patofizjologia kolokwium II

Cwiczenie 1

Przysadka gruczolowa

….

Unerwienie wegetatywne – naczynio-ruchowe. Nadrzedne dla przysadki jest podwzgórze, przysadka łaczy się z nim poprzez naczynia krwionośne (układ wrotny podwzgórzowo-przysadkowy). Układ żylny. Hormony podwzgórza wydzielane są do tych naczyń żylnych -> do przysadki -> do naczyn zylnych przysadki. Podstawa wydzielania przysadki jest układ krazenia.

Hormony przysadki gruczołowej:

ACTH hormon adrenokortykotropowy

TSH tyreotropowy

GH hormon wzrostu

LTH lipotropowy

PRL prolaktyna

FSH hormon folikulotropowy (hormon dojrzewania pęcherzyków jajnikowych)

LH hormon luteinizujący

MSH melanotropowy

Komorki przysadki albo barwia się albo nie, te które nie maja zadnego powinowactwa do zadnego barwnika to komorki chromofobne (barwnikooporne). Wiekszosc Komorek się barwi – chromofilne. Te które barwia się barwnikami kwasnymi – kwasochłonne (alfa). Powinowactwo do barwnikow zasadowych – zasadochłonne (beta).

Komorki kwasochłonne produkuja hormon wzrostu i prolaktyne.

Zasadochlonne barwia się na niebiesko i wydzielaja gonadotropiny i TSH.

Przysadka nerwowa (neurohypophysis) sklada się z pituicytów i zakończeń włókien Komorek wydzielniczych, które leza w podwzgórzu. Komorki te zgrupowane są w dwa jadra – przykomorowe nucleus paraventricularis i nadwzrokowe supreopticus. Wlokna tworza szlaki nadwzrokowo-przysadkowy albo przykomorowo-przysadkowy. Jadra te produkuja dwa hormony:

Jadro przykomorowe - glownie oksytocyna,

J. nadwzrokowe – glownie wazopresyna.

Hormony wydzielane w jadrach są transportowane szlakami? i wydzielane w przysadce.

Unerwienie wydzielnicze.

Dzialanie:

GH – wysoka specyfika gatunkowa, ma dzialanie anaboliczne, powoduja wzrost kosci na długość, anabolicznie na bialka, poprzez zwiekszenie syntezy mRNA, rozklada tluszcz zapasowy (rosnie ilość WKT), zwieksza ilosc glukozy we krwi, regulacja jest Reg.metaboliczna. Pobudza wydzielanie mleka po porodzie (podobny do prolaktyny), dziala przez somatomedyny (wydz.przez watrobe i nerki)

ACTH – odwrotne do dzialania GH, za wyjątkiem tluszczy, hamuje wzrost, wzrost patologiczny dzialania acth to wypadkowa dzialania nadnerczy i….

Skrajna niedoczynność przysadki gruczołowej

Choroba Simontsa – niewydolność wydzielnicza calego Plata gruczołowego, nie ma odpowiedniej ilości hormonow regulujących metabolizm, brak hormonow tropowych w calym organizmie. Dochodzi do ciezkich zaburzen metabolizmu, koncza się kacheksją i śmiercią. Kacheksja jest pochodzenia przysadkowego (cachexia hypophyseopriva). Przyczyna bezposrednia tej choroby są zmiany zakrzepowa w naczyniach przysadki i jej martwica. ¾ musi być zepsute. Kolejne przyczyny:

-nowotwory

-urazy podstawy czaszki

-cukrzyca

-gruźlica

-procesy autoimmunologiczne

Karłowatość przysadkowa nanosomia pituitaria – brak hormonu wzrostu przed zakończeniem wzrostu i dojrzewania. Przyczyny :

-guz wewnątrzprzysadkowy

-podłoże dziedziczne (zaburzenia syntezy hormonu)

Zahamowany wzrost i zachowanie proporcji w zyciu dojrzalym (proporcje dzieciece i normalna inteligencja). Przedwczesne cechy starcze, chorym może towarzyszyc upośledzenie płciowe.

Zespół Bagińskiego-Frolicha (dystrofia tłuszczowo-płciowa) – dystrophia adiposogenitalis, niedobor gonadoptropin i GH przed zakończeniem wzrostu i dojrzewania, przyczyna:

-gruczolak Komorek chromofobnych (adenoma chromofobicum,

Objawy:

jest otyłość, tłuszcz, otłuszczenie pośladków, bioder.

Niedorozwoj płciowy infantylismus , u chłopców może nie dojsc do zstąpienia jader,

ociężałość umysłowa

Gigantyzm gigantismus

Przyczyna:

- gruczolak Komorek kwasochłonnych (adenoma acidophilicum)

Objawy:

- nadmierny wzrost – 13 lat 220cm, 120kg

- niepełna wydolność fizjologiczna

- chory jest słaby, szybko się męczy

- zaburzenia układu krążenia

- cukrzyca albo zła tolerancja glukozy

- niedorozwoj płciowy, opóźnione dojrzewanie plciowe

Akromegalia akromegalia

- gruczolak Komorek kwasochlonnyc adenoma acidophilicum

- rozrost tkanek miękkich zawierające duzą ilość tkanki łącznej (żuchwa, zęby rzadko rozmieszczone, nos, uszy, wargi, język

- asymetrycznie rozrastają się dłonie, stopy,

- pogrubienie skóry, twarz pobrużdżona

- przerost narządów wewnętrznych, kardiomegalia, wątroby hepatomegalia

- skłonność do cukrzycy

Choroba Cushinga (nadmiar ACTH)

- gruczolak komórek zasadochłonnych (adenoma basophilicum)

Objawy (wynikaja z nadmiaru hormonow)

- otyłość (zaburzenia metabolizmu) – twarz, wygięte w łuk plecy, rozstępy skórne,

- rozrzedzenie, odwapnienie kośćca

- skłonność do cukrzycy (podniesiony poziom glukozy)

- wzrost hormonow wszystkich kory nadnerczy – nadmierne owłosienie ciała

- czerwienica (wzrasta liczba krwinek czerwonych)

- niedobor gonadotropin i GH - zaburzenia wzrostu i niedorozwoj płciowy

Moczowka prosta diabetes insipidus

Przyczyna: niedobor wazopresyny

- uszkodzenia podwzgórza, nowotwory, gruźlica, kiła, białaczka, urazy mechaniczne

- przy niedoborze wazopresyny – wielomocz poliuria

- nadmierne pragnienie polidypsja

- są tracone elektrolity

- łatwe męczenie

- zaburzenie układu krążenia

Ćwiczenie 2

Patofizjologia jajnika

Estrogeny hormony płciowe żeńskie, warunkują płeć, warunkują dojrzewanie i rozwój układu rodnego samicy

Po okresie dojrzałości płciowej warunkują prawidłowy cykl płciowy

Kształtują

2–rzedowe cechy płciowe: pochwa macica

3-rzedowe: postura, owłosienie

Warunkują popęd płciowy, ulatwiaja proces zapłodnienia.Estrogeny odpowiadaja za objawy rui: zarówno za objawy somatyczne jak i behawioralne (sluz rujowy – rzadki, ciągliwy, bogaty w substa biologicznie czynne(bialka, sole min, substraty energetyczne)

Zwiekszaja kurczliwość drog rodnych,sprzyja to zaplodnieniue –ulatwia przesuwanie komorki jajowej i plemnikow. Estrogeny stymuluja zwiekszenie syntezy RNA i DNA , a przez to białka,. Zwieksza się ilość i wrazliwosc receptorow oksytocynowych

Uwodnienie macicy – wzrost ilości wody w macicy – poprzez wpływ hormonow n akomorki wydzielające histamine.

E. oddzialywuja na inne (spadek ilości parathormony, wzrost kalcytoniny)

Przygotowuja organizm na dzialanie progesteronu

Progesteron – przygotowanie do implantacji, ciazy i utrzymania ciazy.

-subtsraty energetyczne znajduja się w komorkach,

- nasteupje rozluźnienie tkanki lacznej.

-Stymulacja wydzielania gruczołow sluzowych

Wszystko to sluzy jak najlepszemu odzywinaiu dzielącej się komorki jajowej

Jeśli dojdzie do ciazy mamy blok progesteronowy – polega on na tym, ze jest zmniejszona kurczliwość macicy – brak wrażliwości na oksytocyne.

Spada ilość RNA DNA i synteza bialek. Dotyczy to glownie bialka kurczliwego, czyli aktyno miozyny

Spada ilość i wrażliwość receptorow oksytocynowych

BW fazie lutealnej dochodzi do relaksacji –rozluznia się tkanka laczna, obniżenie kurczliowsci i wrażliwość na bodzce oksytocynowe

PATOLOGIE

Nadmiar estrogenów hyperestrogenismus

Niedobór Hypoestrogenismu

Nadmiar progesteronu Hyperprogestinismus

Niedobór progesteronu hypoprogestynismus

-Jeżeli źródło zaburzen tkwi w samym jajniku – charkater pierwotny (źródło pierwotne)

-Jeżeli przyczyny powstaja w innych miejscach, np. w przysadce – nieprawidłowe wydzielanie gonadotropin przez przysadke – zaburzenia o charakterze wtórnym.

Objawy

Nie mowimy o objawach niedoborow, tylko o nadmiarze hormony przeciwnego

Hyperestrogenismus – najczęściej wystepuje

Zrodło: cysta jajnikowa, cysta, która powstala z niepękniętego pęcherzyka Graffa, ma spore rozmiary i jest ciagle hormonalnie czynny.

