Handel towarowy

1.Handel zagraniczny

• to łączna wartość eksportu i importu z/do poszczególnych krajów

• jest ważnym czynnikiem dynamizującym ogólny rozwój gospodarczy, zapewnia stałe dostawy niezbędnych surowców, płodów rolnych, dóbr kooperacyjnych oraz technologi

• różna rola handlu zagranicznego w gospodarce narodowej

• różna rola handlu zagranicznego w bilansie płatniczym

2. Międzynarodowe obroty towarowe

-import -eksport -reeksport -reimport

3. Przyczyny rozwoju improtu

- brak produkcji w kraju importującym

- występowanie międzynarodowych różnic kosztów i cen towarów

- zróżnicowanie towarów i preferencji konsumentów oraz strategia przedsiębiorstw

4. Przyczyny rozwoju eksportu

- trwałe lub przejściowe dysponowanie określonymi towarami przy ich jednoczesnym braku w innych krajach

- występowanie komparatywnych różnic kosztów i cen w ujęciu międzynarodowym

- efekt strategii przedsiębiorstw, uwzględniającej m.in. zróżnicowanie popytu na rynkach międzynarodowych

5. Przedklasyczne teorie handlu międzynarodowego

- teoria psychozy lęku przed brakiem towarów - teoria dogmatu słusznej ceny

- doktryna merkantylizmu

6. Psychoza lęku przed brakiem towarów

- dążenie do uzyskania możliwie jak największej ilości dóbr, przy jednoczesnym oferowaniu w zamian możliwie jak najmniej (cel: przez podział pracy, czasami noszący nawet znamiona rabunku, dysponowanie towarami umożliwiającymi zaspokojenie potrzeb produkcyjnych i konsumpcyjnych)- koncepcja realizowana przez starożytny Egipt, Fenicję, Grecję oraz Rzym

7.Dogmat słusznej ceny

- handel korzystny dla partnerów pod warunkiem, że jest realizowany po słusznej cenie

- słuszna cena – cena, która pokrywa koszty produkcji (od XII w. cena, która kształtuje się na rynku)

8.Merkantylizmmerkantyliści dopatrywali się źródeł bogactwa narodu w korzystnym kształtowaniu się jego bilansu handlowego i bilansu szerzej rozumianej wymiany gospodarczej z zagranicą,założenie o celowości zwiększania przez kraj zasobów różnego rodzaju kruszców i (lub) pieniędzy oraz stosowania polityki ekonomicznej ułatwiającej osiągnięcie tych celów

9. 10. Klasyczna teoria wymiany międzynarodowej

11.Powstała w Anglii w XVIII w. Sformułowana na podstawie następujących założeń:

- na rynku panuje doskonała konkurencja (żaden z uczestników nie ma wpływu na cenę)

- rynek jest przejrzysty (wszyscy wiedzą, jakie są ceny)

- w danym kraju istnieje doskonała mobilność produkcji, natomiast między krajami czynniki są niemobilne

istnieje wolny handel

- nie bierze się pod uwagę kosztów transportu

12. Teoria kosztów absolutnych Podstawą rozwoju specjalizacji międzynarodowej i zarazem źródłem osiągania korzyści z handlu międzynarodowego jest występowanie między różnymi krajami bezwzględnych różnic kosztów wytwarzania, mierzonych – w ujęciu A. Smitha – nakładami pracy

13. Rozwój handlu międzynarod. zgodnie z zasadą kosztów absolutnych

Produkt	Krajowe nakłady pracy ogółem	Ameryka	Europa
Pszenica	1 godz.	6 ton	1 tona
Sukno	1 godz.	3 metry	6 metrów
Specjalizacja	Produkcja	Eksport	Import
Ameryka – całkowita specjalizacja w produkcji żywności	6 ton	6 ton	6 metrów sukna
Europa – całkowita specjalizacja w produkcji sukna	6 metrów	6 metrów	6 ton pszenicy

14. Teoria kosztów względnych Wystarczającą przesłanką rozwoju specjalizacji i handlu międzynarodowego jest występowanie względnych różnic kosztów wytwarzania, mierzonych – w ujęciu D. Ricardo– nakładami pracy

Korzyści komparatywne zależą tylko od kosztów względnych.

