Naczynia krwionośne –

Naczynia krwionośne –

budowa i funkcje

budowa i funkcje

ŚCIANA NACZYŃ

KRWIONOŚNYCH 3 WARSTWY:

1.Błona wewnętrzna (intima)
2. Błona środkowa (media)
3. Błona zewnętrzna – przydanka

(adventitia)

W każdym typie naczyń krwionośnych

inaczej jest zbudowana każda z tych
błon

NACZYNIA TĘTNICZE

(WYSOKIE CIŚNIENIE KRWI)



1. Bł. wewnętrzna – śródbłonek;
blaszka sprężysta wew. - włókna
sprężyste



2. Bł. środkowa – okrężnie
przebiegające kom. mięśniowe
gładkie; blaszka sprężysta zew.



3. Bł. zewnętrzna – przydanka, tk.
łączna luźna

TYPY TĘTNIC



W zależności od średnicy i budowy
tętnic wyróżniamy ich trzy rodzaje:



1. Tętnice sprężyste



2. Tętnice mięśniowe



3. Tętniczki

TĘTNICE SPRĘŻYSTE

- śr. > 1 cm (np. aorta, t. szyjna wspólna.,

płucna, biodrową wsp.);

- W bł. wew. rozwinięta blaszka. sprężysta

wewnętrzna.;

- Bł. Środkowa – wł. sprężyste (kilkadziesiąt

okrężnych warstw), między nimi kom. mięśni

gł.

W miarę zbliżania się do serca ilość włókien

sprężystych przeważa nad mięśniowymi.

- Błona zewnętrzna jest dobrze unaczyniona i

- Błona zewnętrzna jest dobrze unaczyniona i

unerwiona.

unerwiona.

TĘTNICE MIĘŚNIOWE

-śr. 100μm-1cm;
-odgałęzienia tętnic sprężystych;
-Bł. Środkowa – zwarta warstwa mięśni

gładkich (okrężnie, spiralnie)

-Mają one cieńsze ściany

TĘTNICZKI:

- śr < 100μm;
- bł. wewnętrzna – cienka, zbudowana ze

śródbłonka o ściśle połączonych

komórkach oraz blaszki sprężystej

wewnętrznej.

-

bł. środkowa 1-5 warstw kom. mięśni gł.

(okrężnie)

-

Naczynia te pełnią funkcje oporowe, a

ich kurczliwość zależy od stanu

metabolizmu.

Porównanie tętnic

Porównanie tętnic

Naczynia krwionośne

Tętnice

tętniczki



Naczyniami pośrednimi między

Naczyniami pośrednimi między

tętniczkami a włośniczkami są

tętniczkami a włośniczkami są

tętniczki przedwłosowate, które

tętniczki przedwłosowate, które

charakteryzują się niewielką średnicą

charakteryzują się niewielką średnicą

oraz występowaniem na zewnątrz

oraz występowaniem na zewnątrz

śródbłonka pojedynczych komórek

śródbłonka pojedynczych komórek

mięśniowych o układzie okrężnym

mięśniowych o układzie okrężnym

NACZYNIA WŁOSOWATE:

-śr. 7-9 μm; przedłużenie tętniczek przedwłosowatych.
-w narządach i tkanach tworzą silnie rozgałęzioną sieć
-szczegółnie dobrze rozwinięte są w:
-tk. gruczołowej
-subst.szarej układu nerwowego
-mięśniach
-Brakuje ich natomiast w:
- chrząstce
- tkance twardej zęba
- nabłonku

NACZYNIA WŁOSOWATE:

W początkowym odcinku włośniczek

W początkowym odcinku włośniczek

występuje niewielkie skupisko

występuje niewielkie skupisko

komórek mięśniowych gładkich –

komórek mięśniowych gładkich –

zwieracz przedwłośniczkowy, którego

zwieracz przedwłośniczkowy, którego

stopień skurczu warunkuje przepływ

stopień skurczu warunkuje przepływ

krwi przez miejscową sieć naczyń

krwi przez miejscową sieć naczyń

włosowatych.

włosowatych.

