Temat: Budowa i funkcje skóry

Data: 22.09.2015

Klasa: 2A gimnazjum

Prowadząca: Paulina Pytel

Czas trwania: 45 min

Zakres treści:

• Funkcje skóry i warstwy podskórnej

• Budowa skóry i warstwy podskórnej

• Budowa i rola wytworów skóry

• Działanie receptorów skóry

Cele. Uczeń:

• Charakteryzuje poszczególne elementy budowy skóry

• Podaje funkcje skóry i warstwy podskórnej

• Wymienia wytwory naskórka

• Wylicza warstwy skóry

• Wykazuje na konkretnych przykładach zależność funkcji skóry od jej budowy

• Opisuje funkcje poszczególnych wytworów naskórka

• Planuje doświadczenie wykazujące, że skóra jest narządem zmysłu

• Jest odpowiedzialny za przekazywaną kolegom wiedzę

Metody:

• Praca z tekstem

• Zabawa dydaktyczna „pajęczyna”

• Praca ze schematem

Środki dydaktyczne:

• Załącznik 1 – pojęcia dotyczące powłoki ciała

• Załącznik 2 – funkcje powłoki ciała

• Podręcznik do biologii dla klasy 2 gimnazjum- Małgorzata Jefimow, „Puls życia”, wyd. Nowa Era

• Zeszyt ćwiczeń do biologii dla klasy 2 gimnazjum – A. Kasińska, E. Niemczewska-Borowczak, J. Pawłowski, „Puls życia”, wyd. Nowa Era.

• Kłębek wełny

• Ilustracja budowy skóry

Formy pracy:

• W parach

Przebieg zajęć:

Faza wprowadzająca:

1. Czynności organizacyjne.

2. Powtórzenie wiadomości z poprzedniej lekcji.

3. Zapoznanie uczniów z tematem lekcji oraz celami.

4. Nauczyciel wyjaśnia, że nasze ciało pokrywa skóra oraz zbudowana głównie z tkanki tłuszczowej warstwa podskórna.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby dobrali się w pary.

2. Nauczyciel wyjaśnia, że każda para otrzyma kartkę z pojęciem dotyczącym powłoki ciała i będzie miała przygotować krótką charakterystykę dotyczącą tego pojęcia.

3. Praca z podręcznikiem. Nauczyciel rozdaje kartki z pojęciami dotyczącymi powłoki ciała i wyznacza czas na wykonanie zadania (10 min). Uczniowie przygotowują charakterystyki korzystając
   z podręcznika. (załącznik 1 – pojęcia oraz oczekiwane odpowiedzi uczniów.)

4. Prezentacja pracy uczniów. Po zakończeniu pracy w parach jedna osoba z pary podchodzi do tablicy
   i wskazuje wylosowany element budowy skóry na wyświetlonym schemacie budowy skóry.
   W przypadku melaniny, paznokci i gruczołów sutkowych uczniowie określają
   w jakiej warstwie skóry znajdują się dane elementy. Drugi uczeń z pary charakteryzuje podany element. Po omówieniu danego elementu do tablicy podchodzi pierwsza osoba z kolejnej pary i w ten sam sposób postępuje co poprzednia. Czynność jest powtarzana do momentu przedstawienia wszystkich elementów budowy skóry.

5. Po zakończeniu prezentacji każda para wymyśla po dwa pytania dotyczące wylosowanego przez siebie elementu powłoki ciała.

6. „Pajęczyna”. Nauczyciel podaje jednej parze kłębek wełny i prosi aby rzuciła go innej parze i zadała jedno z wymyślonych przez siebie pytań. Para który złapała kłębek ma za zadanie na nie odpowiedzieć. W przypadku, gdy dana para nie odpowie na pytanie, odpowiedzi udziela para udzielająca pytania. Każda para musi chociaż jeden raz rzucić kłębkiem i zadać co najmniej jedno pytanie. W ten sposób uczniowie tworzą pajęczynę.

7. Nauczyciel w trakcie zabawy kontroluje odpowiedzi uczniów. W razie konieczności zadaje pytania naprowadzające.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel przyczepia na tablicy funkcje powłoki ciała (załącznik 2). Zadaniem uczniów jest omówienie sposobu w jaki ta funkcja jest realizowana przez skórę lub warstwę podskórną. Wybrany uczeń wymienia cechy budowy powłoki ciała umożliwiające jej pełnienie danej funkcji. Nauczyciel przyczepia następne kartki, a uczniowie omawiają kolejne funkcje.