Niezbędne nakłady pracy w produkcji	Relacja cen (po uruchomieniu handlu)
Produkt	Niezbędne nakłady pracy (w roboczogodzinach)
	w Ameryce
1 jednostka żywności	1
1 jednostka odzieży	2

Założenia:

Płace realne mierzone są ilością towarów, jakie można nabyć za godzinowy zarobek.

Każdy pracownik kupuje 1 zestaw dóbr (1 jednostkę odzieży i 1 jednostkę żywności).

Zanim rozpocznie się handel: 1 zestaw dóbr kosztuje amerykańskiego pracownika 3 godziny pracy, a europejskiego pracownika – 7 godz pracy.

Po uruchomieniu handlu: 1 zestaw dóbr kosztuje amerykańskiego pracownika 2,5 godziny pracy, a europejskiego pracownika – 6,66 godziny (zakładamy, dodatkowo, że relacja cen jednostka żywności/jednostka odzieży ukształtuje się na poziomie 2/3)

15.Teoria heckesh. i ohlin.

16. Twierdzenie Heckschera-Ohlina-Samuelsona

Rozwój wolnorynkowej wymiany handlowej prowadzi do zmniejszenia ię różnic cen nie tylko tych samych towarów, ale i czynników produkcji, mimo braku ich pełnej przenośności.

II Międzynarodowy obrót usługami

1.Usługi to świadczenie społecznie użytecznych czynności, niezwiązanych bezpośrednio z wytwarzaniem dóbr rzeczowych.

2.Współczesne gospodarki narodowe

1. Układ trójsektorowy gospodarki:

• rolnictwo

• przemysł przetwórczy

• usługi

3. Układ dwusektorowy w gospodarkach najbardziej rozwiniętych:

• przemysł: * agrobiznes * przemysł wydobywczy * przemysł przetwórczy

• usługi

4.Cechy charakterystyczne usług

usługa to produkt niematerialny, którego użyteczność konkretyzuje się u usługobiorcy lub w rzeczy, którą on posiada;

• usługa jest szczególnym rodzajem wartości użytkowej, która jest wytwarzana w wyniku pracy ludzkiej;

• usługi w sensie gospodarczym są przedmiotem obrotu handlowego;

• czynności usługowe o znaczeniu gospodarczym tworzą nową wartość bądź powiększają wartość przedmiotu materialnego już istniejącego.

5. Istota usług sprawia, że większość z nich konsumowana jest na miejscu wytworzenia i nie może być przedmiotem obrotu międzynarodowego.

6. Czynniki wzrostu znaczenia usług

• wzrost zamożności społeczeństw i zwiększenie ilości wolnego czasu (turystyka, bankowość)

• wzrost produkcji towarów pociągających za sobą rozwój usług uzupełniających (transport, ubezpieczenie towarów)

• postęp techniczny, który kreuje nowe rodzaje usług (TV satelitarna)

• świadczenie usług na odległość (komputerowa rezerwacja biletów, internet shopping)

• wzrost specjalizacji usług

• rozwój wyspecjalizowanych firm usługowych

7. Szeroko pojmowana międzynarodowa wymiana usług występuje wtedy, gdy usługodawca i usługobiorca są podmiotami różnych krajów.

8. Usługi:

• tzw. usługi niewyodrebnione, mające związek z innymi formami międzynarodowych przepływów gospodarczych (w tym też z innymi usługami), nie rejestrowane jako samodzielne transakcje handlowe, lecz zawarte w innych, zwłaszcza transakcjach międzynarodowego handlu towarowego

(np. związane z przygotowaniem, negocjacjami i nadzorowaniem realizacji transakcji handlowych);

• samodzielne usługi, których międzynarodowy przepływ ujmowany jest w osobnych, międzynarodowych transakcjach handlowych.

9. Rodzaje usług:

• Usługi sensu stricte (rynkowe):

  • transport -turystyka i podróże

  • pozostałe transportowe -inne (ubezpieczenia niehandlowe, bankowe, reklama, leasing itp.)

• Usługi czynnikowe:

- dochody od kapitału zainwestowanego za granicą

• dochody z pracy za granicą

10. Innej klasyfikacji sektora usług dokonano w ramach

Rundy Urugwajskiej GATT. -W jej wyniku podpisano m.in. Układ Ogólny w Sprawie Handlu Usługami General Agreement on Trade in Services (GATS).

