Młoda Polska
autor | tytuł | Gdzie i kiedy wydane | gatunek | Nurty, problematyka | bohaterowie | konteksty biograficzne/ geneza |
---|---|---|---|---|---|---|
W. Berent | Próchno | 1903 wydanie książkowe (w pierwszych wydaniach podzielone na trzy części) | Powieść (złożona głównie z monologów i dialogów) jest to dramat twórczej niemocy | Odwołania do idei Nietzschego, naturalizm, ujęcia impresjonistyczne w opisach pejzażów, symbolika, metafortyka, | Borowski, Jelsky, Hertenstein, Turkulem, Yventta Huilbert, Hilda Hertenstein, Kunicki Muller, Pawluk | |
J. Kasprowicz | Wybór poezji | Sonet Poranek 1878 poznański „Lech”; na pocz. 1885 publikował w petersburskim „Kraju”; 1888 debiut książkowy Poezji | Monizm; naturalizm poezji chłopskiej; narracyjna poezja naturalistyczna; antyklerykalizm; symbolizm, impresjonizm, shelleyanizm; marksizm; antyindywidualizm, niechęć do psychologizmu; etyzm kolektywistyczny; weryzm szczegółów fizjologicznych i anatomicznych; etyka: franciszkanizm, formuła artystyczna: prymitywizm | |||
J. A. Kisielewski | Dramaty | 1897 Parais i W sieci (na konkurs „Kuriera Warszawskiego”) 1898 Karykatury w „Ateneum” – wydanie zbiorowe; Sonata życia |
W sieci (wesoły dramat) Karykatury (komedia) |
Modernizm, naturalizm; ścieranie się naturalizmu z modernizmem | Karykatury: Relski Antoni, Witoldyński, Stachowski, Radowski, Rozborski, Jurowicz, Lassota, Jesz, Zosia, Matka Zosi, Walentowa, Migdał Wojciech, p. Borkowski, p. Borkowska, Stefania, Laura, Ignaś, Kaletnicki, Joasia – służąca, | Popularne dramaty: Naturalistyczny, Symboliczny, Ekspresjonistyczny, neoromantyczny |
T. Miciński | Poezje | 1902 tomik W mroku gwiazd | lir. ekspresjonistyczna | |||
S. Przybyszewski | Wybór pism Requiem aeternam |
Skrajny estetyzm modernistyczny; nowa erotyka naturalistyczno-modernistyczna; determinizm etyczny; preekspresjonizm, irracjonalizm, prefreudyzm, preborgsonizm, | ||||
W. Reymont | Chłopi | Drukowano w „Tygodniku ilustrowanym” od 18 stycznia 1902 | Agata – krewniaczka Kłębów, Maciej Boryna, Hanka – synowa Boryny, Antek – syn Boryny, Jagna – żona Boryny, kochanka Antka, Jewka – służąca, Domonikowa – matka Jagny, parobek Kuba, księżyk Jasio – zakochany w Jagnie, stary Bylica – ojciec Hanki, | Lata 1902-1908 praca nad Chłopami | ||
L. Staff | Wybór poezji | Sny o potędze; Gałąź kwitnąca; Uśmiechy godzin (kontynuacja Gałęzi kwitnącej) W cieniu miecza; 1911 Tęcza łez i krwi 1918; Wysokie drzewa barwa miodu 1923; Wiklina – ostatni tomik za życia Dziewięć muz; Utwory: sonet Dzieciństwo; Piosenka ulicznika; Sonet o gnoju Wół |
Sny o potędze – poezja typu poznawczego Dziewięć muz – anty Staff (porzucenie klasyczności) |
Zaciera granice między innowacjami symbolizmu a parnasizmem; Staff przechodził przez wiele etapów twórczych (lol) okres nietzscheański; później wymiana Apollina na Chrystusa i Franciszka, później Igrzysko – wyraźny staffizm, później dążenie do jasności i do przezwyciężenia dekadentyzmu symbolistów, |
||
