PODSTAWY PRAWA

Wykład 1.

Normy:

-etyczne

-moralne

-religijne(wolność wyznania)

-obyczajowe(np. podanie ręki na przywitanie, ubiór adekwatny do miejsca) zależą od np. grupy społecznej; nie są nigdzie zapisane; wynikają z tradycji ; człowiek jest odrzucony przez społeczeństwo jeśli i ich nie przestrzega; konsekwencje są niespisane

Normy prawne:

-są zapisane w aktach prawnych, wynikają z przepisów prawnych

-obowiązują wszystkie osoby(przebywające na terytorium danego kraju)

-ustanawiane są przez właściwe organy państwowe

-nieprzestrzeganie: kary pieniężne, więzienie

-kary są opisane; sankcjonowane przez państwo; stoi za nimi autorytet państwa, sankcjonowanie odbywa się przymusowo; kary są precyzyjne(adresat, jaka kara, za co)

PRAWO

Pierwsze znaczenie: Prawo to zespół norm prawnych regulujących stosunki społeczne. Wynikają one z przepisów.

Drugie znaczenie:

-znaczenie podmiotowe

• Uprawnienie przysługujące danej osobie

Charakter norm prawnych

-ogólny

-powszechny

-abstrakcyjny

Ogólny- Każda osoba spełniająca warunki opisane w przepisie jemu podlega(np. niezależnie czy jest to kobieta czy mężczyzna);ogólne normy prawne nie kazuistyczne

Powszechny- Obowiązują wszystkich( znajdujących się na terytorium państwa)

Jurysdykcja- odpowiedzialność przed danym państwem; sądy-organy jurysdykcyjne

Abstrakcyjny- Skierowana jest do abstrakcyjnie pojmowanego członka społeczeństwa tzn. bez konkretnego wskazania

Wykład 2. Zasada trójpodziału władzy w Polsce

-władza ustawodawcza

-władza wykonawcza

-władza sądownicza

Władze nie mogą na siebie naciskać, są w równowadze, niezależne

1. Władza ustawodawcza: Sejm i Senat

Sejm: składa się z 460 posłów

Senat: składa się ze 100 senatorów

Wybory

-raz na 4 lata wybiera się Sejm i Senat

-wybory zarządza prezydent RP, nie później niż 90 dni przed upływem kadencji Sejmu i Senatu

-do Sejmu może być wybrana osoba powyżej 21 roku życia

-do Senatu- powyżej 30 lat

-osoba nie może jednocześnie kandydować do Sejmu i Senatu

Organy w ramach Sejmu i Senatu

-Marszałek Sejmu i Marszałek Senatu-przewodniczy obradom( reprezentuje izbę na zewnątrz)

-Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu-tworzą: Marszałek izby i Wicemarszałek( Prezydia ustalają plany prac izb, organizują współpracę między komisjami w każdej z izb)

-Konwent Seniorów w Sejmie i Senacie( organ o charakterze opiniodawczym)

-Komisje Sejmowe i Komisje Senatu( rozpatrują i przygotowują sprawy będące podmiotem prac izb, przygotowują projekty aktów prawnych i uzgadniają zmiany)

Funkcje Sejmu i Senatu

-Funkcja ustawodawcza- uchwalanie ustaw

-funkcja kontrolna nad działalnością Rady Ministrów( m.in. rozpatrywanie sprawozdań RM z wykonania ustawy budżetowej)

-Sejm współdziała z Prezydentem, uczestniczy w powoływaniu RM udzielając jej wotum zaufania

-decyduje o wojnie i pokoju( Sejm może podjąć uchwałę o stanie wojny jedynie w razie: -zbrojnej napaści na terytorium RP, -gdy z umów międzynarodowych wynika zobowiązanie do wspólnej agresji do agresora)

Zgromadzenie narodowe

-połączenie obu izb: Sejmu i Senatu pod przewodnictwem Marszałka Sejmu

Zgromadzenie powoływane jest gdy:

-ma miejsce przysięga nowo wybranego Prezydenta RP

-uznanie trwałej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia

-postawienie Prezydenta w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu

1. Władza wykonawcza-sprawuje ją Prezydent RP i Rada Ministrów

Kompetencje Prezydenta

-reprezentuje państwo na zewnątrz

-ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe

-najwyższy zwierzchnik sił zbrojnych

-nadaje obywatelstwo polskie

-nadaje ordery i odznaczenia

-stosuje prawo łaski

-wydaje rozporządzenia i zarządzenia (akty urzędowe)

Prerogatywy Prezydenta( wyłączne uprawnienia Prezydenta)

