1. Powstawanie i budowa struny grzbietowej u lancetnika.

2. Z którego listka zarodkowego powstają kości?

3. Kości pierwotne (zastępcze chrzęstnie preformowane) i wtórne (skórne, pokrywowe).

Struna grzbietowa, łac. chorda dorsalis, notochorda, jest to organ najbardziej charakterystyczny i swoisty dla strunowców, czego wyrazem jest ich nazwa Chordata. Podobny twór może występować u zwierząt zaliczanych do typu przedstrunowców łac. Hemichordata i ma postać niewielkiego tworu uważanego za homologiczny do danej struny.

U lancetnika struna grzbietowa ciągnie się wzdłuż całego ciała. Otacza ją osłonka o charakterze łącznotkankowym. Otoczka ta łączy się z otoczką otaczającą cewkę nerwową oraz daje wypustki stanowiące elementy podporowe płetwy. Struna ma postać sztywnego i elastycznego pręta zbudowanego z komórek silnie zwakuolizowanych o dużym turgorze.

Struna rozwija się z środkowo-grzbietowej ściany prajelita w okolicy górnej wargi pragęby w postaci grubościennej rynienki (fałdu). Komórki mają formę płytek (rulon monet). Komórki te przylegają do siebie. Już w okresie zarodkowym spełniają rolę podporową, a następnie wraz z rozwojem organizmu pojawiają się w nich wakuole nadające turgor. Inne komórki zostają zepchnięte na brzegi gdzie szybko się dzieląc tworzą syncytialny nabłonek struny.

Tkanka tworząca kość nazywana jest kościotwórczą i powstaje ze środkowego listka zarodkowego czyli mezodermy. Należy ona do tkanek łącznych. Tkanka ta tworzy początkowo pierwsze stadium szkieletowe – szkielet błoniasty. Dopiero po zakończeniu wzrostu organizmu i chrząstki jako formy kości ostatecznej, szkielet chrząstkowy zostaje zastąpiony przez szkielet kostny.

KOSTNIENIE - to powstawanie kości w rozwoju osobniczym; zachodzi głównie w wyniku skomplikowanych przekształceń tzw. modelu chrzęstnego kości; jest on zastępowany stopniowo tkanką kostną, wytwarzaną przez osteoblasty leżące w ochrzęstnej, (która otacza model chrzęstny) oraz zawarte w pęczku tkanki łącznej, wnikającym do (zwapniałego uprzednio) środka chrząstki; jama szpikowa powstaje wskutek niszczenia chrząstki przez komórki zw. chondroblastami, zawarte w pęczku łącznotkankowym; z jego elementów tworzy się też szpik; część kości czaszki powstaje przez przekształcanie się mezenchymatycznego zawiązka błoniastego; u człowieka kostnienie rozpoczyna się w 8 tygodniu rozwoju embrionalnego i trwa do ok. 20-25 roku życia.

Kości pierwotne są to kości chrzęstnie preformowane, które w trakcie rozwoju przechodzą przez stadium chrzęstne; budują szkielet wewnętrzny kręgowców.

Kostnienie odbywa się dwoma sposobami : bezpośrednim i pośrednim.

Kostnienie bezpośrednie nosi również nazwę kostnienia na podłożu łącznotkankowym, ponieważ w tym przypadku niezróżnicowana mezenchyma przekształca się w tkankę kostną. Nosi również nazwę kostnienia na podłożu chrzęstnym, ponieważ właściwy proces kostnienia poprzedzony jest wytworzeniem modelu chrzęstnego z tkanki chrzęstnej szklistej. Kostnienie to daje początek kościom pokrywowym czaszki i trzewioczaszki.

Wyróżniamy dwa zasadnicze typy dojrzałej tkanki kostnej : kość zbitą i kość gąbczastą.

Kość zbita tworzy trzony kości długich i stanowi zewnętrzną warstwę nasad oraz wszystkich kości płaskich. Większość blaszek kości zbitej układa się wokół kanałów naczyniowych koncentrycznie tworząc osteony. Oprócz blaszek systemowych tworzących osteony w kości zbitej występują też blaszki międzysystemowe, blaszki podstawowe zewnętrzne, blaszki podstawowe wewnętrzne. Kość zbita pokryta jest okostną.

Wyróżniamy dwa rodzaje kostnienia : na podłożu mezenchymatycznym i na podłożu chrzęstnym.

Kostnienie na podłożu mezenchymatycznym ( błoniastym) dotyczy większości kości płaskich i można je umownie podzielić na kilka etapów.

1. W mezenchymie powstają silnie unaczynione obszary, w których skupiają się komórki utrzymujące połączenia za pomocą wypustek.

2. Komórki rozpoczynają produkcje kwasochłonnej istoty międzykomórkowej ułożonej w pasma.

3. Niezróżnicowane komórki układają się na powierzchni pasm, różnicują się w osteoblasty i produkują włókna oraz macierz, ulegające prawie natychmiastowej mineralizacji. Osteoblasty zostają obmurowane i przekształcają się w osteocyty. W ten sposób powstają pierwsze beleczki kostne.

4. Na obwodzie tworzonej kości proces pogrubiania beleczek prowadzi do powstania zwartej struktury kostnej mieszczącej naczynia. W ten sposób powstaje zbita tkanka kostna tworząca powierzchnię kości.

5. W części środkowej wzrost beleczek na grubość zostaje zahamowany, przestrzenie między nim wypełnia tkanka szpikowa i powstaje kość beleczkowa tworząca śródkoście.

Kostnienie na podłożu chrzęstnym( wewnątrzchrzęstne). Podlegają mu kości kończyn, podstawy czaszki, kręgi oraz kości miednicy. Najłatwiej je prześledzić na podstawie kostnienia kości długich.

W okresie embrionalnym model kości długiej jest zbudowany z chrząstki szklistej. Proces prowadzący do zbudowania na jej miejscu kości podlega kilku umownym etapom.

1. W centralnej części trzonu komórki chrzęstne zaczynają degenerować, co przejawia się powiększeniem ich rozmiarów, silną wakuolizacją cytoplazmy i gromadzenia glikogenu. Uciśnięta istota międzykomórkowa ulega mineralizacji a komórki chrzęstne rozpadowi, powstaje tzw. pierwotny punkt kostnienia.

2. Od okostnej wnika do przestrzeni po rozpadłych chondrocytach pęczek naczyń wraz z tkanką mezenchymalną. Jej komórki różnicują się w osteoblasty, osadzają na zmineralizowanych fragmentach macierzy chrzęstnej i rozpoczynają produkcję kostnej istoty międzykomórkowej ulegającej natychmiast wapnieniu.

3. Proces degeneracji chrząstki i odkładania substancji kostnej na jej zwapniałych pozostałościach przesuwa się ku nasadom. Powstaje też jama szpikowa zasiedlana przez komórki układu krwiotwórczego.

4. Na granicy trzonu i nasady chrząstka tworzy tzw. płytkę wzrostową.

5. W nasadach powstają wtórne punkty kostnienia, a chrząstka utrzymuje się tylko w płytkach wzrostowych.

6. Po zakończeniu wzrostu zanikają chrząstki w płytkach wzrostowych co powoduje kostne połączenie nasad i trzonu kości.

Kości wtórne ( skórne, pokrywowe) -kości powstające bezpośrednio z mezenchymy (bez stadium chrzęstnego), blisko powierzchni ciała; tworzą elementy szkieletu zewnętrznego (skórnego) kręgowców albo zagłębiają się i włączają do szkieletu wewnętrznego (jak wiele kości czaszki i niektóre kości obręczy barkowej) .