1

Anatomia i fizjologia

2

Wybór miejsca wkłucia

3

Wybór kaniuli

4

Zapobieganie zakażeniom

5

Procedura wprowadzania

6

Potencjalne powikłania

7

Bezpieczeństwo

8

Postępowanie u dzieci

9

Zapalenie żył

10

Zagadnienia prawne

i zawodowe

11

Inne

1

Kaniulacja żył

obwodowych

Żyły

Żyła ramienna

Żyła
odpromieniowa

Żyła
pośrednia
łokcia

Żyła
odłokciowa

Żyły
śródręcza

Żyła odpromieniowa

pośrodkowa

2

Anatomia i

fizjologia

Kaniulacja żył

obwodowych

Tętnice

Tętnica
ramienna

Tętnica
łokciowa

Tętnica
promieniow
a

3

Anatomia i fizjologia

Kaniulacja żył

obwodowych

Żyły, tętnice
i nerwy

Żyły

Tętnice

Nerwy

Tętnica
ramienna

Tętnica
łokciowa

Tętnica
promieniowa

Żyła odłokciowa

Żyła
odpromieniowa

Żyła
pośrodkowa
łokciowa

Żyła odłokciowa

Żyła
odpromieniowa

pośrodkowa

Nerw
promieniowy

Nerw łokciowy

Żyła
łokciowa

Nerw
pośrodkowy

4

Anatomia i fizjologia

Kaniulacja żył obwodowych

Anatomia i fizjologia

Naczynia krwionośne

Żyła

Tętnica

Warstwa

środkowa

Przydanka

Błona

wewnętrzna

Zastawka

5

Kaniulacja żył obwodowych

Anatomia i fizjologia

Skóra

Naskórek

Skóra właściwa

Tkanka
podskórna

Korzeń włosa
Gruczoł
łojowy

Nerw

Naczynie
krwionośne

6

Kaniulacja żył

obwodowych

Anatomia i fizjologia

Wpływ budowy

anatomicznej na

kaniulację

Odpowiedź
układu
współczulnego

Odpowiedź
układu
przywspółczulne
go

Błona
wewnętrzna

Warstwa
środkowa

7

Kaniulacja żył

obwodowych

Wybór miejsca

wkłucia

Czynniki indywidualne

 Historia poprzednich kaniulacji

 Dostępność żył

 Stan kliniczny

 Wiedza na temat uczuleń

 Planowane leczenie

8

Kaniulacja żył obwodowych

Wybór miejsca wkłucia

Żyły, które można
wykorzystywać

 Najpierw żyły kończynowe widoczne i
położone dystalnie oraz ponad
poprzednimi wkłuciami

 Żyły łatwo "macalne", zapewniające
dobre wypełnienie kapilarne

 Żyły położone po stronie
niedominującej

 Żyły położone po stronie przeciwległej
do
miejsca zabiegu operacyjnego

 Żyły o największej średnicy

Kaniulacja żył obwodowych

Zły stosunek
średnic
żyła/kaniula

Właściwy
stosunek
średnic
żyła/kaniula

9

Wybór miejsca wkłucia

Żyły i miejsca, których należy
unikać

Zasady ogólne:

 Żyły kończyn dolnych
 Żyły głębokie
 Żyły w naturalnych zgięciach

kończynowych

 Żyły położone blisko tętnic
 Żyły z widocznymi zastawkami
 Żyły pośrednie łokcia
 Niewielkie, kruche, widoczne żyły

biegnące blisko powierzchni skóry

 Żyły podrażnione po poprzedniej

kaniulacji

 Żyły stwardniałe
 Kończyny na które ma wpływ stan

kliniczny pacjenta

 W obrębie: zmienionej zapalnie skóry,

przebarwień, blizn, znamion

 Przerwana ciągłość skóry

10

Kaniulacja żył obwodowych

Wybór miejsca wkłucia

Zwiększ wypełnienie żyły
przez:

 Otwieranie i zamykanie dłoni.

 Oklepywanie okolicy planowanego

nakłucia

 Opuszczenie kończyny poniżej
poziomu serca.

 Przyłożenie rozgrzewającego okładu,
lub zanurzenie kończyny w ciepłej
wodzie.

 Założenie miękkiej, łatwej do

zwolnienia opaski uciskowej.

