1 Podstawowe dokumenty na zasadzie których działa N2000

2 Motywy ochrony przyrody

3 Kierunki ochrony przyrody

4 Formy ochrony obszarowej

5 Najstarszy park narodowy

6 Projektowane parki narodowe

7 Poziomy różnorodności biologicznej:

8 Typy rezerwatów przyrody:

9 Obiekty Konwencji Ramsarskiej w Polsce:

10 Rezerwaty przyrody objęte konwencją RAMSAR

11 Pojęcie Pomnika Przyrody

12 Typy pomników przyrody:

13 Przykłady pomników przyrody:

14 Gatunki chronionych grzybów w Polsce:

15 Gatunki chronionych roślin w Polsce:

16 Gatunki chronionych zwierząt w Polsce:

17 Sposoby ochrony gat. ex situ:

18 Relikt:

19 Endemit:

20 Restytucja:

21 Introdukcja zachowawcza:

22 Reintrodukcja:

23 Translokacja

24 Zasilenie/Uzupełnienie

25 LKP Leśny kompleks promocyjny:

26 Zgłaszanie rezerwatów przyrody

27 Zgłaszanie użytków ekologicznych, pomników przyrody

28 CITES

29 Kompleksowy plan komunikacji społecznej w ochronie przyrody:

30 Obiekty Światowego Dziedzictwa w Polsce:

31 Transgraniczne obszary chronione:

32 Definicja obszaru chronionego krajobrazu:

33 Definicja Natury 2000: Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000.

34 Definicja zespołu przyrodniczo-krajobrazowego:

35 Zespół przyrodniczo-krajobrazowy

36 Czynna ochrona gatunków:

37 Definicja ekokonwersji:

38 Definicja ekorozwoju

1Podstawowe dokumenty na zasadzie których działa N2000

Dyrektywa Siedliskowa ----SOO (SPECJALNE OBSZARY OCHRONY SIEDLISK)

Dyrektywa Ptasia ---OSO (OBSZARY SPECJALNEJ OCHRONY PTAKÓW)

2Motywy ochrony przyrody

-Religijne, -Ekonomiczne, -Zapewnienie odnawialności zasobów przydatnych dla ludzi,

-Estetyczne i Idealistyczne, -Pamiątkowo- Historyczne

3Kierunki ochrony przyrody

- KONSERWATORSKI -BIOCENOTYCZNY -PLANISTYCZNY

4Formy ochrony obszarowej

-PN, REZERWATY PRZYRODY, PK, OBSZAR OCHRONY KRAJOBRAZU ( ochrona obszarowa stanowi 32,3% powierzchni Polski)

5Najstarszy park narodowy

- ŚWIAT YELLOWSTONE NP. (USA) 1872

-EUROPA NP. SZWECJA SCREK( ??) 1909

-POLSKA BIAŁOWIEŻA 1921

6Projektowane parki narodowe

-MAZURSKI, -JURAJSKI, -TURNICKI

7Poziomy różnorodności biologicznej:

-GENETYCZNY, -GATUNKOWY, -EKOSYSTEMOWY, -KRAJOBRAZOWY

8Typy rezerwatów przyrody:

- Florystyczny, leśny, torfowiskowe, faunistyczny, krajobrazowe,

przyrody nieożywionej, stepowe, wodne, słonoroślowe.

9Obiekty Konwencji Ramsarskiej w Polsce:

Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego. PN Ujście Warty, Biebrzański PN, Słowiński PN, Narwiański PN, Poleski PN, Wigierski PN, część Karkonoskiego PN

10Rezerwaty przyrody objęte konwencją RAMSAR

- JEZIORO ŁUKNAJNO, JEZIORO ŚWIDWIE, JEZIORO KARAŚ, JEZIORO SIEDMIU WYSP, JEZIORO DRUŻNO, STAWY MIELESKIE

11Pojęcie Pomnika Przyrody

- wprowadził Aleksander von Humboldt w 1819r.