11. GATS jest pierwszą wielostronną umową międzynarodową, która ustanawia zasady swobodnego obrotu usługami.

Żaden z artykułów GATS nie przyjmuje definicji usługi.

Większość państw posługuje się w tym zakresie klasyfikacją ustanowioną przez ONZ

12. Klasyfikacja GATS:

• Usługi biznesowe

• Komunikacyjne

• W zakresie budownictwa i pokrewnych inżynieryjnych

• Dystrybucyjne

• Edukacyjne

• Środowiskowe

• Finansowe

• Związane z ochroną zdrowia i usługi socjalne

• Związane z turystyką i podróżami

• W zakresie rekreacji, kultury i sportu

• Transportowe

• Inne nie uwzględnione gdzie indziej

13. Zgodnie z GATS gdy usługa jest świadczona:

• z terytorium jednego kraju na terytorium innego kraju, jest to tzw. usługa transgraniczna, nie jest konieczne przemieszczanie się usługodawcy lub usługobiorcy

(np. porada prawna przez telefon lub kształcenie korespondencyjne);

• na terytorium jednego kraju dla usługobiorcy któregokolwiek innego kraju; jest to tzw. konsumpcja za granicą, czyli sytuacja, gdy usługobiorca udaje się do kraju usługodawcy (np.wyjazd turystyczny, na studia zagraniczne);

• przez usługodawcę jednego kraju poprzez jego obecność handlową na terytorium innego kraju (np.przedstawicielstwo, oddział czy przedsiębiorstwo);

• przez usługodawcę jednego kraju poprzez obecność osób fizycznych na terytorium któregokolwiek innego kraju; zagraniczny usługodawca wysyła swój personel do kraju usługobiorcy i tam następuje świadczenie usługi.

14. Wg GATS dostęp do rynku, gdy nie ma restrykcji co do:

• Liczby dostawców usług

• Wartości transakcji lub aktywów

• Liczby operacji lub ilości usług

• Liczby osób usługodawców

• Typu prawnego statusu przedsiębiorstwa

• Udziału obcego kapitału.

L.p.	Eksporterzy	Wartość	Udział
1	Stany Zjednoczone	395	10,0
2	Niemcy	289	7,3
3	Chiny	237	6,0
4	Wielka Brytania	170	4,3
5	Japonia	166	4,2
6	Francja	143	3,6
7	Indie	124	3,1
8	Holandia	118	3,0
9	Irlandia	114	2,9
10	Włochy	114	2,9
11	Singapur	114	2,9
12	Kanada	100	2,5
15	Federacja Rosyjska	88	2,2
32	Polska	31	0,8
	Świat	3955,0	100,0

III Międzynarodowy podział pracy

IV Międzynarodowy przepływ kapitału

V Migracje

1.(z łac, migratio – wędrówka) oznacza przemieszczanie się mieszkańców kraju lub regionu. Ogólnie przez pojęcie migracji rozumieć należałoby przenoszenie się ludzi na znaczne dystanse i na długie okresy.

2.Formy migracji:

- emigracja – opuszczanie przez ludzi ich dotychczasowego kraju zamieszkania i osiedlanie się na dłuższy pobyt lub na stałe w innym kraju

- imigracja – napływ do danego kraju na dłuższy pobyt lub na stałe ludzi zamieszkujących dotychczas w innym kraju

-reemigracja – powrót do ojczyzny osób z emigracji

- repatriacja – powrót do ojczyzny osób przebywających na terenie, który w wyniku zmiany granic państwowych przestał wchodzić w skład państwa, lub osób, które przymusowo przebywały poza granicami swego kraju

- uchodźstwo – przymusowa emigracja, często towarzysząca wojnom, konfliktom zbrojnym, rewolucjom itp.

