Finanse samorządu terytorialnego W? 09/01/2013
notatki Sandry Conradi

Deficyt i dług JST

Wynik budżetu JST – w ujęciu kasowym

różnica miedzy dochodami a wydatkami budżetu JST stanowi odpowiednio:

• Nadwyżkę budżetu JST (różnica dodatnia)

• Deficyt budżetu JST (różnica ujemna)

Równanie równowagi budżetowej (bezwzględnej):

1. Dochody + przychody = wydatki + rozchody

Dochody = wydatki to przychody = rozchody

2. Nadwyżka znajduje odzwierciedlenie w wydatkach lub rozchodach

Dochody > wydatki to przychody <rozchody

3. Deficyt znajduje odzwierciedlenie w przychodach

Deficyt -> jednostka musi określić źródła jego finansowania w stosunku do dokonywanych wydatków;

Dochody <wydatki to przychody > rozchody

Równowaga względna Deficyt < wydatki

Jeżeli mówimy o dochodach i przychodach, dopuszczalne jest, by były równe albo większe w stosunku do kwoty ustalonej w ustawie. Jeśli chodzi o wydatki i rozchody to niedopuszczalne jest, by były większe niż w ustawie – tak zwane limity bądź kredyty budżetowe.

Źródła finansowania deficytu

Deficyt budżetu JST może być pokryty przychodami pochodzącymi:

• ze sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez JST (obligacje komunalne, bony komunalne; pierwsze obligacje w Polsce w 1995

W jakim mieście dokonano pierwszej emisji obligacji komunalnych (ogólne)? – GDYNIA

Jeśli chodzi o bony komunalne to RADOM

Obligacje komunalne przychodowe – mogą być emitowane na finansowanie inwestycji, które przynoszą przychody (wodociągi); BYDGOSZCZ; potem ŁÓDŹ (nowe linie tramwajowe)

• z kredytów (banki krajowe, jeśli chodzi o banki zagraniczne to tylko z międzynarodowych banków (zwrotne)

• z pożyczek (zwrotne)

• z prywatyzacji majątku JST (jednokrotne, bezzwrotne)

• wolnych środków jako nadwyżki środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu JST wynikającej z rozliczeń kredytów i pożyczek z lat ubiegłych

Które dominuja:

1. Kredyty i pożyczki – dominują

2. sprzedaż papierów wartościowych

JST mogą zaciągać kredyty i pożyczki oraz emitować papiery wartościowe (dłużne) na:

• pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego deficytu budżetu JST (tempo realizacji dochodów nie nadąża za tempem realizacji wydatków)

• finansowanie planowanego deficytu budżetu JST

(część operacyjna) Wydatki bieżące	Dochody bieżące
(część inwestycyjna) Wydatki majątkowe	Dochody majątkowe

Wydatki b. muszą się równać z majątkowymi jak i dochodami bieżącymi itp.

• Spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych oraz zaciągniętych pożyczek i kredytów

Od 2003 występuje wariant 3 na spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań – rolowanie długu

• Wyprzedzające finansowanie działań finansowych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej -> fundusze strukturalne (europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny), fundusz spójności

DŁUG JST

Dług JST obejmuje zobowiązania JST z następujących tytułów (zobowiązania w ujęciu nominalnym):

• Wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne

Wykup obligacji komunalnych dokonywany jest w:

a) wartości nominalnej tych obligacji

b) ceny emisyjnej

c) ceny rynkowej

d) wartości realnej odp. A

• Zaciągniętych kredytów i pożyczek

• Umowy o PPP(partnerstwo publiczno-prawne) i umowy leasingu, w których ryzyko przeniesione jest na JST, kredyt kupiecki, umowy sprzedaży, w których cena jest płatna w ratach (forfaiting), papiery wartościowe, których zbywalność jest ograniczona (obligacje przychodowe) -> trudności dla miast, które budowały stadiony na Euro2012

Nie wszystkie umowy o PPP

• Przyjętych depozytów

• Wymagalne zobowiązania: wynikających z odrębnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeń sądów lub ostatecznych decyzji administracyjnych, uznanych przez JST, jako dłużnika, za bezsporne

Istnieją ograniczenia: prawne, ekonomiczne, organizacyjne, polityczne i społeczne zaciągania długu przez JST

Deficyt łączy się z długiem. Ograniczenia prawne:

a) poziomu długu (zobowiązania ogółem JST/dochodów ogółem JST -> nie może być większy niż 60%); pozyczki u Ministra finansów są możliwe, rozkładane na długi okres czasu, nisko oprocentowane, ale jest to rzadkość – dla samorządów, które nie są w stanie funkcjonować, czyli wskaźnik wynosi więcej niż 100%.

b) ograniczenie poziomu wypłat na obsługę długu

wypłaty na obsługę długu/dochodów ogółem JST nie może być większe od 15%, a 12% gdy Państwowy dług publiczny/PKB większy niż 55%

Indywidualny wskaźnik zadłużenia JST

• Organ stanowiący JST nie może uchwalić budżetu, którego realizacja spowoduje, że w roku budżetowym oraz w jakimkolwiek roku następującym po roku budżetowym relacja łącznej kwoty przypadających w danym roku budżetowym spłat rat kredytów i pozyczek wraz z należnymi odsetkami i dyskontem, potencjalne splaty kwot wynikających z udzielanych poręczeń oraz gwarancji do planowanych dochodów ogółem budżetu przekroczy średnią arytmetyczną z obliczonych dla ostatnich trzech lat relacji jej dochodów bieżących powiększonych o dochody ze sprzedaży majątku oraz pomniejszonych o wydatki bieżące, do dochodów ogółem budżetu

Spłata odsetek to wydatki czy rozchody? Przychodem jest zaciągniecie kredytu, a rozchodem spłata raty kredytu, zatem należne odsetki zaliczamy do wydatków

Spłata rat kredytu, które poręczyła jednostka to:

a)przychody

b) rozchody

c) wydatki (TA! Bo nie stanowiło wpływu do budżetu)

d) dochody

Wpływy ze sprzedaży obligacji komunalnych wg wartości nominalnej to:

a)przychody (TA)

b) rozchody

c) wydatki

d) dochody

Odsetki od obligacji komunalnych to:

WYDATEK

JST nie jest głównym generatorem długu czy deficytu.

JST NIE MOŻE UPAŚĆ

Dane na 2011:

Hiszpania – najwyższy deficyt spośród starych państw Unii (-4,7)

Polska 2011 – stosunkowo wysoki deficyt wśród nowych państw Unii (0,7)

Maleje udział jednostek z nadwyżką finansową

Zadłużenie ST powyżej 10%, poszczególne szczeble powyżej 5% Włochy – wysoki poziom zadłużenia kraju; Francja; Niemcy; w Polsce w relacji do PKB nie wzrósł tak drastycznie, mimo iż systematycznie rósł

Jedynymi jednostkami, które aktywnie korzystają z emisji obligacji to MNPP

Egzamin na godzinę 9.30 dnia 23.01.2013