obwodowy

odbiera za pomoca receptorow narzadow zmysłó sygnał ze srodowiska

-włókna aferentne doprowadzają do OUN

Podział czynnościowy:

-somatyczny- zarządza aparatem ruchowym umożliwiając poruszanie się w przestrzeni i reagowanie w sposób celowy na bodźce zewnętrzne

-autonomiczny układ nerwowy-kontrola nad przemianą materii oraz prawidlowym działaniem narządów wewnętrznych- zapewnia stan homeostazy organizmu

Autonimiczny układ nerwowy

-współczulny (pubudzający)

-przywspółczulny (hamujący)

-oba te układy jednocześnie unerwiają wszystkie narządy wewnętrzne- ich działanie jest względem siebie antagonistyczne

-oba wzajemnie uzupełniają się w działaniu

-budowa komórkowa układu współczulnego i przywspółczulnego jest podobna

Obwodowy składa się z:

-zwojów nerwowych

-nerwów czaszkowych

-nerwy rdzeniowe

-zakończenia nerwowe

Zwoje nerwowe w zależności od położenia i funkcji:

-zwoje czaszkowe

-zwoje rdzeniowe (międzykręgowe)

lub zwoje współczulne

-zwoje przywspółczulne

Zwoje nerwowe czaszkowe i rdzeniowe

-zwoje nerwowe czaszkowe leżą na przebiegu nerwów: V,VIII,IX,X

-zwoje nerwowe rdzeniowe na przebiegu korzeni grzbietowych rdzenia kręgowego

-neurony ich biorą udział w przewodzeniu impulsów czuciowych

-niezależnie od rodzaju zwoje te mają podobną budowę histologiczną

ZWÓJ

otoczony jest torebką

zbudowana z tk. łącznej właściwej

jest ona odpowiednikiem onerwia i nanerwia nerwów rdzeniowych

Zrąb zwoju (stroma)

-tk. łączna właściwa luźna

-odpowiednik śródnerwia nerwów rdzeniowych

-otacza komórki nerwowe zwojowe (neurony rzekomojednobiegunowe)

-ciała komórek nerwowych zwojowych leżą głównie w części obwodowej zwoju (w części środkowej zwoju jest ich mniej)

-ciało komórki zwojowej oddaje jedną wypustkę ku środkowi zwoju (rozgałęzioną na kształt litery T)

-akson komórki podąża jako włókno dośrodkowe do komórek nerwowych tylnego rdzenia kręgowego

-dendryt przebiega jako włókno odśrodkowe ku obwodowi- jego zakończenia wchodzą w skład receptorów

-ciało komórki zwojowej otoczone jest komórkami glejowymi-komórkami satelitarnymi

-komórki zwojowe budujące zwój są różnej wielkości od 20-100um

-komórki zwojowe duże przewodzą sygnały proprioceptywne, temperatury i dotyku

-komórki średnie przewodzą sygnały czuciowe z narządów wewnętrznych

-komórki zwojowe małe- sygnały bólowe

NERWY OBWODOWE(pęczki włókien nerwowych- wypustek neuronów otoczonych tk. łączną)

nerwy ruchowe (odśrodkowe)

-zawierają włókna ruchowe

-przewodzą impulsy od ośrodkowego układu nerwowego ku komórkom efektorowym

nerwy czuciowe (dośrodkowe)

-zawierają włókna nerwowe czuciowe

-przewodzą impulsy nerwowe od receptorów ku ośrodkowemu układowi nerwowemu

nerwy mieszane-zawierają włókna ruchowe, czuciowe i włókna układu nerwowego autonomicznego

ZRĄB NERWÓW-tkanka łączna właściwa

nanerwie- tkanka łaczna właściwa otaczająca cały nerw

przynerwie- tkanka łączna właściwa okolicy nerwu-stabilizuje przestrzenne położenie nerwu

-onerwie- otoczka otaczająca poszczególne pęczki włókien nerwowych składających się z kilku warstw fibroblastów (spłaszczonych) oraz nielicznych włókien kolagenowych i sprężystych

-fibroblasty onerwia są ściśle ze sobą połączone-wytwarzając otoczkę, która stanowi barierę krew-nerw. Jest nieprzenikliwa dla makrocząsteczek

