Kaniulacja naczyń

krwionośnych

Wprowadzenie

]

Uzyskanie dostępu do żyły umożliwia

podawanie leków i płynów infuzyjnych oraz

pobieranie krwi do badań. Kaniulacja żył

obwodowych jest jednym z najczęściej

wykonywanych zabiegów, dlatego każda

pielęgniarka powinna opanować tę

umiejętność. Wkłucie do żyły jest czynnością

prostą, wymaga jednak pewnego

doświadczenia i przestrzegania

podstawowych zasad.

]

Doświadczenie można zdobyć jedynie
poprzez częste wykonywanie tego
zabiegu. Jak wskazuje codzienna
praktyka, najczęściej jest on wykonywany
przez pielęgniarki. Lekarze nie mają
odpowiedniego doświadczenia oraz
cierpliwości, co jest przyczyną częstych
niepowodzeń.

Wskazania

1. Konieczność wielokrotnego pobierania krwi do badań
2. Podawanie leków dożylnych
3. Przetaczanie płynów infuzyjnych i preparatów krwi
4. Żywienie pozajelitowe roztworami o małej

osmolarności

5. Podawanie radiologicznych środków cieniujących
6. Przewidywana konieczność podania leków i płynów

infuzyjnych (np. podczas zabiegów, które zwiększają
ryzyko wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego, takich
jak immunoterapia swoista)

Przeciwwskazania

]

Nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do

kaniulacji żył obwodowych, należy jednak

unikać wkłuwania kaniuli w okolice

zmienionej chorobowo skóry oraz zgięć

stawowych, jeśli stawu nie można

unieruchomić (np. przymocowanie kończyny

do deseczki). Pielęgniarka powinna także

wiedzieć, w jakich sytuacjach uzyskanie

dostępu dożylnego będzie trudne lub wręcz

niemożliwe.

Najczęściej dotyczy to:

]

pacjentów ze słabo uwidaczniającymi się
żyłami obwodowymi oraz otyłych;

]

niespokojnych i pobudzonych bez
możliwości nawiązania współpracy;

]

u których wielokrotnie już wykonywano
kaniulację żył;

]

odwodnionych lub we wstrząsie (żyły
zapadnięte i słabo widoczne);

]

ze zmianami skóry w miejscu przebiegu
żył (np. zmiany zapalne lub blizny po
oparzeniach);

]

pacjentów z uszkodzeniami żył (np.
złamania kończyn).

Sprzęt

1. Kaniule - obecnie stosuje się kaniule

wykonane głównie z poliuretanu lub silikonu w

różnych rozmiarach. Rozmiary kaniul podane

są w mm przekroju zewnętrznego lub

jednostkach zwanych G (

gauge

), które

oznaczają liczbę kaniul, jaka mieści się w

okręgu o średnicy l cala (czyli im większa jest

wartość G, tym cieńsza kaniula). Dostępne są

następujące rozmiary: 12G, 14G, 16G, 18G,

20G, 22G i 24G. Długość kaniul jest

najczęściej znormalizowana i wynosi około 50

mm.

Sprzęt

Jak dobrać właściwą kaniulę dla danego pacjenta

Średnie prędkości przepływu l/h

Kolor Częste zastosowania

Wielkość

Gauge

Krystaloidy

Osocze

Krew

pełna

Brązowy

Stosowany w przypadku
zagrożenia, do szybkich infuzji krwi,
bądź lepkich płynów

14G

16.2

13.5

10.3

Szary

Stosowany w przypadku
zagrożenia, do szybkich infuzji krwi,
bądź lepkich płynów

16G

10.8

9.4

7.1

Biały

Przetaczanie krwi, szybkie infuzke
dużych objętości lepkich płynów

17G 7.5 6.5 4.6

Zielony

Przetaczanie krwi, żywienie

parenteralne, zbieranie i separacja
komórek macierzystych, duże
objętości płynów

18G

4.8

4.1

2.7

Różowy

Przetaczanie krwi, duże objętości
płynów

20G

3.2

2.9

1.9

Niebieski

Przetaczanie krwi, większość leków
i płynów

22G

1.9

1.7

1.1

Żółty

Leki, krótkotrwałe infuzje, kruche
żyły, dzieci

24G

0.8

0.7

0.5

Purpurowy

Noworodki

26G

Kaniula dożylna składa się z wykonanej z

tworzywa sztucznego (najczęściej

poliuretanu) kaniuli właściwej

o stożkowym zakończeniu, co ułatwia jej

wprowadzenie do naczynia krwionośnego.