11

Kaniulacja żył obwodowych

Wybór kaniuli

J ak dobrać właściwą kaniulę dla danego pacjenta

Średnie prędkości przepływu l/h

Kolor

Częste zastosowania

Wielkość

Gauge

Krystaloidy

Osocze

Krew

pełna

Brązowy

Stosowany w przypadku

zagrożenia, do szybkich infuzji krwi,

bądź lepkich płynów

14G

16.2

13.5

10.3

Szary

Stosowany w przypadku

zagrożenia, do szybkich infuzji krwi,

bądź lepkich płynów

16G

10.8

9.4

7.1

Biały

Przetaczanie krwi, szybkie infuzke

dużych objętości lepkich płynów

17G

7.5

6.5

4.6

Zielony

Przetaczanie krwi, żywienie

parenteralne, zbieranie i separacja

komórek macierzystych, duże

objętości płynów

18G

4.8

4.1

2.7

Różowy

Przetaczanie krwi, duże objętości

płynów

20G

3.2

2.9

1.9

Niebieski

Przetaczanie krwi, większość leków

i płynów

22G

1.9

1.7

1.1

Żółty

Leki, krótkotrwałe infuzje, kruche

żyły, dzieci

24G

0.8

0.7

0.5

Purpurowy

Noworodki

26G

GAUGE to miara średnicy zewnętrznej wewnątrz-
naczyniowego fragmentu kaniuli. Stanowi ona
międzynarodowy standard obowiązujący w Europie.
Rozmiar Gauge jest podawany jako liczba.
Mniejsza liczba oznacza większy rozmiat kaniuli,
np.kaniula 18g jest większa od kaniuli 22g.
Rozmiar kaniuli w gauge jest podawany w postaci kodu
barwnego, stanowiącego standard obowiązujący w Europie.

12

Kaniulacja żył obwodowych

Wybór kaniuli

Venflon™ Pro

Insyte™

Insyte™ W

Saf-T-Intima™

13

Kaniulacja żył obwodowych

Wybór kaniuli

Z portem

Bez portów

14

Kaniulacja żył

obwodowych

Wybór kaniuli

Kapturek

Luer Lock

Komora wypływu

zwrotnego

Uchwyt

igły

Zastawka

Koreczek portu

iniekcyjnego

Korpus kaniuli

+ skrzydełka

Kaniula

Igła

Ścięcie

Odległoś

ć

ścięcia

15

Kaniulacja żył obwodowych

Zapobieganie

zakażeniom

16

Kaniulacja żył obwodowych

Zapobieganie

zakażeniom

Główne źródła zakażeń
bakteryjnych związanych z
dostępami i.v.

Powietrze

Zanieczyszczenie środowiska

Przechowywanie kaniuli

Nienaruszone opakowanie

Daty ważności

Skóra

Bytujące Czasowe

Skażenie przez dotyk

Mycie rąk

Krew

Mikroorganizmy bytujące

Rozlana krew

Zakłucia igłą

17

Kaniulacja żył obwodowych

Zapobieganie

zakażeniom

Ogólne środki ostrożności

Skóra

• Skaleczenia, oraz otarcia w miejscach

odkrytych należy zakryć.

Rękawice
• W trakcie procedur, podczas których może

dojść do zanieczyszczenia rąk krwią bądź
płynami fizjologicznymi należy nosić dobrze
dopasowane, czyste rękawice ochronne.

Mycie rąk
• Stosowanie rękawic ochronnych nie oznacza,

że można zrezygnować z mycia rąk pomiędzy
zabiegami.

Fartuchy
• Zawsze, gdy istnieje ryzyko zachlapania krwią.
Ochrona oczu
• Zawsze, gdy istnieje ryzyko zachlapania oczu

krwią.

Pojemnik na ostre przedmioty
• Przed włożeniem igły do pojemnika nie należy
nakładać na nią osłony zabezpieczającej.

18

Kaniulacja żył

obwodowych

Zapobieganie

zakażeniom

19

1-Dłoń do dłoni

2-Dłoń do grzbietu drugiej
ręki

3-Dłoń do dłoni-palce
zaplecione

4-Grzbiet palców do drugiej dłoni

5-Ruchy obrotowe dłoni

6-Pocieranie przez
obracanie

Kaniulacja żył obwodowych

Procedura

wprowadzania kaniuli

20

Wstępna ocena sytuacji
 Uzyskanie świadomej zgody
 Zapoznanie się z planem leczenia
 Odnotowanie wszystkich znanych

alergii

 Po założeniu opaski ocena możliwości

wykorzystania dostępnych żył

 Historia choroby pacjenta

Wybór kaniuli

Kaniulacja żył

obwodowych

Procedura

wprowadzania kaniuli

21

Wyposażenie - sprawdź daty

ważności

 Opakowanie opatrunku

 Środek do dezynfekcji skóry

 Kaniula

 Opaska uciskowa (staza)