Przyczyna: to również nieprawidlowa dieta – karmienie zwierza roslinami zawierającymi estrogeny roślinne. Dotyczy zwierzat roślinożernych

-genisteina

-kumestrol

Najwięcej jest ich w koniczynie, te estrogeny SA unieczynniane w watrobie, zaburzenia funkcji wątroby powoduje brak unieczynniania tych hormonow.

Przyczyny ze strony przysadki:

Zaburzenie proporcji na korzyść FSH – h. folikulotropowy, h.dojrzewania pechcerzykow jajnikowych,

Ciągła stymulacja, tworzenie się nowych pęcherzyków jajnikowych, one produkują estrogeny.

Objawy:

-nadmierne przedłużone pobudzenie płciowe – przedłużona ruja, może to wystąpić u wszystkich gatunków, najczęściej u klaczy i krów

Snębica (nymphomania)– nadmierne pobudzenie płciowe

-Brak procesu luteinizacji, zaburzenia w cyklach płciowych i w efekcie niepłodność

Progesteron

-Najczęściej źródłem nadmiaru progesteronu jest przetrwale ciałko żółte (Corpus luteum persistens)

Cysty, które znajdziemy najczęściej są nieczynne hormonalnie. Ciałko żółte może pozostać po fazie lutealnej albo po ciąży - po porodach, po których są stany zapalne dróg rodnych.

- Brak luteolitycznego działania PGF 2alfa.

Przyczyny ze strony przysadki

Przewaga LH w stosunku do FSH

LH – hormon luteinizujący, zwiększona luteinizacja, powstają dodatkowe ilości ciałek żółtych i w efekcie nadmiar progesteronu

Skutki kastracji:

-zaleza od tego, czy kastracja nastapila przed zakończeniem dojrzewania płciowego czy po

Warunkuja 1, 2 i 3-rzedowe cechy płciowe. Wpływają na czynność gr płciowych dodatkowych

Dzialania anaboliczne, przyrost masy mięśniowej

-zanik dodatkowyc gruczołów płciowych

- dojdzie do zmiany metabolizmu

-sklonnosc do otyłości

-zanik zewnętrznych narzadów płciowych

U samiczek

Zanik macicy i pochwy

Rogowacenie nabłonka pochwy

Skłonność do otyłości

Kastracja przed osiągnięciem dojrzałości płciowej

Nie dojdzie do wykształcenia 2 i 3 rezdowych cech plciowyc:

Umięśnienie, budowa kośćca, owłosienie, glos, nie wyksztalca się zewnętrzne narzady płciowe

Sylwetka eunuchnoidalna – wysoki wzrost (brak hamującego dzialania androgenow na GH) , ma iksowate nogi, skłonność do otyłości – biodra, posladki,uda

Przyczyny kastracji

- usuniecie feromonow

- obniżenie agresji

Diabetes mellitus cukrzyca – brak insuliny, zwiekszony poziom cukru we krwi.

Cukrzyca typu I - u dzieci i młodzieży – uszkodzenie trzustki – brak insuliny.

Przyczyny: autoimmunologiczne, dzieje się tak po zakazaeniach niektórymi wirusami zwiekszone wydzielanie interferonow, stany pozapalne trzustki,

Permanentny zanik wysp beta

Schorzenia, kotre przebiegaja z podwyższeniem poziomu glukozy we krwi, dlugotrwale stany zakazenia, niezdrowy tryb zycua, otylkosc, brak ruchu, prowadzi do spadku ilości insuliny

Typu II – nadreaktywnosc receptorow insuliny

Cukrzyca ciężarnych – utajona – nic nie wskazuje na to ze cukrzyca może się rozwinąć. Groźne dla plodu.

Mechanizm rozwoju cukrzycy – metoda regulacji poziomu insuliny na podstawie poziomu glukozy

- wzrasta poziom glukozy – wydzielana jest insulina

Insulina obniza poziom cukru:

- stymuluje synteze glikogenu w watrobie i mięśniach

- nie dopuszcza do uwalniania cukrow prostych do krwi

-brak transportu glukozy do komorki

- dziala ochronnie na bialka

- stymujue spalanie kwasu mlekowego

- pelne spalanie tluszczu nie dochodzi do wytw cial ketonowych

Jeśli jest ciągły poziom glukozy

- Hyperglikemia – podwyższony poziom glukozy we krwi – pierwszy objaw cukrzycy.

-Cukier przekracza prog nerkowy – jest w moczu – GLIKOZURIA.

-Jeżeli glukoza nie jest transportowana do komorki organizm odczuwa glod - Polifagia – nadmierny apetyt.

- zwiekszone pragnienie – polidypsja,

- wielomocz – poliuria

Organizm wykorzystuje zamiast glukoze – WKT. Jeżeli nie ma ww to tor spalania lipidow prowadzi do powstania cial ketonowych. Ciala ketonowe w takich ilościach SA bardzo toksyczne dla organizmu – ciala ketonowe we krwi – KETONEMIA. -> ciala ketonowe w moczu – KETONURIA

Dochodzi do zaburzen metabolicznych, dochodzi do rozpadu WKT i przechodza do krwioobiegu, a tam wiaza zasady krwi, co powoduje kwasicę. Charakterystyczny kwasicowy oddech – Kussmaola.Organizm usuwa substancje kwasne w postaci soli glownie fosforany i traci przy tym elektrolity. Te zaburzenia prowadza do śmierci, ostatnim etapem jest spiaczka cukrzycowa – coma diabeticum ( zakwaszenie i ciała ketonowe to przyczyna śpiączki).

U chorych na cukrzyce może dojsc do spiaczki hipoglikemiczna (spadek poziomu cukru we krwi), dzieje się tak jeżeli chory poda sobie nieprawidłowo insuline (za duzo lub bezpośrednio do krwi). W efektcie mamy zbyt gwałtowny wzrost poziomu insuliny i spadek poziomu glukozy.

Spiaczka to reakcja ośrodkowego układu nerwowego (mozg korzysta tylko z tego co plynie z krwia, nie posiada zadnych zapasow energetycznych).

Cukrzyce się leczy, podajac insulinę.

Pojawiaja się schorzenia z powodu Mikrowahania poziomu insuliny

przy cukrzycy przewleklej

- spadek poziomu odporności ( przy cukrzycy przewleklej)

- czestsze choroby

- zapalenia pluc

- zmiany w naczyniach krwionośnych – w duzych naczyniach – makroangiopatie (SA przede wszystkim wynikiem zaburzen gospodarki lipidowej – ropzd tluszczu zapasowego, rosnie ilość WKT – zmiany miażdżycowe i zawały – najczestsza przyczyna śmierci chorych na cukrzyce jest zawał. Małe naczynia – mikroangopatie microangiopathia diabetica – najczęściej drobne naczynia nerki i siatkowki oka (nephropathie, retinopathie). Takie zmiany mogą prowadzic do niewydolności nerek albo osłabienia bądź utraty wzroku.

- zaburzenia gospodarki węglowodanowej

To wszytsko powoduje samosistne powstawanie dlugogojacych się ran – stopa cukrzycowa

Ćwiczenie 3

Zaburzenia wydzielania hormonow tarczycy MSG

Tarczyca – glandulla thyroidea

Regulacja:

Pętla sprzężeń zwrotnych podwzgórze-przysadka-tarczcya h.tyreotropowy, wydzielany przez przysadkę. Sprzezenie z osrodkiem termoregulacji i łaknienia. Każdy z nas ma idywidualny punkt ustawienia, który jest dla niego fizjologiczny. Wokół niego odbywa się regulacja.

Jeśli chodzi o gosp hormonalna każdy z nas ma zakres fizjologii.

Jak powstaje wole nietoksyczne (obojętne, endemiczne)? Struma endemia/s.atoxica

Podstawa powstawania wola jest zaburzenie petli sprzężenia zwrotnego miedzy przysadka a tarczyca. Fizjologicznie przysadka wydziela tsh, on stymuluje tarczyce do wydz jej horminow.

W niewydolności tarczyc (działają na nia subst zaburzające wydzielania hormonow) tarczyca na jest w wstanie wydzielać swoich hormonow. Intensywan stymulacja hormonem tropowym.Hormon tropowy oddziałuje tropowo (stymulująco) na wszystkie przemiany zachodzące w kom.tarczycy. Głownie chodzi o przemiany jodu. Poza tym dziala stymulująco na nabłonek wydzielniczy. Jeżeli hormon tropowy oddziałuje ciągle na tarczyce, tkanka przerasta – powstaje wole nietoksyczne

Substancje, które blokują przemiany jodu:

Związki wolotwórcze (goitrogenne) goitrogeny.

Podział ze względy na etap blokowania jodu:

  1. Związki powodujące względny niedobór jodu. Jod jest, ale zaburzony proces wchłaniania w jelitach.

Sole wapnia, nadmiar fosforanów, arsen fluor, sole litu, kobalt, składniki zanieczyszczen gleby przechodza do roślinek

  1. Związki zaburzające akumulacje jodu w tarczycy

Jod jest transportowany do tarczycy za pomocą pompy jodkowej – transport czynny. Związki z tej grupy zaburzają działanie pompy jodkowej.