12Typy pomników przyrody:

- POJEDYNCZE DRZEWA, - GRUPY DRZEW, - ALEJE, - GŁAZY NARZUTOWE, - SKAŁKI, JASKINIE GROTY, -STANOWISKA ROŚLIN RZADKICH I CHRONIONYCH, - POZOSTAŁE ( KRZEWY, ŹRÓDŁA, WODOSPADY, WYWIERZYSKA)

13Przykłady pomników przyrody:

Cis pospolity ( Henryków koło Lubania) najstarsze drzewo w Polsce, Sosna „Waligóra” (Sulechów woj. Lubuskie) najgrubsza w Polsce, Dąb „Chrobry” (Piotrowice Nadl. Szprotawa woj. Lubuskie) najstarszy dąb i drzewo liściaste w Polsce 740 lat, Dąb „Napoleon” (Nadl. Przytok, RDLP Zielona Góra) najgrubszy dąb w Polsce, obwód d1,3 992 cm, Dąb „Bartek”, „Wikingów”, dęby Rogalińskie (Lech, Czech i Rus), Wiąz „Wiedźmin”

14Gatunki chronionych grzybów w Polsce: borowik królewski, borowik (podgrzybek) pasożytniczy, flagowiec olbrzymi, żagwica listkowata, lakownica lśniąca, maślak żółtawy, purchawica olbrzymia,

15Gatunki chronionych roślin w Polsce: rokitnik zwyczajny, kłokoczka południowa, bluszcz pospolity, różanecznik żółty, chamedafne północna, wrzosiec bagienny, barwinek pospolity,

16Gatunki chronionych zwierząt w Polsce: salamandra plamista, traszka zwyczajna, padalec, wąż Eskulapa, jaszczurka zwinka, jaszczurka zielona, kraska, kukułka,

17Sposoby ochrony gat. ex situ:

-OGRODY ZOOLOGICZNE, -BOTANICZNE, - KOLEKCJE DENDROLOGICZNE, -BANKI GENÓW NAJWIEKSZY W KOSTRZYNIE

18Relikt: Rośliny jak i zwierzęta, mającew przeszłości szerszy zasięg geograficzny, lecz obecnie żyjących na terenie znacznie mniejszym. Przykłady: brzoza karłowata, malina moroszka, bażyna czarna.

19Endemit: takson (najczęściej gatunek) unikalny dla danego miejsca albo regionu, występujący na ograniczonym obszarze, nigdzie indziej nie występujący naturalnie. Przykłady: warzucha tatrzańska, brzoza ojcowska.

20Restytucja:próba przywrócenia gatunku w granicach historycznego zasięgu.

Udane: Bóbr, Łoś Ryś Żubr, Sokół, Łosoś

Nieudane: Drop, Puchacz, Skójka perłorodna

21Introdukcja zachowawcza:

próba osadzenia gatunku, dla celów ochrony przyrody, poza stwierdzonym zasięgiem występowania, ale w odpowiednim siedlisku i Eko-geograficznym zasięgu.

22Reintrodukcja:

ponowne wprowadzenie gatunku na jego pierwotne, wcześniej znane stanowisko naturalne, na którym uznano go za wymarły. ( wprowadzanie gat. tam gdzie był już nieskutecznie wprowadzany np. ryś w Kampinosie, popielica w Puszczy Bukowej)

23Translokacja zamierzone i przeprowadzone za pośrednictwem człowieka przemieszczanie dzikich osobników w obrębie areału występowania gatunku najczęściej z obszarów zagrożonych na neutralne lub chronione.

24Zasilenie/Uzupełnienie dodanie osobników do istniejącej populacji tego samego gatunku.

25LKP Leśny kompleks promocyjny:

pilotażowe obszary wdrażania proekologicznej polityki leśnej państwa, obejmujące najciekawsze duże zwarte obszary leśne charakterystyczne dla danego obszaru.

- 19 w Polsce

-ochrona przyrody, - wzmaganie funkcji środowiskotwórczych, -trwałe użytkowanie, -stabilizacja ekonomiczna gospodarki leśnej

26Zgłaszanie rezerwatów przyrody

-Powołuje wojewoda

-Wniosek może zgłosić np.organizacja społeczna

-Wniosek powinien być zaopatrzony w naukowądokumentację tego terenu

-Wnioski składa się w biurze Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody

27Zgłaszanie użytków ekologicznych, pomników przyrody

-Powołuje wojewoda lub rada gminy

-Wniosek może złożyć praktycznie każdy obywatel;

-Wnioski składa się w wydziale ochrony środowiska (gminnym lub wojewódzkim)

28Konwencja CITES: Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem, konwencja waszyngtońska – międzynarodowy układ kontrolujący handel różnymi gatunkami roślin i zwierząt oraz produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.

