MIĘŚNIE OBRĘCZY KOŃCZYNY DOLNEJ (MM. CINGULUM MEMBRI INFERIORIS) = MIĘŚNIE MIEDNICY (MM. PELVIS):
mm. wewnętrzne miednicy:
- m. biodrowo-lędźwiowy
- m. lędźwiowy mniejszy
mm. zewnętrzne miednicy:
- m. pośladkowy wielki
- m. pośladkowy średni
- m. pośladkowy mały
-m. naprężacz powięzi szerokiej
- m. gruszkowaty
- m. zasłaniacz wewnętrzny
- m. bliźniaczy górny i dolny
- m. czworoboczny uda
-m. zasłaniacz zewnętrzny
M. biodrowo-lędźwiowy (m. iliopsoas):
a) m. lędźwiowy większy (m. psoas major)
– p. początkowy: warstwa powierzch. odchodzi od trzonu Th12 i czterech górnych kręgów L, warstwa głęboka obejmuje wyrostki żebrowe kręgów L. Między nimi jest splot lędźwiowy. M. opuszcza miednicę rozstępem mięśniowym (lacuna musculorum)
- p. końcowy: krętarz mniejszy k. udowej
b) m. biodrowy (m. ilacus):
- p. początkowy: dół biodrowy
- p. końcowy: krętarz mniejszy kości udowej
- czynność: silny zginacz stawu biodrowego, przywodzi udo i odwraca, wspomaga zgięcie kręgosłupa lędźwiowego do przodu, przy skurczu jednostronnym zgina kręgosłup w bok, warunkuje chodzenie
M. lędźwiowy mniejszy (m. psoas minor) – biegnie od trzonu kręgów Th12 – L1 do powięzi biodrowej i wyniosłości biodrowo – łonowej, napina powięź biodrową.
M. pośladkowy wielki (m. gluteus maximus):
- p. początkowy: kość biodrowa do tyłu od kresy pośladkowej tylnej, boczna okolica kości krzyżowej i guziczne oraz więzadło krzyżowo-guziczne
- p. końcowy: górna część przechodzi w powięź biodrowo-piszczelową, dolna kończy się płaskim ścięgnem na guzowatości pośladkowej k. udowej
- czynność: najsilniejszy prostownik stawu biodrowego, skurcz wysuwa miednicę do przodu np. przy wchodzeniu na schody, napięcie niezbędne do pionowej postawy ciała, silnie odwraca i przywodzi w st. biodrowym, część w powięzi biodrowo-piszczelowej odwodzi udo i wspomaga prostowanie w st. kolanowym, skurcz przy ustalonym st. biodr. wspomaga m. zwieracz zewnętrzny odbytu, towarzyszy mu m.in. kaletka krętarzowi.
M. pośladkowy średni ( m. gluteus medius):
- p. początkowy: talerz biodrowy, między kresą pośladkową przednią a tylną
- p. końcowy: krętarz większy kości udowej
- czynność: taka sama jak m. pośladkowego małego
M. pośladkowy mały (m. gluteus minimus):
- p. początkowy: talerz biodrowy, między kresą pośladkową przednią, a dolną
- p. końcowy: krętarz większy k. udowej
- czynność: słabszy w działaniu, odwodzenie uda, cz. przednia wspomaga zginanie w st. biodr. i nawracanie, cz. tylna prostuje i silnie odwraca udo, skurcz pow. przesunięcie miednicy do boku, w czasie chodzenia m. pow. naprzemienny ruch miednicy do boku - pochyla się w str. kończyny obciążonej.
M. naprężacz powięzi szerokiej (m. tensor fasciae latae):
- p. początkowy: kolec biodrowy przedni górny i powięź pośladkowa
- p. końcowy: dochodzi do pasma biodr.-piszcz. wchodzącego w skład powięzi szerokiej, która kończy się na kłykciu bocznym piszczeli
- czynność: w st. biodrowym zgina, nawraca i odwodzi udo, w st. kolanowym stabilizuje wyprost, przy zgięciu pogłębia ten ruch, a powięź przesuwa się ku tyłowi w stosunku do osi poprzecznej st.kolan.