3. Przyczyny

ekonomiczne , polityczne, religijne, ideologiczne, inne

4. Czynniki wypychające i przyciągające

	Czynniki „wypychające”	Czynniki „przyciągające”
ekonomiczne i demograficzne	- ubóstwo - bezrobocie - niskie płace - wysoki przyrost naturalny - brak podstawowej opieki medycznej - braki w systemie edukacji	- perspektywy wyższych zarobków - perspektywy poprawy standardu życia - rozwój osobisty lub zawodowy
polityczne	- konflikty, niebezpieczeństwo, przemoc - korupcja - łamanie praw człowieka	- poczucie bezpieczeństwa - wolność polityczna
społeczne i kulturowe	- dyskryminacja wynikająca ze względów etnicznych, religijnych	- łączenie rodzin - migracja do kraju przodków - brak zjawiska dyskryminacji

5. Dwie grupy emigrantów ekonomicznych

- emigranci „za chlebem” – powodem emigracji jest zła sytuacja materialna, niemożność uzyskania pracy w ojczyźnie, poszukiwanie sposobu poprawienia egzystencji własnej i rodziny

- emigranci „mobilni” – dobrze wykwalifikowani członkowie załóg przedsiębiorstw, które wykonują zadania na terytorium innych krajów. Tutaj również pracownicy nauki i artyści, których motywem migracji – obok odpowiednio wysokich dochodów – jest też często możliwość uzyskania lepszych warunków pracy

6. Koszty:

-Wydatki na podróż

-Starty zarobków w okresie przemieszczania się

-Separacja od rodziny -Separacja od przyjaciół -Separacja od otoczenia

-Aklimatyzacja -Ryzyko związane z poszukiwaniem pracy

Korzyści:

-Wyższe zarobki -Możliwość edukacji i pracy dla dzieci

- Nowe znajomości -Wyższa stopa życiowa

7. Główne bieguny migracji globalnych po 1973 r.

- Ameryka Północna

- Europejski Obszar Gospodarczy

- arabskie kraje Zatoki Perskiej

- wysoko rozwinięte państwa Azji Południowo-Wschodniej (i Australii)

8. Ekonomiczne skutki migracji dla kraju emigracji

-Tam gdzie wysoka stopa bezrobocia zwiększenie możliwości zatrudnienia części społeczeństwa

-Wpływy zagranicznych środków płatniczych

-Wzrost płac realnych

-Zyski gdy po pewnym czasie część pracowników powróci do kraju

-Redukcja wielkości całkowitej produkcji

-Brain drain

9. Ekonomiczne skutki migracji dla kraju imigracji

-Wzrost wielkości całkowitej produkcji -Spadek płac realnych

-Niechęć do emigrantów -Przestępczość

VI Transfer technologii

1. Technologia – organizacja wiedzy służącej celom praktycznym

2. Technika – przede wszystkim maszyny i urządzenia

Postęp techniczny – zmiany w technice i technologii

Wysoka technika – dziedziny oraz wyroby odznaczające się wysoką intensywnością badań i rozwoju (nakłady na badania i rozwój stanowią ponad 4% wartości sprzedaży; gdy powyżej 8,5% to ultrawysoka technika)

3.Podstawowa przyczyna transferu technologii

Wysokie koszty badań naukowych. Prowadzenie badań naukowych i wdrożeniowych na większą skalę możliwe jest tylko pod warunkiem skoncentrowania ich na wybranych, kierunkach. Nabycie gotowego rozwiązania technicznego lub technologii jest często najszybszym i najbardziej opłacalnym sposobem wprowadzenia postępu technicznego do określonej dziedziny produkcji.

4. Dwie postacie transferu technologii i wiedzy naukowo-technicznej w skali międzynarodowej

-wiedza w formie informacji pisanej lub niepisanej (tzw. czysta postać technologii)

- wiedza występująca w formie dóbr rzeczowych (maszyn, urządzeń) – tzw. uprzedmiotowiona postać technologii

5. Dwa kanały transferu technologii

-Handlowy

-Niehandlowy

6. Handlowy kanał transferu technologii

- obroty licencyjne

- obroty towarami o wysokim stopniu intensywności technologicznej (nowoczesne maszyny i urządzenia)

- bezpośrednie inwestycje zagraniczne

7.Niehandlowy kanał transferu technologii

-międzynarodowy ruch ludności (zwłaszcza wysoko wykwalifikowanych kadr)

-międzynarodowa wymiana myśli naukowo-technicznej za pośrednictwem fachowych publikacji, czasopism, książek, itp.