 Rękawice

 Pojemnik na ostre przedmioty

 Opatrunek podtrzymujący kaniulę

 Płyn do przepłukania kaniuli

 Zatyczka lub złącze

 Miska nerkowata na odpadki

Środowisko

 Połóż, lub posadź pacjenta

 Pozycja siedząca dla osób

z praktyką

 Wygodne, solidne podparcie

kończyny

 Dobre oświetlenie

 Wózek lub taca z wyposażeniem

Kaniulacja żył obwodowych

Procedura

wprowadzania kaniuli

22

 Umyj ręce
 Przygotuj sprzęt
 Zdezynfekuj skórę
 Załóż opaskę uciskową
 Załóż rękawice
 Zaciśnij opaskę uciskową
 Upewnij się, że kaniula jest

skierowana ścięciem do góry

 Naciągnij skórę

Kaniulacja żył obwodowych

Procedura

wprowadzania kaniuli

23

 Kąt wkłucia 10 - 45 stopni, na

głębokość żyły

 Wprowadź kaniulę i obserwuj, czy

w komorze wypływu zwrotnego
pojawiła się krew

 Zmniejsz kąt wprowadzania

kaniuli i mandrynu, i wsuń
jeszcze 2 mm

 Wprowadzaj kaniulę,

jednocześnie przesuwając
mandryn

 Upewnij się, że wzdłuż kaniuli

pojawia się krew

Kaniulacja żył obwodowych

Procedura

wprowadzania kaniuli

24

 Zwolnij opaskę
 Uciśnij palcami miejsce leżące

przed końcówką kaniuli

 Wyjmij mandryn i sprawdź

efektywność kaniulacji –
przepłucz kaniulę (brak reakcji
bólowej w miejscu wkłucia,
niezaburzony przepływ przez
kaniulę, brak uwypuklenia w
okolicy końca wkłucia, łatwe
cofanie się krwi)

 Zamknij kaniulę koreczkiem i

przepłucz przez port (zastawkę)

 Umocuj kaniulę
 Opisz w karcie wykonany zabieg

Kaniulacja żył obwodowych

Procedura

wprowadzania kaniuli

25

1

2

3

4

5

6

Kaniulacja żył obwodowych

Możliwe powikłania

26

3 typu zapalenia żył

Chemiczne

Mechaniczne

Infekcyjne

Kaniulacja żył obwodowych

Możliwe powikłania

27

Trzy obszary zagrożeń
związanego
z rozwojem zapalenia żyły

Stan zdrowia

Wiek

Choroba przewlekła

Obecność zakażenia

Stan skóry

Stan odżywienia

Dostępność żyły

Infuzat i leki

Kaniula i.v.

pH

Osmolarność

Cząstki stałe

Wielkość kaniuli

Materiał kaniuli

Miejsce wenopunkcji

Czas pozostawania

kaniuli w naczyniu

Kaniulacja żył obwodowych

28

Rozpoznanie i skala objawów zapalenia żyły obwodowej

Liczba

Objawy

Obraz

Działanie

0

Brak bólu i

objawów

Nadal obserwuj

1

Ból/zaczerwienie

nie wokół miejsca

wkłucia

Usuń kaniulę i

wprowadź nową

Obserwuj

miejsce wkłucia

2

Ból, obrzęk,

zaczerwienienie

Wyczuwalne

stwardnienie żyły

Usuń kaniulę i

wprowadź nową

Obserwuj i lecz

miejsce wkłucia

3

Ból, obrzęk,

stwardnienie,

zaczerwienienie.

Wyczuwalne

stwardnienie

żyły > 3 cm.

Obecność ropy

Usuń, wyślij

końcówkę na P

i A. Rozpocznij

leczenie.

4

Wszystkie

powyższe.

Obecność

martwicy tkanek

Usuń, wyślij

końcówkę na P

i A. Rozpocznij

leczenie.

Wypełnij

formularz

powikłania.