M. gruszkowaty (m. piriformis):
- p. początkowy: pow. miednicza k. krzyżowej w bok od otworów krzyżowych miedniczych, włókna opuszczają miednicę otworem kulszowym większym
- p. końcowy: krętarz większy k. udowej
- czynność: działa na st. biodrowy – odwraca, odwodzi i prostuje udo
M. zasłaniacz wewnętrzny (m. obturatorius internus):
- p. początkowy: pow. wewnętrzna błony zasłonowej i ograniczenie kostne otworu zasłonionego
- p. końcowy: dół krętarzowy (krętarza większego) k. udowej
- czynność: odwracanie w st. biodrowym, słabo przywodzi i prostuje udo
Mm. bliźniacze górny i dolny (mm. gemelli superior et inferior):
- p. początkowy: m. bliźniaczy górny na kolcu kulszowym, a dolny na guzie kulszowym
- p. końcowy: ścięgno m. zasłaniacza wewnętrznego w dole krętarzowym k. udowej
- czynność: wspomaganie czynności zasłaniacza wewnętrznego
M. czworoboczny uda (m. quadratus femoris):
- p. początkowy: guz kulszowy
- p. końcowy: grzebień międzykrętarzowy k. udowej
- czynność: silnie odwraca udo, przywodzi go i wspomaga prostowanie
M. zasłaniacz zewnętrzny ( m. obturatorius externus):
- p. początkowy: błona zasłonowa i ograniczenie kostne otworu zapłonionego
- p. końcowy: dół krętarzowy k. udowej
- czynność: odwracanie uda, wspomaga przywodzenie i prostowanie w st. biodrowym
MIĘŚNIE UDA (MM. FEMORIS):
M. przednie uda, prostowniki:
- m. krawiecki
- m. czworogłowy uda
- m. stawowy kolana
M. przyśrodkowe, przywodziciele uda:
- m. grzebieniowy
- m. smukły
- m przywodziciel długi
- m. przywodziciel krótki
- m. przywodziciel wielki
M. tylne uda, zginacze:
- m. półścięgnisty
- m. półbłoniasty
- m. dwugłowy uda
M. krawiecki (m. sartorius) – najdłuższy ze wszystkich m. w organizmie:
- p. początkowy: kolec biodrowy przedni górny, kieruje się w dół i przyśrodkowo, mijając nadkłykieć przyśrodkowy k. udowej od tyłu, przebieg jego przypomina literę S
- p. końcowy: k. piszczelowa, przyśrodkowo od guzowatości piszczeli w tzw. gęsiej stopie
- czynność: m. dwustawowy, działa na st. biodrowy i kolanowy, w st. biodrowym zgina, odwodzi i odwraca, a w st. kolanowym skurcz m. pow. zgięcie i nawracanie.
M. czworogłowy uda (m. quadriceps femoris) – największy m., ma cztery głowy:
a) m. prosty uda (m. rectus femoris) – dwustawowy o pierzastym ukł. włókien
- p. początkowy: kolec biodrowy przedni dolny i brzeg panewki st. biodrowego, kieruje się ku dołowi, tuż przed st. kolanowym przechodzi we wspólne ścięgno końcowe
b) m. obszerny boczny (m. vastus lateralis) – po str. pocznej uda przykryty pasmem biodrowo- piszczelowym powięzi szerokiej
- p. początkowy: od kresy międzykrętarzowej i wargi bocznej kresy chropawej k. udowej do wspólnego ścięgna końcowego nieco powyżej rzepki
c) m. obszerny przyśrodkowy (m. vastus medialis) – przednio-przyśrodkowa str. uda
- p. początkowy: warga przyśrodkowa kresy chropawej k. udowej, włókna dochodzą do brzegu rzepki i przeciwdziałają bocznemu przesuwaniu jej
d) m. obszerny pośredni (m. vastus intermedium)- przednia pow. uda, pod m. prostym uda
- p. początkowy: przednia pow. trzonu k. udowej, nad rzepką włókna przechodzą w ścięgno końcowe
- p. końcowy: wspólne ścięgno dochodzi do rzepki, a stąd jako więzadło rzepki do guzowatości piszczeli, część włókien wytwarza troczki rzepki, boczny i przyśrodkowy, które kończą się w rej. obu kłykci k. piszczelowej
- czynność: silny prostownik st. kolanowego. M. prosty uda silnym zginaczem w st. biodrowym, odwodzi i słabo odwraca udo.