Tiocyjanki, chlorany, nadchlorany

  1. Związki hamujące syntezę hormonów tarczycy w samym gruczole – goitrogeny właściwe

Pochodne tiomocznika, tiourycalu, np. metylotiouracyl, propylotiouracyl – SA to zwiakzi zawierające pierścienie aminobenzenu. Leki zawierające siarkę, np. kwas para aminobenzoesowy (PAB), ,kwas paraaminosalicylowy (PAS) - był stosowany w leczeniu gruźlicy, sulfaguanidyna, tiobarbiturany,

Goitrogeny - nazwa wziela się od goitryny – substancji która zostala odkryta najwcześniej z tej grupy. Goitryna obecna jest w rośłinach krzyżowych (kapusta, brukiew, kalafior, szpinak, soja, orzeszki ziemne)

Rola hormonów tarczycy

-regulacja metobalizmu – przyspeiszaja metaboloizm bialek, tłuszczów, wegolowadnow, kw nukleinowych

-nasilaja procesy energetyczne, zwiekszają produkcje ciepla, zapotrzebowanie na tlen

-umożliwaja prawidłowe procesy dojrzewania i różnicowania tkanek

Mechnizm dzialania

-na przemian różnicują się i dojrzewaja rozne grupy Komorek kolejnych faz cyklu janikowego. Pechrzeyk rosnie, nie peka, powstaje cysta. Nie ma to związku z poziomem gonadotropin

- ogólnie dochodzi do zaburzen miesiączkowania, cyklu, do bezplodnosi włącznie. W ciazy spada aktywność tarczycy, SA one niezbędne do ytrzymania ciazy, ale ich poziom jest Nisk.

Najczesciej mamy do czynienia z niedoczynnością

Hypothyreosis

Objawy:

W zależności od tego jaka jest przyczyna może być wole, ale nie musi.

U dzieci wystepuje karłowatość tarczycowa. Towarzyszy:

Karłowatość jest wynikiem zaburzenia dojrzewania tkanek u osobnika dorosłego.

Nadczynność tarczycy hyperthyreosis – Objawy nadczynności to odwrotność niedoczynności:

Bardzo silna nadczynność prowadzi do zatrucia organizmu hormonami Tarczycy – thyreotoksykoza thyreotoxicosis. 2 stany chorobowe prowadzace do Tyr. Zawsze dochodzi do kacheksji.

  1. Hormonalnie czynny gruczolak tarczycy – nowotwor złośliwy – prowadzi do kacheksji. Wszystko zalezy od wielkości nowotworu (w postaci wola)

  2. Choraba Gravesa-Basedowa – morbus Graves-Basedowi – tło autoimmunologiczne. Powstaja immunoglobuliny typu G. IgG za antygen uznaja białkowy fragment receptora dla TSH. Przeciwcialo polaczy się z antygenem (IgG przyłączają się do receptora hormonu tyreotropowego). Dla receptora – odbiera to jako przyłączenie TSH. Nastepuje ciagly wyrzut hormonow tarczycy. Prowadzi to do tyreotoksykozy. Objawy wynikające z nadmiaru hormonow tarczycy, tylko nasilone, do tego stopnia,że prowadza do wyniszczenia.

Pozostałe charakterystyczne objawy to :

Leczenie:

  1. Egzogenne hormony

U ludzi i koniowatych dwie gonadotropiny

HCG – gonadotropina kosmowkowa, wydzielana w pierwszym trymestrze ciąży, szczyt wydzielania 70-90 dzien ciazy, a pozniej spadek.

Duza czasteczka, a przechodzi do moczu (glikoproteid).

Produkowany natychmiast po implantacji zarodka (od 5 dnia w pojawia się w moczu i sukcesywnie się zwieksza)

Wydzielany w 1 trymestrze bo podtrzymuje ciaze do czasu rozwiniecia się lozyska.

Dziala w 2/3 jak LH, a w 1/3 jak FSH, wydzielany przez trofoblast.

Cialko zolte będzie wydzielao progesteron, dopóki nie powstanie łożysko.

HCG wydzielany może być u mężczyzn – w nowotworach płuc.

Dziala również na plod, na rozwoj, na wydzielanie gruczołów dokrewnych

ECG (PMSG) – glikoproteid, ale nie przechodzi do moczu. Serogonadotropina.

Podtrzymuje ciaze w 1 trymestrze, szczyt wydzielania od 60-90 (nawet do 100) dnia, pozniej poziom gwaltownie spada.

Musi podtrzymac ciaze zanim rozwinie się łożysko

Dziala w 2/3 jak FSH, 1/3 jak LH.

Stymuluje powstawanie dodatkowych pęcherzyków jajnikowych,ulegną luteinizacji. powstana cialka zolte i będą produkowac progesteron

PMSG jest uzywany do wywolania superowulacji aby wywołać ciaze mnogie.

Kijanka – usuwano jej tarczyce, ona rosla, osiagala rozbrak metamorfozymiary doroslej zaby,

ale dalej była kijanka.

Witamina B1 (aneuryna, tiamina)

BUDOWA

FUNKCJE

Niedobory

Nadmiar

Niedobory witaminy B1 u zwierząt:

Świnie: wybroczyny w jelitach i żoładku, zaburzenia ruchowe ( spowodowane degradacją włókien obwodowych);

Psy: choroba lekowa, histeria psów, chęć do ucieczki, niepokój, nieposłuszeństwo

Krowa- ogniska martwice w mózgu, zaburzenia w chodzie , zapaść

Futerkowe- niedowłady, enzym tiaminaza rozkłada tiaminę jest to poważny problem u futerkowych bo żywimy je rybami;

Drób- brak apetytu, osowiałość, pióra nastroszone, charakterystyczne zasinienie grzebienia i dzwonków, trudny chód, połykanie karmy, porażenie - przykurcze mięśni poprzecznie prążkowanych (mięśni zginaczy stóp i prostowników nóg, skrzydeł oraz szyi - postawa astrologa)

Źródła witaminy B1

W naszym kraju głównym źródłem witaminy B1 są: produkty zbożowe, mięso, wędliny (szczególnie wieprzowina) oraz rośliny strączkowe - groch, fasola. Ponieważ tiamina jest zgromadzona głównie w warstwie zewnętrznej ziaren zbóż, procesy technologiczne polegające na łuskaniu i polerowaniu zubażają mąkę w tę witaminę. Pieczywo ciemne, razowe, kasze i niepolerowany ryż są znacznie lepszym źródłem tiaminy niż pieczywo jasne. Bogatym źródłem witaminy B1 są drożdże oraz pieczywo i ciasta wypieczone na drożdżach. Proszek do pieczenia podnosi pH ciasta (środowisko zasadowe) i zwiększa straty tiaminy podczas wypieku.

Awitaminoza B1 przejawia się chorobą beri-beri. Występuje ona w 2 postaciach:

  1. Postać sucha (nerwowa) - powoduje zapalenie wielonerwowe lub zapalenie mózgu (encephalopatia Wernicke). Zapalenia wielonerwowe u ludzi są połączone z zaburzeniami występowania odruchów, utratą koordynacji mięśniowej i zaburzeniami czucia (przeczulice). Awitaminoza występuje często u alkoholików prowadząc do psychozy Korsakowa i drżenia namiarowego.

  2. Druga postać obrzękowa- charakteryzuje się zaburzeniami przemiany wodno-elektrolitowej. Prowadzi to do powstawania obrzęków nie tylko tkanki podskórnej ale także narządów wewnętrznych a zwłaszcza mięśnia sercowego. Zaburzenia gospodarki wodnej są sprawą wtórną, gdyż są wywołane wadliwą przemianą węglowodanową i białkową związaną z zaburzeniami regulacji nerwowej. Im więcej w wyniku zaburzeń tych przemian tworzy się substancji toksycznych tym więcej wody gromadzi się w tkankach, jest ona bowiem niezbędna dla rozcieńczenia i wydalania tych produktów. Należy podkreślić, że obrzęk twarzy występujący przy beri-beri nie jest spowodowany zniekształceniem rysów twarzy.

Koenzymy te biorą udział w biologicznych reakcjach oksydo-redukcujnych m.in. w reakcjach flawoprotein czyli tzw. enzymów flawinowych. ( Przemiany cyklu Krebsa, początkowy etap β-oksydacji, przemiany glukozy, synteza kwasu askorbinowego)

WITAMINA B5

Witamina B5 jest nazywana najczęściej kwasem pantotenowym. Jest bardzo rozpowszechniona w świecie roślinnym i zwierzęcym, stąd wywodzi się jej nazwa gdzie "pan" oznacza "wszystko", "wszech-", a "pantotenowy" to inaczej "wszechobecny". Jest on niezbędny dla każdej żywej komórki, ale w stanie wolnym rzadko występuje w przyrodzie.

W rzeczywistości termin "witamina B5" odnosi się do następujących substancji:
-kwasu pantotenowego,
-pantenolu (należącego do grupy alkoholi, nie występującego w przyrodzie, ale aktywnego biologicznie w stosunku do ludzi i zwierząt),
-panteiny (pochodnej kwasu pantotenowego),
-koenzymu A (aktywnej biologicznie formy kwasu pantotenowego).

Kwas pantotenowy został odkryty podczas badań całej grupy witamin uznawanych za niezbędne czynniki wzrostowe drożdży. Zauważono też, że bakterie kwasu mlekowego i propionowego wymagają obecności tego kwasu do rozwoju w pożywce. Okazało się, że występuje on również w wątrobie zwierzęcej i otrębach. Jego brak wywołuje na przykład u kurcząt zapalenie skóry, a u szczurów zahamowanie wzrostu.

