Wykład 3, 7.04.2016

Europejski System Nadzoru Finansowego (ESNF) – zdecentralizowany, wielopoziomowy system organów mikro- i makroostrożnościowych – utworzono z myślą o zapewnieniu konsekwentnego i spójnego nadzoru finansowego w UE. System nadzoru przechodzi obecnie poważne zmiany w związku z powstaniem unii bankowej.

Właściwość miejscowa	Państwo członkowskie	Krajowy organ nadzoru finansowego	Krajowy bank centralny
	Unia Europejska	Sieć krajowych organów nadzoru finansowego – koordynacja właściwego przedmiotowo ESA	Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego
Nadzór mikroostrożnościowy	Nadzór makroostrożnościowy
Właściwość rzeczowa

W Unii Europejskiej nadzór mikroostrożnościowy, tj. nadzór nad poszczególnymi instytucjami, charakteryzuje się wielopoziomowym systemem organów.

Poszczególne poziomy tego systemu można podzielić ze względu na obszar nadzoru sektorowego i regulacji (bankowość, ubezpieczenia i rynki papierów wartościowych) oraz szczebel, na którym odbywa się nadzór i regulacja (europejski i krajowy). W celu zapewnienia spójności i zgodności między poszczególnymi poziomami utworzono różne organy i instrumenty koordynujące.

Na szczeblu europejskim Europejskie Urzędy Nadzoru są odpowiedzialne za nadzór mikroostrożnościowy, natomiast za codzienny nadzór odpowiadają instytucje na szczeblu krajowym. EUNB (nadzór bankowy), EIOPA(nadzór ubezpieczeniowy) i ESMA(nadzór nad rynkiem finansowym) to organy UE posiadające własną osobowość prawną, które są reprezentowane przez swoich przewodniczących; organy te zachowują niezależność i działają jedynie w interesie całej Unii.

Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EUNB) – zadania

• Zapewnienie stabilności, skuteczności i spójności regulacji i nadzoru;

• Przyczynianie się do stabilności i skuteczności systemu finansowego; zapobieganie arbitrażowi regulacyjnemu; zapewnianie równego poziomu nadzoru;

• Ochrona konsumentów;

• Wzmocnienie międzynarodowej koordynacji w zakresie nadzoru finansowego;

• Odpowiednia regulacja nadzoru instytucji kredytowych.

Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPA)

• Urząd ten funkcjonuje podobnie do EUNB, jednak jego działalność jest związana głównie z zakładami ubezpieczeń.

Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA)

• ESMA funkcjonuje podobnie do pozostałych Europejskich Urzędów Nadzoru, jednak jego działalność jest związana przede wszystkim z rynkami papierów wartościowych i instytucjami uczestniczącymi. W UE urząd ten ponosi wyłączną odpowiedzialność za rejestrację agencji ratingowych i nadzór nad nimi.

Wspólny Komitet Europejskich Urzędów Nadzoru

• Wspólny Komitet odpowiada za ogólną i międzysektorową koordynację działań, mającą na celu zapewnienie międzysektorowej spójności nadzoru,

• Wspólny Komitet obejmuje swą działalnością następujące obszary:

  • Konglomeraty finansowe;

  • Księgowość i audyt;

  • Mikroostrożnościowy analizy rozwoju sytuacji oraz zagrożeń i słabości na poziomie międzysektorowym w odniesieniu do stabilności finansowej;

  • Detaliczne produkty inwestycyjne;

  • Środki przeciwdziałania praniu pieniędzy;

  • Wymiana informacji między ERRS a Europejskimi Urzędami Nadzoru oraz rozwój stosunków miedzy tymi instytucjami.

• Wspólny Komitet jest odpowiedzialny za rozstrzyganie sporów międzysektorowych między organami ESNF.

Nadzór makroostrożnościowy – Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego

• Działalność tej Rady ma służyć zapobieganiu ryzyka systemowemu w zakresie stabilności finansowej w Unii Europejskiej w odniesieniu do zmian o charakterze makroekonomicznym i ograniczaniu go;

• ERRS powierzono różne zadania oraz zapewniono instrumenty umożliwiające ERRS wykonanie tych zadań, m.in.:

  • Gromadzenie i analizę istotnych informacji;

  • Identyfikację ryzyka i uszeregowanie ryzyka pod względem ważności;

  • Wydawanie ostrzeżeń i zaleceń i monitorowanie działań następczych;

  • Wydawanie poufnych ostrzeżeń i udostępnianie Radzie oceny, w przypadku gdy ERRS uzna, że może wystąpić sytuacja nadzwyczajna;

  • Współpracę ze wszystkimi innymi stronami ESNF;

  • Koordynację swoich działań z międzynarodowymi instytucjami finansowymi.