M. stawowy kolana (m. articularis genus) – cz. głowy pośredniej m. czworogłowego uda, jego włókna dochodzą do górnej i przedniej pow. torebki st. kolanowego, m. napina torebkę stawową i chroni ją przed wpukleniem do stawu.
M. grzebieniowy (m. pectineus):
- p. początkowy: grzebień gałęzi górnej k. łonowej
- p. końcowy: kresa grzebieniowa k. udowej
- czynność: przywodzi udo, zgina i nieznacznie odwraca
M. smukły (m. gracilis) – najdłuższy, dwustawowy:
- p. początkowy: gałęź dolna k. łonowej i gałęź k. kulszowej
- p. końcowy: gęsia stopka (pes anserinus) położona przyśrodkowo od guzowatości piszczeli
- czynność: w st. biodrowym przywodzi i nieznacznie odwraca, a w st. kolanowym zgina i nawraca
M. przywodziciel długi (m. adduktor longus):
- p. początkowy: gałęź górna k. łonowej między guzkiem a spojeniem łonowym
- p . końcowy: trzecia środkowa część kresy chropawej k. udowej
- czynność: przywodzi, odwraca i zgina w st. biodrowym
M. przywodziciel krótki (m. adductor brevis):
- p. początkowy: gałęź dolna k. łonowej
- p. końcowy: górna trzecia część kresy chropawej k. udowej
- czynność: przywodzi, zgina i odwraca w st. biodrowym, wykonuje ruch zakładania nogi na nogę
M. przywodziciel wielki (m. adduktor magnus)- leży najgłebiej, należy do największych m. w organizmie:
- p. początkowy: gałęź dolna k. łonowej, gałąź kulszowa aż do guza kulszowego
- p. końcowy: dolny odcinek kresy chropawej k. udowej oraz nadkłykieć przyśrodkowy k. udowej
- czynność: bardzo silnie przywodzi w st. biodrowym, cz. kończąca się na kresie chropawej odwraca uda, a kończąca się na nadkłykciu nawraca udo, cz. przednia wspomaga zgięcie w st. biodrowym. Silny prostownik st. biodrowego. Ma znaczenie dla stabilizacji pozycji stojącej.
M. półścięgnisty (m. semitendinosus) – długi i smukły:
- p. początkowy: guz kulszowy
- p. końcowy: gęsia stopka (pes anserinus) położona przyśrodkowo od guzowatości piszczeli
- czynność: prostuje i słabo przywodzi w st. biodrowym, w st. kolanowym zgina i nawraca.
M. półbłoniasty (m. semimembranosus)
- p. początkowy: guz kulszowy, w połowie uda przechodzi w szeroki brzusiec
- p. końcowy: ścięgno końcowe dzieli się na 3 odnogi: jedna przyczepia się do kłykcia przyśrodkowego k. piszczelowej, druga przechodzi w więzadło podkolanowe skośne, a trzecia przechodzi w powięź goleni
- czynność: silny prostownik i silny przywodziciel w st. biodrowym, nawraca udo, w st. kolanowym zgina i nawraca.