Rola w organizmie

Witamina B5 - podobnie jak inne witaminy z grupy B - jest niezbędna do prawidłowego metabolizmu białek, cukrów i tłuszczów oraz do syntezy niektórych hormonów. W organizmie zostaje przekształcona w koenzym A, który wpływa na prawidłowy przebieg procesu uwalniania energii z tłuszczów, węglowodanów i białek.

Bierze także udział w wytwarzaniu tłuszczów, cholesterolu oraz hormonów i przekaźników nerwowych. Dlatego zapobiega przemęczeniu i usprawnia funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, nerwowego i pokarmowego. Uczestniczy też w regeneracji tkanek i przyspiesza gojenie ran, przeciwdziała tworzeniu się zmarszczek, a ponadto zapobiega przedwczesnemu starzeniu się i siwieniu, poprawia pigmentację oraz stan włosów. łagodzi stany zapalne w organizmie, bierze udział w regeneracji komórek skóry i błon śluzowych uczestniczy w wytwarzaniu przeciwciał. pełni ważną funkcję w procesie tworzenia czerwonych ciałek krwi,

Niedobór i nadmiar

Pierwsze oznaki ostrzegawcze niedoboru witaminy B5 to bóle i sztywność w stawach, wypadanie włosów, przedwczesna siwizna, drobne pęknięcia skóry w kącikach ust i oczu, uczucie odrętwienia i skurcze w ramionach i nogach, trudności z nauką, uczucie rozdrażnienia, kłopoty ze wzrokiem, obstrukcja.

Niepokojącym sygnałem bywa także pojawiająca się z rana sztywność i bolesność, utrudnione poruszanie rękami i nogami oraz gościec. Badania kliniczne wykazują, że pacjenci chorzy na gościec mają zbyt niski poziom witaminy B5, a uzupełniające dawki tej witaminy likwidują bóle i dolegliwości.

U badanych osobników, którzy w swojej diecie otrzymywali pokarm wolny od witaminy B5, zaobserwowano objawy nasilonego niedoboru tej witaminy: nadmierną drażliwość, przemęczenie, zaburzenia układu nerwowego, utratę koordynacji, niepewny chód, kurcze mięśni, zaburzenia układu sercowo-naczyniowego i trawiennego, nadmierną podatność na zakażenia, częste infekcje górnych dróg oddechowych, utratę apetytu, niestrawność, omdlenia, przyspieszenie czynności serca, drętwienie i mrowienie stóp i dłoni, zmiany skórne (zapalenia skóry, uczucie pieczenia, złe gojenie się ran, łysienie), Niedobór: owrzodzenie kaciuków ust biegunka niepłodność, nastroszenie i łamliwość pior, biegunki narośla kostne na konczynach obniżenie nieśności i odpronosci, stwardnienie jezyka czarne zabarwienie i rogowacenie naskorka

Ponieważ witamina B5 powszechnie występuje w przyrodzie, nie stwierdza się jej częstego braku. Objawy niedostatecznej ilości tej witaminy wynikają najczęściej z niedostatecznego wyżywienia.

Witamina ta jest niszczona także podczas procesu zamrażania i rozmrażania produktów oraz ich gotowania, ponieważ przechodzi wówczas do wywaru. Dieta złożona z gotowych potraw zamrażanych i przechowywanych w zamrażalnikach i lodówkach, artykułów żywnościowych w puszkach, pizzy, frytek, białego pieczywa, makaronów, cukru, słodyczy, napojów słodzonych powoduje, że przyjmujemy mniejszą ilość witaminy B5 w żywności.

Nadmiar tej witaminy usuwany jest z moczem. U zwierząt karmionych dużą dawką witaminy B5 można zaobserwować również opóźnienie wzrostu, bezpłodność, poronienia, czy też podwyższone stężenie cholesterolu we krwi.

 u niektórych stwierdzono objawy uczulenia  zaburzenia akcji serca  zaburzenia pracy mięśni szkieletowych  narastanie kamicy żółciowej lub moczowej

Witamina B5 nie jest toksyczna.

Gdzie jest witamina?

B5 znajduje się w wielu produktach żywnościowych. Najwięcej jest jej w wątróbce, otrębach pszennych, mleczku pszczelim, rybach (np. pstrągach, śledziach, makrelach), pestkach słonecznika, serach (np. camembert, brie), orzechach, jajkach, owocach awokado, grzybach, mleku pełnym, mięsie kurczaka, soi, maśle orzechowym, bananach, pomarańczach, ziemniakach, brokułach, ciemnym ryżu, melonach i pełnoziarnistym chlebie. Polecana szczególnie dla samic w okresie ciąży i podczas kuracji przeciw drobnoustrojom.

Jej ilość jest różna w zależności od stopnia przetworzenia produktów (na przykład ciemny, nie oczyszczony ryż ma dwa razy więcej witaminy B5 niż ryż biały). Tracimy witaminę B5 podczas rozmrażania produktów, ich gotowania oraz pod wpływem wysokiej temperatury podczas smażenia produktów. Silnie alkaliczne produkty, a więc np. soda oczyszczona, również obniżają zawartość tej witaminy.

Ciekawostki:

-Witamina B5 ma wpływ na wytwarzanie witaminy D.

-Współdziała z innymi witaminami grupy B, należy je więc przyjmować razem.

-Pomaga nam uporać się z sytuacjami stresowymi, łagodzi stany zapalne w organizmie.

-Przyczynia się - choć tylko pośrednio - do zachowania szczupłej sylwetki lub do utraty wagi, gdyż przyspiesza uwalnianie się tłuszczów z komórek tłuszczowych. Dzięki temu pomaga w spalaniu tłuszczów.

-Zapewnia świeżość i siłę, więc jej niedobór często występuje u osób wykonujących pracę fizyczną, a także u sportowców, którzy po wyczerpujących zawodach popadają w nastrój graniczący z załamaniem nerwowym i nie potrafią sobie poradzić z konfliktami oraz ze stresami.

W ciągu 24 godzin witamina B5 potrafi całkowicie odświeżyć mózg i usunąć stany roztargnienia, zwątpienia, osłabienie pamięci, niezdolność do koncentracji i nauki oraz lekkie stany depresji.

Kwas pantotenowy jest niezbedny dla każdej komórki organizmu. Bierze udział w metabolizmie białek, cukrów i tłuszczów oraz w  syntezie niektórych hormonów, przyspiesza gojenie ran, warunkuje prawidłowy przebieg procesu uwalniania energii, usprawnia układ sercowo - naczyniowy, nerwowy i pokarmowy, przekaźników nerwowych, uczestniczy w regeneracji tkanek, poprawia pigmentację i stan sierści.

Witamina B6 ( adermina, pirydoksyna)- tworzą ją trzy pochodne pirydyny ( pirydoksyna, pirydoksal, pirydoksamina) których aktywna formą jest fosforan pirydoksalu.

Fosforan pirydoksalu jest koenzymem dekarboksylaz, aminotransferaz, hydrolaz, fosforylaz. Główna rolą jest udział w metabolizmie białek, syntezie aminokwasów oraz ich transporcie z przestrzeni pozakomórkowej do komórek. Bierze także udział w syntezie amin biogennych mózgu ( katecholaminy, serotonina, GABA), przeciwciał oraz prostaglandyn.

Źródła witaminy- mięso (drób, ryby), jajka, mleko, drożdże, warzywa

Objawy niedoboru (niedostateczna podaż oraz inaktywacja lub wiązanie przez leki np. penicylina):

- zahamowanie wzrostu

- zmiany skórne ( łojotok, nasilone rogowacenie, ropne zapalenia- nozdrza, małżowiny uszne, kończyny)

- zapalenie jamy ustnej, języka, kącików ust

- niedokrwistośc mikrocytowa, megaloblastyczna lub niedobarwliwa

- zaburzenia nerwowe- zanik mózgu, zwyrodnienie nerwów obwodowych, zaburzenia ruchu, drgawki, ślepota

- zaburzenia pracy mięśnia sercowego

- u świń- zaburzenia spermatogenezy, rozwoju płodów, spadek płodności, wymioty, biegunka, wysychanie naskórka, łzawienie poprzez wpływ na wydzielania hormonów przysadki, tarczycy, nadnerczy

- niedobór sprzyja rozwojowi nowotworów ( rak sutka, prostaty, macicy) przez wpływ na hormony steroidowe

Objawy nadmiaru ( występuje rzadko ponieważ nadmiar witaminy usówany jest przez nerki)- głównie wpływ na układ nerwowy:

- zwyrodnienia tkanki nerwowej

- brak koordynacji

- osłabienie, niepewny chód

- napady drgawkowe

Biotyna (z greki bios = życie, inaczej witamina H zwana też witaminą B7) – organiczny związek chemiczny o budowie heterocyklicznej występujący w organizmach zwierzęcych i roślinnych. Stanowi ona koenzym kilku różnych enzymów. Jest niezbędnym składnikiem enzymów – karboksylaz biotynozależnych. Uczestniczy w przenoszeniu grupy karboksylanowej (-COO-) z anionu wodorowęglanu na różne związki organiczne, zależnie od rodzaju danej karboksylazy. Zaliczana jest do witamin rozpuszczalnych w wodzie. Składa się z pierścieni: tiofenowego i imidazolidynowego.

