Beniowski - streszczenie

Fabuła w poematach dygresyjnych jest zwykle jednowątkowa i bardzo prosta. Stanowi jedynie punkt wyjścia dla

tego, co jest istotą gatunku, czyli dygresji.


Beniowski jest zubożałym szlachcicem. Ratunkiem na kłopoty finansowe mógłby być ślub z Anielą, pochodzącą z bogatej rodziny

. Ojciec dziewczyny upatrzył jednak dla córki innego kandydata, mimo że para pała do siebie gorącym uczuciem.


Beniowski wyjeżdża w świat. Chce poznać życie, zdobyć doświadczenie

i odmienić los (na swojej drodze

spotyka m. in. księdza Marka

i Sawę). Dołącza do konfederatów barskich. W momencie, kiedy wysłany zostaje na Krym, żeby zdobyć pomoc, znika z oczu czytelnika.


Reszty dopełniają dygresje. Dotyczą one sytuacji samego Słowackiego, bo wątków osobistych jest tam sporo, ale także sytuacji poezji polskiej

w ogóle. Pojawia się koncepcja wieszcza działającego, stojącego na czele ludu, angażującego się w sprawy społeczne.

Jest także koncepcja narratora, który, jak to gdzieś określono, znajduje się pomiędzy gawędziarzem a wieszczem. Opowiada o sprawach narodu, wyraża jego tęsknoty, nadzieje, radości i smutki. Oprócz tego wiele jest wypowiedzi polemicznych, skierowanych przeciw Mickiewiczowi i krytykom nieprzychylnym autorowi poematu.

Beniowski - Czas i miejsce akcji

W warstwie wydarzeń – są to czasy konfederacji barskiej i Stanisława Augusta.


Zaczyna się na Podolu, potem wędrujemy szlakiem podróży Beniowskiego.
Warto jednak pamiętać, że poemat dygresyjny ma to do siebie, że czas i miejsce łatwo się zmieniają. Choćby w dygresjach opowiada narrator o czasach współczesnych Słowackiemu.

Beniowski - Geneza utworu

Odbyła się kiedyś uczta u Eustachego Januszkiewicza. Człowiek ten wydał ją na cześć Mickiewicza z okazji objęcia przez

niego katedry literatury słowiańskiej w College de France. Na bankiecie znalazł się także Słowacki. Zaimprowizował pochwałę kolegi po piórze, wieszcz się odwdzięczył. Gazety pisały o przewadze Mickiewicza, o jego ironicznym stosunku do autora „Kordiana”. Poeta nie zaprzeczył temu publicznie.


Wydaje się, że wydarzenie to szczególnie ubodło Słowackiego. Przyjmuje się też, że przyspieszyło ono starania, by sprawę poematu sfinalizować. Ale były i inne powody, by tak radykalnie rozprawić się z ówczesną krytyką i zakwestionować dotychczasowy model

poezji czy literatury w ogóle. Otóż Słowackiego odbiorcy - i ci profesjonalni, i ci sięgający po wiersze od czasu do czasu - nie rozpieszczali. Najostrzejsze słowa wymierzone są w emigrację, bo też stamtąd płynęły opinie najbardziej gorzkie. Wszystko to sprawiło, że Słowacki chciał w jakiejś przynajmniej mierze uczynić sobie zadość.


Mówi się także o przełomie mistycznym poety, czyli jego rozprawie z mistyką dotychczasową.


Trzeba jeszcze przy okazji źródeł poematu powiedzieć o Maurycym Beniowskim, który naprawdę żył i walczył w obroni Baru. Zesłano go na Sybir, potem został królem Madagaskaru, w końcu zginął walcząc z Francuzami. Zostawił po sobie pamiętniki, w których wiele rzeczy przerysował, ale i niektóre utrwalił. Słowacki spolszczył rzeczywistą postać, odebrał mu cechy patetyczne, dodał pospolitych, i stworzył w ten sposób bohatera oryginalnego dzięki swej zwykłości. Pomysł był świetny, bo tego akurat w literaturze polskiej

tamtej epoki nie było.


Poemat pisany był w latach 1840- 1846. Za życia ukazało się 5 pieśni, pięć pozostałych wydano w „Pismach pośmiertnych”

Beniowski - Plan wydarzeń

Plan wydarzeń:


1.Beniowski jako zubożały szlachcic.

2.Miłość Beniowskiego do Anieli.

3.Upór ojca dziewczyny.

4.Rozstanie z ukochaną i wyjazd w świat.

5.Spotkanie z księdzem Markiem

.

6.Obrona Baru.

7.Pojedynek z Sawą.

8.Wyprawa na Krym.

Beniowski - Problematyka

„Beniowski” jest wielką rozprawą ze światopoglądem romantycznym. Można nawet uznać

, że jest to rewolucja, zwłaszcza w sensie wykreowania głównego bohatera – najważniejszą cechą ubogiego szlachcica jest pospolitość. Żadnego Wertera, krzyczy w ten sposób Słowacki. Ale w poemacie dygresyjnym fabuła jest przyćmiona przez warstwę dygresyjną, więc także przez postać narratora. A ten wypowiada się już całkiem oryginalnie

.


Nie godzi się na rolę poety niedocenianego (to jest wątek osobisty, mamy zatem porte-parole autora). Nie godzi się na Mickiewicza, któremu zarzuca usypianie narodu i bierność (często też i prześmiewczo nawiązuje do „Pana Tadeusza”). Nie godzi się wreszcie na emigrację, która ośmiesza utwory Słowackiego i odbiera mu prawo bycia wieszczem. Poeta ma działać

i pobudzać do myślenia, wskazywać przy okazji drogę

swojemu ludowi.

Beniowski - Motyw podróży

Podróż – zwykle w poematach dygresyjnych jest osią fabularną. Opowieść i tym razem koncentruje się wokół wyprawy Beniowskiego w świat. Oczywiście co jakiś czas pojawia się jakaś postać, jest poza tym i konfederacja, i dalsza podróż na Krym. Wszystko to jednak przedstawiane jest w sposób oszczędny, ma się wrażenie, że akcja wlecze się niemiłosiernie. W dodatku Beniowski po wyjeździe do Turków po prostu znika z kart poematu.

Beniowski - Motyw miłości

Miłość – ukochana i bogata Aniela jest dla

biednego szlachcica nieosiągalna. Ona sama odwzajemnia jego uczucie (sparodiowane, bo przecież najbardziej przyciąga chłopaka majątek starosty), ale na przeszkodzie stoi ojciec dziewczyny.  Beniowski musi znaleźć inny  sposób na życie. Wyrusza w świat i bierze udział w konfederacji.

Beniowski - Intertekstualność

Motywy z „Pana Tadeusza” – jak

choćby spór o zamek Horeszków. Wszystkie one zostają wyśmiane i ukazane w swojej nieromantycznej

wersji. Równoległym wydarzeniem do wspomnianego jest tu kłótnia  o graniczną wioskę.