M. dwugłowy uda (m. biceps femoris):
- p. początkowy: głowa długa (caput longum) znaj. się na guzie kulszowym, głowa krótka (caput breve) rozpoczyna się w środkowej cz. kresy chropawej k. udowej
- p. końcowy: wspólne ścięgno obu głów dochodzi do dłowy strzałki i stanowi boczne ograniczenie dołu podkolanowego
- czynność: gł. długa w st. biodrowym prostuje, przywodzi i słabo odwraca udo, w st. kolanowym m. jest silnym zginaczem i silnie odwraca podudzie
MIĘŚNIE GOLENI (MM. CRURIS):
Grupa przednia (prostowniki):
- m. piszczelowy przedni
- m. prostownik długi palców
- m. strzałkowy trzeci
- m. prostownik długi palucha
Grupa boczna :
- m. strzałkowy długi
- m. strzałkowy krótki
Grupa tylna (zginacze):
warstwa powierzchowna:
- m. trójgłowy łydki
- m. podeszwowy
warstwa głęboka:
- m. podkolanowy
- m. piszczelowy tylny
- m. zginacz długi palców
- m. zginacz długi palucha
M. piszczelowy przedni (m. tibia lis anterior):
- p. początkowy: kłykieć poczny i boczna pow. k. piszczelowej oraz przyległa błona międzykostna, m. przechodzi w mocne ścięgno objęte górnym i dolnym troczkiem prostowników, końcowe ścięgno objęte pochewką maziową
- p. końcowy: pow. podeszwowa k. klinowej przyśrodkowej i I k. śródstopia
- czynność: zgięcie grzbietowe stopy, odwraca stopę i przywodzi, uczestniczy w utrzymaniu wysklepienia stopy, przy ustalonej stopie pochyla goleń do przodu np. w szybkim marszu, w klękaniu
M. prostownik długi palców (m. ex tensor digitorum longus):
- p. początkowy: kłykieć boczny k. piszczelowej, głowa i brzeg przedni strzałki, błona międzykostna, ścięgno końcowe przech. przez troczek górny i dolny prostowników i dzieli się na 4 ścięgna końcowe dla palców II-V, ścięgna objęte pochewką maziową
- p. końcowy: 4 ścięgna końcowe w rejonie grzbietu palców trójczłonowych wytwarzają rozcięgna tych palców
- czynność: prostowanie i zginanie grzbietowe palców, m. zgina grzbietowo stopę, nawraca, odwodzi i przy ustalonej stopie pochyla goleń do przodu.
M. strzałkowy trzeci (m. peroneus tertius) – stanowi boczną cz. m. prostownika długiego palców, kończy się na pow. grzbietowej podstawy v kości śródstopia. Czynność jego wspomaga m. prostownik długi palców.
M. prostownik długi palucha ( m. ex tensor hallu cis longus) :
- p. początkowy: położony w środkowej cz. trzonu strzałki i błonie międzykostnej, ścięgno końcowe kieruje się pod górny i dolny troczek prostowników, na grzbiecie stopy objęte pochewką maziową
- p. końcowy: pow. grzbietowa podstawy paliczka dalszego palucha
- czynność: prostuje, zgina grzbietowo paluch i stopę, wspomaga nawracanie i odwodzenie stopy, pochyla goleń do przodu.
M. strzałkowy długi (m. peroneus longus):
- p. początkowy: kłykieć boczny k. piszczelowej, głowa strzałki i trzon strzałki. W połowie goleni m. przechodzi w ścięgno biegnące za kostką boczną, pod troczkiem górnym i dolnym mm. strzałkowych. Na wys. k. sześciennej przewija się na str. podeszwową stopy, zmierzając do jej brzegu przyśr.
- p. końcowy: podstawa I kości śródstopia oraz k. klinowa przyśrodkowa (obok przyczepu m. piszczelowego przedniego)
- czynność: silnie nawraca stopę i odwodzi oraz zgina ją podeszwowo, razem z m. piszczelowym przednim wytwarza ścięgniste zabezpieczenie wysklepienia stopy.
M. strzałkowy krótki ( m. peroneus brevis):
- p. początkowy: połowa długości trzonu strzałki, włókna dochodzą do kostki bocznej, ścięgno końcowe kieruje się za kostkę boczną i jest objęte wspólną pochewką maziową z m. strzałkowym długim
- p. końcowy: guzowatość V kości śródstopia
- czynność: zgina podeszwowo stopę, nawraca i odwodzi.
M. trójgłowy łydki (m. triceps surae) :
a) m. brzuchaty łydki (m. gastrocnemius) – dwugłowy
- p. początkowy: głowa boczna (caput laterale) zaczyna się powyżej kłykcia bocznego k. udowej, głowa przyśrodkowa (caput mediale) powyżej kłykcia przyśrodkowego k. udowej.
