzrastającymi potrzebami finansowymi państwa , przejawiającymi się w dokonywaniu wydatków publicznych w wysokości przekraczającej możliwości ich sfinansowania dochodami publicznymi

Podstawowe przyczyny powstawania długu:

-uporczywie utrzymujący się deficyt budżetowy

-wzmożone wydatki publiczne

-świadoma polityka utrzymywania deficytu budżetowego jako narzędzie interwencjonizmu państwowego

-niepodnoszenie podatków i jednoczesne powstrzymywanie się od cięć budżetowych

-zmiany demograficzne

1. Podstawy prawne zadłużenia JST

Podstawą prawną jest przede wszystkim konstytucja z 1997 roku oraz ustawa o finansach publicznych. Są tam regulacje zabezpieczające przed nadmiernym zadłużeniem zagrażającym gospodarce jst.

Wymogi w zakresie zadłużania publicznego:

• Zakaz zaciągania pożyczek, udzielania gwarancji lub poręczeń finansowych, w następstwie czego dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego PKB

• Obowiązek ustawowego określania sposobu obliczania wartości długu publicznego

• Zakaz zwiększania wydatków lub ograniczania dochodów zaplanowanych przez Radę Ministrów, których następstwem jest zwiększenie deficytu powyżej poziomu zaplanowanego w projekcie ustawy budżetowej.

• Zakaz pokrywania deficytu przez zaciągnięcie zobowiązań w NBP

• Obowiązek ustawowego określenia sposobu obliczenia wartości rocznego PKB

1. Pojęcie deficytu budżetowego

Powstaje wtedy, kiedy różnica między dochodami i wydatkami budżetu w skali roku jest wartością ujemną. Innymi słowy deficyt budżetowy to ujemna różnica między dochodami a wydatkami budżetu jst. Może on powstać na etapie planowania, ustalania budżetu oraz w ciągu roku budżetowego z powodu przejściowego niedoboru środków finansowych (np. nieterminowe pozyskiwanie dochodów). Są dwa rodzaje deficytu budżetowego: deficyt odzwierciedlający stan niezrównoważenia budżetu w skali roku oraz deficyt przejściowy, przejawiający się chwilowym brakiem płynności finansowej. Deficyt krótkotrwały (przejściowy) może spowodować deficyt w skali roku, jeśli do końca roku budżetowego płynność finansowa nie zostanie przywrócona.

Pojęcie deficytu ściśle wiąże się z zasadą równowagi budżetowej. W klasycznym ujęciu zasada ta głosiła, że pełne pokrycie wydatków ma następować z pozyskanych dochodów-dostosowanie ogólnej kwoty wydatków do ogólnej kwoty dochodów. Takie ujęcie tej zasady wykluczało powstanie deficytu.

Obecnie dopuszczalne jest uchwalenie budżetu z deficytem, przy jednoczesnym wskazaniu realnych źródeł pokrycia deficytu i określenia bezpiecznych granic zadłużenia podmiotów publicznych. Wymogi te przeciwdziałają negatywnym skutkom zadłużania się, np. wzrost inflacji. Dopuszcza się zatem istnienie deficytu przy zachowaniu równowagi budżetowej, tzn. uważa się, że równowaga ta jest zachowana nawet jeśli istnieje deficyt, pod warunkiem, że jest wymogi dotyczące deficytu są spełnione.

Przyczyną zadłużania się jst jest uchwalanie budżetów deficytowych, których źródłem sfinansowania niedoboru środków są zobowiązania długoterminowe (kredyty, pożyczki). Tak powstaje dług publiczny jst.

Źródła deficytu:

-niskie, niewystarczające dochody publiczne

-nadmierne wydatki budżetowe

-błędne planowanie budżetowe

-wysokie koszty obsługi długu publ.

-nieefektywny system ściągania podatków

-nieprzewidziane wydatki w trakcie roku.

Podsumowując-deficyt jest dopuszczalny aby uznać, że budżet ma zachowaną równowagę, ale reglamentacji prawnej (ograniczeniom prawnym) podlegają wysokość deficytu oraz sposób jego finansowania.

1. Źródła finansowania deficytu

Katalog źródeł jest zamknięty. Może byc sfinansowany ze środków zwrotnych które przejściowo zasilają budżet, do nich zalicza się przychody ze sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez tę jednostkę, z kredytów i pożyczek.

podstawowymi źródłami są kredyty i pożyczki oraz środki z emisji obligacji komunalnych . stanowią one długoterminowe zobowiązania finansowe i mają decydujący wpływ na wielkość długu jst .

limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek i emisji papierów określany jest w uchwale budżetowej.

organ stanowiący jst może zawrzeć w uchwale budżetowej upoważnienie dla zarządu do zaciągania krótkoterminowych zobowiązań finansowych i długoterminowych

obligacje komunalne to papiery wartościowe emitowane przez gminy, powiaty, województwa, związki jst ,z których środki przeznaczone są na finansowanie określonego celu. jest instrumentem pozyskiwania środków pieniężnych na rynku w celu finansowania głównie przedsięwzięć rozwojowych jst.

organ stanowiący zobligowany jest określić w podjętej uchwale warunki emisji i zasady ich zbywania ,nabywania, wykupu .

Może być również sfinansowany ze źródeł własnych do których zalicza się przychody z prywatyzacji majątku w drodze zbycia akcji lub udziałów w spółkach powstałych z przekształcenia przedsiębiorstwa komunalnego, ale z tego źródła mogą skorzystać tylko gminy lub województwa gdyż powiaty nie mogą tworzyć takich spółek, jest to marginalne źródło. Do źródeł własnych należy również nadwyżka budżetowa skumulowana z lat ubiegłych, którą stanowi dodatnia różnica między sumą wszystkich dochodów a sumą wszystkich wydatków danej jst przez cały okres jej działalności.

do źródeł należą również wolne środki będące nadwyżką środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu, wynikającą z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych , kredytów, pożyczek z lat ubiegłych

Deficyt jst może być pokryty: (zamknięty katalog)

• środki zwrotne, przejściowo zasilają budżet:

-przychodami ze sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych prze tę jednostkę

-z kredytów i pożyczek

• podstawowymi źródłami są kredyty i pożyczki oraz środki z emisji obligacji komunalnych . stanowią one długoterminowe zobowiązania finansowe i mają decydujący wpływ na wielkość długu jst .

limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek i emisji papierów określany jest w uchwale budżetowej.

organ stanowiący jst może zawrzeć w uchwale budżetowej upoważnienie dla zarządu do zaciągania krótkoterminowych zobowiązań finansowych i długoterminowych . upoważnienie takie jest fakultatywne . jego brak oznacza że każdorazowo kiedy zaistnieje konieczność zaciągnięcia tych zobowiązań , organ stanowiący będzie podejmował odrębną uchwałę w tej sprawie

• obligacje komunalne to papiery wartościowe emitowane przez gminy, powiaty, województwa, związki jst ,z których środki przeznaczone są na finansowanie określonego celu.

