Podstawowe podziały ciekłych kryształów ze względu na budowę, sposób powstawania, rodzaj uporządkowania
Podział ze względu na budowę
prętopodobne( kalamityczne) zbudowane w ten sposób, że jedna z osi molekularnych jest znaczenie dłuższa od pozostałych.
mezofazy dyskotyczne (dyskotyki) w przypadku których cząsteczki mezogenu mają kształt dysków
sanidyki cząsteczki mają kształt tabliczkowaty
inne np. cząsteczki o zgiętym kształcie (bananowe) kul lub elipsoid.
Podział ze względu na stopień uporządkowania
Faza nematyczna wykazuje tylko uporządkowanie orientacyjne a kierunek tego uporządkowania opisywany jest za pomocą jednostkowego wektora zwanego direktorem
Faza nematyczna chiralna (cholesteryczna) wykazuje porządek orientacyjny fazy nematycznej ale posiada jednocześnie strukturę helikoidalną (spiralną). Kierunek w jakim ustawione są długie osie cząsteczek, nie jest stały i zmienia się stopniowo, tworząc spiralę o skoku p, rzędu od kilku do kilkuset nanometrów.
Faza smektyczna wykazuje porządek orientacyjny w połączeniu ze strukturą warstwową. Odkryto wiele form faz smektycznych i przyjęto oznaczać je kolejnymi literami alfabetu (obecnie są fazy smektycznie od A do K). Różnią się one między sobą kątem pochylenia cząsteczek względem normalnej warstw i sposobem upakowania.
Cholesteryczna – fazy nie układają się równolegle, ze względu na zatłoczenie steryczne i oddziaływania odpychające. Skok helisy (nie przekracza 1 um) Nie jest rozróżniony kierunek polarności.
Podział ze względu na powstawanie
poprzez ogrzewanie stałych kryształów – jest nazywana wtedy mezofazą termotropową. Kryształy, zamiast od razu topić się w zwykłą ciecz, przechodzą w pewnej określonej temperaturze w stan mezofazy, a dopiero w wyższej temperaturze następuje izotropizacja mezofazy, czyli zamiana ciekłych kryształów w ciecz izotropową. W zależności od rodzaju ciekłego kryształu może on przechodzić przez różne mezofazy, w miarę obniżania temperatury.
poprzez rozpuszczanie cząsteczek mających tendencję do tworzenia mezofazy w odpowiednim rozpuszczalniku – faza jest nazywana wtedy mezofazą liotropową. W układzie takim rozpuszczone pręto- lub dyskopodobne cząsteczki tworzą mezofazę "zmuszając" niejako cząsteczki rozpuszczalnika do uczestniczenia w tej fazie.