Antywitaminami biotyny są destiobiotyna, dehydrobiotyna, homobiotyna i norbiotyna.

Mechanizm biochemiczny działania biotyny jako koenzymu

Biotyna, będąca koenzymem karboksylaz, uczestniczy w przenoszeniu grupy karboksylanowej (-COO-) z anionu wodorowęglanu na różne związki organiczne, czyli w karboksylacji tych związków. Wodorowęglan, służący do karboksylacji danej cząsteczki wchodzi najpierw w reakcję z ATP. Powstaje mieszany bezwodnik kwasu węglowo-fosforowego. Reszta węglanowa jest następnie przenoszona na biotynę – łączy się z atomem azotu w pierścieniu heterocyklicznym. Następnie grupa karboksylanowa jest przenoszona na docelową cząsteczkę. Łańcuch wodorowęglanowy obecny w cząsteczce biotyny nadaje jej elastyczność (biotyna jest czasem nazywana "elastycznym ramieniem" karboksylazy) i umożliwia przeniesienie związanej grupy -COO- na pewną odległość, z miejsca reakcji z aktywowanym węglanem do miejsca zasadniczej karboksylacji cząsteczki docelowej.

TROCHE HISTORII

 W 1927 Boas i współpracownicy wywołali zmiany na skórze u szczurów, następnie podawali różne produkty spożywcze określając skuteczność leczenia choroby skóry. Nieznany jeszcze czynnik, skuteczny w leczeniu zmian skórnych, György nazwał witaminą H od niemieckiego słowa Haut - skóra. W 1935 Kögl doniósł o wyizolowaniu z żółtka jaja krystalicznego związku, który pobudzał wzrost drożdży. Czynnik ten nazwano Biotyną. Dwa lata wcześniej Alison i współpracownicy opisali koenzym R pobudzający wzrost niektórych drobnoustrojów, mający identyczne działanie jak biotyna. W 1936 Harris zsyntezował witaminę H. Witamina ta pełni rolę przenośnika dwutlenku węgla w różnych procesach przemiany materii. Wytwarzana jest przez bakterie żyjące w przewodzie pokarmowym. Bierze udział w metabolizmie białek i tłuszczów, uczestniczy w syntezie kwasów tłuszczowych, jak też przy wchłanianiu witaminy C. Współdziała w przemianie aminokwasów i cukrów jak również uczestniczy z witaminą K w syntezie protrombiny białka odpowiedzialnego za prawidłowe krzepnięcie krwi. Wpływa na właściwe funkcjonowanie skóry oraz włosów, zapobiega siwieniu włosów oraz łysieniu.

GDZIE WYSTĘPUJE WITAMINA H

W produktach spożywczych biotyna występuje w stanie wolnym jak i związanym z białkami. W postaci wolnej znajduje się głównie w mleku i w warzywach, a w związanej w mięsie i drożdżach. Biotynę znaleziono prawie we wszystkich tkankach roślin i zwierząt, przy czym w większych ilościach w młodszych lub szybko rosnących (tkanka embrionalna, nowotworowa) niż w dojrzałych. Dość dużo biotyny znajduje się w drożdżach, wątrobie, nerkach, trzustce i nadnerczach.

Ponadto biotyna występuje w orzechach włoskich i ziemnych, mące sojowej, żółtku jaj, krabach, migdałach, sardynkach, grzybach, brązowym (naturalnym) ryżu, mące pełnoziarnistej, szpinaku, marchwi, pomidorach.

Szczególnie bogate w biotynę są poniższe produkty

Artykuły spożywcze 100g Miligramy
wątróbka 102
mąka sojowa 63
żółtko jaja 54
orzechy włoskie 37
orzechy ziemne 31
sardynki 21
migdały 17
grzyby 15
ryż naturalny 9

Ubogie źródła biotyny to:

Owoce i warzywa    - 3mg w 100g
mleko - 2mg w 100g

Należy zaznaczyć, że w surowym jajku znajduje się awidyna, która wiąże trwale biotynę i uniemożliwia jej wykorzystanie. Podczas gotowania jaja następuje denaturacja awidyny dzięki czemu biotyna staje się w pełni przyswajalna.

FUNKCJE WITAMINY H W ORGANIZMIE

Czynniki wpływające na witaminę H

Biotyna jest jedną z tych witamin, którą mogą wytwarzać bakterie jelitowe. Dzieje się tak jednak tylko wtedy, gdy nic nie zakłóci równowagi we wrażliwym i uporządkowanym świecie flory bakteryjnej naszych jelit. Niestety istnieje wiele czynników mogących zaburzyć ten skomplikowany mechanizm:

SKUTKI NIEDOBORU I NADMIARU WITAMINY H
Hipowitaminoza (niedobór)

Hiperwitaminoza (nadmiar)

Co wpływa na polepszenie wchłaniania:  kompleks witamin B, magnez, mangan
Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:  środowisko zasadowe, sulfonamidy, antybiotyki, surowe białko jaj (awidyna)

DZIENNE ZAPOTRZEBOWANIE NA WITAMINĘ H

Witamina H (Biotyna) należy do witamin, które podobnie jak kwas pantotenowy nie są umieszczane w normach żywieniowych. Nieznane są także typowe objawy awitaminozy u człowieka. Część zapotrzebowania na biotynę jest pokrywana przez mikroflorę jelitową.

Dla urody

Witamina H (zwana też biotyną lub witaminą B7) jest bardzo ważna dla utrzymania pięknych włosów, paznokci i skóry, zawiera w sobie bowiem związki siarki, a jej brak można zauważyć w lusterku – włosy stają się twarde i bez blasku, nadmiernie wypadają (a mogą nawet siwieć), skóra przestaje być elastyczna i jędrna, paznokcie zaczynają się łamać. Warto więc zadbać o to by związek ten był dostarczany wraz z dietą w odpowiedniej ilości.

Biotyna a problemy ze skórą

Stan skóry jest podstawowym środkiem wyrazu dla ogólnej kondycji organizmu. Niedobór biotyny może prowadzić  w krótkim okresie do osłabienia tkanki skórnej. Chorób zapalne skóry, pojawiają się na tej podstawie. Wiele zaburzeń i chorób skóry mogą być leczone z powodzeniem za pomocą aplikacji biotyny. Procesy odnowy komórek skóry są stymulowane i wprowadzone w sposób naturalny, zachodzi niezbędny proces regeneracji. Biotyna wskazana jest dla ludzi zmagających się z wypryskami skórnymi, pokrzywką, łuszczycą, alergicznymi reakcjami skórnymi.

Biotyna dla zdrowych włosów

Pomimo różnorodności  chorób włosów, rzeczywiste zaburzenia wzrostu włosów jak również ich nadmierna utrata, prawie zawsze objawiana jest  brakiem składników odżywczych w cebulkach.
Bardzo ważne jest dostarczyć w tym momencie w szybki i skuteczny sposób wystarczającą ilość biotyny najlepiej w postaci tabletek.  Właśnie ta forma pozwala na optymalne wykorzystanie szybkiej biodostępności i metabolizmu tej substancji odżywczej. W leczeniu zaburzeń odżywiania włosów i łysienie Biotyna jest kluczową witaminą.

Biotyna jako pomoc dla łamliwych paznokci

Tak samo jak z dostawą biotyny dla włosów, konieczne jest także dostarczenie odpowiedniej ilości tej witaminy dla zdrowego rozwoju paznokci. Jeśli ilość składników odżywczych dla naszych paznokci jest  za niska, mogą szybko tracić swoją siłę i zdrowy wygląd. Zaczynają się łamać, stają się kruche i rosną powoli w obniżonej jakości. Leki, które są stosowane jedynie na zewnątrz paznokci nie są w stanie poprawić ich zdrowego wzrostu na stałe. Dlatego zalecana jest kuracja suplementami diety.

Dla naszych maluszków

Nie wszystkie przyszłe mamy wiedzą, że niedobór tego składnika pokarmowego u kobiety ciężarnej zwiększa ryzyko wystąpienia wad wrodzonych u dzieci. Witamina H bowiem jest niezbędnym czynnikiem wzrostowym dla młodego człowieka – dlatego występuje w bardzo dużych ilościach w organizmie płodu. Nie oznacza to jednak, że przyszła mama powinna sięgać po tabletki zawierające ten składnik, trzeba tylko pamiętać o odpowiednio różnorodnej diecie.

Ciekawostki o witaminie:
- bakterie jelitowe mają zdolność wytwarzania witaminy H,
- w suchej postaci biotyna jest dość trwała, ale w silnie kwaśnych i alkalicznych roztworach traci swoją aktywność biologiczną, szczególnie w podwyższonej temperaturze,
- niedobory witaminy H występują niezwykle rzadko, może je spowodować jedynie dieta złożona w 30% i więcej z czystego białka kurzego. Białko jaja zawiera bowiem substancję zwaną awidyną, która wiąże witaminę H i tym samym ją dezaktywuje. Awidyna traci swoje właściwości, kiedy białko zostanie podgrzane.

witamina B7 nie jest toksyczna dla ludzi,

- ulega stopniowemu rozkładowi pod wpływem promieniowania ultrafioletowego,

- łagodzi objawy niedoboru witaminy B5 i cynku,

- jest elementem koniecznym w przemianie materii,

- współdziała z insuliną,

- witamina B7 reguluje osadzanie dwutlenku węgla w purynach,

Kwas foliowy (folacyna, witamina B9, witamina M, witamina B11)

witamina z grupy B. Występuje w żywności w postaci folianów, dlatego często termin witamina B9 utożsamia się z całą grupą związków (ustalono, że może istnieć teoretycznie ok. 150 rozmaitych form kwasu foliowego; w przyrodzie jest ich nieco mniej, bo około 20 rodzajów). Nazwa kwasu pochodzi od łacińskiego słowa folium ("liść").