Po bokach kaniuli znajdują się służące do jej

przymocowania do skóry "skrzydełka" oraz otwór

do wstrzykiwania (tzw. port) typu Luer z zastawką

jednokierunkowego przepływu zamykaną zatyczką

o odpowiednim dla danego rozmiaru kolorze

Koreczek portu

iniekcyjnego

Korpus kaniuli

+ skrzydełka

Kaniula

Igła

Zastawka

Uchwyt

igły

Kapturek

Luer Lock

Ścięcie

Do kaniuli właściwej wprowadzona jest

wystająca poza jej koniec metalowa

igła, która umożliwia nakłucie żyły i służy

jako prowadnica

Komora wypływu

zwrotnego

Sprzęt c.d.

]

Środek do dezynfekcji skóry

]

Gaziki

]

Fizjologiczny roztwór soli (0,9% NaCl);

]

Strzykawka - należy ją wypełnić 0,9% NaCl

]

Plastry - służące do umocowania kaniuli,
które przez zabiegiem należy odpowiednio
przyciąć

]

Rękawice jednorazowe (najlepiej jałowe)

]

Pojemniki na zużyte igły i materiały

]

Środek do znieczulenia skóry w przypadku
wkłuć u dzieci (np. krem EMLA)

]

Szyna o odpowiedniej wielkości do
unieruchomienia kończyny (przydatna u
małych dzieci)

]

Podstawowy zestaw do kaniulacji żył obwodowych: (a) środek dezynfekcyjny; (b) gaziki;
(c) strzykawka; (d) fizjologiczny roztwór soli; (e) kaniula o odpowiednim rozmiarze

Krem EMLA stosowany do znieczulenia skóry w miejscu wkłucia oraz

samoprzylepna folia, która służy do wykonania opatrunku zamkniętego

2 godziny przed planowanym zabiegiem

]

W celu pobrania krwi do

badań (zwykle 1-5 ml),

kaniulę należy

wprowadzić do

większego naczynia

żylnego (np. żyły dołu

łokciowego),

niedrażniące leki i płyny

infuzyjne można

natomiast podawać

nawet do mniejszej żyły

obwodowej (np. grzbietu

ręki).

Żyła
odpromieniowa

Żyła odłokciowa

Żyły śródręcza

Żyła pośrednia łokcia

Żyła
odłokciowa

Żyły

Tętnica
promieniowa

Tętnica ramienna

Tętnica łokciowa

Tętnice

Żyła
odpromieniowa

Nerw
promieniowy

Tętnica
promieniowa

Żyły, tętnice i nerwy

Żyła odłokciowa

Tętnica ramienna

Żyła pośrednia
łokcia

Tętnica łokciowa

Żyła odłokciowa

Żyły

Tętnice

Nerwy

Dobór rozmiaru kaniuli

Zły stosunek średnic

żyła/kaniula

Właściwy stosunek

średnic żyła/kaniula

Żyły, które można wykorzystywać

]

Najpierw żyły położone dystalnie i ponad

poprzednimi wkłuciami

]

Żyły łatwo "macalne", zapewniające dobre
wypełnienie kapilarne

]

Żyły położone po stronie niedominującej

]

Żyły położone po stronie przeciwległej do
miejsca zabiegu operacyjnego

]

Żyły o największej średnicy

Żyły i miejsca, których należy unikać

]

Żyły kończyn dolnych

]

Punkty zgięcia

]

Żyły położone blisko
tętnic

]

Żyły z widocznymi
zastawkami

]

Żyły pośrednie łokcia

]

Niewielkie, widoczne
żyły biegnące blisko
powierzchni skóry

]

