Ocenę wskaźnikową prowadzi się także w odniesieniu do przyszłych planów i zamierzeń przedsiębiorstwa. Ich podstawą są najczęściej sprawozdania finansowe przyszłych okresów. Te wskaźniki mają szczególne znaczenie dla oceny zdolności kredytowej, zdolności do spłaty raty kredytu, zapłaty za dostawy materiałów itd.

Dla przygotowania wyżej wymienionych ocen najczęściej używa się określonych zestawów wskaźników o dużej pojemności informacyjnej. Są to wskaźniki zaliczane do grupy wskaźników syntetycznych. Przy ich pomocy oceniamy podstawowe obszary funkcjonowania przedsiębiorstwa. Do głównych obszarów zaliczamy:

obszar oceny rentowności

obszar oceny statycznej i dynamicznej płynności finansowej

obszar oceny zadłużenia i obsługi długu

obszar oceny sprawności (aktywności) gospodarczej firmy

obszar oceny finansowej rynku kapitałowego.

Wskaźniki oceny rentowności

Wskaźniki rentowności określają zdolność przenoszenia zysków przez obrót (przychód) i zaangażowane zasoby (aktywa, kapitał). Do najczęściej stosowanych formy oceny wskaźnikowej rentowności zaliczyć można:

a. wskaźnik rentowności sprzedaży (przychodu, obrotu)

Jest to grupa wskaźników rentowności oparta o wartość sprzedaży i osiągnięty zysk na tejże sprzedaży. W tym obszarze ocenę rentowności można przeprowadzić za pomocą następujących wskaźników:

- wskaźnik marży brutto (R_m) sprzedaży, który możemy obliczyć z wybranego z dwóch poniższych wzorów:

R_mb=$\frac{Z_{\text{sb}}}{P_{s}} \times 100$ _lub

R_mb=$\frac{P_{s} - K_{w}}{P_{s}}$

Z_sb- zysk brutto ze sprzedaży (marża brutto)

P_s- przychody ze sprzedaży

K_w- koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów

W tym wskaźniku rentowości Z_sb obejmuje nadwyżkę przychodów ze sprzedaży nad kosztami wytworzenia sprzedanych produktów i materiałów. Stąd marża brutto ma szczególne zastosowanie przy planowej ocenie rentowności zleceń produkcyjnych. Doboru zleceń przy zapełnieniu portfela zleceń dokonujemy w oparciu o najwyższą marżę brutto (Z_sb).

- wskaźnik rentowności sprzedaży (R_s)

R_s= $\frac{Z_{s}}{P_{s}} \times 100$

Z_s - zysk ze sprzedaży (na podstawie podstawowej działalności)

Jest to ważna kategoria w ocenie, gdyż dotyczy on poziomu rentowności, jaką przedsiębiorstwo osiąga na swojej głównej działalności. Poziom wskaźnika ma decydujący wpływ na poziom wskaźnika brutto (R_b) realizowany na całej działalności. Jest to wynik zastosowanej techniki i technologii produkcji, jakości produkcji, organizacji zaopatrzenia oraz zbytu. Poziom tego wskaźnika jest trudny po poprawienia w krótkim czasie. W tym przypadku tylko zmiany w strukturze asortymentowej i cen sprzedaży mogą prowadzić do większych zmian tego wskaźnika. Oczywiście przedsiębiorstwo powinno dążyć do maksymalizacji tego wskaźnika.

- wskaźnik rentowności operacyjnej (R_op)

R_op= $\frac{Z_{\text{op}}}{P_{s}} \times 100$

Ten wskaźnik w porównaniu do poprzedniego (R_s) obejmuje dodatkowo przychody i koszty z pozostałej działalności operacyjnej. Jest on podatny na okresowy wzrost kosztów, co może znacząco wpłynąć na wzrost zysku operacyjnego (Z_op) w danym okresie, np. sprzedaż (likwidacja) składników majątku trwałego lub lub otrzymania dotacja na produkty.

- wskaźnik rentowności z działalności gospodarczej (R­_g)

R_g=$\frac{Z_{g}}{P_{s}} \times 100$

Poziom tego wskaźnika w porównaniu do poprzedniego (R_op) jest skorygowany o wynik działalności finansowej przedsiębiorstwa. Najczęściej jest tak, że przedsiębiorstwa, które osiągają nadwyżkę finansową z działalności operacyjnej prowadzą także szerszą działalność finansową, dlatego w większym stopniu wpływa ona na poziom zysku z działalności gospodarczej.

- wskaźnik rentowności działalności finansowej

R_f =$\ \frac{Z_{f}}{P_{f}} \times 100$

Z_f -zysk osiągnięty na działalności finansowej

P_f -przychody z działalności finansowej

Ten wskaźnik jest wskaźnikiem cząstkowym, ale określającym rentowność prowadzonej działalności finansowej przedsiębiorstwa. Znajomość poziomu tego wskaźnika może wpłynąć na korekty, zakres   i strukturę prowadzonej działalności.