Możliwe powikłania

Kaniulacja żył obwodowych

Możliwe powikłania

29

Mikroorganizmy na kaniuli

Kaniulacja żył obwodowych

Możliwe powikłania

30

Objawy zakażeń związanych

z kaniulą

Kaniulacja żył obwodowych



Zapalenie żyły



Gorączka



Złe samopoczucie



Podwyższona

leukocytoza

M

ożliwe powikłania

31

Postępowanie z zakażeniami

związanymi z kaniulą

Kaniulacja żył obwodowych



Usuń kaniulę



Wyślij końcówkę kaniuli na
posiew i antybiogram



Poinformuj zespół medyczny



Wdróż plan leczenia



Wymień kaniulę i kontynuuj
zlecone leczenie

Możliwe powikłania

32

 Zdezynfekuj skórę wokół miejsca

wkłucia

 Odczekaj aż wyschnie
 Usuń kaniulę zgodnie z zasadami

aseptyki

 Jałowymi nożyczkami odetnij 1 cm

końcówki kaniuli i umieść ją
w pożywce, lub jałowym pojemniku

 Opisz w karcie wykonany zabieg
 Wdróż zlecone leczenie

Usunięcie kaniuli i wysłanie na

posiew

Kaniulacja żył obwodowych

Możliwe powikłania

33

Krwiak

Kaniulacja żył obwodowych

Możliwe powikłania

34

Nacieczenie

Kaniulacja żył obwodowych

Możliwe powikłania

35

Wynaczynienie

Kaniulacja żył obwodowych

Możliwe powikłania

36

Zmniejszanie ryzyka
wynaczynienia

Kaniulacja żył obwodowych

 Lokalne przepisy i obowiązujące

procedury.

 Edukacja, szkolenie i podnoszenie

kwalifikacji personelu.

 Zestawy do leczenia wynaczynień.

Możliwe powikłania

1
3

Postępowanie w przypadku

wynaczynienia

BD, BD Logo i inne znaki handlowe stanowią własność

Becton, Dickinson and Company ©2001 BD

 Zatrzymaj iniekcję/infuzję
 Zaaspiruj maksymalną objętość leku
 Pozostaw kaniulę na miejscu
 Natychmiast poszukaj pomocy

medycznej

Amputacja
kończyny dolnej
Johann Wechtlin
1517r.

Możliwe powikłania

38

Przekłucie naczynia

Kaniulacja żył obwodowych

Skóra

Ściana

żyły

Ściana

żyły

39

Bezpieczeństwo

Spośród wszystkich urazów

szpitalnych, 16% stanowią

zakłucia.

Kiedy zdarzają się

zakłucia igłą?

W 16% są związane z kaniulą,

a w 24% z pobraniem krwi

EPINet

Kaniulacja żył obwodowych

40

Bezpieczeństwo

Kto ulega urazom?

W 40% personel

pielęgniarski

W 25% personel

medyczny

EPINet

Kaniulacja żył obwodowych

41

Bezpieczeństwo

Koszty, jakie ponosi pielęgniarka

• Trudny do zmierzenia stres
• Zmiana stylu życia
• Możliwość przedwczesnej śmierci

Koszty, jakie ponosi pracodawca

• Zwolnienia chorobowe
• Koszty leczenia
• Koszty sądowe
• Rekrutacja i zatrzymanie

personelu

Kaniulacja żył obwodowych

42

Bezpieczeństwo

Jakie jest najlepsze i bezpieczne

postępowanie?

 Noszenie rękawic zawsze, gdy może

zaistnieć kontakt z krwią

 Zmiana rękawic pomiędzy

pacjentami

 Gdy to możliwe, unikanie ostrych

narzędzi

 Personel służby zdrowia powinien

informować się nawzajem
o bezpiecznych metodach pracy, w
tym o korzyściach stosowania
nowych urządzeń

 Zawiadamianie o każdej ekspozycji

na krew

Kaniulacja żył obwodowych

43

Bezpieczeństwo

Rozlana krew

Zmniejszanie ryzyka

 Zrozumienie zasad działania kaniuli
 Zwolnienie opaski przed

wysunięciem mandrynu

 Uciśnięcie palcami miejsca leżącego

przed końcówką kaniuli podczas
wysuwania mandrynu

Postępowanie

 Wdrożenie uniwersalnych środków

zapobiegawczych

 Stosowanie podkładki wchłaniającej

i jałowych serwet

 Dostępność jałowej gazy

Kaniulacja żył obwodowych

44

Bezpieczeństwo

Kaniula dożylna z osłoną Kaniula dożylna z

osłoną

Tępa kaniula plastykowa

System dostępu

żylnego

Kaniula dożylna z

osłoną

Kaniulacja żył obwodowych

System pobierania krwi

Igła z osłoną

1

Noworodki od urodzenia do 28 dnia życia
Noworodki o niskiej masie urodzeniowej
i wcześniaki

 Niedojrzały układ immunologiczny
 Brak podskórnej tkanki

tłuszczowej

 Niewielkie, kręte naczynia

krwionośne

 Krucha błona wewnętrzna naczyń
 Skłonność do hipotensji
 Cienka skóra
 Możliwość wolniejszego wypływu

zwrotnego krwi

 Możliwości wyboru innych miejsc

wkłucia:

