Układ moczowo-płciowy 

Do narządów moczowych należą:

• nerki

• miedniczki nerkowe

• moczowody

• pęcherz moczowy

• cewka moczowa

 

Nerka

Jest największym narządem parzystym w przestrzeni pozaotrzewnowej

Wymiary; długość 12 cm; szerokość 7cm, grubość 4cm, ciężar 150g. 

Wyróżnia się w niej:

• powierzchnię tylną

• powierzchnię przednią

• koniec górny i dolny

• wnękę nerki

 

Powierzchnia nerki pokryta jest torebką włóknistą, która otacza torebka tłuszczowa. Całość pokryta powięź nerkowa (umocowanie nerki) 

Położenie nerki

• prawa niżej Th12-L3

• lewa wyżej Th11-L2

 

Na obu górnych biegunach nerek znajdują się nadnercza. 

Nerka jest zbudowana z :

• warstw kory nerkowej (tworzy słupy)

• rdzenia nerkowego (tworzy piramidy).

 

Jednostką morfologiczno-czynnościową nerki jest nefron (ok.1 ml) 

Nefron składa się z ciałka nerkowego, kanalików nerkowych

Miedniczka nerkowa jest rodzajem łącznotkankowego woreczka, znajduje się we wnęce nerki, który stanowi początek moczowodu.

Powstaje z

• 2-3 kielichów nerek większych

• a te z 9-10 kielichów nerkowych mniejszych

 

Wyróżniamy trzy typy miedniczek (duża zmienność)

• bańkowy

• pośredni

• drzewiasty

 

Moczowody

Moczowód jest przewodem łączącym miedniczkę nerkową z pęcherzem moczowym

Długość 33 cm, średnica 0,8 cm 

Wyróżniamy część:

• Brzuszną

• Miedniczą

 

W przebiegu moczowodu wyróżniamy trzy zwężenia:

• zwężenie górne, nerkowe (miedniczka w moczowodzie)

• zwężenie środkowe (skrzyżowanie z kresą graniczną miednicy)

• zwężenie dolne ( w ścianie pęcherza moczowego)

 

Ściana moczowodów jest zbudowana z trzech warstw

• błona śluzowa (nabłonek przejściowy)

• błona mięśniowa (mięśnie gładkie)

• tkanka łączna włóknista

 

Zaburzenia rozwojowe:

• moczowód rozczepiony

• podwójny

• może uchodzić w różnych częściach pęcherza moczowego

 

Pęcherz moczowy

Jest nieparzystym narządem zbierającym mocz z moczowodu

Wyróżniamy w nim:

• szczyt

• dno

• trzon

• szyję

 

Położony jest w miednicy mniejszej za spojeniem łonowym

• częściowo pozaotrzewnowo

• częściowo wewnątrzotrzewnowo

 

Ściana pęcherza moczowego składa się z trzech warstw:

• błona śluzowa (nabłonek przejściowy)

• błona mięśniowa (podłużna, okrężna i mięsień wypierający pęcherz)

• błona surowicza

 

W dole pęcherza znajduje się tzw. trójkąt pęcherza moczowego który tworzy ujście moczowodów i wyjście wewnętrzne cewki.

Cewka moczowa

Odmienna u kobiet i mężczyzn 

Cewka moczowa męska odprowadza mocz i nasienie, rozpoczyna się w pęcherzu moczowym ujściem wewnętrznym kończy się ujściem zewnętrznym cewki na żołędzi prącia. 

Dzieli się na trzy części:

• sterczowa (przechodzi przez gruczoł krokowy)

• błoniasta ( przechodzi przez moczowody płciowe)

• gąbczasta (objęta przez ciała gąbczaste prącia)

 

W części sterczowej cewka moczowa uchodzi w nasienie jako przewód wytryskowy

Cewka moczowa żeńska

Prościej zbudowana; 2-4 cm i przypomina część stercza cewki męskiej

Ujście wewnętrzne (jak u mężczyzn)

Ujście zewnętrzne 2-3 mm poniżej łechtaczki 
 

Narządy płciowe męskie

Ich rozwój pozostaje w ścisłym związku z rozwojem narządów moczowych. W okresie zarodkowym powstają z fałdów moczowo-płciowych. 

Narządy płciowe męskie:

• jądra i moszna

• najądrza

• nasieniowody

• gruczoł krokowy

• gruczoł opuszkowo-cewkowy

• prącie

 

Narządy płciowe zewnętrzne moszna i prącie, pozostałe- narządy płciowe wewnętrzne. 

Jądro jest parzystym narządem wytwarzającym plemniki; znajduje się w mosznie.

Wyróżniamy w nim:

• koniec górny i dolny,

• powierzchnię boczną i przyśrodkowa

• brzeg przedni tylny

Otoczone jest błoną białawą od  której odchodzą przegródki jądra dzieląc jego miąższ na płaciki jądra.  