emitent tego papieru stwierdza że jest dłużnikiem wierzyciela obligacji i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia.

wyróżnia się różne obligacje, krótko, długoterminowe, krajowe zagraniczne , pieniężne , niepieniężne..

ważne tu są ogólne i przychodowe

• źródła własne

-z prywatyzacji majątku jst (gminy lub województwa, powiaty nie bo nie mogą tworzyć takich spółek>)-może nastąpić w drodze zbycia akcji albo udziałów w spółkach powstałych z przekształcenia przedsiębiorstwa komunalnego, marginalne źródło

-z nadwyżki budżetowej z lat ubiegłych -skumulowana z lat ubiegłych a nie nadwyżka osiągnięta w poprzednim roku budżetowym, stanowi ją dodatnia różnica między sumą wszystkich dochodów a sumą wszystkich wydatków danej jst przez cały okres jej działalności

oraz

-wolnymi środkami będącymi nadwyżką środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu , wynikającą z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych , kredytów, pożyczek z lat ubiegłych

1. Indywidualny wskaźnik dopuszczalnego zadłużenia

Indywidualny wskaźnik dopuszczalnego zadłużenia obowiązuje od 2014 roku, wyznaczany jest przez zdolność JST do spłaty długu wraz z kosztami jego obsługi określony według reguł z ustawy.

Wskaźnik ten stanowi średnia arytmetyczna z obliczonych dla ostatnich trzech lat poprzedzających rok budżetowy relacji wyników budżetów w części bieżącej (różnica między dochodami a wydatkami bieżącymi budżetu), powiększonych o dochody ze sprzedaży majątku, do dochodów ogółem tych budżetów.

Organ stanowiący nie może uchwalić budżetu, gdzie wskaźnik zdolności spłaty długu jest przekroczony.

• Nie uwzględnia się tu:

  • spłaty zaciągniętych zobowiązań w związku z umową na realizację programu, projektu lub zadania finansowego z udziałem środków z budżetu UE

  • bezzwrotnej pomocy od państw członkowskich EFTA oraz potencjalnych spłat poręczeń i gwarancji udzielonych samorządowym osobom prawnym realizującym zadania jst w ramach tych programów.

• Uwzględnia się zaś:

  • kwoty spłat zobowiązań związku współtworzonego przez jst w wysokości proporcjonalnej do udziału we wspólnej inwestycji współfinansowanej kredytem, pożyczką lub w wysokości proporcjonalnej do udziału jst we wpłatach ponoszonych na rzecz związku.

1. Tryb uchwalania budżetu JST i jego podstawy prawne

Organ stanowiący uchwalając budżet przesądza o jego ostatecznym kształcie. Prawo organu stanowiącego do kształtowania treści uchwały budżetowej zostało ograniczone przez ustawę o finansach publ. Ustawa ta w art. 240.2. modyfikuje wyłączną kompetencję organu stanowiącego do uchwalania budżetu, wynikającą z ustaw ustrojowych. Kompetencje organu stanowiącego podlegają ograniczeniu tylko w takim zakresie, jaki wynika wyraźnie z tego przepisu. Brzmi on: „Bez zgody zarządu jednostki samorządu terytorialnego organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie może wprowadzić w projekcie uchwały budżetowej jednostki samorządu terytorialnego zmian powodujących zmniejszenie dochodów lub zwiększenie wydatków i jednocześnie zwiększenie deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego.” Organ stanowiący nie może tylko samodzielnie (bez zgody zarządu) dokonywać zmian w dochodach i wydatkach, powodujących zwiększenie deficytu. Inne zmiany organ może dokonać samodzielnie.

Projekt uchwały przedstawiony przez zarząd opiniowany jest i rozpatrywany przez komisje organu stanowiącego, których prace koordynuje komisja budżetu jako najważniejsza w tym zakresie. W tej fazie zarząd może zgłaszać autopoprawki do projektu. Opinie i wnioski poszczególnych komisji przekazywane są do komisji właściwej do spraw budżetu. Ta formułuje opinię o projekcie i kieruje go do zarządu.

Następnym etapem jest debata nad projektem uchwały budżetowej. Jest ona jawna. Odbywa się na sesji budżetowej. Przewodniczący organu stanowiącego przedstawia podstawowe założenia, wyniki prac komisji, opinię komisji właściwej do spraw budzetu, opinię RIO (opinię RIO organowi stanowiącemu przed uchwaleniem budżetu przedstawia zarząd). Radni oceniają ostateczny kształt uchwały. Uchwała zapada zwykłą większością głosów w glosowaniu jawnym.

Ogłasza się ją w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

1. Opracowywanie projektów planów finansowych przez jednostki organizacyjne

Zarząd jst w terminie 7 dni od dnia przekazania projektu uchwały budżetowej organowi stanowiącemu, przekazuje podległym jednostkom informacje niezbędne do opracowywania projektów ich planów finansowych. na podstawie przekazanych danych jednostki dostosowują wstępne projekty swoich planów finansowych do wielkości kwot ujętych w otrzymanej informacji .

projekty planów finansowych jednostek organizacyjnych są sporządzane w szczegółowości: dział, rozdział i paragraf. projekty zapewniające zgodność kwot dochodów i wydatków z projektem uchwały budżetowej są sporządzane a następnie zatwierdzane przez kierownika jednostki i przekazywane zarządowi jst w terminie 30 dni od dnia otrzymania informacji , nie później niż do 22 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy . zatwierdzony przez kierownika i zweryfikowany przez zarząd jst projekt planu finansowego stanowi podstawę gospodarki finansowej jednostki organizacyjnej w okresie od 1 stycznia roku budżetowego do dnia opracowania planu finansowego na pdst info o ostatecznych kwotach dochodów i wydatków wynikających z przyjętej uchwały budżetowej .

sposób i tryb sporządzania planu finansowego dochodów które na pdst uchwały organu stanowiącego jst samorządowe jednostki budżetowe działające w oświacie mogą gromadzić na wydzielonym rachunku, i wydatków nimi finansowanych określa organ stanowiący jst .

1. Uchwalenie zastępcze budżetu JST

W przypadku nie uchwalenia budżetu do 31 marca roku budżetowego, RIO do 30 kwietnia ustala budżet w zakresie zadań własnych(ochrona zdrowia, edukacja, pomoc społeczna) oraz zadań zleconych(przyznawanie i wyplata zasiłków). Do dnia ustalenia przez RIO budżetu podstawą gospodarki jest projekt uchwały budżetowej. RIO ustala budżet zastępczy w formie uchwały, która zapada bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy członków kolegium izby.

Uzasadnieniem zastępczego uchwalenia budżetu jest wypełnienie luki która może zaistnieć po ostatnim kwietnia w przypadku nieuchwalenia budżetu przez organ stanowiący i tym samym braku podstawy gospodarki finansowej jst. Luka ta jest pojęciem względnym, pozornym. Ustalenia RIO ze względu na ograniczony zakres przedmiotowy nie zastąpią uchwały budżetowej w całości.

