POJĘCIE OSUWISKA
Osuwiskiem nazywamy zsunięcie się mas skalnych lub zwietrzelinowych po stoku w dół ku bazie denudacyjnej spowodowane siłami przyrody lub działalnością człowieka. Jest to rodzaj ruchów masowych, polegający na przesuwaniu się materiału skalnego lub zwietrzelinowego wzdłuż powierzchni poślizgu (na której nastąpiło ścięcie), połączone z obrotem. Ruch taki zachodzi pod wpływem siły ciężkości.
Teren osuwiskowy, jest to teren na którym już zaistniały osuwiska lub zsuwy oraz teren z potencjalnymi osuwiskami.
GŁÓWNE ELEMENTY OSUWISKA:
nisza osuwiskowa - zagłębienie w miejscu, w którym osunęła się ziemia,
jęzor osuwiskowy - przemieszczona dolna część materiału,
koluwium - przemieszczone masy,
powierzchnia poślizgu - powierzchnia,po której przemieszcza się koluwium,
taras osuwiskowy - pozioma (lub zbliżona do poziomu) powierzchnia powstała przez przemieszczenie się materiału,
szczelina osuwiskowa (rów osuwiskowy) - nieciągłość w materiale zbocza.
GŁÓWNE ELEMENTY OSUWISKA:
nisza osuwiskowa - zagłębienie w miejscu, w którym osunęła się ziemia,
jęzor osuwiskowy - przemieszczona dolna część materiału,
koluwium - przemieszczone masy,
powierzchnia poślizgu - powierzchnia,po której przemieszcza się koluwium,
taras osuwiskowy - pozioma (lub zbliżona do poziomu) powierzchnia powstała przez przemieszczenie się materiału,
szczelina osuwiskowa - nieciągłość w materiale zbocza.
PODZIAŁ OSUWISK ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB ROZWOJU
delapsywne - podmycie podstawy przez wody (tzw. abrazja brzegowa)walcowa powierzchnia poślizgu
detruzywne - pionowe rozwarstwienie gruntu, jeżeli w szczeliny dostanie się woda to następuje spływ całej masy osuwiskowej
PRZYCZYNY POWSTAWANIA
CZYNNIKI BIERNE – PASYWNE (mało zmienne w czasie)
•Budowa geologiczna
- litologia,
- tektonika
•Morfologia stoku
- nachylenie,
- profil
- ekspozycja
CZYNNIKI ATYWNE(zmienne w czasie)
•Procesy geologiczne
- wietrzenie
-erozja,
- abrazja,
- trzęsienia ziemi
- sufozja(wymywanie z masy gruntu drobniejszych ziarn lub cząstek przez infiltrującą wodę powodujące powstawanie kawern, a następnie ruchy mas skalnych lub gruntowych)
•Warunki hydrogeologiczne
- infiltracja
- krążenie wód w górotworze
•Warunki atmosferyczne
- opady,
- roztopy śnieżne
•Wegetacja roślinności
- pokrycie stoku szatą roślinną
•Działalność człowieka
- podcięcie stoku,
- obciążenie stoku,
- zmiana warunków hydrogeologicznych lub hydrograficznych,
- eksplozje,
- ruch samochodowy
Oczywiście, równocześnie może występować więcej niż jedna przyczyna.
W Polsce:
W warunkach polskich trzy czynniki przyczyniają się głównie do powstawania osuwisk. Są to: budowa geologiczna i rzeźba terenu, intensywne i/lub długotrwałe opady atmosferyczne oraz działalność człowieka.
ETAPY POWSTAWANIA OSUWISKA
Proces osuwania może zachodzić nagle, albo też poprzedzone są pewnymi objawami, jak pęknięcia, rysy i szczeliny.
w wyniku zachwiania równowagi mechanicznej stoku powstaje wklęsła powierzchnia, wzdłuż której skały ulegają przemieszczeniu
przemieszczanie się zwietrzeliny odbywa się od powstania szczelin w formie łuku otwartego ku spadkowi zbocza
wzdłuż tych szczelin odrywają się i przemieszczają w dół masy skalne, na skutek czego w górnej części stoku tworzy się nisza osuwiskowa
Wzdłuż rynny osuwiskowej zwietrzelina przemieszcza się w dół
Rynna osuwiskowa przechodzi w język osuwiskowy, na który składają się osunięte masy skalne
Na jęzorze gromadzi się naniesiony materiał
Osuwiska powstają w wyniku intensywnych i długotrwałych opadów, trzęsienia ziemi lub roztopów. Wiążą się z nagłym osunięciem podłoża, z powodu nadmiernej jego wilgotności, przez co zwiększa się jego ciężar. Najczęściej osuwanie ziemi jest samoistne, może się jednak zdarzyć, że doprowadzi do niego ludzka działalność.
W Polsce osuwiska występują najczęściej w Beskidach.