Kwas foliowy sklada sie z zasady pterydynowej, polaczonej z jedna czasteczka kwasu p-aminobenzoesowego (PABA) i kwasu glutaminowego.

Zwierzeta nie maja mozliwosci syntezy PABA oraz laczenia glutaminianu z kwasem pteroinowym.

Rola w organizmie

Skutki niedoboru

Prawidłowa podaż kwasu foliowego jest niezwykle istotna u kobiet w ciąży. W celu profilaktyki wad cewy nerwowej u płodu, zaleca się przyjmowanie 0,4 mg kwasu foliowego dziennie, przez okres począwszy od trzech miesięcy przed planowaną ciążą, aż do 12 tygodnia. W praktyce, ze względu na duży odsetek ciąż nieplanowanych, zaleca się, aby wszystkie kobiety w wieku rozrodczym, przyjmowały stale doustną suplementację kwasu foliowego w dawce 0,4 mg. U kobiet, które urodziły już jedno dziecko z wadą cewy nerwowej, zaleca się profilaktykę dawką 5 mg kwasu foliowego na dobę.

Skutki nadmiaru[edytuj]

Zwiększone dawki kwasu foliowego mogą powodować:

Źródła w pożywieniu

Znajduje się w liściastych warzywach, szczególnie zielonolistnych (sałata, szpinak, kapusta, brokuły, szparagi, kalafiory, brukselka), a także w pomidorach, grochu, fasoli, soczewicy, soi, burakach, orzechach, słoneczniku, drożdżach piwnych, wątrobie, żółtku jajka, pszenicy, pomarańczach, bananach, awokado. W wielu krajach (nie w Polsce) kwasem foliowym wzbogaca się chleb.

Wchłanianie przez organizm

Antagoniści kwasu foliowego – grupa leków wykorzystujących właściwości kwasu foliowego jako jednego z najważniejszych koenzymów w syntezie kwasów nukleinowych: RNA iDNA.

Kwas foliowy łączy się podczas tych przemian z enzymem dehydrogenazą tetrahydrofolianową. Niektóre leki tej grupy blokują wiązanie kwasu foliowego uniemożliwiając syntezę kwasu tetrahydrofoliowego (THF), niezbędnego w dalszym procesie syntezy zasad purynowych, składników RNA i DNA. Inne leki blokują syntezę kwasu foliowego. W obydwu przypadkach rezultatem jest zaburzenie wzrostu komórek i w rezultacie ich śmierć. Najsilniej będą oczywiście działać na komórki o dużej produkcji kwasów nukleinowych, czyli szybko namnażające się (np. komórki nowotworowe), ale działanie na wszystkie komórki organizmu jest podstawą silnych skutków ubocznych leków tej grupy.

Przedstawicielami grupy są:

Ciekawostki

Witamina B12 - nazwy chemiczne: cyjanokobalamina, kobalamina

złożony organiczny związek chemiczny zawierający kobalt jako atom centralny. W organizmach żywych pełni rolę regulatora produkcji erytrocytów (czerwonych ciałek krwi). Jego niedobór powoduje niedokrwistość. Zaliczany jest do witamin z grupy B, tj. rozpuszczalnych w wodzie prekursorów koenzymów.

Rola w organizmie

Witamina B12 jest bardzo ważnym koenzymem w reakcjach metylacji w organizmie m.in. konwersji metylomalonylo-CoA (pochodzącego z propionianu) do bursztynylo-CoA (metabolit cyklu Krebsa), co umożliwia wprowadzenie propionianu do cyklu przemian pirogronianu.

Reakcje te istotne są w przemianach węglowodanów, białek, tłuszczów i w innych procesach.

Uczestniczy także w wytwarzaniu czerwonych ciałek krwi, przeciwdziała niedokrwistości, umożliwia syntezę kwasów nukleinowych w komórkach, przede wszystkim szpiku kostnego; wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego, uczestniczy w tworzeniu otoczki mielinowej ochraniającej komórki nerwowe i neuroprzekaźników nerwowych, zapewnia dobry nastrój, równowagę psychiczną, pomaga w uczeniu się, skupieniu uwagi; dzięki niej zmniejsza się poziom lipidów we krwi; wpływa na układ kostny, pobudza apetyt.

Skutki nadmiaru

Witamina B12 nie jest toksyczna, jednakże przy stosowaniu przez dłuższy czas bardzo dużych dawek tej witaminy zaobserwowano u niektórych ludzi objawy uczuleniowe. W bardzo wysokich dawkach może również wystąpić krwotok z jam nosowych.

Źródła w pożywieniu

Witamina B12 produkowana głównie przez bakterie żyjące w układzie pokarmowym zwierząt. U człowieka powstaje w symbiozie z bakteriami układu pokarmowego. Następuje to dopiero w dystalnych częściach układu trawiennego, to jest w jelicie grubym. Ma to znaczące konsekwencje, gdyż w tej części jelit witaminy nie podlegają wchłanianiu i wszystko co wyprodukują bakterie, zostaje wydalone wraz z kałem.

Witamina B12 generalnie występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego, a nie występuje w produktach roślinnych. Do źródeł witaminy B12 w pożywieniu człowieka należą produkty mięsne, ryby, drób, jajka, mleko i jego przetwory. W witaminę tę często są wzbogacane płatki śniadaniowe. Produkty sojowe są wzbogacane w witaminę B12, w celu zapobiegania niedoborom tej witaminy u osób, które nie spożywają produktów odzwierzęcych (weganie). Stosuje się także suplementy diety. Warto zauważyć, że aktywną postać witaminy zawierają grzyby, tak więc źródłem B12 nie są jedynie produkty odzwierzęce, wbrew panującym poglądom

Zapotrzebowanie

Zapotrzebowanie dorosłego człowieka na witaminę B12 wynosi około 1-2 μg na dobę.

Skutki niedoboru:

Niedobór witaminy B12 manifestuje się jako złożony zespół chorobowy, którego głównymi objawami są objawy neurologiczne, hematologiczne i psychiatryczne. U podstaw biochemicznych zespołu leży zaburzenie metabolizmu metioniny, wywołane brakiem kofaktora (jakim jest kobalamina) enzymu syntetazy metioniny. Nieleczona jest stanem zagrażającym życiu.

Etiologia

1) Niedobór witaminy B12 w diecie spotykany u:

2) Zaburzenia wchłaniania kobalaminy:

3) Zwiększone zużycie przez organizmy obce (współzawodnictwo pokarmowe):

4) Inne:

Objawy i przebieg

Objawy niedokrwistości

Objawy ze strony przewodu pokarmowego

Objawy neurologiczne

Objawy neurologiczne często wyprzedzają pozostałe manifestacje choroby. W kolejności pojawiają się:

Objawy psychiatryczne
Zaburzenia poznawcze - od łagodnych do otępienia. W patofizjologii odgrywa tutaj rolę sam niedobór witaminy B12, jak również hiperhomocysteinemia (będąca skutkiem jej niedoboru i ewentualnego współistniejącego niedoboru witaminy B6 / kwasu foliowego) zwiększająca ryzyko wystąpienia incydentów naczyniowych.

Pozostałe objawy

W stadiach terminalnych choroby opisywano śpiączkę, prawdopodobnie wynikającą z nasilonej niedokrwistości i mocznicy.

Objawem niedoboru witaminy B12 może być przedwczesne siwienie i zażółcenie skóry o charakterystycznym, cytrynowym odcieniu.

Leczenie polega na podawaniu witaminy B12 w dawkach 1000 μg i.m. 1× dziennie. Czas leczenia zależy od etiologii niedokrwistości, jeśli przyczyna jest nieodwracalna, to suplementacja witaminy jest prowadzona do końca życia.

Kwas askorbinowy (witamina C) – organiczny związek chemiczny, pochodna glukozy o wzorze sumarycznym C6H8O6. W warunkach standardowych jest białym, krystalicznym ciałem stałym. Dobrze rozpuszcza się w wodzie, roztwór ma odczyn kwasowy.

Rola w organizmie

Witamina C odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu ludzkiego organizmu. Bierze m.in. udział w

Badania wskazują brak wpływu zażywania witaminy C na ryzyko pojawienia się przeziębienia oraz mały wpływ na czas jego trwania (skrócenie czasu o 14% dla dzieci i 8% dla dorosłych). Wyjątkiem była grupa uczestników maratonów, narciarzy i żołnierzy przebywających w bardzo niskich temperaturach lub poddanych intensywnemu wysiłkowi fizycznemu, u których zaobserwowano 50% zmniejszenie występowania przeziębienia przy zażywaniu 2 g witaminy C dziennie.

Rekomendowane spożycie witaminy C dla dorosłego człowieka wynosi od 45 do 90 mg na dobę. Organizmy większości zwierząt i roślin wytwarzają ten związek. Wyjątkiem są organizmy ssaków naczelnych, w tym człowieka, świnki morskiej i niektórych gatunków nietoperzy, którym musi być ona dostarczona z zewnątrz.