NACZYNIA WŁOSOWATE:

Wymiana substancji w naczyniach

Wymiana substancji w naczyniach

włosowatych pomiędzy krwią a

włosowatych pomiędzy krwią a

płynami tkankowymi odbywa się na

płynami tkankowymi odbywa się na

zasadzie dyfuzji, filtracji, resorpcji.

zasadzie dyfuzji, filtracji, resorpcji.

Przepływ krwi przez włośniczki jest

Przepływ krwi przez włośniczki jest

bardzo powolny co sprzyja wymianie

bardzo powolny co sprzyja wymianie

substancji.

substancji.

NACZYNIA WŁOSOWATE:



W części tętniczej włośniczek

W części tętniczej włośniczek

ciśnienie hydrostatyczne krwi wynosi

ciśnienie hydrostatyczne krwi wynosi

ok. 35 mm Hg i jest większe niż w

ok. 35 mm Hg i jest większe niż w

części żylnej tych naczyń (ok. 15 mm

części żylnej tych naczyń (ok. 15 mm

Hg) co warunkuje zachodzenie

Hg) co warunkuje zachodzenie

procesów dyfuzji i filtracji

procesów dyfuzji i filtracji

odpowiednio w jednej a resorpcji w

odpowiednio w jednej a resorpcji w

drugiej części.

drugiej części.

NACZYNIA WŁOSOWATE:



Ścianę włośniczek budują:

Ścianę włośniczek budują:

-

Śródbłonek

Śródbłonek

-

Błona podstawna

Błona podstawna

-

perycyty

perycyty

Kapilary

ŚRÓDBŁONEK

Zbudowany z komórek wielokątnych lub wydłużonych
Wyróżnia się zasadniczo 3 typy histologiczne

śródbłonka:

1. bezokienkowy - ciągły, ścisłe połączenia

międzykomórkowe (np. w mięśniach, oun,

siatkówka, gruczoły płciowe)

2. Okienkowy – w komórkach są pory (np. kłębuszki

nerkowe) lub okienka zamknięte przeponką (np..

Kosmki jelitowe, gruczoły dokrewne)

3. Nieciągły – okienka w komórkach oraz nieciągła

błona podstawna lub jej brak (np. naczynia

zatokowe wątroby, szpiku i śledziony)

Rodzaje śródbłonka

Rodzaje śródbłonka

ŚRÓDBŁONEK - funkcje

ŚRÓDBŁONEK - funkcje

-

Bierze udział w produkcji składników substancji

Bierze udział w produkcji składników substancji

międzykomórkowej tkanki łącznej np. kolagenu.

międzykomórkowej tkanki łącznej np. kolagenu.

-

Uczestniczy w procesie krzepnięcia krwi i

Uczestniczy w procesie krzepnięcia krwi i

fibrynolizy

fibrynolizy

-

Antykoagulacyjna funkcja jest wynikiem ujemnego

Antykoagulacyjna funkcja jest wynikiem ujemnego

ładunku na jego powierzchni (dzięki obecności

ładunku na jego powierzchni (dzięki obecności

glikozaminoglikanów) oraz działania produkowanej

glikozaminoglikanów) oraz działania produkowanej

przez śródbłonek prostaglandyny które są

przez śródbłonek prostaglandyny które są

inhibitorami proteaz układu krzepnięcia.

inhibitorami proteaz układu krzepnięcia.

-

Komórki śródbłonka produkują tromboplastynę

Komórki śródbłonka produkują tromboplastynę

tkankową potrzebną do zapoczątkowania

tkankową potrzebną do zapoczątkowania

zewnątrzpochodnego toru krzepnięcia.

zewnątrzpochodnego toru krzepnięcia.