-zarządzanie wyborów do Sejmu i Senatu

-skracanie kadencji Sejmu

-inicjatywa ustawodawcza

-zarządzanie referendum ogólnokrajowego

-podpisanie/odmowa podpisania ustawy

Większość aktów urzędowych Prezydenta wymaga dla swojej ważności podpisu Prezesa RM. Instytucja kontrasygnaty nie obejmuje określonych w Konstytucji aktów urzędowych zwanych

Rada Ministrów-składa się z Prezesa RM i ministrów

-prowadzi politykę wewnętrzną i zewnętrzną RP

-kieruje administracją rządową

-zapewnia wykonywanie ustaw

-wydaje rozporządzenia

-uchwala projekt budżetu państwa

-zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji

1. Władza Sądownicza

I Sąd:

-Sąd Najwyższy

-Sądy powszechne

-Sądy administracyjne

-Sądy wojskowe

II Trybunały:

-Trybunał Konstytucyjny

-Trybunał Stanu

Struktura sądownicza w Polsce:

Wymiar sprawiedliwości- działalność państwa polegająca na wiążących rozstrzygnięciach sporów o prawo, w których co najmniej jedną ze stron jest osoba fizyczna lub prawna; wyrok jest wiążący( musi być wykonany)

Sąd Najwyższy

-sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i sądów wojskowych w zakresie orzekania. Wykonuje swoje funkcje w dwóch podstawowych formach:

• Rozpatruje kasacje oraz inne środki odwoławcze od orzeczeń sądowych

• Podejmuje uchwały rozstrzygające zagadnienia prawne

-nie sprawuje nadzoru tylko nad sądami administracyjnymi

Skład Sądu Najwyższego:

-Pierwszy Prezes SN- powoływany przez Prezydenta RP na sześciu letnią kadencje spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenia Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego

-Prezesi SN

-Sędziowie SN –powoływani przez Prezydenta na wniosek krajowej Rady Sądownictwa

Struktura Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy dzieli się na 4 izby

-Izba Cywilna

-Izba Karna

-Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych

-Izba Wojskowa

Sądy Powszechne

Dzielą się na:

1. Sądy rejonowe

2. Sądy okręgowe

3. Sądy apelacyjne

Sądy rejonowe- sądy pierwszej instancji rozpoznają wszystkie sprawy z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona została właściwość sądów okręgowych

Sądy okręgowe-sądy drugiej instancji rozpoznające apelacje od sądów pierwszej instancji (od sądów rejonowych)

-czasami działają jako sądy pierwszej instancji (np. w sprawach w których wartość przedmiotu sporu przewyższa 75 tys.)

Sądy apelacyjne-sądy drugiej instancji rozpoznające apelacje od sądów okręgowych( gdy sąd okręgowy jest pierwszej instancji)

Wydziały Sądu

W sądach wyróżniamy 4 wydziały:

-Wydział Cywilny

-Wydział Karny

-Wydział Gospodarczy

-Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Sędziowie

-Sędziowie powoływani są przez Prezydenta RP na czas nieoznaczony i są nieusuwalni

-Sędziemu przysługuje immunitet-nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności bez zgody sądu

Sądy administracyjne

-Naczelny Sąd Administracyjny-rozpoznaje środki odwoławcze( skargi kasacyjne) od rozstrzygnięć sądów wojewódzkich oraz zagadnienia prawne

-Wojewódzkie Sądy Administracyjne-rozpoznają sprawy należące do właściwości sądów administracyjnych pierwszej instancji

Sądy Wojskowe

-Sądy garnizonowe(pierwszej instancji)

-Wojskowe sądy okręgowe( drugiej instancji)

Są to sądy karne, właściwe w sprawach o przestępstwo popełnione przez żołnierzy pozostających w zasadniczej służbie wojskowej.

Struktura Sądownictwa

Trybunał Konstytucyjny:

-kompetencje

• Bada zgodność z Konstytucją aktów prawnych i umów międzynarodowych

• Rozpoznawanie skarg konstytucyjnych

• Rozpoznawanie pytań prawnych skierowanych przez sąd

Skład Trybunału Konstytucyjnego

-15 sędziów

-sędziego TK wybiera Sejm na 9 lat

-sędziowie TK są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji

Badanie zgodności z Konstytucją aktów prawnych

Postępowanie przed TK kończy się wydaniem wyroku w którym TK stwierdza:

-zgodność przepisu z Konstytucją

-niezgodność przepisu z Konstytucją

-wyrok interpretacyjny- TK stwierdza, że przepis jest zgodny z Konstytucją pod warunkiem, że będzie rozumiany w określony sposób