2. Zaplanuj doświadczenie, które wykaże, że skóra jest narządem zmysłu.

3. Zadanie zadania domowego – zeszyt ćwiczeń zad. 1,2 str.6, zad. 3,4,5 str. 7

4. Ocena aktywności uczniów na lekcji.

Załącznik 1. Elementy powłoki ciała oraz oczekiwane informacje, które pary uczniów przekazują reszcie klasy.

Lp.	Element powłoki ciała	Charakterystyka elementu powłoki
1.	Naskórek	Zewnętrzna warstwa skóry; nie przepuszcza wody i innych substancji; zbudowana z wielu warstw; najbardziej wewnętrzna jest warstwa rozrodcza odpowiadająca za powstawanie nowych komórek; najbardziej zewnętrzna jest warstwa rogowa złożona z martwych, złuszczających się komórek; wytwarza gruczoły, włosy i paznokcie.
2.	Skóra właściwa	Warstwa skory leżąca pod naskórkiem; zbudowana z tkanki łącznej; elastycznej; znajdują się w niej gruczoły, naczynia krwionośne i mieszki włosowe
3.	Warstwa podskórna	Warstwa, która znajduje się pod skórą właściwa i wraz z nią tworzy powłokę wspólną; zbudowana głównie z tkanki tłuszczowej; chroni organizm przed zimnem i urazami.
4.	Włos	Wytwór naskórka; osadzony w skórze właściwej; zbudowany z komórek wypełnionych białkiem – kreatyną; składa się z korzenia i łodygi; zadaniem włosów jest izolowanie ciała od wpływu otoczenia.
5.	Gruczoł potowy	Wytwór naskórka; wydziela pot złożony z wody, soli mineralnych i produktów przemiany materii, dzięki czemu bierze udział w termoregulacji i wydalaniu.
6.	Gruczoł łojowy	Wytwór naskórka; umiejscowiony w pobliżu włosa, produkuje łój, który natłuszcza włosy i skórę, chroni ja przed wnikaniem mikroorganizmów chorobotwórczych i wysychaniem.
7.	Naczynia krwionośne	Transportują krew; biorą udział w termoregulacji; kurcząc się ograniczają przepływ krwi przez skórę i hamują oddawanie przez nią ciepła do otoczenia; rozkurczając się zwiększają przepływ krwi przez skórę i oddawanie ciepła do otoczenia.
8.	Receptory skóry	Odpowiadają za rejestrowanie bodźców, takich jak ucisk, dotyk, ciepło i zimno.
9.	Melanina	Barwnik skory wytwarzany w naskórku; chroni komórki przed promieniowaniem UV.
10.	Paznokcie	Wytwory naskórka zbudowane z płaskich komórek wypełnionych keratyną; chronią opuszki palców; większa część paznokcia jest przyrośnięta do skóry.
11.	Gruczoły sutkowe	Rozwijają się tylko u kobiet; wytwarzają mleko, które zawiera substancje niezbędne do wzrostu i rozwoju noworodka.

Załącznik 2. Funkcje powłoki ciała oraz oczekiwane uzasadnienia.

Wydzielanie substancji – wydzielanie łoju przez gruczoły łojowe, potu przez gruczoły potowe oraz produkcja mleka przez gruczoły potowe.

Ochrona organizmu – warstwa podskórna chroni przed urazami mechanicznymi, łój natłuszcza powierzchnię skóry, zapobiegając wnikaniu drobnoustrojów chorobotwórczych i wysychaniu.

Udział w wydalaniu – usuwanie zbędnych produktów przemiany materii oraz nadmiaru wody za pośrednictwem gruczołów potowych.

Odbieranie bodźców – odczuwanie, za pomocą receptorów, wrażeń zmysłowych, takich jak: ból, ciepło, zimno i nacisk.

Regulacja temperatury –chłodzenie ciała poprzez parowanie potu wydzielanego przez gruczoły potowe, oddawanie ciepła przez krew podczas rozszerzania się naczyń krwionośnych, zatrzymywanie ciepła w ciele podczas zwężania się naczyń krwionośnych.

Wytwarzanie związków – wytwarzanie witaminy D3 pod wpływem światła, produkcja barwnika skóry (melaniny), wytwarzanie mleka przez gruczoły sutkowe.