-Monitoring nielegalnego handlu gatunkami zagrożonymi w polskim Internecie

-realizacja: Salamandra

-metody: monitoring nielegalnego handlu i monitoring reakcji instytucji i osób, przeprowadzony w 2004 r.

-finanse: Phare 2001 (program „Rozwój społeczeństwa obywatelskiego”), Fundacja im. Stefana Batorego, --NFOŚiGW, Program Małych Dotacji GEF - UNDP

29Kompleksowy plan komunikacji społecznej w ochronie przyrody:

Etap 1. Analiza problemu

Etap 2. Określenie roli komunikacji społecznej

Etap 3. Identyfikacja grup odbiorców

Etap 4. Określenie celów działań w komunikacji społecznej

Etap 5. Sprecyzowanie treści przekazu

Etap 6. Wybór środków komunikacji

Etap 7. Sporządzenie budżetu działań komunikacyjnych

Etap 8. Organizacja działań komunikacyjnych

Etap 9. Planowanie

Etap 10. Ocena

Kto to wdraża w Polsce?

-Regionalne Centrum Ekologiczne na Europę Środkową i Wschodnią

30Obiekty Światowego Dziedzictwa w Polsce:

Lista Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości - lista obiektów objętych szczególną ochroną międzynarodowej organizacji UNESCO, filii ONZ, ze względu na ich unikatową wartość kulturową bądź przyrodniczą dla ludzkości.

1978 - Historyczne centrum Krakowa (K)

1978 - Zabytkowa kopalnia soli w Wieliczce (K)

1979 - Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940-1945) (K)

1979 - Puszcza Białowieska - (wspólnie z Białorusią) (P)

1980 - Historyczne centrum Warszawy (K)

1992 - Stare Miasto w Zamościu - przykład renesansowej zabudowy miejskiej (K)

1997 - Średniowieczny zespół miejski Torunia (K)

1997 - Zamek Krzyżacki w Malborku (K)

1999 - Kalwaria Zebrzydowska: manierystyczny zespół architektoniczny i krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy z XVII w. (K)

2001 - Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy (K)

2003 - Drewniane kościoły południowej Małopolski - Binarowa, Blizne, Dębno Podhalańskie, Haczów, Lipnica Dolna, Sękowa (K)

2004 - Park Mużakowski nad rzeką Nysą (wspólnie z Niemcami) (K)

2006- Hala Stulecia (Hala Ludowa) we Wrocławiu (K)

31Transgraniczne obszary chronione:

-Polska – Słowacja 1. Tatrzański PN 2.Pieniński PN

-Polska - Słowacja – Ukraina 1. Bieszczadzki PN

-Polska – Czechy 1. Karkonoski PN

-Polska – Białoruś 1. Białowieski PN

32Definicja obszaru chronionego krajobrazu:

obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokojenia potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych.

33Definicja N2000: Europejska Sieć Ekologiczna N2000.

Podstawą dla tego programu są dwie unijne dyrektywy: Dyrektywa Ptasia i Dyrektywa Siedliskowa (Habitatowa). To system obszarów (połączonych korytarzami ekologicznymi) chroniących najcenniejsze elementy przyrody, bądź najbardziej typowe dla regionów biogeograficznych.

34Definicja zespołu przyrodniczo-krajobrazowego:

W brzmieniu Ustawy o ochronie przyrody z 2004 roku: "Zespołami przyrodniczo-krajobrazowymi są fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe i estetyczne."

35Zespół przyrodniczo-krajobrazowy wyznacza się w celu ochrony wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego, dla zachowania jego wartości przyrodniczych, kulturowych i estetycznych. Działalność na terenach objętych tą formą ochrony uwarunkowana jest opracowaniem dla nich planu zagospodarowania przestrzennego, który uwzględni postulaty przyrodników i historyków.