Jednolity mechanizm nadzorczy (od 2015)

• Celem jednolitego mechanizmu nadzorczego jest zapewnienie konsekwentnego i spójnego nadzoru nad instytucjami kredytowymi w celu zapobiegania arbitrażowi regulacyjnemu i przeciwdziałania rozdrobnieniu unijnego rynku usług finansowych. Do uczestniczących państw członkowskich należą wszystkie państwa członkowskie strefy euro oraz państwa członkowskie spoza tej strefy, które postanowiły doń przystąpić.

Europejski Bank Centralny

• Zadania EBC obejmują udzielanie zezwoleń instytucjom kredytowym, zapewnianie zgodności z wymogami ostrożnościowymi i innymi wymogami prawnymi i przeprowadzenie przeglądu nadzorczego.

• Poza zadaniami mikroostrożnościowymi EBC powierzone zostają również zadania makroostrożnościowe oraz udostępniane są mu odpowiednie narzędzia makroostrożnościowe, na przykład związane z buforami kapitałowymi. W związku z tym dostosowano strukturę zarządzania EBC poprzez powołanie Rady ds. Nadzoru.

Instytucje organizujące obrót - grupa podmiotów mająca za zadanie przede wszystkim stworzenie technicznych warunków sprawnego przebiegu oraz rozliczania transakcji, których przedmiotem są instrumenty finansowe.

Do tych podmiotów zaliczamy:

• Giełdy;

• Instytucje pozagiełdowe rynku regulowanego;

• Depozyty papierów wartościowych;

• Domy maklerskie;

• Firmy zarządzające aktywami.

Giełda – jest to regularne, odbywające się w określonym czasie i miejscu, podporządkowane określonym zasadom spotkanie stron składających zlecenia kupna i sprzedaży instrumentów finansowych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym. Najstarszą formą giełd jest targowisko.

Ze względu na przedmiot obrotów można wyróżnić:

• Giełdy papierów wartościowych – organizują obrót tzw. papierami przynoszącymi zmienny dochód (m.in. akcje) oraz niektórymi papierami przynoszącymi stały dochód (np. obligacje);

• Giełdy towarowe;

• Giełdy usług;

• Giełdy mieszane (towarowo-pieniężne) – na tych giełdach są zawierane zarówno transakcje towarowe, jak i transakcje finansowe.

Ze względu na skalę działania wyróżnia się giełdy o znaczeniu:

• Światowym – inwestorzy i emitenci mogą pochodzić z całego świata, mają największą ilość obrotów, kapitalizacji, np. w Londynie;

• Regionalnym- działający w ramach określonego regionu, np. Warszawska Giełda Papierów Wartościowych;

• Lokalnym – obejmują rynek krajowy.

Według kryterium formy prawnej, a ściślej – sposobu oddziaływania państwa na funkcjonowanie giełd, można wyodrębnić:

• Giełdy korporacyjne – instytucja prywatno-prawna, tworzona najczęściej przez zrzeszenia kupców i przemysłowców, bankierów, samorząd miejski, bądź przyjmują formę spółki akcyjnej;

• Giełdy organizowane przez państwo – instytucja publicznoprawna, powstała na mocy decyzji organu administracji państwowej.

Sposób zawierania transakcji na giełdzie:

• System aukcyjny – ceny danego instrumentów są zapisywane na tablicy ofert poprzez dane przekazywane przez maklerów, brak w Europie;

• System elektroniczny.

W dniu 22 marca 1991 r. Sejm uchwalił ustawę Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych. W odniesieniu do giełdy ustawa ta określiła, że instytucja ta powinna zapewniać:

• Koncentrację podaży i popytu na papiery wartościowe dopuszczone do obrotu giełdowego w celu kształtowania powszechnego kursu;

• Bezpieczny i sprawny przebieg transakcji i rozliczeń;

• Upowszechnianie jednolitych informacji umożliwiających ocenę aktualnej wartości papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu giełdowego.