10 .Cechy literackości w poza literackich dziedzinach twórczości słownej

Jednym z podstawowych zadań teorii literatury jest uchwycenie granicy między literaturą a nie literaturą. Culler w artykule Co to jest literatura i czy to pytanie ma jakiekolwiek znaczenie? odpowiada jednoznacznie, że nie. Powodem takiej odpowiedzi jest to, że literatura ma charakter interdyscyplinarny. Ponadto literatura jest tym, co dane społeczeństwo uważa za literaturę - zbór tekstów, arbitralnie zaliczonych w poczet dzieł literackich tzw. „metafora chwastu”. Dodatkowo Culler wskazując 5 wyznaczników literatury stwierdza, że część z nich możemy znaleźć w tekstach nieliterackich, zjawisko to nosi nazwę „literackości” zjawisk nieliterackich. Zarówno teksty literackie, i nieliterackie możemy analizować równolegle w podobny sposób:

1. Literatura jako wysuwanie na pierwszy plan języka (organizacja tekstu, która zwraca uwagę na język - rym, rytm itp.) :

2. Literatura jako integracja języka (relacje miedzy formą, tematem, gramatyką i znaczeniem)

3. Literatura jako fikcja (relacja między światem przedstawionym a rzeczywistością)

4. Literatura jako przedmiot estetyczny (literatura ma sprawiać przyjemność)

5. Literatura jako twór intertekstualny i autoteliczny ( odnosi się do innych utworów i nabieranie sensów przez dany utwór w stosunku do innych dzieł)

Te wyznaczniki można naleźć w:

-slogany reklamowe (rytm, rym)

- hasła polityczne

- figury retoryczne w tekstach Freuda (np. metafora, która jest składnikiem tekstów literackich)

- dyskurs historyczny (książki naukowe bazują na literackiej narracji, wykorzystują fabułę)

-opowiadanie jakiejś osoby, które nie zostało zapisane

-urwany wers

-wszelka działalność piśmienna człowieka może zawierać składniki literackie, a nie musi zostać uznana za dzieło literackie

-dawne listy, które były formą zwyklej komunikacji, dziś są uznawane z literaturę, np. Listy Jana III Sobieskiego do Marysieńki

-pamiętniki

-książka telefoniczna (stopień organizacji języka porządkuje listę osób i numerów, nie jest to jednak literatura)

-kawały, opowieści humorystyczne, które wykorzystują grę słów, metafory, metonimię, koncept itp. też sprawiają przyjemność

Culler nazywa literaturę instytucją paradoksu ponieważ z jednej strony nawiązuje do konwencji, z drugiej stara się kpić z niej, przekracza je granice. Nieliterackość tekstów literackich wynika z heterogeniczności literatury oraz tego, że działalność literacka związana jest z działalnością językową, która jest codziennością dla każdego użytkownika jezyka.

Markiewicz również zaznacza, że elementy literackości możemy znaleźć w tekstach nieuznawanych za literaturę, np. uporządkowanie nadane znajdziemy w sloganach reklamowych, w pewien sposób spełniają one także wyznacznik obrazowości i fikcyjności.