- międzynarodowe programy pomocy naukowo-technicznej realizowane przez organizacje międzynarodowe

-porozumienia kooperacyjne, czyli długofalowe porozumienia między przedsiębiorstwami różnych krajów, obejmujące wzajemne działania w zakresie np. produkcji, marketingu,

-szpiegostwo handlowe

8. Networked Readiness Index (NRI)

Indeks gotowości sieciowej – pozwala ocenić, w jakim stopniu dany kraj jest przygotowany do wykorzystania nowych technologii i w jakim stopniu inwestycje w owe technologie wpływają na całą gospodarkę

1	Szwecja	11	Tajwan	21	Luksemburg
2	Singapur	12	Korea Płd.	22	Belgia
3	Finlandia	13	Hongkong	23	Francja
4	Dania	14	N. Zelandia	24	Estonia
5	Szwajcaria	15	Islandia	25	Irlandia
6	Holandia	16	Niemcy	26	Malta
7	Norwegia	17	Australia	27	Bahrajn
8	USA	18	Japonia	28	Katar
9	Kanada	19	Austria	29	Malezja
10	W. Brytania	20	Izrael	30	Z. Emiraty Arabskie

VII Integracja

1. INTEGRACJA GOSPODARCZA to – najogólniej biorąc – proces gospodarczego scalania

2. Międzynarodowa integracja gospodarcza dokonuje się poprzez wewnętrzne i wzajemne dostosowanie się struktur gospodarczych poszczególnych krajów, spajanie się ich w całość, stanowiącą jednolity organizm gospodarczy

3. INTEGRACJA NEGATYWNA -

znoszenie barier narodowych w handlu między krajami członkowskimi oraz przepływ kapitału i siły roboczej

4.INTEGRACJA POZYTYWNA -

koordynacja polityki w poszczególnych dziedzinach, realizacja wspólnych polityk oraz tworzenie wspólnych instytucji

5. METODY INTEGRACJI

• FUNKCJONALNA -Funkcje międzynarodowych instytucji w zakresie polityki integracyjnej powinny się ograniczać do likwidacji barier w obrocie międzynarodowym i zapewnienia swobodnego przepływu towarów oraz czynników produkcji, a właściwy proces integracji należy pozostawić mechanizmowi rynkowemu.

• INSTYTUCJONALNA (AUTORYTARNA)- Konieczność skoordynowania, a następnie zunifikowania polityki ekonomicznej określonej grupy państw, przekazanie pewnych funkcji i kompetencji ekonomicznym wspólnym lub ponadnarodowym instytucjom integracyjnym

6. Warunki integracji: Niezbędne:

• komplementarność (rzeczywista lub potencjalna) struktur gospodarczych poszczególnych, zmierzających do integracji krajów

• istnienie odpowiedniej infrastruktury, szczególnie istnienie właściwej sieci powiązań komunikacyjnych

Wspomagający:

• prointegracyjna polityka ekonomiczna państwa, a w jej ramach te zwłaszcza posunięcia, które umożliwiają zwiększony przepływ masy towarowej oraz stymulują transfer czynników produkcji

	Wolny handel między członkami	Wspólna zewnętrzna taryfa celna	Wolny przepływ czynników produkcji	Harmonizacja polityk odcinkowych	Pełna ponad-narodowość *
STREFA WOLNEGO HANDLU	X
UNIA CELNA	X	X
WSPÓLNY RYNEK	X	X	X
UNIA EKONOMICZNA	X	X	X	X
PEŁNA UNIA EKONOMICZNA	X	X	X	X	X

7. SKUTKI EKONOMICZNE INTEGRACJI

MECHANIZM CENOWY

a) efekt przesunięcia (handlu)- zmiana kierunków handlu, preferencja dla towarów krajów należących do ugrupowania integracyjnego

b) efekt kreacji (handlu)- tworzy nowe strumienie handlu wewnątrz ugrupowania integracyjnego; prowadzi do optymalnej alokacji produkcji w ugrupowaniu

MECHANIZM DOCHODOWY- a) przyśpieszenie tempa wzrostu dochodu narodowego na skutek zwiększenia tempa wzrostu zasobów produkcyjnych (inwestycji i siły roboczej) i ich efektywności jako konsekwencji wzrostu konkurencji i rynków zbytu

b) przyśpieszenie wzrostu gospodarczego na skutek wzrostu popytu eksportowego, inwestycyjnego, konsumpcyjnego