• naczynia pępkowe
• do jamy szpikowej
• skóra głowy

Dzieci

Dzieci

Kaniulacja żył dzieci

2

Żyła

nadbloczkowa

Żyła

skroniowa

powierzchown

a

Łuk

grzbietowy

Żyła łokciowa

Żyła

odpiszczelow

a

Żyła

odłokciowa

Żyła

odpromieniow

a dodatkowa

Żyła uszna

tylna

Miejsca wkłucia u

dzieci

Kaniulacja żył dzieci

3

BD Neoflon

TM

BD Insyte

TM

N

BD Venflon™ Pro

Prędkość przepływu -

0,8 litra/godzinę

Prędkość przepływu -

1,2 litra/godzinę

Prędkość przepływu -

1,9 litra/godzinę

Kaniulacja żył dzieci

Kaniulacja żył dzieci

4

Niemowlęctwo - od 28 dnia życia do 12

miesięcy

 Większa ilość tkanki tłuszczowej
 Większa objętość krwi krążącej
 Niewielka absolutna objętość krwi
 Możliwość zwiększonego ryzyka

hipowolemii

Dzieci uczące się chodzić - 12 do 36

miesięcy

 Większa ilość tkanki podskórnej
 Możliwość zwiększonego ryzyka

nacieczenia

Dzieci

Kaniulacja żył dzieci

5

Wczesne dzieciństwo od 36 miesięcy

do 5 lat

 Zdolność posługiwania się językiem i

rozumienia

 Przygotować tuż przed kaniulacją

Wiek szkolny; 5 do 12 lat
 Obawa przed urazem
 Przygotować kilka godzin wcześniej
 Rozproszyć uwagę

Wiek młodzieńczy - wczesny 11 - 13

lat, średni 13 - 15 lat, późny 15 lat i
więcej

 Obawa przed niskim wyobrażeniem o

sobie

 Nadwrażliwość na ból
 Przygotować młodzież z wyprzedzeniem,

podobnie jak dorosłego

 Bywają ekspertami w byciu

kaniulowanym

Dzieci

Kaniulacja żył dzieci

1

Cel ogólny

• Poznanie procedury bezpiecznego

pobierania próbek krwi

Tematy

• Przyczyna pobrania krwi
• Anatomia potencjalnych miejsc wkłucia
• Przygotowanie miejsca wkłucia
• Poznanie sposobu stosowania wyposażenia
• Pobieranie jednej, lub kilku próbek krwi

Pobieranie krwi

Pobieranie krwi

2

Dół łokciowy

Żyła odłokciowa

Żyła
odpromienio
wa

Żyła pośrednia
łokcia

Pobieranie krwi

Pobieranie krwi

3

Dół łokciowy

Tętnica
ramienna

Tętnica
łokciowa

Tętnica
promieniow
a

Żyła odłokciowa

Żyła
odpromieniow
a

Żyła pośrednia
łokcia

Żyły

Tętnice

Nerwy

Nerw
promieniowy

1-szy nerw
międzyżebrowo-
ramienny

Żyła łokciowa

Nerw
pośrodkow
y

Pobieranie krwi

Pobieranie krwi

4

Zwiększ wypełnienie żyły przez

 opuszczenie kończyny poniżej poziomu

serca

 przyłożenie rozgrzewającego okładu lub

zanurzenie kończyny w ciepłej wodzie

 założenie miękkiej, łatwej do zwolnienia

opaski uciskowej

Przed wykonaniem nakłucia

należy znieczulić miejsce:

 nakładamy na powierzchnię skóry krem

EMLA
na ok. 2 godz. przed planowanym
zabiegiem

UWAGA! Stosowania kremu nie poleca

się u noworodków i dzieci do 3 miesiąca
życia.

Pobieranie krwi

Pobieranie krwi

5

Poznanie sposobu stosowania
wyposażenia

Igła BD Eclipse

TM

Uchwyt

Probówka typu BD

Vacutainer

TM

Wybór miejsca pobierania

krwi

Pobieranie krwi

Pobieranie krwi

6

 Aseptyczna technika
 Ogólne środki ostrożności mające na celu

zapobieganie zakażeniom

 Dobre oświetlenie, wygodne warunki

zabiegu

 Czytelne, podpisane i zaopatrzone w

datę zlecenie

 Świadoma zgoda
 Kontrola tożsamości

Sposób pobrania

próbki krwi

Pobieranie krwi

7

Zbierz wyposażenie:
 Jałowa taca
 Igła
 Uchwyt igły
 Probówki na krew
 Środek do dezynfekcji skóry
 Opatrunek lub przylepiec
 Rękawice
 Pojemnik na ostre przedmioty
 Opaska uciskowa