36Czynna ochrona gatunków:

działania organów ochrony dla ratowania zagrożonych wyginięciem gat. roślin, zwierząt, grzybów objętych ochroną gatunkową, obejmują:

- przenoszenie danych gatunków do innych miejsc,

- eliminowanie przyczyn ich zagrożenia,

37Definicja ekokonwersji: odpisanie od sumy zadłużenia danego państwa wydatków poniesionych na przeprowadzenie inwestycji wspomagających ochronę środowiska. Ze względu na transgraniczny charakter skażeń środowiska naturalnego jest to korzystne również dla państw-wierzycieli

38Definicja ekorozwoju: rozwój nie zagrażający środowisku naturalnemu, polityka i działania społeczne o charakterze proekologicznym, dążenie do równowagi sfery społecznej, gospodarczej i środowiska naturalnego.

Konwencje ratyfikowane przez Polskę: Berneńska, Ramsarska, Waszyngtońska, Bońska, Wiedeńska

Genewska, Helsińska, Bazylejska, W Rio

rośliny naczyniowe objęte ochroną częściową: konwalia majowa, kalina koralowa, bagno zwyczajne, kruszyna.

gatunki chronionych ptaków: bocian czarny, sokół wędrowny, orzeł bielik, orlik krzykliwy, orzeł przedni.

gatunki chronionych płazów:

salamandra plamista, traszka grzebieniasta, kumak górski, grzebiuszka, ropucha zielona, ropucha szara.

gatunki chronionych ssaków:

suseł perełkowany, wilk, gronostaj, świstak, kozica,

gatunki drzew i krzewów objętych ścisłą ochroną gatunkową: Limba, wawrzynek wilczełyko, wawrzynek główkowy, rokitnik zwyczajny, dyptam jesionolistny

gatunki chr. owadów: Kozioróg dębosz, jelonek rogacz, niepylak Apollo, paź królowej, biegacz skórzasty.

gatunki roślin zielnych objętych ścisłą ochroną gatunkową:

Arnika górska, sasanka alpejska, lilia złotogłów, szafran spiski, szarotka alpejska.

parki krajobrazowe: Południoworoztoczański, Krasnobrodzki, Skierbieszowski, Puszczy Solskiej, Doliny Sanu, Doliny Dolnej Odry

Rez. Biosfery Białowieski, Babiogórski, Bieszczadzki, Kampinoski, Tatrzański, Słowiński, Karkonoski,

Leśne Kompleksy Promocyjne Bory Tucholskie, Lasy Janowskie, Lasy Rychtalskie, Lasy Gostynińsko - Włocławskie, Puszcza Kozienicka, Bory Lubuskie, Lasy Beskidu Śląskiego, Puszcza Bukowa i Goleniowska,

obszary prawnie chronione

PN – 22, Rezerwaty – 1251, PK – 120, Obsz. Chr. Kraj. – 401, Użytki ekol 5830

działacze ochrony przyrody J. Karpiński, W. Szafer, M. Raciborski.

kategorie ochronności lasów:Glebochronne, wodochronne, krajobrazowe, uzdrowiskowo - klimatyczne

parki narodowe, których nazwy powstały od znajdujących się na ich terenie pasm górskich:

Babiogórski, Bieszczadzki, Gorczański, Karkonoski, Magurski, Pieniński, Gór Stołowych, Świętokrzyski, Tatrzański,

Najstarszy pomnik przyrody w Polsce to

Cis w Henrykowie Lubańskim - 1266 lat

Polityka leśna państwa zakłada wzrost lesistości Polski w roku 2020 do 30%, a do 2050 32%

konwencja Ramsarska

dotyczy Ochrony obszarów wodno - błotnych.

Najgrubszy pomnik przyrody w Polsce to białodrzew (mierzona na wysokości 10 cm od ziemi 13,64m), rosnąca w Lesznie k/Warszawy.

Metasekwoje , Dęby: Chrobry, Bartek, w Kadynach,

Najwyższe pomniki Jodła w Suchej Beskidzkiej 56-58m

Światowe dziedzictwo Białowieski PN, Kraków-Wawel, kopalnia soli w Wieliczce, obóz w Oświęcimiu, stare i nowe miasto w Warszawie, Zamość.

czasopisma polskie o charakterze proekologicznym: "Chrońmy przyrodę ojczystą", "Ochrona przyrody", "Parki narodowe i rezerwaty przyrody", "Parki narodowe", "Przyroda Polska" LOP, "Prądnik", "Roczniki bieszczadzkie", "Klif", "Puszcza kampinoska", "Tatry", "Strzeliniec".