Uchwalenie zastępcze jest nadzwyczajnym środkiem umożliwiającym funkcjonowanie jst jak i stanowi dolegliwość dla jednostek niewywiązujących się z obowiązków.

1. Zasady wykonywania budżetu JST

Zakazy i nakazy prawne w toku wykonywania budżetu, dotyczą pobierania dochodów, dokonywania wydatków oraz realizowania planu finansowego. Adresowane są do wykonawców budżetu. Zawarte są w ustawie o finansach publicznych.

• Ustalanie, pobieranie i odprowadzanie dochodów budżetu jst następuje na zasadach i w terminach wynikających z obowiązujących przepisów-ustaw, uchwały jst, ordynacja podatkowa. Przestrzegania zasad gospodarki finansowej obowiązujących w toku wykonywania budżetu w zakresie dochodów wymaga prawidłowego ustalania należności budżetowych z poszczególnych tytułów prawnych, pilnowania terminowej wpłaty tych należności i w razie konieczności ich egzekwowania.

• Realizacja zadań następuje w terminach określonych w przepisach i harmonogramie realizacji budżetu, jeśli został opracowany. Terminy wydatków wynikają z przepisów, lub jeśli brak ich w przepisach to z postanowień zawartych umów oraz harmonogramu realizacji budżetu. Terminowość warunkuje równowagę budżetową. Nieterminowe wykonanie zobowiązań generuje dodatkowe wydatki w postaci kar umownych.

• Dokonywanie wydatków następuje w granicach kwot określonych w planie finansowym z uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów. Nakaz kierowania środków pieniężnych z budżetu na realizację zadań ujętych w planie finansowym (zgodnie z ich planowym przeznaczeniem); zakaz przekraczania ustalonych wielkości wydatków; nakaz zachowania zasady gospodarności.

• Zlecania zadań finansowanych z budżetu innym podmiotom ma następować na zasadzie wyboru najkorzystniejszej oferty (przepisy o zamówieniach publicznych). Gwarancja wykonania zadania w sposób efektywny, oszczędny i terminowy.

• Wydatki nieprzewidziane, wynikające z tytułów wykonawczych, wyroków sądowych lub ugód mogą być dokonywane bez względu na poziom środków finansowych zaplanowanych na ten cel. Ta zasada tworzy podstawę przekroczenia limitu wydatków na określony cel. Odpowiednia zmiana planu wydatków powinna nastąpić w trybie przeniesień wydatków z innych podziałek klasyfikacji wydatków lub z rezerw budżetowych.

• Wykonywanie budżetu jst odbywa się za pośrednictwem rachunków bankowych. Dyspozycje środkami są oddzielone od ich obsługi kasowej. Obsługę bankową danej jst wykonuje bank wybrany na zasadach prawa zamówień publ. Zasady wykonywania obsługi bankowej określa umowa zawarta między zarządem jst a bankiem. Bank nie realizuje dyspozycji ponad wielkość środków zgromadzonych na rachunku bankowym, zabezpieczając w ten sposób równowagę budżetową na etapie wykonywania budżetu. Dla każdego rachunku bieżącego jst prowadzi się szczegółową ewidencję dochodów i wydatków zgodnie z ich klasyfikacją budżetową.

• Niezrealizowane kwoty wydatków budżetu jst wygasają z upływem roku budżetowego. Jest to konsekwencja zasady roczności budżetu. 31 grudnia ustaje prawo do dokonywania wydatków na ten rok kalendarzowy. Wyjątkiem jest instytucja wydatków niewygasających, są to wydatki dotyczące realizacji umów w sprawie zamówienia publicznego lub umów, które wkrótce zostaną zawarte w wyniku zakończonego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. O wydatkach niewygasających decyduje organ stanowiący jst, który ustala w drodze uchwały ich wykaz oraz określa ostateczny termin dokonania każdego wydatku w następnym roku budżetowym-MAX do 30 czerwca następnego roku.

1. Rozdysponowywanie rezerw budżetowych

2. Przenoszenie wydatków budżetowych

Dysponenci części budżetowych mogą dokonywać przeniesień wydatków między rozdziałami i paragrafami klasyfikacji wydatków, w ramach danej części i działu budżetu państwa.

Jest to zwiększenie wydatków w określonej podziałce klasyfikacji przy zmniejszeniu o tę samą kwotę w innej podziałce. Nie powoduje to zmian w saldzie budżetu i nie podwyższa się całkowita suma wydatków.

Ograniczenia wprowadzane w ramach tego instrumentu:

• Podmiotowe: przenosić wydatki może tylko podmiot wskazany w ustawie, są to

  • dysponenci części budżetowych – między rozdziałem i paragrafem

  • kierownicy jednostek budżetowych – między paragrafami 1 rozdziału

  • Minister Finansów – w części budżetu o obsłudze długu krajowego i zagranicznego

  • Ministrowie – między częściami w ramach 1 rozdziału i działu, muszą poinformować RM

  • Prezes RM – między częściami budżetu

  • Rada Ministrów – między częściami i działami budżetu

• Przedmiotowe: wskazanie wydatków wobec których instrument nie może być stosowany lub należy spełnić pewne wymogi.

  • Zakaz zwiększania wydatków na uposażenia i wynagrodzenia

  • Konieczność uzyskania zgody Ministra Finansów rzez dysponenta części budżetowej – zmniejszenie lub zwiększenie wydatków powyżej 100 tysięcy, poniżej tej kwoty może zrobić to bez konieczności otrzymania zgody, jednak należy o tym poinformować Ministra

  • Obowiązek zgody Ministra Finansów na zwiększenie/zmniejszenie wydatków na inwestycje budowlane

  • Zgoda ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego – zwiększenie/zmniejszenie wydatków na realizację programów finansowych ze środkami europejskimi. Może to zrobić:

    • Minister Finansów na wniosek ministra ds. rozwoju, zaopiniowany przez dysponenta części budżetowej. Przenosi się między częściami i działami budżetu środków UE

    • Dysponent części budżetowej za zgodą Ministra ds. rozwoju regionalnego. Przeniesienie między programami finansowymi w ramach części i działu.

1. Blokowanie wydatków budżetowych

Decyzja o blokowaniu może być podjęta w razie stwierdzenia:

1. Niegospodarności w określonych jednostkach

2. Opóźnień w realizacji zadań

3. Nadmiaru posiadanych środków

4. Naruszenia zasad gospodarki finansowej obowiązujących w toku wykonywania budżetu.

Blokowanie-okresowy lub obowiązujący do końca roku zakaz dysponowania przez jednostkę budżetową częścią lub całością wydatków danego rodzaju zaplanowanych dla tej jednostki w budżecie. Wydatki można zablokować w całości lub w części. Zablokowanie wydatków do końca roku ma taki sam skutek jak wygaśnięcie wydatków z upływem roku budżetowego. Częściowe zablokowanie wydatków obejmuje zmniejszenie tych wydatków. Przejściowe(okresowe) blokowanie-zawieszenie na pewien czas uprawnień dysponenta do rozporządzania środkami budżetowymi; po upływie czasu uprawnienia odzyskują swoją moc.

