1. Podaj różnice między dozorowaniem i diagnozowaniem

Zadaniem układu diagnozująco-dozorującego jest zbieranie i przetwarzanie informacji o procesach toczących się w obiekcie i w pozostałych elementach systemu antropotechnicznego oraz w jego otoczeniu.

Diagnozowanie – jest to określenie stanu badanego obiektu w chwili t_0, czyli w chwili, w której przeprowadzane jest badanie. Odbywa się w oparciu o wyniki pomiarów i nazywane jest diagnozą. Niezbędna w tym procesie jest znajomość relacji wzajemnego odwzorowania między wynikami sprawdzeń (objawami) a stanami obiektu.

Dozorowanie – jest to ciągła lub dyskretna bieżąca obserwacja stanu obiektu. Polega na ciągłym lub dyskretnym odnawianiu diagnozy, czyli na generowaniu diagnoz chwilowych. Jego celem jest dostarczenie informacji o każdej zmianie stanu obiektu z dostatecznie małą zwłoką.

2. Przedstaw cechy jakości wyrobu - elementu maszyny.

Jakość definiuje się jako ogół cech produktu i usług decydujących o ich zdolności do zaspokajania przewidywanych i stwierdzonych potrzeb.

Na jakość wyrobów składają się między innymi cechy takie jak:

• trwałość - czas, w którym dany produkt zachowuje swoje własności użytkowe

• niezawodność - prawdopodobieństwo bezusterkowego funkcjonowania

• funkcjonalność - stopień i zakres realizacji oczekiwanych funkcji

• bezpieczeństwo użytkowania

3. Podaj nazwy identyfikacji dla kombinacji: wymuszenie zewnętrzne - element urządzenia / konstrukcji, konstrukcja.

Badania nieniszczące:

• wizualne - metoda wizualna najczęściej przeprowadzana w połączeniu z inną metodą badań nieniszczących, jako badanie wstępne. W praktyce już na tym etapie wykrywane są duże nieciągłości powierzchniowe (pęknięcia kuźnicze, spawalnicze, hartownicze), wady kształtu elementów (odkształcenia kątowe, ubytki korozyjne, porowatości). Badania prowadzi się w sposób bezpośredni (okiem nieuzbrojonym) lub pośredni za pomocą urządzeń jak endoskop.

• penetracyjne - dzięki zjawisku wnikania cieczy do cienkich nieciągłości (penetrant), metoda ta umożliwia wykrywanie otwartych nieciągłości powierzchniowych, płaskich wąskoszczelinowych różnie zorientowanych (pęknięcia na gorąco, na zimno, pęknięcia hartownicze, zmęczeniowe). Za pomocą metody penetracyjnej można badać zarówno półwyroby jaki i wyroby gotowe.

• ultradźwiękowe - należą do grupy metod objętościowych, podobnie jak metoda radiograficzna. Umożliwia badanie obiektów wykonanych ze stali ferrytycznych, aluminium, magnezu, stopów miedzi, materiałów kompozytowych a nawet drewna i tworzyw ceramicznych. Ultradźwiękowe badania elementów cechuje szybkość uzyskiwanych informacji, brak szkodliwości zdrowia, niższa cena w porównaniu do badań radiograficznych.

• radiologiczne - w badaniach najczęściej wykorzystuje się promieniowanie X (Roentgena) lub promienie g (gamma). Kontrola radiologiczna polega na wykonaniu radiogramów badanych złączy, następnie opisaniu zaobserwowanych na otrzymanych radiogramach niezgodności (miejsc o różnym zaciemnieniu) i ocenie, na ich podstawie, jakości złączy

• magnetyczne – metoda ta pozwala na wykrycie najbardziej niebezpiecznych nieciągłości powierzchniowych i podpowierzchniowych: pęknięcia zmęczeniowe, szlifierskie, hartownicze, spawalnicze). Metoda ta polega na magnesowaniu badanego elementu oraz wykrywaniu magnetycznego pola rozproszenia, pojawiającego się w miejscu występowania nieciągłości.

• elektryczne - analiza rozpływu prądu w badanym obiekcie

• wiroprądowe - metoda badania prądami wirowymi polega na wprowadzeniu do rurki sondy, która indukuje w materiale rurki prądy, a z oddziaływania pola elektromagnetycznego tych prądów na sondę można ocenić stan rurek.