K. Tetmajer | Poezje wybrane | 1891-1990 cztery serie Poezyj (miano czołowego liryka polskiego) | Inspiracje Mickiewiczem i Słowackim, mniej Krasińskim; parnasizm i symbolizm; wiersze o człowieku żyjącym u schyłku wieku i jego tragedii – dekadenckość i schyłkowość; pesymizms | Literatura związana z klasą robotniczą i chłopską; Tetmajer – pierwszy katastrofista | ||
S. Wyspiański | Wesele | 16 marca 1901 wystawiono Wesele | Chłopomania, naturalizm francuski Zoli; Żeromski i Wyspiański przełamali czysty modernizm; | Lucjan, Wernyhora, Gospodarz, Kuba, Staszek, Jasiek, Maryna, Rachela, (Chochoł), Stańczyk, | Przetworzenie sytuacji towarzyskiej: ślub Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykównej (20 listopada 1900) | |
S. Wyspiański | Wyzwolenie | Dramat (niezwykle skomplikowany) | Nauka Konrada zgodna z nietzscheańskim widzeniem świata | Konrad, Geniusz, Karmazyn, Hołysz, Prezes, Przewodnik, Kaznodzieja, Prymas, Samotnik | ||
S. Wyspiański | Noc listopadowa | 1900 scena pożegnalna Kory z Demeter; 31 maja 1904 r. ukończenie |
Dramat mityczny o znaczeniu symbolicznym | Motywy antyczne i mitologiczne, symbolizm, | Pallas-Atena, Ares, Hermes, Zeus, boginie: Demeter, Kara, Nike spod Termopil, spod Heronei, Napolenidów, | |
G. Zapolska | Żabusia | 1899 Żabusia. Szkic do powieści. Nr 10 „Przegląd tygodniowy” 1893 r. |
opowiadanie | Przeciw mieszczaństwu; naturalizm, pointowe zakończenia, | Żabusia, Maria – siostra Bartnickiego, Bartnicki/ Rak – mąż Żabusi, Maniewiczowa – sąsiadka Bartnickich, Milewscy – rodzice Żabusi, Julian – kochanek Żabusi | Tematyka mieszczańska |
S. Żeromski | Wybór opowiadań | Pod pierzyną; Ananke; Siłaczka; Zapomnienie; Cokolwiek się zdarzy nich uderza we mnie; Do swego Boga; Zmierzch; Oko za oko; Doktor Piotr; Mogiła; Rozdziobią nas kruki i wrony; Tabu; Cienie; Echa leśne; Pavoncello; |
Pod pierzyną: trzech młodzieńców: Mr Jean, Zygmunt i Henryk; Bohater, Ludwik, Jacek Pyzik – chłop Ananke: panna Zofia – jakaś tam miłość bohatera, syn Staś, mąż Ignacy; Siłaczka: Paweł Obarecki, panna Stanisława; Zapomnienie: Pan Alfred, gajowy Lalkiewicz, chłop Wicek Obala Cokolwiek się zdarzy nich uderza we mnie: parobek folwarczny, lekarz Do swego Boga: Starzec Felek, wnuczka Teofilka Zmierzch: dziedzice (stary i nowy), Walek Gibała i jego żona Walkowa Doktor Piotr: Dominik Cedzyna, jego syn Piotr, Teodor Bijakowski (pracodawca Dominka) Mogiła: Maurycy Zych, panna Zapaskiewiczówna, wspomnienie Tadeusza Kościuszki |
|||
S. Żeromski | Ludzie bezdomni | 1898-1899 | Opisy naturalistyczne, praca u podstaw, utylitaryzm etyczny Spencera u Kalinowicza; u Korzeckiego ważna jest jednostka ludzka a nie abstrakcja społeczeństwa, przeciwstawienie się amoralizmowi Nietzschego; brak metafizyki i religii, postawa bohaterów: laicki, heroiczny humanizm, Judym – homo novus; kult pracy i nauki; prezentacja tła społeczno-obyczajowego i środowiskowego; cechy pozytywizmu i Młodej Polski, naturalistyczne opisy | Tomasz Judym (główny bohater), Wiktor Judym (brat, później zamierza przenieść się do Ameryki), Joasia Podborska, Korzecki, pani Niewadzka, Natalia i Wanda – jej wnuczki; Teosia – żona Wiktora, Karbowski (później mąż Natalii), dyrektor Węglichowski, Listwa, Chobrzański, Worszewicz, Krzywosąd (Judym wrzuca go do stawu) | Symboliczny tytuł |