Sposób pobrania

próbki krwi

Pobieranie krwi

8

Wkłuj igłę

Wprowadź

probówkę

Odłącz probówkę

Delikatnie odwróć

1

Oznacz probówki z krwią zaraz po

zakończeniu zabiegu

2

3

4

Sposób pobrania

próbki krwi

Pobieranie

krwi

Zagadnienia prawne

i zawodowe

1

Zagadnienia prawne i zawodowe

Cel ogólny

• Poznanie wszystkich zagadnień

prawnych i zawodowych związanych z
kaniulacją naczyń obwodowych

Tematy

• Odpowiedzialność finansowa
• Odpowiedzialność prawna
• Zaniedbanie
• Odpowiedzialność zastępcza
• Uzasadniona opieka
• Świadoma zgoda
• Lokalne zasady postępowania i

procedury

• Implikacje dla lekarza

2

Odpowiedzialność
prawna

Znajomość

aktualnego prawa

Lekarze mają

obowiązek

troszczenia się o

pacjentów

Jak to wpływa na

zachowanie

Gdy osoba działa

niezgodnie z prawem,

lub wyrządza krzywdę

wówczas staje się
odpowiedzialna w

świetle prawa

cywilnego

Zagadnienia prawne

i zawodowe

Zagadnienia prawne i zawodowe

3

Aby wystąpiło

zaniedbanie muszą być

spełnione trzy warunki:

Pozwany musi mieć

obowiązek opieki

Doszło do

niedopełnienia

obowiązków

W wyniku

niedopełnienia

obowiązków, powód

odniósł szkodę

Zagadnienia prawne

i zawodowe

Zagadnienia prawne i zawodowe

1

2

3

4

Odpowiedzialność

zastępcza pracodawców

Dwie formy

Bezpośrednia

odpowiedzialność,

gdy winien jest

pracodawca

Odpowiedzialność

zastępcza, gdy

pracodawca jest

odpowiedzialny za

działania

pracownika w

okresie jego

zatrudnienia

Zagadnienia prawne

i zawodowe

Zagadnienia prawne i zawodowe

5

Uzasadniona opieka

Od

profesjonalistów

oczekuje się

biegłości,

normalnie

wykazywanej przez

przedstawicieli

danego zawodu

Zagadnienia prawne

i zawodowe

Zagadnienia prawne i zawodowe

6

Implikacje dla lekarza

 Szkolenie i nadzór zgodnie z lokalnie

obowiązującymi przepisami

 Uzasadnienie kompetencji
 Wykonywanie procedur w sposób zgodny

z lokalnie obowiązującymi przepisami

 Samokształcenie
 Regularne praktykowanie swoich

umiejętności

 Nie wykonywanie czegokolwiek, bez

całkowitej pewności

 W razie wątpliwości związanych z

kaniulacją należy poprosić o pomoc
doświadczonych kolegów/koleżanki

Zagadnienia prawne

i zawodowe

Zagadnienia prawne i zawodowe

1

INNE INFORMACJE

• ph często stosowanych płynów

infuzyjnych

• Osmolalność typowych płynów

infuzyjnych

• Osady

• Odpowiednia kaniula

• Kolejność pobierania dla produktów

Vacutainer™

• Bezpieczne oferty

• Szczegółowe informacje dotyczące

najbardziej popularnych badań krwi

Inne informacje

Inne informacje

2

Iniekcja IV

pH

Normalne osocze krwi

7,35 - 7,45

Sól fizjologiczna 0,9%

4,0 - 7,0

Glukoza 5%

3,5 - 6,5

Glukoza 10%

3,5 - 6,5

Sól fizjologiczna 0.9% z chlorkiem potasu 0,15%

4,0 - 7,0

Glukoza 5% z chlorkiem potasu 0,2%

3,5 -

5,5

Glukoza 5% z chlorkiem potasu 0,3%

3,5 -

5,5

Fenytoina

12

Furosemid

9

Metoklopramid

3,5

Sukcynylocholina

3,5

Naloxone

3,4

Wankomycyna

3,2

Dobutamina

2,5 - 5,0

ph często stosowanych

płynów infuzyjnych

Inne informacje

3

Osmolarność typowych płynów

infuzyjnych

PŁYN INFUZYJNY

OSMOLARNOŚĆ
(mOsm/l -

około)

Normalne osocze krwi

290

Sól fizjologiczna (NaCl 0.9%)

308

Glukoza 5%

278

Glukoza 10%

555

Sól fizjologiczna 0,9% z chlorkiem potasu 0,15%

340

Glukoza 5% z chlorkiem potasu 0,2%

332

Glukoza 5% z chlorkiem potasu 0,3%

358

Osmolarność typowych

płynów infuzyjnych

Inne informacje

4

Przykłady mieszanin płynów infuzyjnych, które mogą być

przyczyną precypitacji

Aminokwasy

+

Elektrolity, niektóre witaminy

NaHCO

3

+

Chlorek wapnia

Tromethamine

+

Chlorek wapnia

Aminokwasy

+

Preparaty krwi, fosforany

Elektrolity &

Magnez

+

Fosforany

Bufor

fosforanowy

+

Magnez

Tiopental sodu

+

Leki, które obniżają pH poniżej10

Mieszaniny płynów

infuzyjnych

Inne informacje

BEZPIECZNE OFERTY

BEZPIECZNE OFERTY

Jakie są najbardziej ryzykowne

Jakie są najbardziej ryzykowne

sytuacje?

sytuacje?