Szczelność - wyróżnia się cztery sposoby sprawdzania szczelności:

• próba hydrauliczna

• próba „baniek mydlanych”

• próba zanurzenia

• próba „nafty i kredy”

Pomiary wielkości:

• wymiarów liniowych

• wymiarów kątowych

• odchyłek kształtu

• odchyłek położenia

• analiza modalna - pomiary naprężeń resztkowych

4. Podaj nazwy identyfikacji dla kombinacji: wymuszenie wewnętrzne - element urządzenia / konstrukcji, konstrukcja

Pomiary niewyważania:

• emisja akustyczna – za kontrolą z wykorzystanie EA przemawiają takie czynniki, jak: pomiar, który nie wydłuża czasu obróbki, gdyż jest ona przerywana tylko w momencie całkowitego stępienia lub uszkodzenia narzędzia, brak dodatkowych instalacji w pobliżu narzędzia oraz fakt, że czujniki nie ulegają zużyciu. Jedynym ograniczeniem tej metody kontroli jest brak 100% gwarancji na detekcję wszystkich rodzajów uszkodzenia narzędzia i mniejsza dokładność oceny stanu makro i mikrogeometrii narzędzia w porównaniu z metodami statycznymi, które z kolei wymagają zatrzymania procesu obróbki.

• termowizja - znalazła szczególnie szeroki zakres zastosowań w budownictwie. Kamery termowizyjne umożliwiają badania nieniszczące (bezinwazyjne) budynku i diagnozowanie stanu wszystkich jego instalacji technicznych. Termowizja pozwala na wykrywanie i lokalizowanie różnego typu wad i usterek oraz ocenę wykonania napraw, remontów i wszelkich prac uznanych za przedsięwzięcie termo-modernizacyjne. Umożliwia również badanie jakości oferowanych materiałów budowlanych, stolarki okiennej i drzwiowej oraz materiałów instalacyjnych oraz przeprowadzenie inspekcji przed-remontowej i kontroli powykonawczej prac ocieplających i napraw.

Badania przecieków:

• metoda termowizyjna: bazuje na zasadzie, że woda czy zawilgocona izolacja, zmienia temperaturę wolniej niż suche elementy pokrycia dachowego. Za pomocą  kamery na podczerwień można zobaczyć, jaki obszar wyróżnia się podwyższoną temperaturą – zwykle w takim miejscu hydroizolacja jest uszkodzona.

• metoda neutronowa działa jak rodzaj radaru atomowego, bowiem pozwala określić nie tyle poziom wody, ile poziom wodoru. Badacz posługuje się urządzeniem, które emituje silny strumień neutronów. Po uderzeniu w atom wodoru neutrony wracają do urządzenia, ale dużo wolniej. Ponieważ woda posiada wysoki procent atomów wodoru, urządzenie odczytuje wyniki (liczbę atomów wodoru) jako poziom wilgoci.

• metoda testowania impedancji  - w trakcie badania, dzięki zainstalowanej na podejrzanej powierzchni siatce pod napięciem, można zbadać jak rozkładają się różnice w odczytach poziomu napięcia. Tam, gdzie parametry są nienaturalnie podwyższone, prawdopodobnie nastąpił przeciek. Ostatecznej weryfikacji dokonuje się przez porównanie odczytu z powierzchni badanej i tzw. powierzchni wzorcowej.

• elektroniczne wykrywanie uszkodzenia hydroizolacji - może przebiegać na dwa sposoby: przy użyciu niskiego i wysokiego napięcia. W obu przypadkach chodzi nie tylko o wykrycie obecności wody, ale także o wskazanie miejsca, w którym doszło do przecieku. Metody bazują na tym, że woda dobrze przewodzi prąd.

5. Podaj nazwy identyfikacji dla kombinacji: wymuszenie wewnętrzne - urządzenie / maszyna / agregat

Diagnozowanie - dotyczy elementów pracujących w obiekcie i wymaga wprowadzenia pomiaru nowych cech związanych z zespołami funkcjonalnymi obiektów. Wartość takiej cechy powinna być zależna od wartości cech, elementów składowych oraz obciążenia na dany zespół funkcjonalny. Każda metoda diagnozowania ma swoją określoną skuteczność.

6. Podaj związki między zużyciem, uszkodzeniem, stanem niezdatności i potencjałem eksploatacyjnym

Potencjał eksploatacyjny obiektu jest właściwością charakteryzującą jego zdolność do zachowania:

• Wymaganej zdatności użytkowej (możliwości realizacji działań zgodnie z przeznaczeniem)

• Wymaganej zdatności obsługowej (podtrzymywanie oraz przywracanie zdatności użytkowej)

Użytkowanie - wykorzystywanie zgodnie z przeznaczeniem.