- p. końcowy – ścięgno zwane ścięgnem Achillesa kończy się na guzie piętowym
- czynność: pokrywa się z m. płaszczkowatym.
b) m. płaszkowaty ( m. soleus):
- p. początkowy: głowa i górna cz. trzonu strzałki oraz kresa m. płaszczkowatego na tylnej pow. k. piszczelowej, w swym przebiegu wytwarza łuk ścięgnisty
- p. końcowy: ścięgno dołącza do ścięgna Achillesa i dochodzi do guza piętowego.
- czynność: trójgłowy łydki - najsilniejszy zginacz podeszwowy stopy, przyciska stopę do podłoża, w czasie ruchów lokomocyjnych odrywa piętę od podłoża, ustawia stopę na palce. Odwraca i przywodzi stopę. M. brzuchaty działa na st. kolanowy, wspomagając zginanie.
M. podeszwowy (m. plantaris) – słaby i niewielki. Biegnie od kłykcia bocznego k. udowej do guza piętowego. Ścięgno końcowe ma łączność z rozcięgnem podeszwowym. Czynność jest słaba, wspomaga on m. trójgłowy łydki oraz napina rozcięgno podeszwowe.
M. podkolanowy (m. popliteus):
- p. początkowy: kłykieć boczny k. udowej i torebka st. kolanowego
- p. końcowy: tylna pow. k. piszczelowej, powyżej kresy m. płaszczkowatego
- czynność: zgina st. kolanowy i nawraca podudzie, napina torebkę stawową, chroniąc ją przed wpukleniem się do stawu
M. piszczelowy tylny (m. tibialis posterior):
- p. początkowy: błona międzykostna oraz przyległe cz. kości piszczelowej i strzałkowej. Kieruje się za kostkę przyśrodkową, umocowany troczkiem zginaczy
- p. końcowy: kość łódkowata i klinowata przyśrodkowa, część włókien do kości stępu i śródstopia
- czynność: silnie odwraca stopę i przywodzi oraz zgina ją podeszwowo. Wzmacnia wysklepienie stopy i przeciwdziała jej spłaszczeniu.
M. zginacz długi palców (m. flexor digitorum longus):
- p. początkowy: tylna pow. k. piszczelowej. W dolnej cz. przchodzi w ścięgno krzyżujące ścięgno m. piszczelowego tylnego. Kieruje się za kostkę przyśrodkową pod troczek zginaczy.
- p. końcowy: paliczki dalsze trójczłonowych palców (II-V)
- czynność: zgina podeszwowo stopę, odwraca i przywodzi, wzmacnia wysklepienie stopy, ustawia stopę na palce, zgina podeszwowo palce stopy.
M. zginacz długi palucha (m. flexor hallucis longus):
- p. początkowy: błona międzykostna i tylna pow. trzonu strzałki. Ścięgno m. biegnie w dół za kostkę przyśrodkową, opięte pochewką maziową i umocowane troczkiem zginaczy. Na podeszwowej str. stopy krzyżuje ścięgno m. zginacza długiego palców.
- p. końcowy: podstawa paliczka dalszego palucha
- czynność: zgina podeszwowo stopę, odwraca i przywodzi. Wzmacnia wysklepienie stopy i zgina paluch.
MIĘŚNIE STOPY (MM. PEDIS):
Mm. grzbietowe stopy :
- m. prostownik krótki palców
- m. prostownik krótki palucha
Mm. podeszwowe stopy:
mm. wyniosłości przyśrodkowej – palucha (eminentna plantaris medialis):
- m. odwodziciel palucha
- m. zginacz krótki palucha
- m. przywodziciel palucha
mm. wyniosłości bocznej – palca małego (eminentna plantaris lateralis):
- m. odwodziciel palca małego
- m. zginacz krótki palca małego
- m. przywodziciel palca małego
mm. wyniosłości pośredniej (eminentna plantaris intermedia):
- m. zginacz krótki palców
- m. czworoboczny podeszwowy
- m. glistowate
- m. międzykostne
M. prostownik krótki palców (m. extensor digitorum brevis) i m. prostownik krótki palucha (m. extensor hallucis brevis) tworzą wspólny brzusiec:
- p. początkowy obu: k. piętowa, od str. grzbietowo-bocznej i kierują się w str. palców I-IV
- p. końcowy: przyśrodkowa, mniejsza cz. wysyła ścięgno do paliczka bliższego palucha (m. prostownik krótki palucha), większa cz. boczna tworzy ścięgna dla palców II, III, IV. Ścięgna kończą się w rozcięgnach grzbietowych palców
- czynność: prostują palce i nieco je rozstawiają.