Blokowanie wydatków to kompetencja zarządu jst. Musi on o swej decyzji powiadomić organ stanowiący. Decyzja ta musi być w pełni uzasadniona oceną gospodarki finansowej i realizacji zadań przez jednostkę.

Zablokowane wydatki można wykorzystać gdy zarząd wystąpi z inicjatywą utworzenia z tych środków nowej rezerwy celowej na finansowanie zobowiązań jst i uzyska pozytywną opinię komisji właściwej do spraw budżetu organu stanowiącego. Jeśli nie wystąpi lub nie uzyska pozytywnej opinii kwota nie będzie mogła być wykorzystana w danym roku budżetowym, lecz będzie miała wpływ na ostateczny wynik wykonania budżetu w tym roku.

1. Kontrola wykonania budżetu JST

Procedura kontroli przez organ stanowiący jst nastepuje w dwóch fazach,

*w pierwszej fazie kontroli podlega -przebieg wykonania budżetu jst za pierwsze półrocze na pdst informacji złożonej przez zarząd

*w drugiej fazie organ stanowiący w ramach instytucji absolutorium dokonuje kontroli i oceny-gospodraki finansowej prowadzonej przez zarząd na pdst budżetu wykorzystując w tym celu roczne sprawozdanie finansowe , sprawozdanie z wykonania budżetu, informację o stanie mienia jst

~Kontrola przebiegu wykonania budżetu za pierwsze półrocze

• obowiązki informacyjne zarządu

organ wykonawczy jest zobowiązany do sporządzenia informacji:

- o przebiegu wykonania budżetu za pierwsze półrocze

-o kształtowaniu się WPF w tym o realizacji przedsięwzięć wieloletnich ujętych w załączniku do prognozy

Jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną dla których jst jest organem założycielskim sporządzają i przedstawiają zarządowi informację;

-o przebiegu wykonania ich planów finansowych

Organ stanowiący w uchwale decyduje o zakresie i formie udzielanych informacji

informacja powinna zwłascza zawierac dane o kształtowaniu się dochodów i wydatków , przychodów i rozchodów , wyniku budżetu

uzyskane informacje powinny służyć do sformułowania wniosków odnośnie do prognozy realizacji budżetu w drugim półroczu bo jest jescze dużo czasu na podjęcie ewentualnych działań korygujących budżet.

• opinia rio ws informacji powyższych

Do zadań rio należy opiniowanie informacji o przebiegu wykonania budżetu za pierwsze półrocze.

Zarząd przekazuje również rio info o kształtowaniu się WPF i informacji o przebiegu wykonania planów finansowych za pierwsze półrocze samorządowych osób prawnych i te opinie mogą byc wykorzystane pomocniczo przy forułowaniu opinii rio.

oraz do sporządzenia opinii służą inne dokumenty które posiada rio np kwartalne sprawzdanie budżetowe (Rb) dotyczące wykonania budżetu

Wydanie opinii powinno być poprzedzone sprawozdaniem czy przedstawiona informacja o przebiegu wykoania budżetu spełnia wymogi co do jej zakresu i formy określonej przez organ stanowiący w uchwale.

Opiniuje skład orzekający, poprzez porównanie pod względem zgodności :

-zawartch danych w informacji o przebiegu wykonania budżetu

z

-danymi wynikającymi z uchwały budżetowej (z uwzględnieniem jej zmian)

oraz

-wielkościami kwot ujętymi w sprawozdaniach budżetowych

W opinii skład orzekający powinien wskazać na ewentualne zagrożenia dla gospodarki finansowej jst jeżeli takowe zaobserwował na pdst informacji o przebiegu wykoannia budżetu

• kontrola w ramach absolutorium

Przeprowadzana po zakończeniu roku budżetowego.

stanowi narzędzie wewnętrznej kontroli finansowej jst , wykonywanej przez organ stanowiący wobec organu wykonawczego

udzielenie absolutorium ma charakter polityczno-prawnej akceptacji działalności zarządu w okresie sprawozdawczym

stanowi akt organu uchwalającego budżet, potwierdzający że organ wykonawczy wykonał budżet w sposób zgodny z prawem i zamyka dyskusje związane z realizacją budżetu , jest to ocena czy gospodarka finansowa przez organ wykonawczy jest prowadzona zgodnie z prawem i uchwalonym budżetem

-kontrola następcza i dokumentalna (oparta na wieli dokumentach zawierających dane o o wykonaniu budżetu za rok ubiegły w weryfikuje ich prawdziwość )

-przedmiotem procedury absolutoryjnej jest kontrola i końcowa ocena wykonania budżetu zawarta w uchwale ws absolutorium

-oprócz organu stanowiącego i wykonawczego w procedurze tej uczestniczy komisja rewizyjna i RIO

Procedura jest dwuetapowa

(rozpoczyna się w momencie przedłożenia przez zarząd wymaganych dokumentów i kończy z chwilą podjęcia uchwały ws absolutorium)

Pierwszy etap obejmuje :

-opinie Rio na temat sprawozdania z wykonania budżetu wraz z informacją o stanie mienia jst

-opinie rio o wniosku komisji rewizyjnej ws absolutorium

Drugi etap obejmuje

-rozstrzygnięcie organu stanowiącego o udzieleniu lub nie absolutorium (jeżeli nie udzieli to rio wtedy wydaje opinie w tej sprawie )

• obowiązki sprawozdawcze i informacyjne zarzadu

Po zakończeniu roku budżetowego zarząd ma obowiązki sprawozdawcze i informacyjne.

Zarząd musi:

-opracować sprawozdanie roczne z wykonania budżetu

-opracować informację o stanie mienia jst

Przedstawia organowi stabnowiącemu te dokumenty wraz z otrzymanymi sprawozdaniami rocznymi z wykonania planów finansowych samorządowych osób prawnych w terminie do 31 marca roku nastepującego po roku budżetowym

Sprawozdanie roczne (tylko) przekazuje również rio

Zarządowi przekazuje również sprawozdanie finansowe

• opinia rio o sprawozdaniu rocznym z wykonania budżetu

Zarząd musi przedstawić rio sprawozdanie roczne z wykonania budżetu,

z ta opinią powinna zapoznać sie komisja rewizyjna przed sformułowaniem wniosku ws absolutorium

wydanie opinii rodzi konieczność sprawdzenia czy sprawozdanie roczne z wykonania budżetu i informacja o stanie mienia jst w przedstawionym kształcie spełniają wymogi określone w ustawie o finansach publicznych.

skład orzekający wydając opinie powinien odnieść się do wykonania dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów budżetu , i zwrócić uwage na ewentualne przekroczenie planu wydatków , poziom zobowiązań wymagalnych oraz obciążenie budżetu zapłatą odsetek i kar za nieterminowe regulowanie zobowiązań, wielkość długu na koniec roku i wskaźnik zadłużenia.

opinia może być pozytywna (lub pozytywna z zastrzezeniami) lub negatywna

opinia nie ma charakteru wiążącego ale

negatywną opinie organ wykonawczy przedstawia stanowiącemu wraz z odpowiedzią na zawarte w niej zarzuty nie później niż przed rozpatrzeniem absolutorium dla organu wykonawczego.

prezez rio informuje o wydaniu negatywnej opinie wojewode i MInistra Finansów

jeżeli oragn wykonawczy będzie się odwoływał od tej opinii to kolegium rio nie później niż w ciągu 14 dni od daty wniesienia rozpatuje je.