Zużycie – trwałe, niepożądane zmiany stanu materiału prowadzące do obniżenia lub utraty własności użytkowych tego materiału. Proces degradacji własności użytkowych maszyny, urządzenia jako całości lub poszczególnych elementów. Czym większe zużycie, tym mniejszy potencjał i odwrotnie.

Sanacja – charakteryzująca zdolność do zachowania wymaganej zdatności użytkowej i obsługowej; opisana jest zbiorem cech jakości obiektu.

Stan zdatności – stan techniczny, w którym obiekt jest w stanie realizować zadania zgodnie z wymaganiami (przeznaczeniem), przy określonym oddziaływaniu otoczenia.

Stan niezdatności – stan techniczny, w którym obiekt nie może realizować zadań zgodnie z wymaganiami (przeznaczeniem), przy określonym oddziaływaniu otoczenia.

Zakłócenie – zdarzenie polegające na istotnej zmianie przynajmniej jednej z charakterystyk jakości działania obiektu przez pewien czas.

Uszkodzenie – zdarzenie destrukcyjne powodujące przejście obiektu ze stanu zdatności do stanu niezdatności.

Awaria – uszkodzenie maszyny lub urządzenia ograniczające lub uniemożliwiające jego dalsze działanie; często występują uszkodzenia wtórne.

Obsługiwanie (maintanance) – czynności służące utrzymywaniu miar wartości cech systemu produkcyjnego i jego obiektów w pożądanym zakresie wartości cech; Obsługiwanie to część asset management.

Zakłócenie -> zużycie -> uszkodzenie -> awaria

Stan zdatności || stan niezdatności

Występuje proces roboczy, który generuje obciążenie całego obiektu oraz poszczególnych elementów. Następuje zużycie, które ma wpływ na stan techniczny, który z kolei wpływa na proces roboczy, który wpływa na obciążenia.

7. Opisz fazy cyklu życia obiektu i koszty poszczególnych faz

• Wytwarzanie - materialna realizacja projektu. Faza ta obejmuje działania związane z projektowaniem procesów technologicznych, organizacją procesów produkcyjnych oraz wytworzeniem obiektu technicznego.

• Użytkowanie - wykorzystywanie obiektu zgodnie z przeznaczeniem.

• Remont – to przywrócenie wartości użytkowej (funkcjonalności, sprawności techniczno-ekonomicznej) obiektu. Należy odróżnić remont i naprawę (remont nieplanowy), która również polega na przywróceniu wartości użytkowej ale – obiektu uszkodzonego. Racjonalna gospodarka remontowa ma za zadanie nie dopuszczać do uszkodzenia obiektu poprzez stosowanie systemu remontów planowo-zapobiegawczych.

• Awaria − stan niesprawności obiektu uniemożliwiający jego funkcjonowanie, występujący nagle i powodujący jego niewłaściwe działanie lub całkowite unieruchomienie.

• Kasacja – likwidacja obiektu.

Metoda LCC (Life CycleCost) to analiza kosztów w całym okresie eksploatacji systemu czyli

cyklu jego życia. Aby dokładnie zrozumieć co kryje się pod tym najwłaściwiej będzie przytoczyć

kilka definicji:

• Cykl życia – przedział czasu od powstania koncepcji wyrobu do jego likwidacji.

• Koszt cyklu życia – łączny koszt ponoszony w cyklu życia wyrobu.

• Szacowanie kosztu cyklu życia – analiza ekonomiczna oceniająca koszt ponoszony w cyklu życia wyrobu lub w części tego cyklu.

Koszty LCC można łatwo zdefiniować jako sumę wszystkich kosztów przypisanych bezpośrednio i

pośrednio do określonego systemu od początku do końca jego istnienia, co w praktyce obejmuje fazy:

• Nabycia

• Zainstalowania

• Całego okresu użytkowania

8. Wymień cechy jakości przedsiębiorstwa

Cechy jakości przedsiębiorstwa:

• Rentowność - oznacza osiągnięcie z aktywności gospodarczej dodatniego wyniku finansowego. Jest ona miarą ekonomiczną oceny efektywności działalności przedsiębiorstwa, rozumianą jako wzajemna relacja wyniku finansowego do określonych wielkości ekonomicznych. Zysk jest nadwyżką przychodów ze sprzedaży towarów i usług nad kosztami uzyskania tych przychodów.