Po stwierdzeniu prze Trybunał Konstytucyjny niekonstytucyjności danego przepisu prawnego:

-przepis taki po upływie określonego czasu (przez TK) przestaje obowiązywać

-najczęściej ustawodawca zmienia taki przepis w taki sposób, aby był on zgodny z Konstytucją

Skarga konstytucyjna

Skarga przysługuje w sytuacji gdy skarżący (obywatel) uznaje że:

-jego prawa (zagwarantowane w Konstytucji) zostały naruszone przepisem, na podstawie którego sąd lub organ administracji orzekł ostatecznie

-skarga konstytucyjna może być wniesiona do TK po wyczerpaniu drogi prawnej w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku lub decyzji ostatecznej

Stwierdzenie niekonstytucyjności przepisu

-nie wywiera bezpośrednich skutków na sytuacje prawną skarżącego

-stwierdzenie niekonstytucyjności przepisu stanowi dopiero podstawę do wznowienia postępowania w indywidualnej sprawie i wydania nowego rozstrzygnięcia

Pytania sędziów do TK

Wykład 3. Osoby fizyczne i osoby prawne

1. Osoba fizyczna- Każdy człowiek!!!

Człowieka charakteryzuje szereg cech osobistych, określających jego tożsamość, wyróżniających go od innych ludzi. Każdy człowiek ma imię i nazwisko, które wyróżniają go spośród innych

Byt osoby fizycznej-rozpoczyna się z chwilą urodzenia człowieka, a kończy się zaś z jego śmiercią

Urodzenie i śmierć muszą być stwierdzone dla celów prawnych osobnymi dokumentami wydawanymi przez urzędy stanu cywilnego: akt urodzenia i akt zgonu

1. Osoby prawne

Osoba prawna-jednostka organizacyjna( pewnego rodzaju twór organizacyjny), której prawo przyznaje osobowość prawną

Osobami prawnymi są np. spółka akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, gmina, okręgowa izba lekarska

Osoba prawna może być podmiotem stosunków cywilnoprawnych

Organizacje osób prawnych:

-powstanie

-ustrój

-ustanie

Określają właściwe przepisy

Organizację, sposób działania reguluje także statut danej osoby prawnej

Powstanie osoby prawnej

1. Tryb ustawowy

2. Tryb koncesyjny

3. Tryb normatywny(rejestracyjny)

Tryb ustawowy

Osoba prawna jest powołana do życia bezpośrednio przez państwo, za pomocą odpowiedniego aktu prawnego(np. ustawa, rozporządzenie, decyzja administracyjna)

Tryb koncesyjny

Polega na powstaniu osób prawnych z inicjatywy założycieli. Koniecznym warunkiem utworzenia osoby prawnej jest zezwolenie (koncesja) właściwego organu państwa np. stowarzyszenie

Tryb rejestracyjny

Polega na tym, że akt prawny określa warunki jakie mają być spełnione, aby powstała osoba prawna( nie jest wymagane pozwolenie). Założyciele mają obowiązek powiadomienia właściwego organu o zamiarze powołania osoby prawnej, organ państwowy nie może zaś odmówić zarejestrowania takiej osoby prawnej, jeżeli zostały spełnione wymogi przewidziane prawem. Ten tryb dominuje w Polsce np. spółka prawa handlowego- sp z o.o.

Ustanie osoby prawnej

-poprzez decyzję kompetentnych organów danej osoby prawnej o jej rozwiązaniu

-ogłoszenie upadłości

-wraz z upływem czasu, w przypadku osób prawnych powołanych na określony czas

-mocą zwierzchniego aktu wydanego przez organ państwa, który nie zezwala na dalszą działalność danej osoby prawnej.

Organizacja osoby prawnej

-osoba prawna musi mieć swoją nazwę (firma)

Ustala się w akcie powołującym osobę prawną(ustawa, rozporządzenie, umowa, statut)

-siedziba( miejscowość)

Ustala się w akcie powołującym osobę prawną

Sposób działania

Osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w oparciu o status. Organ składa się z ludzi, gdy działa organ osoby prawnej, uważa się że działa ta osoba prawna.