Park Narodowy powołuje rada ministrów, rezerwat przyrody minister lub za zarządzeniem wojewody, a park krajobrazowy na mocy rozporządzenia wojewody.

PN, których nazwy powstały od znajdujących się na ich terenie rzek lub jezior: Biebrzański, Drawieński, Narwiański, Wigierski,

nowe formy ochrony przyrody w naszym prawie i praktyce ekol.

Użytek ekologiczny, stanowisko dokumentacyjne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu.

Ilość roślin w czerwonej księdze: 418 roślin , 1013 grzybów, 602 porosty

najwięcej pomników mazowieckie, łódzkie, wielkopolskie

najmniej pomnikówopolskie, świętokrzyskie

gatunki pomników

90% liściaste, 10% iglaste, 145 gatunków, 15 iglastych

130 liściastych, 87 g introdukowanych, przeważa Db i Lp 66%

1. Formy ochrony przyrody:

1.obszarowa 2.indywidualna 3.gatunkowa

2. Obszarowa ochrona przyrody:

1.Parki narodowe 2. Rezerwaty przyrody

3.Parki krajobrazowe 4.obszary chronionego krajobrazu

5.europejska sieć ekologiczna Natura 2000

3. Indywidualna ochrona przyrody:

1.pomniki przyrody, 2.użytki ekologiczne,

3.stanowiska dokumentacyjne,

4.zespoły przyrodniczo-krajobrazowe.

4. Gatunkowa ochrona przyrody:

1.Ochrona roślin 2.Ochrona grzybów (i porostów)

3.Ochrona zwierząt

5. Kierunki ochrony przyrody:

-konserwatorski -biocenotyczny -planistyczny

-ochrony środowiska -ochrony różnorodności biologicznej

-zrównoważone użytkowanie zasobów przyrodniczych współczesną formą ochrony przyrody

6. Reżimy ochronności przyrody:

1.ochrona ścisła (bierna) 2.ochrona częściowa (czynna)

7. Ochrona w zależności od miejsca działań:

1.In situ (w miejscu występowania)

2.Ex situ (poza miejscem występowania)

8. Cele i motywy ochrony drzew pomnikowych:

1.naukowe, 2.krajobrazowe, 3.estetyczne, 4.ekologiczne, 5.historyczne, 6.zabytkowe, 7.pamiątkowe, 8.patriotyczne, 9.dydaktyczne, 10.genetyczne.

9. OBSZARY KONWENCJI RAMSARSKIEJ W POLSCE

PARKI NARODOWE

Biebrzański, Narwiański, Poleski, Ujście Warty, Wigierski

REZERWATY PRZYRODY

Jezioro Drużno, Jezioro Karaś, Jezioro Łuknajno, Jezioro Siedmiu Wysp, Jezioro Świdnie, Stawy Milickie

SUBALPEJSKIE TORFOWISKA w KARKONOSKIM PN

Łącznie 13 obszarów o powierzchni 145 tys. ha

10. Rezerwaty Biosfery w Polsce:

• Babia Góra

• Puszcza Białowieska

• Karpaty Wschodnie (Ukraina, Polska, Słowacja)

• Polesie Zachodnie

• Puszcza Kampinoska

• Karkonosze (Czechy, Polska)

• Jezioro Łuknajno

• Słowiński Park Narodowy

• Tatry (Polska, Słowacja)

Łącznie 9 obiektów o powierzchni w Polsce 398tys ha (strefa centralna, buforowa i przejściowa)

11. Obszary i obiekty o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chronione

Parki narodowe 23

Rezerwaty przyrody 1423

Parki krajobrazowe 120

Użytki ekologiczne 6686

Pomniki przyrody 35074

Obszary chronionego krajobrazu 412

Stanowiska dokumentacyjne 153

Zespoły przyrodniczo krajobrazowe 207

Powierzchnia kraju prawnie chroniona 32,5%

12. Pomniki przyrody w Polsce

pojedyncze drzewa78,7%

grupy drzew 13,4%

aleje 2,3%

głazy narzutowe 3,3%

skałki, groty, jaskinie 2,3%

Drzewa ( pojedyncze, grupy, aleje ) stanowią 94,3% pozycji rejestru pomników przyrody w Polce.