ŚRÓDBŁONEK - funkcje

ŚRÓDBŁONEK - funkcje

-

Bierze udział w reakcjach immunologicznych –

Bierze udział w reakcjach immunologicznych –

produkuje liczne substancje wpływające na adhezję

produkuje liczne substancje wpływające na adhezję

i proliferację leukocytów

i proliferację leukocytów

-

Komórki śródbłonka biorą udział w regulacji

Komórki śródbłonka biorą udział w regulacji

napięcia ściany naczyń krwionośnych, tzn. wpływają

napięcia ściany naczyń krwionośnych, tzn. wpływają

na wartość ogólnoustrojowego ciśnienia krwi.

na wartość ogólnoustrojowego ciśnienia krwi.

-

Produkują substancje rozluźniające mięśniówkę

Produkują substancje rozluźniające mięśniówkę

gładką naczyń (tlenek azotu, prostacykliny) oraz

gładką naczyń (tlenek azotu, prostacykliny) oraz

substancje ziwiększające napięcie ściany

substancje ziwiększające napięcie ściany

(endotelina)

(endotelina)

-

Pełni ważną role w transporcie między

Pełni ważną role w transporcie między

środowiskiem krwi a tkankami

środowiskiem krwi a tkankami

Sunstancje wydzielane przez

Sunstancje wydzielane przez

śródbłonek

śródbłonek

Wymiana substancji między krwią a tkankami -
homeostaza.

Naczynia włosowate –
„mikrokrążenie”

Typy naczyń włosowatych:

1. O ciągłej ścianie - mała przepuszczalność, tworzą barierę
krew-mózg

2. Okienkowate - otwory do 0.1 µm, przepuszczalne dla
polipeptydów i małych białek - np. insulina (mięśnie, nerki)

3. O nieciągłej ścianie - przepuszczają duże białka i elementy
morfotyczne krwi (wątroba, śledziona)

Miejscowa regulacja ciśnienia

Śródbłonek naczyń krwionośnych wydziela czynniki:

- rozluźniające napięcie mięśniówki naczynia – NO,
prostacykliny

- zwiększające napięcie mięśniówki – endotelina oraz
tromboksany

Rozszerzenie:

- Histamina
- NA i A w mięśniach i w
wątrobie

- kininy

Zwężenie:

-Na i A
-serotonina
- angiotensyna II

Syntaza tlenku azotu
(NOS)

śródbłonek

Arginina

NO

Mięśniówka naczynia

krwionośnego

Cyklaza cGMP

GTP

cGM
P

Blokuje fosforylację miozyny

Aktywuje transport wapnia do siateczki
plazmatycznej

Otwiera kanały potasowe

Angiotensyna II

Angiotensyna I

enzym konwertujący angiotensynogen

Angiotensynogen

Renina (komórki
mioepitaelialne kłębuszków
nerkowych)

Rdzeń nadnerczu

(aldosteron)

Perycyty

Perycyty

-

Prawdopodobnie wpływają na

Prawdopodobnie wpływają na

proliferacją komóek śródbłonka

proliferacją komóek śródbłonka

-

Mają zdolność kurczenia się oraz

Mają zdolność kurczenia się oraz

fagocytozy

fagocytozy

-

Biorą udział w procesach

Biorą udział w procesach

regeneracyjcnych

regeneracyjcnych

NACZYNIA ŻYLNE

NACZYNIA ŻYLNE

ŻYŁY

ŻYŁY



naczynia krwionośne o niskim ciśnieniu;



przepływ krwi przez naczynia żylne odbywa się

zawsze do serca w czym pomocne są mięśnie

szkieletowe oraz zastawki żylne – pompa żylno-

mięśniowa. Ponadto przepływ ten wspomaga

ujemne ciśnienie w klatce piersiowej



Cienkie ściany żył, zbudowane są z 3 warstw. Ich

wiotkość uwarunkowana jest małą liczbą włókien

sprężystych oraz komórek mięśniowych gładkich.