DOSTĘP PRZEZ
IMPLANTOWAN

Ą KOMORĘ

POBIE-

RANIE

KRWI

NA

POSIEW

POBIERANIE

KRWI ZA

POMOCĄ

IGŁY

TRUDNY

DOSTĘP

ŻYLNY

WPROWA-

DZANIE

CEWNIKA

POBIERANIE

KRWI/

INIEKCJE

PRZEZ

OBW.

KANIULĘ

POBIERANI

E KRWI

WŁOŚNICZ-

KOWEJ

INIEKCJE

DOŻYLNE ZA

POMOCĄ IGŁY

POBIE-

RANIE

KRWI

TĘTNICZE

J

5

Sytuacje ryzykowne

FBC - Morfologia krwi

Jest to jeden z najczęstszych testów i jest zwykle

wykonywany jako rutynowe badanie kontrolne.
Zwykle laboratorium dzieli Morfologię na 5 grup
wyników:

1) Liczba czerwonych krwinek - krwinki

czerwone (erytrocyty) są najczęstszymi
komórkami krwi. Znając liczbę erytrocytów
można obliczyć, czy pacjent cierpi na
niedokrwistość, bądź czy stężenie erytrocytów w
jego krwi jest za wysokie (czerwienica).

2) Stężenie hemoglobiny - stanowi ona

składnik erytrocytów odpowiedzialny za

przenoszenie tlenu. Zazwyczaj niskie stężenie

hemoglobiny wskazuje na niedokrwistość.

3) Liczba białych krwinek - krwinki białe

(leukocyty) stanową element układu

odpornościowego, odpowiedzialnego za

zwalczanie chorób. U zdrowych osób

stężenie leukocytów jest niskie, natomiast w

przypadku zakażenia ich liczba znacznie
wzrasta.

1

Badania krwi

Badania krwi

Badania krwi

FBC - Morfologia krwi

4) Wzór białych krwinek - jest on

stosowany do oznaczania stężeń 5 klas
leukocytów występujących w ludzkim
organizmie:

•

Neutrofile

•

Limfocyty

•

Monocyty

•

Eozynofile

•

Bazofile

Analizując rozkład stężeń poszczególnych klas

leukocytów, można uzyskać informacje
dotyczące specyficznych chorób.

5) Liczba płytek - stanowią one integralny

element ludzkiego układu krzepnięcia.
Ogólnie ujmując, zadaniem płytek krwi jest
tamowanie wypływu krwi przez rany.

Badania krwi

2

3

ESR - Odczyn Biernackiego (OB)

Odczyn Biernackiego to prędkośc opadania
krwinek czerwonych we krwi z dodatkiem środków
przeciwkrzepliwych. Zniszczenie tkanek i stany
zapalne (np. zapalenie stawów) mogą być
przyczyną wzrostu OB.

Wyniki OB mogą być pomocne w ocenie stopnia
rozwoju choroby, lub wskazują na jej istnienie.
Wynik ten nie ma bezpośredniego wpływu na
leczenie, lecz wskazuje na potrzebę wykonania
dalszych badań.

CRP - Białko C reaktywne

Oznaczenie to pełni tę samą rolę co OB i jest
stosowane do monitorowania ostrej fazy
odpowiedzi na wiele chorób, w tym uszkodzenia
tkanek i stany zapalne.

W odpowiedzi na infekcję bakteryjną, uraz,
uszkodzenie tkanek i stan zapalny, stężenie CRP
może dramatycznie wzrosnąć.

Badania krwi

Badania krwi

Badania krwi

LFT - próby czynnościowe

wątroby



Testy czynnościowe wątroby to szereg
oznaczeń, które pozwalają wykryć:



Chorobę wątroby

•

Zaliczyć każdą chorobę wątroby do
określonej kategorii

•

Pozwalają monitorować postęp
choroby

Badania krwi

4

5

U&E - Mocznik i elektrolity

Mocznik, oznaczany w próbkach osocza służy do

monitorowania funkcji nerek i wątroby. Mocznik jest
produktem przemiany materii, powstającym w wyniku
metabolizmu białek. Białka są w procesie trawienia
rozkładane na aminokwasy, które następnie dostają się
do wątroby. W wątrobie aminokwasy przechodzą dalszy
rozkład, którego efektem jest powstawanie amoniaku.
Amoniak jest toksyczny dla organizmu.