• zadania komisji rewizyjnej

Ma obowiązek opiniowania wykonania budżetu i wystąpienia z wnioskiem do organu stanowiącego ws udzielenia lub nie absolutorium.

Komisja opiniuje wykonanie budżetu :

-powinna odnosić się do m.in realizacji dochodów i wydatków , przychodów i rozchodów, wyniku budżetu dysponowania rezerwami budżetowymi

-nie jest wiążąca ale jeżeli oragn stanowiący podejmie odmienną ocenę niż komisja to musi to uzasadnić i sformułować zarzuty

-opinia stanowi uzasadnienie wniosku ws absolutorium

-komisja przedstawia wniosek organowi stanowiącemu ws absolutorium do 15 czerwca roku następującego po roku budżetowym

• opinia rio o wniosku komisji rewizyjnej

wniosek komisji przesłany do rio w celu zaopiniowania musi zawierać uzasadnienie z którego będzie wynikać ze jest oparty na dokonanej ocenie wykonania budzetu i ma swoje umocowanie w opinii komisji która powinna być dołączona do wniosku (opinia jest uzasadnieniem wniosku)

opinia ma na celu pogłębienie i zobiektywizowanie informacji przedkładanych organowi stanowiącemu przed podjęciem uchwały ws absolutorium

opinia rio o wniosku nie ma charakteru wiążącego dla organu stanowiącego jst ale powinna być brana pod uwagę jako że jest opinią podmiotu wyspecjalizowanegow kontroli i nadzorze nad jst

powinna być wydana w terminie 14 dni

• podjęcie uchwały ws absolutorium

Drugi etap procedury absolutoryjnej rozpoczna:

-przedstawienie wniosku (o udzieleniu lub nie absolutorium) organowi stanowiącemu przez komisję rewizyjną, z którym osik musi się zapoznać przed podjęciem uchwały ws absolutorium

ponadto

organ stanowiący ma obowiązek rozpatrzyć i zatwierdzić sprawozdanie finansowe jst wraz ze sprawozdaniem z wykonania budżetu do 30 czerwca roku następującego po roku budżetowym co poprzedza podjęcie uchwałę ws absolutorium , która jest odrębnym aktem.

(osik rozpatrując sprawozdanie ocenia w jakim stopniu został wykonany budżet czyli jaki jest stan zrealizowanych dochodów i wydatków w stosunku do zaplanowanych i ewentualne jakie są przyczyny rozbieżności, dokonując oceny osik powinien robić to w sposób kompleksowy odnosząc sie do całości wykonania planu z uwzględnieniem opinii rio )

przed podjęciem uchwały osik powinien również zapoznać się z dokumentami które były podstawą do sformułowania wniosku przez komisję rewizyjną

osik może żądać przedłożenia przez zarząd dodatkowych wyjaśnień dot sprawozdania finansowego i sprawozdania z wykonania budżetu.

Wniosek ws absolutroium poddany pod głosowanie ranych powinien byc zgodny pod względem formalnym z wnioskiem komisji rewizyjnej (wniosek komisji nie wiąże pod względem materialnym, komisja to organ podwładny i nie ma władczych uprawnień wobec osik)

Uchwała ws absolutorium powinna byc podjęta nie później niż do 30 czerwca roku następującego po roku budżetowym.

uchwała ws absolutorium zapada bezwzględną większością głosów ustawowego skłądu osik

Nieudzielenie absolutorium wymaga wykazania i uzasadnienia że w związku z niewykonaniem istotnych zadań określonych uchwałą budżetową doszło do kwotowego naruszenia granic wydatków z winy organu wykonawczego. -uchałą taka jest opiniowana przez rio

W województwie i powiecie nieudzielenie wiąże się z przyjęciem uchwały o odwołaniu zarądu woj i powiatu a w gminie z uchwałą o przeprowadzenie referendum ws odwołania wójta

• opinia rio

Skład orzekający wydając opinie powinien zbadać czy podjęcie uchwały ws absolutorium zostało poprzedzone rozpatrzeniem i zatwierdzeniem przez organ stanowiący sprawozdania finansowego jst wraz ze sprawozdaniem z wykonania budżetu i czy organ ten zapoznał sie z opinią komisji rewizyjnej i z innymi dokumentami.

Izba sprawdza też protokół z przebiegu sesji absolutoryjnej.

Termin na wydanie opinii to 14 w przypadku gminy a woj i powiat nie ma uregulowano

opinia stanowi potwierdzenie zgodności uchwały abs z prawnie określonymi wymogami co rodzi konsekwencje dla ważności uchwały ws odwołania organu

1. Status i zadania RIO

Regionalna Izba Obrachunkowa - organ nadzorujący i kontrolujący jednostki samorządu terytorialnego w zakresie gospodarki finansowej i zamówień publicznych oraz prowadzące działalność informacyjną i szkoleniową w sprawach budżetowych. Nie jest elementem systemu organizacyjnego samorządu terytorialnego, lecz specjalnie powołaną instytucją państwową, sprawującą kontrolę zewnętrzną w stosunku do organów i jednostek samorządu terytorialnego. Izby są państwowymi jednostkami budżetowymi. Obecnie jest ich 16.

Organem izby jest kolegium izby, w którego skład wchodzą: prezes izby, jego zastępca oraz pozostali członkowie kolegium.

Członków kolegium izby powołuje Prezes Rady Ministrów. Prezesa izby powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów. Powołanie prezesa oraz członków kolegium następuje po przeprowadzeniu konkursu.

Nadzór nad działalnością regionalnych izb obrachunkowych sprawuje minister właściwy do spraw administracji publicznej (Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji) na podstawie kryterium zgodności z prawem.

Zadania ustawowe RIO:

• nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego i ich związków w zakresie uchwał podejmowanych w sprawach: procedury uchwalania budżetu i jego zmian, budżetu, zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego j.s.t. oraz udzielana pożyczek, zasad i zakresu przyznawania dotacji z budżetu j.s.t., podatków i opłat

• przeprowadzanie kontroli kompleksowych, problemowych, doraźnych i sprawdzających gospodarki finansowej i zamówień publicznych podmiotów sektora finansów publicznych;

• wydawanie opinii m. in.: o możliwości spłaty kredytu, pożyczki, o możliwości sfinansowania deficytu budżetowego, o przedkładanych projektach budżetu i sprawozdaniach z wykonania budżetów, o wnioskach komisji rewizyjnych organów stanowiących w sprawie absolutorium, w sprawie uchwały rady o nieudzieleniu wójtowi absolutorium;

• prowadzenie działalności informacyjnej i szkoleniowej w zakresie objętym nadzorem i kontrolą;

• dokonywanie kontroli formalnej i rachunkowej sprawozdań z wykonania budżetów j.s.t.;

• rozpatrywanie spraw dotyczących powiadomień skarbników o przypadkach dokonania kontrasygnaty na pisemne polecenie zwierzchnika;

• opracowywanie sprawozdań, analiz i opinii w sprawach określonych ustawami;

• opracowywanie raportów o stanie gospodarki finansowej sporządzonych na podstawie wyników działalności nadzorczej, kontrolnej i opiniodawczej w przypadku wystąpienia powtarzających się nieprawidłowości lub zagrożenia nie wykonaniem ustawowych zadań j.s.t.