Charakterystyczne dla żył są występujące w ich

świetle zastawki. (zapobiegają cofaniu się krwi.)

BUDOWA ŚCIANY

1. BŁONA WEWNĘTRZNA (śródbłonek + bł.

podstawna; bł. sprężysta wew.)

2.BŁONA ŚRODKOWA (komórki mięśni gładkich,

włókna kolagenowe)

3. PRZYDANKA (tkanka łączna luźna, komórki

mięśni gładkich)

RODZAJE naczyń żylnych



1. Żyły duże



2. Żyły małe i średnie



3. Żyłki

Żyły duże

Żyły duże

Zalicza się tu:

Zalicza się tu:

-

żyłę główną górną i dolną

żyłę główną górną i dolną

-

żyłę wrotną

żyłę wrotną

-

i naczynia bezpośrednio do nich

i naczynia bezpośrednio do nich

dochodzące

dochodzące

Najlepiej wykształcona jest błona

Najlepiej wykształcona jest błona

zewnętrzna zbudowana z tkanki

zewnętrzna zbudowana z tkanki

łącznej luźnej.

łącznej luźnej.

Żyły małe i średnie

Żyły małe i średnie



Mają dobrze rozwinięte zastawki,

Mają dobrze rozwinięte zastawki,

zwłaszcza w kończynach dolnych.

zwłaszcza w kończynach dolnych.



Błona wewnętrzna jest słabo

Błona wewnętrzna jest słabo

wykształcona

wykształcona



Błona zewnętrzna zbudowana z

Błona zewnętrzna zbudowana z

pęczków włókien kolagenowych jest

pęczków włókien kolagenowych jest

tu najgrubsza

tu najgrubsza

Żyłki

Żyłki



Są najmniejszymi żyłami

Są najmniejszymi żyłami



W ścianach małych żyłek występują

W ścianach małych żyłek występują

pory mające znacznie w procesach

pory mające znacznie w procesach

transportu krew-tkanki.

transportu krew-tkanki.

żyły

Zastawki żylne

Zastawki żylne

Są fałdami błony wewnętrznej

Są fałdami błony wewnętrznej

zbudowanymi z warstwy komórek

zbudowanymi z warstwy komórek

śródbłonka leżących na błonie

śródbłonka leżących na błonie

podstawnej oraz ze szkieletu włóknisto-

podstawnej oraz ze szkieletu włóknisto-

kolagenowego.

kolagenowego.

U podstawy zastawek leżą silnie rozwinięte

U podstawy zastawek leżą silnie rozwinięte

włókna kolagenowe i sprężyste.

włókna kolagenowe i sprężyste.

Ich krawędzie odchylają się w kierunku

Ich krawędzie odchylają się w kierunku

przepływu krwi a zamykają się biernie

przepływu krwi a zamykają się biernie

pod wpływem siły ciężkości krwi.

pod wpływem siły ciężkości krwi.

SCHEMAT ZASTAWKI ŻYLNEJ

SCHEMAT ZASTAWKI ŻYLNEJ

Zastawki żylne

Zastawki żylne

Nie występują w:

Nie występują w:

-

Żyłach wątroby

Żyłach wątroby

-

Nerek

Nerek

-

Płuc

Płuc

-

Mózgu

Mózgu

-

Żyłach głównych

Żyłach głównych

TĘTNICE I ŻYŁY PORÓWNANIE

1. ŚCIANA TĘTNIC JEST GRUBSZA NIŻ

ŻYŁ

2. ŚWIATŁO TĘTNIC REGULARNE; ŻYŁY

NIEREGULARNE

3. ŚWIATŁO TĘTNIC MNIEJSZE NIŻ

RÓWNOIMIENNEJ ŻYŁY

Budowa naczyń krwionośnych

TĘTNICA

ŻYŁA

Tkanka łączna
włóknista

Mięśnie gładkie

Śródbłon
ek

Naczynia krwionośne

Naczynia krwionośne