Skutki niedoboru

Skutki nadmiaru

Kwas askorbinowy nie jest toksyczny, ale przyjmowany w nadmiarze może wywoływać dolegliwości żołądka, nudności, biegunkę, wymioty, wysypkę skórną, obniżać odporność po radykalnym zmniejszeniu dawki. Jednak mimo tego wszystkiego zazwyczaj jego nadmiary wydalane są z organizmu wraz z moczem.

Stosowanie wyższych niż zalecane dawek witaminy C w czasie ciąży może być szkodliwe dla płodu. Wysokie dawki tej witaminy, według klasyfikacji FDA ryzyka stosowania leków w czasie ciąży, należą do kategorii C. Oznacza to, że w badaniach na zwierzętach wykazano działanie niepożądane na płód, jednak jej wpływ na ciążę człowieka nie jest potwierdzony w badaniach klinicznych.

Zastosowanie w przemyśle spożywczym

Kwas askorbinowy jest przeciwutleniaczem i jako taki jest stosowany w przemyśle spożywczym.

Witamina C - ciekawostki

  • palacze mają wyższe zapotrzebowanie na witaminę C niż osoby niepalące,

  • przyjmowanie zbyt dużych dawek syntetycznej witaminy C sprzyja tworzeniu się kamieni w nerkach,

  • przeterminowaną żywność rozpoznaje się po znacznie obniżonej zawartości witaminy C,

  • Syntetyczne preparaty zawierają ok. 99% tego kwasu.

  • Rozpuszcza się łatwo w wodzie oraz rozcieńczonym alkoholu metylowym i etylowym. Nie rozpuszcza się natomiast w tłuszczach i ich rozpuszczalnikach,

  • długotrwałe przyjmowanie aspiryny trzykrotnie zwiększa wydalanie witaminy C, dlatego też należy wtedy zwiększyć dawki tej witaminy,

  • dzięki swoim właściwościom przeciwutleniającym witamina C znacznie zmniejsza ryzyko występowania chorób chronicznych, takich jak rak, choroby serca czy zaćma. W celu optymalnego zredukowania ryzyka wystąpienia tych schorzeń, nowe zalecenia dietetyczne sugerują spożywanie nawet do 120 mg tej witaminy dziennie, najlepiej pochodzącej z warzyw i owoców,

  • cebula i czosnek, wbrew powszechnym opiniom, zawierają mało witaminy C, cebula mniej niż 10 mg, a czosnek ok. 30 mg,

  • witamina C należy do najmniej trwałych.

  • Ulega zniszczeniu w wyższej temperaturze, w obecności tlenu, enzymów typu oksydaz (takich jak askorbinaza, peroksydaza i inne) oraz niektórych jonów metali.

  • Przy sporządzaniu potraw (gotowanie, duszenie) traci się do 75% witaminy C, przy suszeniu owoców do 90%. Procesy technologiczne, takie jak pasteryzacja, sterylizacja, a także mieszanie połączone z napowietrzaniem, niszczą witaminę C,

  • surówki z pomidorów lub z kapusty długo zachowują witaminę C, natomiast dodatek świeżych ogórków, które zawierają dużo czynnej askorbinazy przyspiesza w surówce z pomidorów rozkład witaminy C,

  • ponieważ witamina C umożliwia wytwarzanie rozpuszczających tłuszcz hormonów stresu, można ją uznać za skuteczny środek odchudzający.

  • Brytyjsko-portugalskie badania wykazały odmładzające właściwości witaminy C. Przyspiesza ona gojenie ran i chroni DNA komórek skóry przed uszkodzeniem, a to wszystko dzięki temu, że witamina ta pobudza fibroblasty do podziałów i migracji w miejsce uszkodzenia. Niestety palenie papierosów niszczy witaminę C

Witamina D występuje w dwóch czynnych postaciach – wit D3 (cholekalcyferol) wit D2 (ergokalcyferol).

Witamina D obejmuje witaminę D1 (kalcyferol), D2 (ergokalcyferol) oraz D3 (cholekalcyferol).

Wtamina D1 znajduje się w tranie, D2 jest wytwarzana w roślinach wystawionych na działanie promieni ultrafioletowych, natomiast witamina D3 powstaje w skórze ludzi i zwierzat i jako jedną z niewielu witamin organizm może wyprodukować sam pod wpływem promieni słonecznych, które przemieniają zawarty w skórze człowieka 7-dehydrocholesterol (tzw. prowitamina D3) przemienia się w cholekalcyferol.

Witamina D jest wytwarzana przez nasz organizm pod wpływem światła słonecznego. Ponieważ jest rozpuszczalna w tłuszczach jest magazynowana w organizmie i jej niedobór występuje rzadko.

Funkcje witaminy D:

Główne działanie witaminy D polega na jej wpływie na regulację homeostazy wapnia i fosforanów. Dwa główne narządy efektorowe związane z tą funkcją, na które działają aktywne metabolity witaminy D to przede wszystkim jelita i kości, a w mniejszym stopniu nerki. W jelitach dochodzi do zwiększenia wchłaniania wapnia, z kości uwalnia wapń i fosforany (przy hipokalcemii) w nerkach współdziała z parathormonem w reabsorbcji wapnia.

Źródła witaminy D (tabelka)

  1. synteza skórna (naskórek i tłuszczopot pod wpływem działania promieni UV)

  2. żywność

  3. suplementy

Co wpływa na polepszenie wchłaniania:  witamina A, witamina C, witamina E, wapń, fosfor, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, światło słoneczne

Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:  alkohol, środki przeczyszczające, kortykosterydy

Niedobór witaminy:

- u osobników młodych – krzywica, u osobników starszych – osteomalacja i zrzeszotnienie kości,

-W krzywicy kości ulegają zniekształceniu i osłabieniu, wykrzywiają się pod wpływem ciężaru ciała szybko rosnącego organizmu.

-w krzywicy może występować obrzęk stawów lub nadżerki na ich powierzchni

- u dorosłych sprzyja powstawaniu osteoporozy polegającej na zmniejszeniu się masy i gęstości kości, które stają się porowate, kruche i łamliwe.

-zapalenie spojówek, a także stany zapalne skóry.

-osłabienie odporności

-pogorszenie słuchu

- Następstwem braku wapnia i fosforu jest osłabienie i wypadanie zębów.

-odkładanie soli wapnia w mięśniach, sercu, naczyniach krwionośnych, układzie moczowym i oddechowym (zaburzenia rytmu pracy serca, wzmożone oddawanie moczu, zwiększenie ryzyka powstania miażdżycy, zwiększenie ryzyka powstania kamicy nerkowej)

-nudności,
- biegunka,
- spadek masy ciała,
- łatwe męczenie się,
- nadmierne pocenie się,
- brak apetytu, utrata łaknienia,
- senność,
- opóźnienie w rozwoju
- ból oczu,
- bóle szczęk, stawów i mięśni,
- bóle głowy,
- świąd skóry,

Ciekawostki o witaminie:
- witamina D powstaje w skórze człowieka w wyniku działania słonecznych promieni ultrafioletowych. Z pożywieniem przyjmuje się głównie jej formę wstępną (prowitaminę), która w kolejnym etapie przetwarzana jest w wątrobie, nerkach i skórze na właściwą witaminę D,
- ludzie starsi są szczególnie narażeni są na powstanie niedoborów witaminy D. W związku z wiekiem maleje bowiem zdolność skóry do produkowania tej witaminy pod wpływem światła słonecznego. Winna temu jest również dużo niższa aktywność fizyczna osób starszych,
- witamina D jest rozpuszczalna w tłuszczach, ułatwia to jej magazynowanie w organizmie, dlatego też zbyt duże dawki mogą powodować hiperwitaminozę. Hiperwitaminoza D jest jednak bardzo sporadycznym zjawiskiem,
- prawdopodobnie niedobór witaminy D jest najczęstszym niedoborem wśród wszystkich witamin i minerałów,
- uważa się, że już dziesięć minut słonecznej kąpieli codziennie w czasie letnich miesięcy (czerwiec - początek września) zapewnia odpowiednią dawkę tej witaminy. Jednak należy brać pod uwagę indywidualne zapotrzebowania, np. to, że dzieci potrzebują więcej witaminy niż dorośli, a ponadto - że wraz z wiekiem zmniejsza się zdolność organizmu do wytwarzania tej witaminy pod wpływem promieni ultrafioletowych. Również osoby znajdujące się w zanieczyszczonym środowisku mają mniejsze szanse na odpowiednią ilość witaminy D w organizmie.

witamina rozpuszczalna w tłuszczach

Witamina D w organizmie człowieka ułatwia wchłanianie wapnia, odpowiedzialnego za dobrą kondycję zębów i kości.

U zwierząt witamina D powstaje na upierzeniu lub na sierści; u ptaków materiał do naświetlania stanowi wydzielina gruczołu kuprowego, która jest przenoszona dziobem na pierze, wytworzona tu witamina D wsysa się bezpośrednio przez skórę lub jest zabierana dziobem do przewodu pokarmowego. Szczury, psy i koty przy oczyszczaniu futerka zlizują witaminę D z sierści.

każda choroba przewodu pokarmowego, która zaburza wchłanianie tłuszczu, może doprowadzić do zahamowania absorpcji witaminy D.