1. Przedmiot nadzoru i środki nadzorcze RIO

Przedmiotem nadzoru RIO są uchwały organów stanowiących i wykonawczych jst oraz zgromadzeń i zarządów związków komunalnych w sprawach finansowych. Ustawa o RIO ustala zakres rzeczowy nadzoru, są to uchwały i zarządzenia w sprawach:

1. Procedury uchwalania budżetu i jego zmian

2. Budżetu i jego zmian

3. Zaciągania zobowiązań mających wpływ na wysokość długu publicznego oraz udzielania pożyczek

4. Zasad i zakresu przyznawania dotacji

5. Podatków i opłat lokalnych, których dotyczą przepisy Ordynacji podatkowej

6. Absolutorium komunalnego

7. WPF i jej zmian.

Nadzór nad działalnością jst sprawowany jest na podstawie kryterium zgodności z prawem (legalności).

Środkami nadzoru są czynności podejmowane w celu korygowania działalności poddanej nadzorowi. Mają one charakter władczy, a ich zastosowanie wpływa na sytuację prawną podmiotu nadzorowanego. Podejmowane są w celu przywrócenia zgodnego z prawem stanu faktycznego bądź w celu oceny tego stanu. Są to: stwierdzenie nieważności uchwały, stwierdzenie niezgodności uchwały z prawem oraz ustalenie budżetu jst. Są to środki o charakterze samoistnym.

Środki o charakterze niesamoistnym to: wstrzymanie wykonania uchwały (zarządzenia) i ustalenie budżetu w części dotkniętej nieważnością. Środki te są związane z określoną fazą postępowania stwierdzenia nieważności aktu, albo stanowią konsekwencję orzeczenia nadzorczego.

Zastosowanie każdego z tych środków jest uzależnione od spełnienia przesłanek materialno prawnych, które są badane w ramach postępowania nadzorczego.

Środki samoistne kończą postępowanie nadzorcze.

Postępowanie nadzorcze dotyczące badania zgodności z prawem uchwał budżetowych- cel: samo korekta organu, który uchwalił. RIO wskazuje jedynie nieprawidłowości i sposób ich usunięcia w wyznaczonym terminie. Dopiero jeśli organ się do tego nie zastosuje RIO ustala budżet.

Rozstrzygnięcie nadzorcze-akt deklaratoryjny. Działa z mocą wsteczną ex tunc, od daty wydania uchwały/zarządzenia, uchyla skutki prawne powstałe od daty podjęcia danego aktu. Staje się prawomocne z upływem terminu do wniesienia skargi lub z datą odrzucenia lub oddalenia skargi przez sąd.

Stwierdzenie nieważności uchwały przez organ nadzoru wstrzymuje jej wykonanie z mocy prawa w zakresie objętym stwierdzeniem nieważności z dniem doręczenia rozstrzygnięcia nadzorczego.

Organ nadzoru na stwierdzenie nieważności ma max 30 dni od dnia doręczenia uchwały.

Organom jst przysługuje prawo do wniesienia do sądu administracyjnego skargi na rozstrzygnięcia nadzorcze RIO. Przesłanka zaskarżenia: niezgodność rozstrzygnięcia nadzorczego z przepisami prawa powszechnie obowiązującego.

1. Rodzaje kontroli i kryteria kontroli przeprowadzanych przez RIO

• Kryteria kontroli

RIO kontrolują gospodarkę finansową , w tym realizację zobowiązań podatkowych oraz zamówienia publiczne :

-JST

-związków międzygminnych

-stowarzyszeń gmin

-stowarzyszeń gmin i powiatów

-związków powiatów

-stowarzyszeń powiatów

-samorządowych jednostek organizacyjnych w tym samorządowych osób prawnych

-innych podmiotów w zakresie wykorzystywania przez nie dotacji przyznanych z budżetów JST

Skuteczność prowadzenia kontroli zależy od właściwego określenia jej kryteriów.

Kryteria wskazują mierniki za pomocą których należy dokonać oceny gospodarki finansowej kontrolowanego podmiotu.

Gospodarkę finansową , w tym realizację zobowiązañ podatkowych oraz zamówienia publiczne powyższych podmiotów RIO kontroluje na pdst

-kryterium zgodności z prawem

-kryterium zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym.-to kryterium mieści się w pojęciu legalności formalnej która przejawia się w rzetelnym dokumentowaniu rzeczywistego stanu rzeczy , na pdst tego kryterium kontrolowana jest kompletność tzw dokumentów o charakterze podstawowym i porównywane są zawarte w nich zapisy z wszelkimi danymi , które znajdują sie w sprawozdaniach finansowych . dokumenty będą rzetelne gdy odzwierciedlają stan rzeczywisty i sporządzone są zgodnie z obowiązującymi przepisami

te kryteria zapewniają respektowanie zasady samodzielności samorządu terytorialnego

a w zakresie zadań administracji rządowej, wykonywanych przez te jednostki na podstawie ustaw lub zawieranych porozumień, dokonywana jest także z uwzględnieniem :

-kryterium celowości,

-rzetelności

-gospodarności

• Rodzaje kontroli

(kontrola kompleksowa raz na 4 lata, pozostałe kontrole powinny być realizowane w miarę możliwości i potrzeb przy uwzględnieniu ewentualnych wniosków o ich przeprowadzenie oraz potencjału kontrolnego izby.

zadania kontrolne ujmowane są w ramowym planie pracy rio uchwalanym przez kolegium izby, który zawiera plan kontroli .

planowanie, programowanie, koordynowanie jest niezbędnym warunkiem prawidłowej organizacji działalności kontrolnej, zapobiega dublowaniu działań kontrolnych

co do zasady kontrole sa inicjowane przez RIO ale mogą też na wniosek w przypadku samorządowych jednostek organizacyjnych w tym samorządowych osób prawnych i innych podmiotów w zakresie wykorzystywanie przez nie dotacji z budżetu jst

a także na wniosek jst lub ich związków i wszystkich podmiotów samorządowych na wniosek administracji rządowej, agencji lub funduszy celowych w przypadku przekazania środków publicznych na rzecz tych podmiotów.

zadania kontrolne izby sa wykonywane przez inspektorów ds kontroli gospodarki finansowej których pracą kieruje naczelnik wydziału kontroli , inspektorom przysługuje ochrona jako funkcjonariuszowi publicznemu, stanowiska nie można łączyć z członkostwem w jst i w samorządowych kolegiach odwoławczych)

KONTROLA KOMPLEKSOWA

-podstawowy rodzaj kontroli

-przeprowadzana co najmniej raz na 4 lata(ma znaczenie prewencyjne bo uświadamia nieuchronność dokonania kompleksowej analizy ich gospodarki finansowej )

-przeprowadzana z inicjatywy rio na podstawie sporządzonego planu kontroli który powinien uwzględniać ustawowo określoną ich częstotliwość.

