Administracja rządowa (państwowa) w Polsce dzieli się na:

- administrację rządową centralną

- administrację rządową terenową (wojewódzką)

Naczelne organy administracji rządowej:

Istnieją 4 określenia naczelnych organów:

1. Naczelne organy administracji rządowej to te spośród organów administracji publicznej, które są powoływane przez Prezydenta bezpośrednio czy też po uprzednim wyborze przez Sejm.

2. Naczelnymi organami administracji rządowej są organy zwierzchnie wobec pozostałych organów w strukturze administracji rządowej.

3. Naczelnymi organami administracji rządowej są organy powołane przez Prezydenta czy Sejm i których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa.

4. Naczelnymi organami administracji rządowej są organy zwierzchnie wobec pozostałych organów w strukturze administracji rządowej i których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa.

W ujęciu strukturalnym i funkcjonalnym do organów naczelnych można zaliczy Radę Ministrów i organy wchodzące w jej skład. Natomiast Prezydent to organ o podstawowym znaczeniu dla państwa, a nie tylko dla administracji.

Prezydent jako naczelny organ administracji państwowej.

Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej to władza wykonawcza i pochodzi z woli narodu.

• w sferze stosunków zagranicznych Prezydent ma pozycję zwierzchnią w zakresie najwyższego przedstawicielstwa Rzeczpospolitej,

• w sferze prawodawstwa nadzwyczajnego Prezydent może wprowadzi stan wojenny i stan wyjątkowy,

• w sferze prawodawstwa zwykłego kompetencje Prezydenta są słabe: zapewniona konstytucja możliwość wydawania rozporządzeń jest kompetencją pozorną, ponieważ jej realizacja uzależniona jest od woli Sejmu. Zarządzeniami Prezydenta nie można regulować praw i obowiązków obywatelskich,

• w sferze obsadzania stanowisk, Prezydent ma dość szerokie uprawnienia. Nie ma jednak możliwości występowania z wnioskiem o odwołanie Rady Ministrów,

• w sferze uprawnień o charakterze organizacyjnym i decyzyjnym Prezydent na przykład może zwoływać i przewodniczy Radzie Ministrów, wydawać decyzje w zakresie nadawania i zwalniania z obywatelstwa, nadawania orderów i odznaczeń, stosowania prawa łaski.

Rada Ministrów

W skład Rady Ministrów wchodzą Prezes Rady Ministrów jako jej przewodniczący, wiceprezesi Rady Ministrów, ministrowie, przewodniczący w określonych w ustawach komitetów. Minister kieruje określonym działąniem administracji rządowej. Kompetencje Rady Ministrów określone są w konstytucji i w ustawie z dnia 8.VIII.1996 roku. O organizacji i trybie pracy Rady Ministrów oraz o zakresie działania Ministrów, oraz w aktach normatywnych.

Rada Ministrów w szczególności:

• zapewnia wykonywanie ustaw,

• wydaje rozporządzenia,

• koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,

• chroni interesy Skarbu Państwa,

• uchwala projekt budżetu państwa,

• kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonywania budżetu,

• zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,

• zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,

• sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,

• zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,

• sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju,

• określa organizację i tryb swojej pracy.

Rada Ministrów rozstrzyga wszystkie sprawy z zakresu polityki państwa, niezastrzeżonych dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego.

Organy wewnętrzne i pomocnicze Rady Ministrów. Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia tworzyć: stałe komitety Rady Ministrów jako organy pomocnicze i opiniodawcze. Rada Ministrów utworzyła jako organy pomocnicze i opiniodawcze Rady Ministrów następujące stałe komitety:

1. Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów,

2. Komitet Rady Ministrów do Spraw Polityki Regionalnej i Zrównoważonego Rozwoju,

3. Komitet Społeczny Rady Ministrów,

4. Komitet Spraw Obronnych Rady Ministrów.

Również Prezes Rady Ministrów może tworzyć:

- komitety do rozpatrywania określonej sprawy,

- rady i zespoły jako organy opiniodawcze lub opiniodawczo-doradcze

Rada Ministrów może powołac komisje wspólne w sprawach ważnych dla polityki Rządu oraz interesów drugiej strony.