- wskaźnik rentowności brutto (R_b)

R_b = $\frac{Z_{b}}{P_{f}} \times 100$

Z_b- zysk brutto

Jest to najbardziej pojemny wskaźnik rentowności. Obejmuje on całą prowadzoną działalność gospodarczą (operacyjną i finansową) skorygowaną o saldo zdarzeń nadzwyczajnych (straty i zyski nadzwyczajne). Jest powszechnie stosowany do oceny rentowności przedsiębiorstw, jak ido porównań międzybranżowych i międzynarodowych.

- wskaźnik rentowności netto R_n

R_n = $\frac{Z_{n}}{P_{s}} \times 100$

Z_n- zysk netto

Drugi z najczęściej stosowanych wskaźników rentowności sprzedaży. Zysk netto jako wynik finansowy nie zawiera już podatku dochodowego. Jest to najważniejsza kategoria zysku w przedsiębiorstwie, ponieważ podział tego zysku podlega samodzielnym decyzjom. Ten wskaźnik informuje nas o tym, ile z jednej złotówki przychodu ze sprzedaży osiągamy groszy zysku do podziału. Sam wskaźnik nie nadaje się do porównań tam, gdzie mamy różne skale podatku dochodowego.

Inna grupą wskaźników rentowności opartą na kosztach uzyskania przychodu są wskaźniki:

- rentowność netto kosztów (R_nk)

R_nk = $\frac{\mathbf{Z}_{\mathbf{n}}}{\mathbf{K}_{\mathbf{\text{dz}}}}\mathbf{\times 100}$

K_dz- koszty działalności przedsiębiorstwa

- wskaźnik rentowności brutto kosztów (R_bk)

R_bk = $\frac{\mathbf{Z}_{\mathbf{b}}}{\mathbf{K}_{\mathbf{\text{dz}}}}\mathbf{\times 100}$

Wyżej wymienione składniki określają zyskowność poniesionych nakładów, czyli ile z jednej złotówki nakładów rozliczonych w kosztach osiągamy złotych (groszy) zysku odpowiedniej kategorii. Dążeniem jest maksymalizacja zysku z poniesionych nakładów.

b. wskaźniki rentowności aktywów (majątku)

Ta grupa składników określa zyskowność zaangażowanego majątku w przedsiębiorstwie. Im ten majątek będzie lepiej wykorzystany, tym przyniesie on wyższe zyski. Znajdzie to wyraz w podstawowym wskaźniki rentowności aktywów (R_A):

(ROA) R_A = $\frac{Z_{n}}{A} \times 100$

A- aktywa ogółem

Wskaźnik rentowności aktywów w tej formie określa ile z jednej złotówki zaangażowanej w aktywach ogółem osiągamy złotówek (groszy) zysku netto. Nie jest to najbardziej obiektywny ze wskaźników rentowności aktywów, ponieważ poprzez swoją formułę uwzględnia odprowadzenie podatku dochodowego. Aby tego uniknąć stosujemy kolejny ze wskaźników- wskaźnik rentowności aktywów brutto (R_Ab):

R_Ab = $\frac{Z_{b}}{A} \times 100$

Nie uwzględnia on podatku dochodowego, ale podkreśla znaczenie produkcji sprzedanej. Jednak w przedsiębiorstwie największy związek istnieje między aktywami a produkcją wytworzoną. Znajdziemy to we wskaźniku opartym o zysk operacyjny (R_Ap):

R_Ap = $\frac{Z_{\text{op}}}{A} \times 100$

Rentowność aktywów przedsiębiorstwa można analizować także w przekroju na dwie podstawowe grupy majątkowe: majatek trwały i majątek obrotowy.

- wskaźnik rentowności majątku trwałego (R_At)

R_At = $\frac{Z}{M_{t}} \times 100$

Z- forma zysku (netto, brutto lub operacyjny)

M_t- wartość majątku trwałego (brutto bądź netto)

- wskaźnik rentowności majątku obrotowego (R_Ao)

R_Ao = $\frac{Z}{M_{o}} \times 100$

M_o- wartość majątku obrotowego (brutto bądź netto)

Bezwzględny poziom wskaźników jest w dużym stopniu zależy od sektora i branży, w jakiej dane przedsiębiorstwo funkcjonuje. W handlu i usługach, gdzie majątek trwały jest relatywnie niższy od obrotowego, zdolność do generowania zysków przez aktywa trwałe jest wyższa niż majątku obrotowego.