-przedmiotem kontroli jest gospodarka finansowa jst

-wyniki kontroli są podstawą dla oceny prawidłowości prowadzenia gospodarki finansowej przez jednostkę kontrolowaną

-w celu ujednolicenia działań kontrolnych zasięg przedmiotowy kontroli kompleksowej został określony w uchwale ws ramowego zakresu kontroli kompleksowej gospodarki finansowej jst przez Krajową Rade Regionalnych Izb Obrachunkowych (bo ustawodawca tego nie zrobil)

ramowy zakres kontroli obejmuje 5 głównych obszarów tematycznych:

*ustalenia ogólnoorganizacyjne, *księgowość i sprawozdawczość budżetową, *budżet jst, *gospodarka mieniem *rozliczenia jst z jednostkami organizacyjnymi

-dokumenty o charakterze tematycznej powtarzalności i dotyczące tych samych operacji finansowych bada sie metodą wyrywkową .

-wyniki kontroli są podstawą do oceny sytuacji finansowej kontrolowanej jednostki i przestrzegania określonych przepisami prawa zasad prowadzenia gospodarki publicznymi zasobami pieniężnymi.

-kontrola ta dotyczy zarówno realizowania zadań własnych jak i zadań z zakresu adm rządowej oraz zadań realizowanych na pdst porozumień miedzy jst

KONTROLA PROBLEMOWA
-ma miejsce gdy rio prowadzi kilka jednorodnych kontroli dotyczących tego samego zagadnienia w różnych jednostkach, dzięki czemu można uzyskać ocenę kontrolowanego zagadnienia pozwalającą na jej uogólnienie w skali podmiotów podlegających kontroli

-sprzyja pełnej i głębokiej analizie wybranego zagadnienia , dokonanej w krótkim czasie

-przeprowadzane są na pdst planu kontroli zatwierdzonego w ramach rocznego ramowego planu izby przez kolegium rio i dotyczą zagadnień które mają istotny wpływ na prowadzenie gospodarki finansowej jst

-przedmiotem kontroli jest np udzielanie zamówień publicznych, realizacja dochodów z majątku gminy

KONTROLA DORAŹNA

-podejmowane są w razie potrzeby

-ich przedmiotem są konkretne wybrane zagadnienia z zakresie działalności finansowej podmiotu kontrolowanego

-przeprowadzenie jej zarządza prezes izby w sytuacji kiedy pojawiają sie sygnały o nieprawidłowościach

, takie sygnały muszą byc poddane wstępnej weryfikacji na tle tych materiałów i informacji jakie znajdują sie w posiadaniu rio

KONTROLA SPRAWDZAJĄCA

wykonanie przez jst wniosków pokontrolnych izby

-jest szczególnym rodzajem kontroli doraźnej

-prezes izby, zarządzając kontrolę doraźną określa jej przedmiot

Po za tym rio mają obowiązek kontrolowania pod względem rachunkowym i formalnym kwartalnych sprawozdań wykonania budżetów jst , wniosków o przyznanie części rekompensującej subwencji ogólnej dla gmin i sprawozdań w zakresie operacji finansowych samorządowych osob prawnych

1. Działalność opiniodawcza RIO

Działalność ta jest funkcjonalnie powiązana z kontrolą, opinie wydaje skład orzekający ( zespół III członków kolegium izby, powoływanych przez Prezesa Izby)Opinie są wydawane w formie uchwały.

Co do zasady opinie nie mają charakteru wiążącego, jednakże wyjątkiem jest negatywna opinia o prognozie kwoty długu JST wydanej na podstawie przyjętej/uchwalonej wieloletniej prognozy finansowej i uchwały budżetowej, o czym informuje się wojewodę oraz ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

RIO wydaje opinie:

• O projekcie uchwały budżetowej

• O informacji o przebiegu wykonania budżetu za I półrocze

• O sprawozdaniu z wykonania budżetu

• O możliwości finansowania deficytu budżetowego

• O wniosku komisji rewizyjnej w sprawie absolutorium dla organu wykonawczego

• O projekcie wieloletniej prognozy finansowej

Od opinii przysługuje odwołanie do kolegium izby w terminie 14 dni od dnia doręczenia uchwały.

1. Zasady odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

1. Zasada określonego czynu-przypisanie odpowiedzialności może nastąpić tylko w przypadku popełnienia czynu sformułowanego w ustawie

2. Zasada niedziałania prawa wstecz

3. Zasada prawa intertemporalnego-gdy w czasie orzekania obowiązuje inna ustawa niż w czasie popełnienia naruszenia dyscypliny, stosuje się ustawę nową; zastosowanie ustawy starej jest możliwe, gdy jest ona względniejsza dla sprawcy

4. Zasada okoliczności wyłączających winę w postaci błędu co do prawa oraz niepoczytalności

5. Zasada powiązania czasu popełnienia naruszenia z działaniem lub zaniechaniem sprawcy.

II grupa zasad (ja bym to połączyła w jedno, ale te niby są bardziej szczegółowe):

1. Zasada odpowiedzialności za czyn zawiniony z zastosowaniem sprawstwa polecającego-odpowiedzialność ponosi osoba, której można przypisać winę w czasie popełnienia naruszenia. Brak winy, gdy naruszenia nie mogła uniknąć.

2. Zasada niezależności odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych-odpowiedzialność ta jest niezależna od innych rodzajów odpowiedzialności (czyny określone przez ustawę mogą być karane również na podstawie innych przepisów-podwójna kara-sprawca może ponieśc dodatkową odpowiedzialność na mocy np. prawa pracy. Wyjątek: jednoczesne postępowanie o przestępstwo, przestępstwo lub wykroczenie skarbowe-wtedy zawiesza się postępowanie o naruszenie dyscypliny.). Państwo, jst lub inna jsfp może dochodzić odszkodowania za szkodę wyrządzoną naruszeniem dyscypliny finansów publ.

3. Zasada uwzględniania stanu wyższej konieczności-czyn został podjęty wyłącznie w celu ograniczenia zdarzenia losowego (siły wyższej). Chodzi o zdarzenia zagrażające życiu, bezpieczeństwu lub zdrowiu oraz grożące powstaniem szkody niewspółmiernie większej niż spowodowana czynem naruszającym dyscyplinę.

4. Zasada znikomej szkodliwości czynu- uwzględnienie wagi naruszonych obowiązków, sposób i okoliczności oraz finansowe skutki naruszenia.

Zasada nr 3. i 4. nie wyłączają przestępności czynu. Stanowią jedynie przesłanki niedochodzenia odpowiedzialności.