Prezes Rady Ministrów:

• kieruje pracami Rady Ministrów,

• reprezentuje Radę Ministrów,

• koordynuje i kontroluje pracę członków rządu,

• jest zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników administracji rządowej

• wydaje rozporządzenia na podstawie udzielonych szczegółowych upoważnień w ustawach,

• zapewnia wykonanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania,

• sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w konstytucji i ustawach

Kompetencje Prezesa Rady Ministrów mieszczą się w pięciu zasadniczych grupach:

1. w grupie kompetencji z zakresu zwierzchności osobowej np. wnioskuje powołanie i odwołanie członków Rady Ministrów,

2. w grupie kompetencji z zakresu zwierzchności służbowej np. ustala zakres działania wicepremierów, kieruje i organizuje pracę Rady Ministrów

3. w grupie kompetencji normotwórczych – wydaje rozporządzenia, zarządzenia

4. w grupie kompetencji organizacyjno-porządkowych – może np. tworzyc rady i zespoły jako organy pomocnicze i opiniodawcze

5. w grupie kompetencji z zakresu nadzoru nad podmiotami nie podporządkowanymi – może zawiesić organy gminy i ustanowi zarząd komisaryczny

Kancelaria Prezesa Rady Ministrów

Kancelaria Prezesa Rady Ministrów zapewnia obsługę: Rady Ministrów i prezesa Rady Ministrów, wiceprezesów Rady Ministrów, stałych komitetów Rady Ministrów, Kolegium do Spraw Służb Specjalnych, pełnomocników Rządu, organów pomocniczych i opiniodawczo-doradczych Rady Prezesa, komisji wspólnych. Kancelarią kieruje Szef Kancelarii powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów. W Kancelarii funkcjonują sekretarze i podsekretarze stanu powoływani i odwoływani przez Prezesa.

Ministrowie

Minister jest powoływany do kierowania określonym działem administracji rządowej lub do wypełnienia zadań wyznaczonych przez Prezesa Rady Ministrów. Przy ministrze może funkcjonowac powołany przez Radę Ministrów komitet doradczy. Minister zajmuje jednocześnie dwie pozycje:

1. jest członkiem kolegialnego organu administracji rządowej zwanym Radą Ministrów

2. jest organem kierującym określonym działem administracji państwowej zwanym resortem.

Zadania i kompetencje ministra określone są w szczególności:

- w rozporządzeniu ustalającym szczegółowy zakres działania ministra,

- w rozporządzeniu o utworzeniu ministerstwa,

- w innych ustawach i niższych aktach normatywnych całośc funkcji ministra można w najogólniejszym ujęciu rozdzieli na:

• funkcje prawodawcze

• funkcje polegające na wydawaniu decyzji administracyjnych

• funkcje kierowania resortem nie obejmujące działalności prawotwórczej i decyzyjnej

• funkcje szczególne wynikające ze specjalnego statusu ministra

Centralne organy administracji państwowej

Konstytucja wyróżnia dwie nowe kategorie organów centralnych: centralne organy państwowe i centralne konstytucyjne organy państwa. Żadne z nich nie są centralnymi organami administracji państwowej. Centralne organy administracji nie wchodzą w skład Rządu, poza wyjątkami określonymi w ustawach. Centralne organy administracji państwowej są tworzone w drodze aktów rangi ustawy, wyjątkowo aktem niższego rzędu. Centralne organy powoływane są najczęściej przez Prezesa Rady Ministrów, ale np. członkowie Komitetu Obrony Kraju, poza marszałkami Sejmu i Senatu, powoływani są przez Prezydenta. Organami zwierzchnimi centralnych organów są: Sejm, Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, poszczególni ministrowie. Centralne organy administracji są organami zwierzchnimi terytorialnych organów administracji, wraz z którymi tworzą tzw. quasi-resorty. Organy w terenie to zazwyczaj organy rządowej administracji specjalnej (np. urzędy celne), administracji zespolonej lub też terenowe organy rządowej administracji ogólnej.

Administracja rządowa w województwie

Zadaniami administracji rządowej w województwie wykonują:

1. wojewoda

2. działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb i straży wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach w imieniu:

• wojewody z ustawowego upoważnienia,

• własnym jeżeli ustawy tak stanowią

• organy administracji niezespolonej

• organy samorządu terytorialnego

• kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straż, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach

• organy innych samorządów