Wskaźnik rentowności sprzedaży obliczamy na podstawie "rachunku zysków i strat", natomiast dla obliczenia wskaźników rentowności aktywów wykorzystujemy bilans.

c. wskaźniki rentowności kapitału

- wskaźnik rentowności kapitału własnego (R_KW)

(ROE) R_KW = $\frac{Z_{n}}{K_{wl}} \times 100$

K_wł- kapitał własny (ogółem)

Podany wskaźnik rentowności określa stopień korzystności zaangażowanego kapitału własnego. Szczególną rolę odgrywa na etapie planowanych przedsięwzięć, gdyż może wówczas stanowić o kierunku alokacji kapitału, zapewniającym najwyższą stopę zwrotu.

- wskaźnik rentowności kapitału całkowitego (R_KC)

R_KC = $\frac{Z_{n}}{K_{c}} \times 100$

K_c- kapitał całkowity

Ten wskaźnik dotyczy korzyści z całego kapitału (zarówno kapitału własnego, jak i kapitału obcego długoterminowego oraz krótkoterminowego oprocentowanego). Ten wskaźnik informuje nas o średniej stopie zwrotu z kapitału.

- wskaźnik rentowności kapitału podstawowego (R_kp)

R_Kp = $\frac{Z_{n}}{K_{p}} \times 100$

K_p- przecięty stan kapitału podstawowego (akcyjnego)

Poziom tego wskaźnika rentowności kapitału dotyczy korzyści, jakie akcjonariusz osiąga z zainwestowanego kapitału. Planowany poziom wskaźnika jest brany pod uwagę przez inwestorów przy wyborze zakupu akcji. Wysoki poziom wskaźnika może być magnesem przyciągającym kapitał do spółki.

Wskaźniki oceny płynności finansowej

Obszar analizy dotyczy możliwości terminowego uregulowania zobowiązań krótkoterminowych. Dlatego sposoby oceny i i zapobiegania płynności finansowej należą do podstawowych działań w przedsiębiorstwie.

Do głównych wskaźników płynności zaliczamy:

a. wskaźnik bieżącej płynności (P_O):

P_b = $\frac{A_{b}}{Z_{\text{ob}}}$

A_b- aktywa bieżące

Z_ob- zobowiązania bieżące

Ten wskaźnik informuje o zdolności przedsiębiorstwa do spłaty jego bieżących zobowiązań w wymagalnych terminach w oparciu o posiadane zasoby całych aktywów obrotowych. Ze składników majątku wybiera się wyższe pozycje niż zobowiązania krótkoterminowe. Według przyjętych standardów jako optymalny poziom wskaźnika traktuje się jego wysokość w przedziale 1,2- 2,0. Im bardziej płynny majątek obrotowy firma posiada, tym niższy wskaźnik zapewni jej wypłacalność.

- wskaźnik wysokiej płynności (P_w), inaczej zwany również "mocnym testem":

P_w = $\frac{A_{b} - Z_{p}}{Z_{\text{ob}}}$

Z_p- zapasy

Optymalny poziom tego wskaźnika kształtuje się w granicach 0,8- 1,5. Wymagalne zobowiązania są z reguły niższe od wartości płynnego majątku obrotowego, dlatego też ten wskaźnik może przyjmować wartości niższe od jednostki.

Duże różnice w poziomach wskaźnika bieżącej płynności i wskaźnika szybkiej (wysokiej) płynności informują o znacznym zamrożeniu środków w zapasach. Dla celów oceny rzeczywistej płynności finansowej należy brać pod uwagę bardziej wymagalny wskaźnik, tj. wysokiej płynności.

- wskaźnik wypłacalności środkami pieniężnymi (P_sb):

P_sb = $\frac{S_{p}}{Z_{\text{ob}}}$

S_p- inwestycje krótkoterminowe

Ten wskaźnik informuje nas jaka część krótkoterminowego zobowiązania może być uregulowana przez firmę z bezpośrednio dostępnych środków płatniczych. Optymalny przedział dla tego wskaźnika wynosi 0,2-0,6. Z poziomu optymalności wynika, że można efektywnie regulować wymagalne zobowiązania dysponując znacznie mniejszymi środkami płatniczymi.

Poziom zdolności płatniczej można określić wskaźnikiem zdolności płatniczej (W_zp):

W_zp = $\frac{S_{pl}}{Z_{w}}$

S_pł- środki płatnicze (wolne środki pieniężne, krótkoterminowe papiery wartościowe, bezsporne należności, zapasy możliwe do upłynnienia)

Z_w- zobowiązania wymagalne (nieprzeterminowane zobowiązania względem wierzycieli, spłaty rat lub kredytów i pożyczek krótkoterminowych oraz pozostałe zobowiązania).

Wskaźnik uważa się za zadowalający, gdy jest wyższy od jedności (1). Oznacza to, że można w pełni uregulować wszystkie zobowiązania w wymagalnych terminach.