-śródnerwie- tkanka łączna właściwa zawierająca włókna siateczkowe otaczająca pojedyncze włókna nerwowe

NERWY CZASZKOWE

12 par- jako pojedynczy pień albo zbiór pęczków

-zaczynają się w mózgowiu (włókna ruchowe) i zwojach nerwów czaszkowych (włókna czuciowe)

-oznacza się je rzymskimi cyframi

- wśród nerwów czaszkowych wyróżniamy nerwy czuciowe, ruchowe, mieszane

wszystkie nerwy czaszkowe posiadają włókna czuciowe i ruchowe z wyjątkiem węchowego, wzrokowego i przedsionkowo-ślimakowego, odpowiadają one za:

-odbiór różnorodnych wrażeń zmysłowych

-pracę kilku ważnych grup mięśni

-funkcje wydzielnicze gruczołów ( ślinowych, łzowych, błon śluzowych)

I-węchowy- n. czuciowy przewodzi wrażenia zmysłowe z narządu węchu

II-wzrokowy- n. czuciowy przewodzi wrażenia zmysłowe z narządu wzroku

III-okoruchowy n. ruchowy steruje ruchami gałki ocznej, unerwia zwieracz źrenicy, dźwigacz powieki i mięsień rzęskowy

IV- bloczkowy- n. ruchowy steruje ruchami gałki ocznej

V- trójdzielny- n. czuciowo-ruchowy, unerwia ruchowo mięśnie policzków i żuchwy, przewodzi wrażenia dotykowe ze skóry twarzy i smakowe z języka

VI- odwodzący- n. ruchowy steruje ruchami gałki ocznej

VII- twarzowy- n. czuciowo-ruchowy, reguluje czynność gruczołów jamy ustnej, unerwia ruchowo mięśnie mimiczne twarzy i powieki, przewodzi wrażenia smakowe języka

VIII- przedsionkowo-ślimakowy- n. czuciowy przewodzi wrażenia zmysłowe z narządów słuchu i równowagi

IX- językowo gardłowy- n. czuciowo-ruchowy- steruje pracą ślinianek przyusznych, unerwia ruchowo mięśnie gardła, przewodzi wrażenia smakowe z języka

X- błędny- n. czuciowo-ruchowy- przewodzi wrażenia czuciowe ze skóry uszu oraz krtani i tchawicy, steruje pracą serca i innych narządów klatki piersiowej oraz jamy brzusznej, unerwia ruchowo mięśnie gardła, krtani i przełyku

XI- dodatkowy- n. czuciowo-ruchowy- oddaje włókna autonomiczne do nerwu błędnego, unerwia ruchowo mięśnie szyi i górnej części obręczy barkowej, przewodzi wrażenia czuciowe z proprioceptywnych mięśni szyi

XII- podjęzykowy- n. ruchowy- unerwia mięśnie języka

NERWY RDZENIOWE

31 symetrycznych par

-8 szyjnych

-12 piersiowych

-5 lędźwiowych

-5 krzyżowych

-1 guziczny

Nerwy rdzeniowe (n. czuciowo-ruchowe)

powstają z opuszczających rdzeń kręgowych korzeni:

-korzeń przedni (brzuszny, ruchowy) wychodzi z rogów przednich

-korzeń tylny (grzbietowy, czuciowy)- wychodzi od rdzenia przez rogi tylne na którym występuje zwój rdzeniowy

Z połączenia obu korzeni powstaje pień nerwu rdzeniowego z którego odchodzą 4 gałęzie:

-brzuszna, czyli przednia- tworzy parzyste sploty (szyjny, ramienny, lędźwiowy, krzyżowy)

-tylna, grzbietowa- zwojów nie tworzy, unerwia m.in. głębokie mięśnie i skórę grzbietu

-łącząca- łączy się z pniem współczulnym ( z uwagi na rodzaj przebiegających z nią włókien wyróznia się część białą- włókna przedzwojowe i szarą- włókna zazwojowe)

-oponowa – wraca z powrotem do kanału kręgowego, unerwiając m.in. opony rdzenia

Uszkodzenia nerwu obwodowego prowadzą do degeneracji w pobliżu miejsca uszkodzenia następnie do

gojenia i regeneracji- warunkiem jest zachowanie nieuszkodzonego ciała komórki nerwowej