Żyły podrażnione po
poprzedniej kaniulacji

]

Żyły stwardniałe

]

Kończyny na które ma
wpływ stan kliniczny
pacjenta

]

Miejsca objęte infekcją

]

Przerwana ciągłość
skóry

Zwiększ wypełnienie żyły przez:

]

Otwieranie i zamykanie pięści w sposób
zalecany w danej placówce

]

Opuszczenie kończyny poniżej poziomu
serca

]

Przyłożenie rozgrzewającego okładu, lub
zanurzenie kończyny w ciepłej wodzie

]

Założenie miękkiej, łatwej do zwolnienia
opaski uciskowej

Sposób znieczulenia skóry w miejscu

wkłucia - aplikacja kremu EMLA pod

opatrunkiem zamkniętym

Opaska zaciskowa

założona na ramię

Potrząsanie za kciuk ułatwia

wypełnienie żył krwią przed wkłuciem

kaniuli

Technika wykonania zabiegu

]

Uchwyt kaniuli

]

Wkłucie pod kątem

ok. 10

0

Technika wykonania zabiegu

]

Wysunięcie igły

]

Zabezpieczenie

]

Unieruchomienie kończyny

Kaniula wprowadzona do żyły

grzebietu ręki i przymocowana plastrem.

Kaniula wprowadzona do żyły

odpiszczelowej: (a) opatrunek;

(b) przedłużacz; (c) kranik trójdrożny

Sposób przymocowania kaniuli na

głowie opatrunkiem gipsowym

Przedłużacz (a) i kranik trójdrożny (b)

Sposób połączenia kaniuli (a)

z kranikiem trójdrożnym (b)

Zasady pielęgnacji wkłucia

]

Miejsce wkłucia należy kontrolować co 2

godziny, obserwując, czy:

1. Kaniula nie zmieniła położenia;

2. Płyn nie przecieka do tkanek otaczających;

3. Nie występuje krwawienie z miejsca

wkłucia;

4. Opatrunek jest szczelny i suchy;

5. Połączenia kaniuli są szczelne.

Powikłania kaniulacji naczyń i sposób

ich zapobiegania

Powikłanie Przyczyny

Zapobieganie

miejscowe

zapalenie żyły

uszkodzenie zyły, podrażnienie,
podawanie hiperosmolalnego
płynu

ograniczenie do minimum
manipulacji kaniulą,
kontrolowanie miejsca wkłucia
co 2h

zakażenie

kolonizacja kaniuli, zakażenie
wejścia kaniuli, wilgotny lub
zanieczyszczony opatrunek

wykonanie zabiegu w warunkach
jałowych, zmiana opatrunku,
szczelny opatrunek

przedostanie się płynu
infuzyjnego do tkanek
otaczających

przebieg ściany żyły
(wstrzyknięcie 0,9% NaCl)

cienka kaniula, sprawdzenie
położenia kaniuli

krwiak, krwawienie

zaburzenia krzepnięcia,
uszkodzenie tętnicy

opatrunek uciskowy w razie
uszkodzenia naczynia i
krwawienia

martwica tkanek,
uszkodzenie nerwów

zbyt mocne unieruchomienie,
plaster dookoła kończyny

sprawdzenie napływu
kapilarnego, luźne
unieruchomienie kończyny

ból

podrażnienie żyły, przeciekanie
płynu infuzyjnego do tkanek

usunięcie kaniuli

Powikłania kaniulacji naczyń i sposób

ich zapobiegania

ogólne

zator
powietrzny

powietrze w kaniuli
lub drenach

przed połączniem z kaniulą zestaw infuzyjny należy
wypełnić płynem

zakrzep uszkodzenie

żyły

wybór właściwego rozmiaru kaniuli w stosunku do
wielkości naczynia (musi być zachowany przepływ krwi
obok kaniuli), przepłukiwanie kaniuli (np. roztworem
heparyny)

zatorowość

przepłukiwanie
kaniuli ze skrzepem

dbanie o drożność kaniuli, usunięcie linii łączących z krwią

Przerwa