Parki krajobrazowe i rezerwaty przyrody na terenie powiatu opoczyńskiego.

Spalski Park Krajobrazowy – park krajobrazowy położony w województwie łódzkim. Wraz z Przedborskim Parkiem Krajobrazowymi Sulejowskim Parkiem Krajobrazowym należy do Zespołu Nadpilicznych Parków Krajobrazowych.

Park został utworzony w 1995 r., w okolicach Spały i Inowłodza, na terenie województwa łódzkiego. Obejmuje częściowo lub całkowicie tereny gmin: Inowłódz, Poświętne, Rzeczyca, Tomaszów Mazowiecki, Lubochnia, Czerniewice, Opoczno i Sławno. Siedziba dyrekcji parku znajduje się w Spale.

Park stanowi obszar o dobrze zachowanych cechach krajobrazu naturalnego z bogatym i różnorodnym światem roślinnym i zwierzęcym. Chroni on dolinę rzeki Pilicy wraz z najbardziej cennymi przyrodniczo terenami przyległymi. W granicach parku przeważają tereny leśne (57,4%), ale znaczny udział mają też użytki rolne (35,6%). Pozostałe 7% powierzchni przypada na tereny zainwestowane i wody.

Rozległe lasy w środkowym biegu Pilicy coraz częściej nazywane są Puszczą Pilicką, choć nie mają one w rzeczywistości charakteru historycznej puszczy. Są one jedynie fragmentem puszczy. Składają się z kilku kompleksów, położonych po obu stronach Pilicy, przy czym największa ich część przypada na Równinę Piotrkowską.

Na tle równinnego, mało lesistego krajobrazu Polski Środkowej dolina rzeki Pilicy wyróżnia się malowniczością i różnorodnością krajobrazu. Pilica płynie tutaj naturalnym korytem, miejscami meandrując. Liczne wysepki, mielizny, starorzecza stwarzają dobre warunki siedliskowe dla wielu gatunków roślin i zwierząt.

Liczbę występujących tutaj gatunków roślin naczyniowych można wstępnie oszacować na ponad 800. Łącznie na terenie parku stwierdzono: 19 gatunków roślin objętych ochroną całkowitą (m.in. lilię złotogłów, orlika pospolitego, widłaki, storczyki), 11 ochroną częściową (paprotkę zwyczajną, pierwiosnkę wyniosłą, kocanki piaskowe) oraz 42 gatunki, które w Polsce Środkowej występują nielicznie.

Sulejowski Park Krajobrazowy – park krajobrazowy położony w województwie łódzkim, utworzony w październiku 1994. Powierzchnia parku wynosi 17 444 ha, jego otulina obejmuje 38 927 ha. Poszczególne części parku należą administracyjnie do miasta Piotrkowa Trybunalskiego oraz gmin Wolbórz, Sulejów, Ręczno, Aleksandrów w powiecie piotrkowskim. Mniszków w powiecie opoczyńskim i Tomaszów Mazowiecki w powiecie tomaszowskim.

Otulina zlokalizowana jest na terenie miasta Piotrkowa Trybunalskiego, gmin. Wolbórz, Sulejów, Ręczno, Łęki Szlacheckie, Rozprza (powiat piotrkowski), miasta i gminy Tomaszów Mazowiecki (powiat tomaszowski) gminy Mniszków (powiat opoczyński) i gminy Przedbórz (powiat radomszczański).

Lasy stanowią 69% powierzchni parku. Są to w przeważającej części drzewostany sztucznego pochodzenia, jedynie ok. 10% powierzchni parku i otuliny zajmują lasy o charakterze naturalnym, z dobrze wykształconymi zbiorowiskami leśnymi oraz bogatą fauną i florą.

Rezerwat Jodły Sieleckie

Rezerwat przyrody, o powierzchni 33,13 ha, utworzony został w 1998 r. Obejmuje cały oddział 186, wydzielenia a, c, d, oddziału 187 oraz 0,30 ha drogi publicznej. 
Rezerwat położony jest w południowej części nadleśnictwa, w pobliżu miejscowości Sielec. Od północy, wschodu i południa granicę rezerwatu stanowią gruntu obce: głównie grunty rolne, lasy prywatne i drogi. Zachodnią granicą są lasy nadleśnictwa.

Rezerwat utworzono w celu ochrony dobrze odnawiających się drzewostanów sosnowo-jodłowych oraz ochrony pozostałości po wydobywaniu rud syderytowych.

W rezerwacie dominują zbiorowiska grądu Tilio-Carpinetum w odmianie małopolskiej (z jodłą). Spotyka się tu zarówno płaty dobrze wykształcone (wielogatunkowe) jak również płaty zniekształcone w efekcie gospodarki i sztucznych odnowień sosny. Pod takim drzewostanem doskonale odnawia się jodła, regenerująca zbiorowiska grądowe. Runo grądowe jest dobrze wykształcone w płatach typowych; w płatach zniekształconych poprzez zbytnią dominację sosny, runo jest wyraźnie zdziczałe co przejawia się nadmiernym rozwojem jeżyn oraz brakiem pokrywy złożonej z ziół.