• Konkurencyjność - jest właściwością przedsiębiorstwa warunkującą możliwość osiągnięcia przez nie przewagi nad podmiotami działającymi w tej samej branży na rynku. Może się ona przejawiać w:

  • możliwości zaoferowania niższej ceny, wyższej jakości lub innych atrakcyjnych cech produktu bardziej korzystnych od rywali;

  • umiejętności utrzymania i powiększania udziałów w rynku;

  • zdolności do podnoszenia wewnętrznej efektywności/sprawności funkcjonowania przedsiębiorstwa;

  • zdolności do skutecznego realizowania celów na rynku

• Udział w rynku - jest to stosunek ilości sprzedanych produktów danego przedsiębiorstwa do liczby wszystkich sprzedanych jednostek danego produktu.

• Innowacyjność - to zdolność przedsiębiorstwa do tworzenia i wdrażania innowacji (nowości) do praktyki gospodarczej: nowego lub znacząco ulepszonego rozwiązania w odniesieniu do produktu (towaru lub usługi), procesu, marketingu lub organizacji.

• Efektywność - to rezultat podjętych działań, opisany relacją uzyskanych efektów do poniesionych nakładów. W teorii zarządzania dominuje pojęcie efektywności organizacyjnej (funkcjonowania systemu) określanej jako zdolność przedsiębiorstwa do „bieżącego i strategicznego przystosowania się do zmian otoczeniu, a także produktywnego wykorzystania posiadanych zasobów do realizacji przyjętej struktury celów”

• Elastyczność na zmiany - elastyczność w tym przypadku oznacza szeroko rozumianą zdolność przystosowania organizacji do zmiennych warunków otoczenia.

• Szybkość reakcji na zmiany płynące z rynku - to zdolność firmy do oferowania produktów adekwatnych do zmieniających się potrzeb nabywców.

• Wydajność - to ekonomiczna miara efektywności odnosząca wielkość produkcji do wielkości zasobów użytych do jej wytworzenia.

• Zorientowanie na klienta -w praktyce orientacja na klienta oznacza:

  • gotowość i umiejętność słuchania klientów

  • kreowanie misji firmy na podstawie wartości istotnych dla klienta;

  • kształtowanie oferty rynkowej w dostosowaniu do odpowiedniego segmentu rynku;

  • koncentracja na takiej wartości, jaka jest oczekiwana przez klientów;

  • budowanie stałej relacji z klientami;

  • zapewnienie udziału wszystkich pracowników w tworzeniu rosnących wartości dla klienta;

  • systematyczne mierzenie poziomu świadczonych usług oraz poziomu satysfakcji klientów.

9. Podaj przykładowe cechy jakości technicznego systemu produkcyjnego

Cechy jakości, to cechy wpływające na spełnienie określonych wymogów.

System techniczny (należy do systemu produkcyjnego) składa się z systemu projektowego, wytwórczego i operacyjnego.

Cechy jakości systemu produkcyjnego (te podkreślone to te najważniejsze)

• Odpowiedniość

• Niezawodność (nieuszkadzalność)

• Bezpieczeństwo

• Efektywność (zysk)

• Trwałość

Niezawodność – opisuje przysposobienie systemu do wykonywania przypisanych systemowi funkcji, w określonym czasie w określonych warunkach użytkowania. Określamy ją wskaźnikami przedsiębiorstwa:

• Nieuszkadzalność

• Nadmiarowość

• Bezbłędność

• Gotowość

Efektywność – opisuje zdolność systemu produkcyjnego do oszczędnego zużycia energii i racjonalnego wykorzystania materialnych i pieniężnych nakładów na wykonywanie zadań. Wartości bezwzględne efektywności:

• Sprawność energetyczna

• Wydajność

• Ekonomiczność

• Gospodarność

10. Podaj przykładowe cechy jakości obiektu systemu produkcyjnego

Jakość obiektu to zdolność spełnienia przez obiekt określonych funkcji zgodnie z wymaganiami użytkownika.

Przykładowe cechy jakości obiektu:

• Niezawodność - określana jest jako prawdopodobieństwo zdarzenia, które polega na tym, że wyrób użytkowany w określonych warunkach, będzie zachowywał zdolność do spełnienia stawianych mu wymagań w określonym przedziale czasu użytkowania.

• Efektywność - to rezultat podjętych działań, opisany relacją uzyskanych efektów do poniesionych nakładów. Efektywność techniczno-ekonomiczna- rozumiana jest jako stosunek pomiędzy ilością zużytych materiałów a ilością wyprodukowanych dóbr finalnych (produktów).

• Wydajność - to ekonomiczna miara efektywności odnosząca wielkość produkcji do wielkości zasobów użytych do jej wytworzenia.

• Trwałość - okres, w którym obiekt zachowuje swoje właściwości użytkowe. Określona jest dla normalnych, czyli założonych przy projektowaniu, warunków eksploatacji.