Kadm może zablokować produkowanie witaminy D przez organizm

Od zarania dziejów człowiek poszukuje sposobów na przedłużanie życia i nieśmiertelność. Średniowieczni alchemicy produkowali "eliksiry młodości" destylując, ekstrahując i macerując przeróżne rośliny, jady, tkanki zwierzęce i minerały. Powstawały w ten sposób substancje nazywane "piątą esencją", "kamieniem filozoficznym" czy "eliksirem młodości". Na wzór średniowiecznych alchemików współcześni naukowcy wykrywają coraz to inne substancje, hamując starzenie się organizmu. Co pewien czas massmedia donoszą o wykryciu nowego cudownego "eliksiru młodości" – jednym z nich jest wit. E

WITAMINA E

( C29H50O2)

nazwa chemiczna tokoferol

Odkryto ją niedawno, dopiero w 1920 roku. W trakcie badań w laboratorium naukowcy zauważyli, że niedobór pewnej substancji powoduje niepłodność szczurów. Po dodaniu ziaren pszenicy do karmy zwierzęta odzyskiwały płodność. Witaminę nazwano "tokoferol", co po grecku oznacza "wydać na świat młode" od greckich słów: thokos - potomstwo i phero - rodzę, niosę.

Związek ten jest zaliczany do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Znana jest również jako alfa-tokoferol, który wykazuje 100% aktywności biologicznej i jest najlepiej przyswajany przez nasz organizm. Preparaty tokoferoli są wrażliwe, natomiast estry tokoferoli są dość odporne na działanie tlenu, promieni ultrafioletowych oraz chemicznych środków utleniających. W naturalnych produktach spożywczych tokoferole wystepują zawsze w postaci czystej, a nie zestryfikowanej jednak najczęściej spotykaną postacią witaminy E dodawaną do produktów spożywczych i kosmetyków jest właśnie ester: octan alfa-tokoferylu (tocopheryl acetate).

Źródło witaminy E:

Witamina E jest niezbędna dla zdrowia, nie tylko dla urody, a jej głównym źródłem nie są kosmetyki, tylko jedzenie. Witamina E powstaje tylko w roślinach. Jej naturalnym dostawcą są kiełki pszenicy, całe zboża, zielone warzywa liściaste jak sałata, szpinak oraz kapusta, czosnek, orzechy, awokado oraz oleje roślinne. Należy pamiętać o tym, że oleje tłoczone na zimno zawierają znacznie więcej witaminy E niż te produkowane przemysłowo gdyż proces uszlachetniania niszczy aż 75% naturalnej witaminy. Produkty pochodzenia zwierzęcego są raczej ubogie w witaminę E - największych ilości tej witaminy dostarczają mleko, masło, jaja i wątroba.

Wchłanialność witaminy E jest odwrotnie proporcjonalna do wielkości jednorazowej dawki i np. z dawki jednorazowej 100 mg ulega resorbcji 80%, z dawki jednorazowej 500 mg - tylko 68%.

Rola witaminy E:

Mechanizm działania witaminy E przez długi czas pozostawał niejasny. Dzisiaj wiadomo, że jest to witamina płodności i młodości, ponieważ:

Skutki nadmiaru i niedoboru witaminy E:

NIEDOBÓR:

Na szczęście witamina E występuje powszechnie, praktycznie nie spotykamy się z jej niedoborem. Jednakże hipowitaminoza może powodować:

NADMIAR:

Witamina spożywana przez dłuższy czas w dawkach większych niż 1000 mg octanu alfa-tokoferolu na dobę u osób dorosłych, może powodować:

Schorzenia i objawy związane z zaburzeniem gospodarki witaminy E:
- choroba białych mięśni – martwica woskowa Zenkeri (necrosis cerea s. Zenkeri) – mięśnie stają się kruche, suche, tracą poprzeczne prążkowanie, pękają, częste wylewy krwi, obrzęk, sztywny chód

-Zmiany w sercu od zwyrodnień po martwicę

-Choroba morwowego serca, mikroangiopatie dietetyczne, mikroogniska martwicze, serce przypomina owoc morwy

-Choroba żółtego tłuszczu: związana z peroksydacją tłuszczu, powstaje ceroid-> żółta barwa – zaburzenia metaboliczne, błędy dietetyczne – karmienie dużą ilością ryb

-Autoliza narządów wewnętrznych – głównie nerek

-Wrzody żołądka

-Zaburzenia w rozrodzie i spermatogenezie

-Zmniejszona żywotność noworodków

-Zmiany w OUN – rozmiękanie mózgu ( encefalomalacja), najszybciej zapadają na to ptaki

Podsumowanie:

Zalecana dawka dobowa witaminy E wynosi 8 mg (12 j.m.) dla kobiet i 10 mg (15 j.m.) dla mężczyzn (1 mg=1,5 j.m.; w Polsce zawartość witaminy E w preparatach podaje się w mg- przp. red.). Taka dawka ma zapobiegać powstaniu objawów hipowitaminozy u osób zdrowych. Jednak przeprowadzone dotychczas badania, zwłaszcza wpływu na układ odpornościowy i układ krążenia, wykazały że największe korzyści przynosi zwiększenie zalecanej dawki do co najmniej 100 j.m. dziennie, a nawet do około 200-400 j.m.

Osoby, które pobierają żelazo w tabletkach, powinny zwiększyć dobowe spożycie witaminy E, ponieważ preparaty takie powodują obniżenie jej wchłaniania. Dotychczas nie stwierdzono toksycznego działania witaminy E spożywanej nawet w bardzo dużych ilościach. Prawdopodobnie jest to spowodowane ograniczonym wchłanianiem i częściowym rozkładem w przewodzie pokarmowym witaminy spożytej w dużych ilościach.

Pozytywne działanie witaminy E podawanej w formie suplementów jest znikome w odróżnieniu do podawanej w formie naturalnej, zdrowej żywności.

Osoby w podeszłym wieku mogą odnieść szczególne korzyści z suplementacji witaminy E, która wspomagając zmniejszoną aktywność układu odpornościowego.

Naturalna (!!!) witamina E to substancja potrzebna do "bezbolesnej" walki ze skutkami upływu czasu.

Witamina K (naftochinon, witamina koagulujaca)

Reprezentowana przez kilka związków:

K1-fitomenadion (fylloquinon)

K2-farnoquinon

K3-menadion

Źródła:

Może być wytwarzana przez florę bakteryjną w jelitach, dlatego po antybiotykoterapii powinno się pamiętać o zwiększonej dostawie tej witaminy w pokarmach .

W zielonych warzywach, lucernie, ziemniakach, jajach, wątrobie, oleju sojowym

Funkcja:

-rola w wytwarzaniu protrombiny i innych czynników krzepliwości- witamina K uczynnia karboksylazę, która karboksyluje reszty glutaminowe protrombiny

-działanie przeciwkrwotoczne -zwiększa krzepliwośc krwi

Czynniki sprzyjające niedoborowi

U człowieka i drobiu ilość witaminy K syntetyzowanej w wątrobie jest niewystarczająca aby pokryć zapotrzebowanie organizmu .Niedobór może także występować u niemowląt gdyż młody organizm nie jest w stanie od razu wytworzyć w przewodzie pokarmowym odpowiedniej ilości bakterii potrzebnych do jej powstania

Przedłużone stosowanie antybiotyków lub sulfonamidów po antybiotykoterapii powinno się pamiętać o zwiększonej dostawie tej witaminy

zjełczałe tłuszcze, nadużywanie środków przeciwbólowych, salicylanów, niszczy witaminę K utrudniając jej wchłanianie lub prowadząc do przedwczesnego jej wydalania z organizmu

-przeterminowane pasze przemysłowe, spleśniałe siano, trawy i koniczyny (zawierają dikumarol-związek antagonistyczny wobec witaminy K)

-rośliny takie jak tonka wonna, turówka wonna, nostrzyk lekarski (również zawierają dikumarol)

-upośledzenie wchłaniania, uszkodzenia wątroby, zatrucia antagonistami (dikumarol, warfaryna)

Skutki niedoboru

-obniżenie poziomu trombiny, krzepliwości krwi

-krwawienie z ran, nosa, jelit, układu moczowego- wydłużony czas krzepnięcia krwi

-problemy z gojeniem się ran

- u drobiu w chowie przemysłowym- liczne wybroczyny i wysięk surowiczy

Skutki nadmiaru:

Nie jest toksyczna ale w dużych dawkach powoduje żółtaczkę i uszkodzenie mózgu u niemowląt

niedokrwistość


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Inhibitory enzymów jako leki, materiały medycyna SUM, biochemia, Kolokwium II
pytania kolokwium II
Kolokwium II immuny czyjeś krótkie opracowanie
Kolokwium II Ekologia i Ochrona przyrody
NOM ( I kolokwium II semestr) opracowane przez Piaska, Politechnika Poznańska ZiIP, II semestr, nom
kolokwium II biochemia wersja A i B
Opracowanie pytań kolokwium II anatomia
Zadania kolokwium II
biologia kolokwium II
C7 (kolokwium II)
Cytogenetyka kolokwium II
Kolokwium II informacje od dr Stach
Kolokwium II
hsm,kolokwium II
Kolokwium II, Chrześcijaństwo kol II skrypt
kolokwium II wersja A i B stoma
Patofizjologia przełyku, II rok, Patologia

więcej podobnych podstron