Moszna

Warstwy ściany moszny;

• skóra

• błona kurczliwa

• powięź nasienna zewnętrzna

• powięź mięśnia dźwigacza jądra

• mięsień dźwigacza jądra

• powięź nasienna wewnętrzna

 

Worek moszny jest podzielony na dwie odrębne części zawierające:

• Jądra

• Najądrza

• Części mosznowe nasieniowodów

 

Najądrza

Długość ok. 5cm, szerokość 1cm, wysokość 0.5cm.

Wyróżniamy:

• głowę

• trzon

• ogon najądrza

Płaciki najądrza są zwane stoszkami najądrza. Liczba ich wynosi od 10 do 15. 

Nasieniowody

wyróżniamy części:

• mosznową

• pachwinową

• miedniczą

dł. ok. 60cm, śr.zew.3mm, a wew. 0.5mm.

Po rozszerzeniu tworzy bańkę nasieniowodu. 
 
 
 

Ściana nasieniowodu:

• błona zewnętrzna

• trójwarstwowa błona mięśniowa

• błona śluzowa

 

Powrózek nasienny.

W skład wchodzą :

• nasieniowód

• t. i ż. nasieniowodu

• t. i ż. mięśnia dźwigacza jąder

• naczynia chłonne

• splot jądrowy

• splot żylny wiciowaty

 

Gruczoł krokowy – stercz

• Płat prawy

• Lewy

• Środkowy- węzina gruczołu krokowego

 

Budowa zewnętrzna:

   powierzchnie

• Przednia

• Tylna

• Dwie boczne

  1. podstawa

  2. szczyt

 

Prącie

• Odnogi

• Nasada

• Trzon

• Żołądź prącia

 

Prącie:

• 2 ciała jamiste prącia

• ciało gąbczaste

Na żołędzi skóra tworzy fałd zwany napletkiem przytrzymywany wędzidełkiem napletka.

Ciała jamiste i gąbczaste zbudowane są z licznych, drobnych przestrzeni-jamek ciał jamistych i ciała gąbczastego.

W żołędzi nie ma jamek, występuj natomiast liczne żyły tworzące sploty. 

Narządy płciowe żeńskie

 

Narządy płciowe żeńskie:

• jajniki

• jajowody

• macica

• pochwa

• srom

• łechtaczka

 

Narządy płciowe zewnętrzne to srom i łechtaczka, pozostałe narządy wewnętrzne. 
 

Jajniki

Długość ok. 5cm, wysokość 1.5cm, masa 6-8g

Wyróżniamy:

• Koniec jajowodowy

• Koniec maciczny

• Powierzchnie przyśrodkową

• Boczną

• Brzeg wolny

• Brzeg krezkowy

• Zagłębienie zwane wnęką jajnika

 

Jajnik jest położony w dołku jajnika. W położeniu tym utrzymuje go:

• krezka jajnika

• więzadło wieszadłowe jajnika

• więzadło właściwe jajnika

 

Jajnik jest otoczony błoną białawą. Dzieli się na:

• korę jajnika

• rdzeń jajnika

 

Co 28 dni 1 z pęcherzyków dojrzałych (Graffa) pęka i jajo dostaje się do jamy otrzewnowej. Jest to owulacja.

Po owulacji wzgórek jajonośny przekształca się w ciałko żółte. Niezapłodniony przekształca się w ciałko białawe. Zapłodniony w ciałko żółte ciążowe. 

Hormony jajnikowe wytwarzają wzgórek jajonośny, ciałko żółte komórki śródmiąższowe tzw.  gruczoł śródmiąższowy, produkuje estrogeny.

Jajowody

Parzyste przewody rozpoczynające się w jamie otrzewnowej w pobliżu jajnika i uchodzące do macicy w okolicy jej dna długość około 10-20 cm; średnica 3-9 mm

Wyróżniamy następujące części:

• lejek jajowodu

• ujście brzuszne jajowodu

• bańka jajowodu (2/3 obwodowe)

• cieśń jajowodu (1/3)

 

Jajowód umocowany przez więzadło szerokie macicy tworzy krezkę jajowodu. Ruch rzęsek nabłonka jajowodu pomaga przy przesuwaniu się jajo do jamy macicy.

Macica

• Jest nieparzystym narządem o grubej mięśniowej ścianie

• Wymiary: 8x 4x 2 masa 50-60g.

Wyróżniamy:

• trzon

• szyjkę macicy

 

Dolna cześć szyjki macicy objęta jest przez górną część pochwy. W prawidłowym położeniu przodozgięcie, przodopochylenie.

Macicę utrzymują tzw. aparat wieszadłowy- więzadła oraz aparat podporowy- przepona moczowo-płciowa. 

Ściana macicy składa się z:

• błony mięśniowej

• błony śluzowej

Błona śluzowa ulega przekształceniu w czasie cyklu miesięcznego. 

Pochwa

Budowa wewnętrzna: warstwy

• błona śluzowa

• mięśniowa

• przydanka łącznotkankowa

 

Anatomicznie wyróżniamy dwie części:

• śródmiedniczą

• przeponową

 

Podział na odcinki:

• górny

• środkowy

• dolny