W części zachodniej rezerwatu wykształcił się zespół łegu olszowo-jesionowego Circaeo-Alnetum. W drzewostanie dominuje olsza, jodła i sosna. 
Flora rezerwatu liczy ok. 150 gatunków roślin. Najciekawsze z nich to: wawrzynek wilczełyko, bluszcz pospolity, kruszczyk szerokolistny.
Obszar rezerwatu był XIX wieku intensywnie eksploatowany. Wydobywano tu rudy żelaza metodą duklową, co polegało na wykopywaniu pionowych szybów z bocznymi odgałęzieniami. Ślady tych działań widoczne są na obszarze rezerwatu do dziś w postaci głębokich dołów i kopców (patrz zdjęcie poniżej). 

Rezerwat Białaczów

Rezerwat został utworzony w 1976 r. z korektą powierzchni w 1984 r. Obecna powierzchnia rezerwatu wynosi 21,87 ha. Rezerwat obejmuje jeden oddział leśny – 101 położony w obrębie Opoczno w pobliżu miejscowości Białaczów. Od południa granicą rezerwatu jest szosa z Miedzny Drewnianej do Białaczowa. Szosa jest również granicą zachodnią rezerwatu natomiast od północy lasy rezerwatowe ograniczone są niewielkim ciekiem wodnym i bagiennymi łakami. Granicą wschodnią jest miejscowość Białaczów i grunty Domu Opieki Społecznej.

W rezerwacie dominują siedliska LMśw. W części północnej, wzdłuż cieku wodnego na niewielkiej powierzchni występuje LMw oraz OlJ. Potencjalnie są to więc siedliska żyznych lasów liściastych - grądów i łęgów olszowo-jesionowych. W części zachowały one swój naturalny charakter, zwłaszcza w północnym fragmencie rezerwatu gdzie wykształciły się lasy łęgowe – łęgu olszowo-jesionowego Circaeo-Alnetum oraz łęgu wiązowo-jesionowego Ficario-Ulmetum. Na pozostałym obszarze dominują lasy częściowo przekształcone w dąbrowy bądź w sośniny na siedliskach grądów. Zbiorowiska te ulegają regeneracji dzięki odnowieniu gatunków liściastych: graba i lipy. Nadal jednak w górnym piętrze drzewostanu dominuje sosna i brzoza. Drzewostany w rezerwacie wyróżniają się wysokim wiekiem; w wydzieleniu „b” rośnie ponad 190 letni drzewostan złożony z wielu gatunków: sosny, dębu, lipy, graba, jesiona, świerka. 

W rezerwacie występuje wiele gatunków obcych: spotyka się okazy dęba czerwonego, dęba błotnego, robinię akacjową, oraz dość duże płaty niecierpka drobnokwiatowego. Wnikanie gatunków obcych może być potencjalnym zagrożeniem dla zbiorowisk rezerwatu. Przyczynia się do tego m.in. położenie rezerwatu. Z trzech stron granice rezerwatu mają niekorzystne otoczenie (miejscowość Białaczów i drogi publiczne, asfaltowe).

Rezerwat przyrody Błogie - leśny rezerwat przyrody w gminie Mniszków, w powiecie opoczyńskim, w województwie łódzkim^[1].

Został powołany Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 24 maja 1976 roku (M.P. z 1976 r. Nr 24, poz. 108). Zajmuje powierzchnię 69,48 ha. Według aktu powołującego, rezerwat utworzono w celu zachowania fragmentu naturalnych drzewostanów jodłowych oraz mieszanych z udziałem jodły (Abies alba) na północnej granicy zasiegu w Puszczy Pilickiej. Rezerwat znajduje się w Sulejowskim Parku Krajobrazowym wchodzącym w skład Zespołu Nadpilicznych Parków Krajobrazowych.

Rezerwat przyrody Diabla Góra

 Rezerwat leśno-krajobrazowy o powierzchni 159 ha, utworzony w 1987 roku w celu ochrony porośniętego lasem izolowanego wzgórza z wychodniami skał piaskowcowych osobliwie urzeźbionych, a także pola bitew partyzanckich z okresu II wojny światowej. Jest to jedna z kulminacji w zachodniej części Wzgórz Opoczyńskich, pomiędzy wsiami Skórkowice i Skotniki. Wzgórze (285 m.n.p.m.) zbudowane jest z żółtego i różowego piaskowca.
Flora rezerwatu jest typowa dla suchych, oligotroficznych i acidowfilnych siedlisk leśnych i nieleśnych. Jest ona dość uboga. Zwraca uwagę obfitość porostów.
W rezerwacie występuje szereg roślin chronionych, między innymi: widłak jałowcowy i goździsty, pomocnik baldaszkowi, wilżyła ciernista, kruszyna pospolita, mącznica lekarska, paprotka zwyczajna, kocanki piaskowe i konwalia najowa. Zadaniem rezerwatu jest zachowanie ukształtowania powierzchni, roślinności i krajobrazu oraz dokumentacja zjawisk geologicznych.

Rezerwat przyrody Gaik - florystyczny, krajobrazowy i leśny rezerwat przyrody w gminie Mniszków, w powiecie opoczyńskim, wwojewództwie łódzkim^[1].

Zajmuje powierzchnię 32,86 ha. Został powołany Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 24 maja 1976 roku (M.P. z 1976 r. Nr 24, poz. 108). Według aktu powołującego rezerwat, celem ochrony jest zachowanie fragmentu naturalnych, wielogatunkowych lasów grądowych^[1]. Rezerwat znajduje się w Sulejowskim Parku Krajobrazowym wchodzącym w skład Zespołu Nadpilicznych Parków Krajobrazowych.