M. odwodziciel palucha (m. abductor hallucis) – najsilniejszy m. stopy:
- p. początkowy: guz piętowy, kość łódkowata, rozcięgno podeszwowe
- p. końcowy: podstawa bliższego paliczka palucha i trzeszczka przyśrodkowa
- czynność: podtrzymuje przyśrodkowy łuk wysklepienia stopy, zgina paluch i odwodzi go od palca II.
M. zginacz krótki palucha ( m. flexor hallucis brevis):
- p. początkowy: pow. podeszwowa 3 k. klinowatych
- p. końcowy: trzeszczki i podstawa paliczka bliższego palucha
- czynność: wzmacnia wysklepienie stopy, zgina paluch, jest ważny podczas stania na palcach.
M. przywodziciel palucha (m. adductor hallucis):
- p. początkowy: dwie głowy: skośna ( caput obliquum) przyczepia się do podstaw k. śródstopia II-IV oraz poprzeczna ( caput transversum) przymocowuje się do torebek st. śródstopno – paliczkowych II-V.
- p. końcowy: trzeszczka boczna i podstawa paliczka bliższego palucha
- czynność: utrzymuje wysklepienie stopy, zwęża i skraca stopę, przywodzi paluch do palca II.
M. odwodziciel palca małego (m. abductor digiti minimi):
- p. początkowy: guz piętowy i rozcięgno podeszwowe
- p. końcowy: guzowatość V k. śródstopia i podstawa paliczka bliższego małego palca
- czynność: wzmacnia wysklepienie stopy od str. bocznej i zgina podeszwowo palec mały
M. zginacz krótki palca małego ( m. flexor digiti minimi brevis):
- p. początkowy: podstwa V kości śródstopia i więzadło podeszwowe długie
- p. końcowy: podstawa bliższa paliczka palca małego
- czynność: m. poprzez więzadło podeszwowe długie wzmacnia boczną okolicę wysklepienia stopy i zgina palec mały.
M. przeciwstawiacz palca małego ( m. opponens digiti minimi) – uważany za cz. m. zginacza krótkiego palca małego o takiej samej czynności.
M. zginacz krótki palców ( m. flexor digitorum brevis):
- p. początkowy: k. piętowa i rozcięgno podeszwowe
- p. końcowy: ścięgna końcowe dochodzą do środkowych paliczków palców trójczłonowych (II-V).
- czynność: wzmacnia wysklepienie stopy, zgina palce podeszwowo
M. czworoboczny podeszwowy (m. quadratus plantae) – płaski:
- p. początkowy: k. piętowa
- p. końcowy: brzeg boczny ścięgna m. zginacza długiego palców
- czynność: wspomaga czynność m. zginacza długiego palców, wzmacnia wysklepienie stopy
Mm. glistowate (mm. lumbricales) – 4 położone między ścięgnami m. zginacza długiego palców:
- p. początkowy: ścięgna m. zginacza długiego palców
- p. końcowy: paliczki bliższe palców trójczłonowych (V-VI)
- czynność: zginają podeszwowo w stawach śródręczno – paliczkowych i przywodzą palce do palucha.
Mm. międzykostne (mm. interossei) – położone między kośćmi śródstopia są krótkie i pierzaste, układają się w dwie warstwy: podeszwową (3 mięśnie) i grzbietową (4 mięśnie):
- p. początkowy: mm. podeszwowe na kościach śródstopia (III-V) , a grzbietowe na dwóch głowach zwróconych do siebie k. śródstopia
- p. końcowy: paliczki bliższe, mm. podeszwowe kierują się do palców III-V, grzbietowe – do palców II-IV oraz do blaszek włóknisto- chrzęstnych i torebek stawów śródstopno – paliczkowych
- czynność: napinają więzadła podeszwowe, stabilizują stawy śródstopno- paliczkowe, zginają podeszwowo palce i przywodzą (podeszwowe) bądź odwodzą palce (grzbietowe).