Wysokie stężenie mocznika może wskazywać na jeden

lub kilka poniższych stanów:

 Chorobę nerek

 Niedrożność dróg moczowych

 Wstrząs

 Zastoinową niewydolność serca

 Oparzenie

Niskie stężenie mocznika może wskazywać na jeden lub

kilka poniższych stanów:

 Chorobę wątroby

 Ciążę

 Przewodnienie

 Głodzenie

Oznaczenie elektrolitów obejmuje:

 Sód

 Potas

 Chlorki

 Dwuwęglany

 Kreatyninę

Badania krwi

Badania krwi

6

Krzepnięcie

aPTT - Czas kaolinowo-kefalinowy

Oznaczenie aPTT zawiera informacje na temat

osoczowych czynników krzepnięcia, układu
wewnątrzpochodnego (czynniki krzepnięcia
rozpuszczone we krwi). Skrót aPTT wskazuje na
odczynniki stosowane w trakcie testu do
rozpoczęcia reakcji (Partial Thromboplastin
Activator - Aktywator Częściowej
Tromboplastyny).

aPTT może się wydłużyć (dłuższy czas krzepnięcia)

wskutek:

• Niedoboru białek osoczowych należących do

wewnątrzpochodnego układu krzepnięcia

• Heparyny

• Produktów rozpadu

• Patologicznych inhibitorów

• Po silnym przedawkowaniu Warfaryny

Badania krwi

Badania krwi

Badania krwi

Krzepnięcie

PT - Czas protrombinowy

Czas protrombinowy jest oznaczeniem stosowanym do

oceny aktywności zewnątrzpochodnego układu

krzepnięcia (białka/czynniki uwalnianie przez komórki),

poprzez pomiar łącznej aktywności czynników VII, X, V i

II.

Za pomocą testu PT można wykryć nieprawidłowości w

osoczowym układzie krzepnięcia. PT jest to czas, który

trwa do utworzenie skrzepu, po dodaniu do osocza

czynnika tkankowego i wapnia.

Nieprawidłowości związane z PT mogą być wywołane przez:

•

Antykoagulanty, takie jak Warfaryna

•

Uszkodzenie wątroby

•

Niedobór witaminy K

•

Przedawkowanie Warfaryny

Współczynnik INR

Współczynnik INR został wprowadzony przez Swiatową

Organizację Zdrowia w 1983 roku, w celu zapewnienia

wspólnego odniesienia dla wyników testu PR (Czas

Protrombinowy), które było by niezależne od

tromboplastyny, posiadającej różną aktywność w

poszczególnych laboratoriach. INR jest obliczane na

podstawie wyniku PT pacjenta i parametru nazywanego

Międzynarodowym Współczynnikiem Czułości (ISI).

Badania krwi

7

8

Wapń

Wapń jest w kolejności piątym spośród najbardziej
powszechnych składników naszego ciała. Wapń w
osoczu jest niezbędny dla prawidłowej czynności
bodźcotwórczej mięśnia serca, funkcjonowania
neuronów, skurczu mięśni a także krzepnięcia krwi.

Niski poziom wapnia w osoczu (hipokalcemia)
może wskazywać na:

 Niski poziom parathormonu - hormony

wydzielanego przez przytarczyce (gruczoły
endokrynne znajdujące się na tarczycy, lub w
jej pobliżu.

 Niedobór witaminy D

 Uszkodzenie nerek

 Niektóre choroby kości

 Niska zawartość wapnia w diecie

Wysoki poziom wapnia w osoczu (hiperkalcemia)
może wskazywać na:

 Przedawkowanie witaminy D

 Zwiększony poziom parathormonu

 Niektóre nowotwory

 Wysoki poziom wapnia w diecie

Badania krwi

Badania krwi

Badania krwi

Cholesterol

Cholesterol jest głównym składnikiem błon

komórkowych. Ponieważ organizm nie może

rozłożyć steroidowego jądra, cholesterol jest

wydzielany z żółcią, bądź metabolizowany do

kwasów żółciowych. Wysokie stężenia

cholesterolu we krwi mogą być przyczyną

poważnych problemów, związanych z żylnym

i tętniczym układem naczyniowym.

Cholesterol może odkładać się w naczyniach,

będąc przyczyną zapaleń i uszkodzeń ich

powierzchni a także zablokowania przepływu

krwi.

Glukoza

Glukoza jest prostym monosacharydem,

wytwarzanym w wyniku procesu trawienia

skrobii

i sacharozy a także występującym w

owocach wraz z fruktozą. Poziom glukozy

jest prezycyjnie regulowany przez funkcję

endokrynną trzustki.

9

Badania

krwi