1. Zasada uwzględniania okoliczności wyłączającej bezprawność czynu sprawcy-osoba wykonująca polecenie przełożonego zgłosiła pisemnie zastrzeżenie przez wykonaniem polecenia oraz otrzymała pisemne potwierdzenie wykonania polecenia-w takim przypadku odpowiedzialność ponosi osoba, która się podpisała pod pisemnym poleceniem.

2. Zasada minimalnej granicy uszczerbku w finansach publ., poniżej której odpowiedzialność jest wyłączona-określona w przepisach ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny fin. publ.

3. Zasada dwuinstancyjności postępowania w sprawie o naruszenie dyscypliny finansów publicznych-na orzeczenia wydane w I instancji przysługuje prawo zaskarżenia przez strony postępowania do organu II instancji. Na ostateczne orzeczenia wydane w II instancji przysługuje stronom skarga do WSA.

1. Zakres przedmiotowy odpowiedzialności

Naruszenie może nastąpić w kilku obszarach , w procesach:

• -gromadzenia środków publicznych np zaniechanie ustalenia należności publicznych

• -wydatkowania środków publicznych np wydatkowanie dotacji niezgodnie z przeznaczeniem określonym przez udzielającego dotacje , nierozliczenie w terminie otrzymanej dotacji , niedokonanie w terminie zwrotu dotacji w należnej wysokości

• -wydatkowania środków pub w związku z finansowaniem projektów lub programów z udziałem bezzwrotnych środków europejskich -obejmuje naruszenia związane z nieprawidłowościami dotyczącymi wdrażania i realizowania programów lub projektów z udziałem bezzwrotnych środków zagranicznych. czyny te mogą być popełnione przez instytucje tj Bank Gospodarstwa Krajowego, instytucje pośredniczące. Naruszeniem będzie tu np nieustalenie podlegającej zwrotowi kwoty środków (zagranicznych..). A czynem popełnionym przez beneficjenta bezzwrotnych ś.z wykorzystanie środków niezgodnie z przeznaczeniem

• -zaciągania i wykonywania zobowiązań np niewykonanie w terminie zobowiązań jednostek sektora finansów publicznych ,

• -zarządzania środkami publicznymi i długiem np zaciąganie zobowiązania bez upoważnienia określonego ustawą budżetową

• -udzielania zamówienia publicznego lub zawierania umów o koncesje takie naruszenie stanowi jednocześnie dokonanie wydatków ze środków publicznych niezgodnie z przepisami.

Zakres regulacji i typy czynów karalnych sankcjonują przede wszystkim działania które wiążą sie z szeroko pojętą bezstronnością wyboru najkorzystniejszej oferty co ma służyć zwalczaniu zjawisk korupcyjnych.

czyny m.in:

-opisanie przedmiotu zamówienia publicznego w sposób, który mógłby utrudniać uczciwą konkurencję; określenie kryteriów oceny ofert; niezgodne z przepisami o zamówieniach.

-wykonywania obowiązków inwentaryzacyjnych , sprawozdawczych, przeprowadzania audytu wewnętrznego i kontroli zarządczej np zaniechanie prowadzenia audytu wewnętrznego wskutek niezatrudniania audytora wewnętrznego albo niezawierania umowy z usługodawca

Czyny stanowiące naruszenie dyscypliny finansów:

-zaniechanie ustalenia należności publicznych

-pobranie, ustalenie lub dochodzenie należności w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia

-niezgodne z przepisami umorzenie należności SP ,jst lub innej jednostki sektora finansów publicznych

-nieuprawnione odroczenie spłaty należności lub rozłożenie jej na raty albo dopuszczenie się przedawnienia

-nieprzekazanie w terminie dochodów należnych skarbowi państwa lub jst

-niedokonanie w terminie i w należnej wysokości wpłat do budżetu stanowiących dochody jednostek budżetowych, nadwyżki środków obrotowych samorządowych zakładów budżetowych lub nadwyżki środków finansowych agencji wykonawczych

-przeznaczenie dochodów uzyskiwanych przez jednostkę budżetowa na wydatki ponoszone w tej jednostce

1. Komisje orzekające w sprawie naruszenia dyscypliny finansów publicznych

Komisje orzekające – kadencja 4 lata, od dnia powołania przewodniczącego komisji. W skład wchodzi przewodniczący, 1-2 zastępców i 5-21 członków.

Przewodniczący kieruje pracą komisji orzekających i Głównej Komisji Orzekającej, czuwa nad sprawnym przebiegiem postępowania i w tym celu wydaje postanowienia i zarządzenia oraz podejmuje inne czynności określone w ustawie.
Zastępca przewodniczącego, w zakresie spraw przekazanych przez przewodniczącego, podejmuje wszystkie czynności określone w ustawie dla przewodniczącego.
Przewodniczący, ich zastępcy i członkowie komisji orzekających i Głównej Komisji Orzekającej są obowiązani do udziału w szkoleniach z zakresu problematyki finansów publicznych i prawa.

Główna Komisja Orzekająca – organ orzekający w sprawach naruszenia dyscypliny finansów publicznych drugiej instancji. Kadencja trwa 4 lata i rozpoczyna się w dniu powołania przewodniczącego danej komisji. Powołanie przewodniczącego po rozpoczęciu kadencji komisji nie skutkuje wydłużeniem okresu kadencji.

W skład Głównej Komisji Orzekającej wchodzi przewodniczący, jeden lub dwóch jego zastępców i od 15 do 21 członków Komisji.

Przewodniczący Głównej Komisji Orzekającej podejmuje działania na rzecz zapewnienia jednolitego stosowania przepisów o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych przez organy orzekające w sprawach o takie naruszenie, przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów, w szczególności przez upowszechnianie orzeczeń Głównej Komisji Orzekającej i komisji orzekających.

Członkowie komisji orzekających i Głównej Komisji Orzekającej są niezawiśli w zakresie orzekania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych i podlegają tylko przepisom prawa.
Członkowie komisji orzekających i Głównej Komisji Orzekającej orzekają w granicach określonych ustawą oraz na mocy przekonania opartego na ocenie dowodów, rozstrzygają samodzielnie nasuwające się zagadnienia prawne i nie są związani rozstrzygnięciami innych organów, z wyjątkiem prawomocnego wyroku sądu.

1. Kary za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Komisje orzekające w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych wymierzają karę uznaniowo, ale w granicach określonych w ustawie, uwzględniając skutki i stopień szkodliwości naruszenia dla finansów publicznych, wysokość skutku finansowego, stopień winy, wagę naruszonych obowiązków, sposób i okoliczności ich naruszenia oraz cele kary.

Rodzaje kar:

-upomnienie

-nagana

-kara pieniężna

-zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi.

Ostatnią karę wymierza się w przypadku rażącego naruszenia dyscypliny.

O naruszeniu zawiadamia się Rzecznika dyscypliny fin.publ., a on występuje z wnioskiem o ukaranie do właściwej komisji orzekającej.