• Obsługiwalność - jest charakteryzowana jako zdolność obiektu do utrzymywania lub odtwarzania w danych warunkach eksploatacji stanu, w którym może on wypełniać wymagane funkcje przy założeniu, że obsługa jest przeprowadzana w ustalonych warunkach z zachowaniem ustalonych procedur i środków.

• Dyspozycyjność - gotowość do pełnienia funkcji w dowolnym czasie i miejscu, w zależności od potrzeb. Dyspozycyjność urządzeń wynika z niezawodności, łatwości i szybkości uruchomienia.

• Bezpieczeństwo użytkowania - obiekty powinny być projektowane i wykonane w sposób nie stwarzający niemożliwego do zaakceptowania ryzyka wypadków w trakcie użytkowania.

11. Przedstaw "asset management" jako układ regulacji

Asset management to zarządzanie systemami technicznymi, począwszy od ich projektowania do likwidacji. Jest zarządzaniem aktywami pod względem dwóch kryteriów:

• Zarządzanie ekonomiczne

• Zarządzanie techniczno–operacyjne (fizyczne, techniczne, przedsiębiorcze)

Zasady działania asset management:

• Obiekty są elementami przedsiębiorstwa. Zarządzanie, czyli kierowanie przedsiębiorstwem - znając wpływy przedsiębiorstwa dostosowuje się do nich wydatki.

• Przedsiębiorstwo ma pewne cechy, składa się z pewnych elementów(hierarchia: zarząd- rada nadzorcza- managerowie).

• Menagerowie rozliczani są z głównych cech przedsiębiorstwa (takich jak rynki zbytu, płynność finansowa, rentowność). Menedżer odpowiada przed Radą Nadzorczą, a ta przed Zarządem. Menedżer ustala zasady funkcjonowania określonych obiektów, proponuje rozwiązania.

• Przedsiębiorstwo musi przynosić zyski. Dlatego żeby produkt chcieli kupić klienci, musi on być odpowiedniej jakości i mieć odpowiednią cenę. Są to warunki konieczne, aby przedsiębiorstwo było rentowne.

• Maszyny muszą posiadać odpowiednie cechy: zarządzanie systemem w ten sposób, aby miał cechy pożądane i mógł sprawnie funkcjonować.

• Menedżer podejmuje decyzje dotyczące naprawy, modernizacji, kasacji czy kupna nowych obiektów - są to decyzje strategiczne. Decyzje dotyczą wyglądu systemów diagnostycznych, wyglądu napraw.

• Jeżeli maszyna istnieje- są określone procedury, zostaje określona dokumentacja techniczno-ruchowa DTR i dopiero mamy do czynienia z sterowaniem na poziomie obsługiwania.

• Przy diagnozowaniu – prognozuje się, remontuje, zamawia, kupuje części, planuje czas zatrzymania maszyny - czynności na poziomie obsługiwania.

12. Przedstaw "obsługiwanie obiektu" jako układ regulacji

Obsługiwanie to czynności służące utrzymaniu wartości miar cech system produkcyjnego i jego obiektów w pożądanym zakresie wartości cech.

13. Wymień sposoby identyfikacji wartości cech obiektu stosowane w obsługiwaniu

Metody i środki identyfikacji stanu technicznego znajdują odzwierciedlenie w nazwie „strategii obsługiwania”.

W kolejności powstawania znane są następujące strategie:

• Obsługiwanie do awarii - podstawą identyfikacji są skutki utraty potencjału eksploatacyjnego danego elementu objawiające się nie tylko wartościami miar cech obiektu niemieszczącymi się w zakresie wartości pożądanych, ale często również całkowitym zatrzymaniem pracy danego obiektu i uszkodzeniami wtórnymi

• Obsługiwanie do resursu - mierzoną cechą sterującą jest czas pracy danego obiektu

• Obsługiwanie wg stanu technicznego - opiera podejmowanie decyzji eksploatacyjnych na podstawie bieżącej oceny stanu technicznego maszyn, ich zespołów lub elementów .

• TPM (Total Productive Maintenance) - zapewnienie wysokiej produktywności przedsiębiorstwa dzięki dbałości załogi wydziałów produkcyjnych o wykorzystanie czasu zaangażowania maszyn.

14. Wskaż związki między "asset management" i "obsługiwaniem"

Obsługiwanie (maintanance) – czynności służące utrzymywaniu miar wartości cech systemu produkcyjnego i jego obiektów w pożądanym zakresie wartości cech.

Obsługiwanie to część asset management.