13. Rekordy drzew pomnikowych

1.wiek: cis pospolity- 1260 (Henryków koło Lubania)

2.wysokość: jodła pospolita- 56m (Nadleśnictwo Sucha Beskidzka, Leśnictwo Czarna Hala, oddz.153, pozostał obecnie tylko zrekonstruowany pień, wiek 435, obwód 640cm)

3.obwód 10cm od gruntu: topola biała-1340cm (Leszno k Wawy)

4.obwód od gruntu: dąb szypułkowy „Napoleon”- 1043 (Nadleśnictwo Przytok koło Zielonej góry)

5.-miąższość grubizny: dąb szypułkowy „Baublis”: 180- (ścięty w 1812 roku w Bordzie , Żmudź, Litwa)

- dąb szypułkowy „Bartek”: 65-75m3 (Zagnańsk)

14. OBSZAROWE ZWIĘKSZANIE SIĘ ZAKRESU CHRONIONEJ PRZYRODY

-pomnik przyrody -mały rezerwat -większy obszarowo rezerwat -park narodowy -park krajobrazowy

-obszar chronionego krajobrazu -rezerwat biosfery -międzynarodowy rezerwat biosfery (transgeniczny obszar)

-europejska sieć ekologiczna Natura 2000

15. Funkcje parków krajobrazowych:

-ochrona lokalnego środowiska i całej przyrody

-wzmocnienie ochrony rezerwatów położonych na terenie parku

-wpływ na proekologiczne ukierunkowanie działalności gospodarczej

-rozwój turystyki krajoznawczej

-podnoszenie prestiżu obszarów cywilizacyjnie zaniedbanych

16. Kategorie obszarów chronionych wg IUCN 1994 r.

1. Rezerwaty ścisłe

2. Parki narodowe

3. Pomniki przyrody

4. Obszary czynnej ochrony gatunków i siedlisk

5. Obszary chronionego krajobrazu

6. Obszary czynnej ochrony zasobów przyrodniczych

7. Obszary tradycyjnych siedlisk społeczności ludzkich

8. Strefy specjalnego użytkowania zasobów naturalnych

17. Niektóre krajowe organizacje ekologiczne:

- Centrum Edukacji Ekologicznej

- Centrum Ekologiczno – Rekolekcyjne

- Ekologiczny Klub Obywatelski „Czuwanie”

- Federacja Zielonych

- Fundacja „Czysta Woda”

- Fundacja Biblioteka Ekologiczna

-Fundacja EKOBALTIC

- Fundacja Ekologiczna „Czysta Wisłoka”

- Fundacja Ekologiczna „Silesia”

18. Definicje:

Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk, jak: naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne ,,oczka wodne’’, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin i zwierząt, w tym miejsca ich sezonowego występowania lub rozrodu.

Stanowiskami dokumentacyjnymi przyrody nieożywionej są nie wyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do udostępnienia, ważne pod względem naukowym i dydaktycznym miejsca występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych oraz fragmenty eksploatowanych i nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych.

Zespół przyrodniczo – krajobrazowy wyznacza się w celu ochrony wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego, dla zachowania jego wartości estetycznych.

Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej historyczno – pamiątkowej i krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród tworów, w szczególności sędziwe i okazałych rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe, jaskinie.

ART.40.1 POMNIKAMI PRZYRODY

są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów:

- okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych

- źródła, wodospady, wywierzyska

- skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie

Ekofilozofia, ekologizm- kierunek filozoficzny podejmujący problemy ochrony środowiska oraz miejsca człowieka w świecie. Główne analizy i dociekania dotyczą wzajemnych zależności między człowiekiem, a przyrodą, które decydują w niewielkim przedziale czasu o jakości życia lub w dalszej perspektywie o warunkach przeżycia populacji ludzkich.

Ekofilozofia powstała w II połowie XX wieku jako reakcja na zagrożenia spowodowane przez broń masowego rażenia (bomby jądrowe), na szybko postępującą dewastację środowiska przyrodniczego, na wyczerpywanie się zasobów przyrody w skali całej kuli ziemskiej.

Ekologizm stanowi mową postać humanizmu kształtującego sumienia i postawy ludzi wobec przyrody.