Korporacyjne i fundacyjne osoby prawne

Rozróżniamy ze względu na uczestnictwo osób w ich strukturach

1.Korporacyjne osoby prawne

Opierają się głównie na substracie osobowym, osoby zrzeszają się aby realizować określony cel. Np. partia polityczna, stowarzyszenie lekarzy dla ubogich( pomoc bez wynagrodzenia)

2.Fundacyjne osoby prawne

Opiera się głównie na substracie majątkowym. Założyciel wyposaża osobę prawną w majątek i określa sposób jej działania . Np. fundacja dla dzieci (stypendia)

Wykład 4. Zdolność prawna a zdolność do czynności prawnych

1. Zdolność prawna

-jest to zdolność do tego aby być podmiotem praw i obowiązków

Osobie przysługują prawa: prawo do życia i prawo do wolności, nietykalności cielesnej

Obowiązki: płacenie podatków; gdy osoba jest właścicielem domu to ma obowiązek zachowania domu w stanie, który nie grozi zawaleniem się

Zdolność prawna osób fizycznych

-każdy człowiek ma zdolność prawną od chwili urodzenia aż do śmierci

-przysługuje ona każdemu w takim samym zakresie

-osoba fizyczna nie może jej się zrzec, ani ograniczyć przez czynność prawną

Zdolność prawna osoby fizycznej ustaje z chwilą jej śmierci

Z tą chwilą:

-wygasają prawa i obowiązki niemajątkowe (np. prawo do wolności)

-wygasają prawa i obowiązki majątkowe (np. prawo własności domu)

przechodzą one na spadkobierców osoby fizycznej

Dziedziczenie:

-wprost: dziedziczy się i długi i majątek

-z dobrodziejstwem inwentarzu: dziedziczy się pewien majątek i dług przewyższający wartością ten majątek i pokrywa się tylko część długu równej odziedziczonemu majątkowi

NASCITURUS- dziecko nienarodzone; płód ludzki od chwili poczęcia do chwili narodzin

-ma zdolność prawną w zakresie dziedziczenia pod warunkiem, że urodzi się żywe

Zdolność prawna osób prawnych

Osoba prawna wyposażona jest z mocy prawa w osobowość prawną, która wyraża się w zdolności prawnej.

Osoba prawna posiada zdolność prawną od chwili jej powstania do chwili jej likwidacji.

1. Zdolność do czynności prawnych

Zdolność do tego, aby za pomocą własnych działań nabywać prawa i zaciągać zobowiązania

Osoba mająca zdolność do czynności prawnych mogą np. sporządzić testament, zawierać umowy

Zdolność do czynności prawnych osób fizycznych

Wyróżniamy:

-pełną zdolność do czynności prawnych

-ograniczoną zdolność do czynności prawnych

-brak zdolności do czynności prawnych

1. Pełna zdolność do czynności prawnych

Przysługuje:

-osobie pełnoletniej

-kobiecie która ukończyła 16 lat i zawarła związek małżeński (za zgodą sądu) . W przypadku rozwodu kobieta nie traci zdolności do czynności prawnych

Osoba nie może być ubezwłasnowolniona w w/w przypadkach

1. Ograniczona zdolność do czynności prawnych

Przysługuje:

-osobie w wieku 13- 18 lat

-osobie ubezwłasnowolnionej częściowo

1. Brak zdolności do czynności prawnych

Przysługuje

-osobie która nie ukończyła 13 lat

-osobie ubezwłasnowolnionej całkowicie

Ubezwłasnowolnienie

-nie jest związane z karą, robi się to dla dobra tej osoby

-ubezwłasnowolnić można osobę u której występują zaburzenia psychiczne, jeżeli zaburzenia psychiczne:

-Uniemożliwiają kierowanie postępowaniem- to sąd ubezwłasnowolnia całkowicie

-Powodują to, że osobie tylko potrzebna jest pomoc do prowadzenia spraw- to sąd ubezwłasnowolnia częściowo

Ubezwłasnowolnienie zawsze powinno służyć niesieniu pomocy osobie, która ma zostać ubezwłasnowolniona. Celem ubezwłasnowolnienia jest ochrona osoby, którą ubezwłasnowolnia się.

Osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych

-może samodzielnie dokonywać wszelkich czynności prawnych, które są dopuszczalne w świetle obowiązującego prawa

Osoba fizyczna, która nie ma zdolności do czynności prawnych nie może dokonywać czynności prawnych za pomocą własnych działań

-jeżeli zajdzie potrzeba zawarcia czynności prawnej, to w imieniu takiej osoby czynności prawne dokonuje przedstawiciel ustawowy( rodzice lub osoba ustanowiona przez sąd)

-czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnej jest bezwzględnie nie ważna

-osoba taka może jednak zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących spawach życia codziennego, o ile umowa taka nie pociąga za sobą żadnego pokrzywdzenia tej osoby

Osoba fizyczna mająca ograniczoną zdolność do czynności prawnych

-co do zasady do dokonania czynności prawnej wymagane jest uzyskanie zgody innej osoby (przedstawiciela ustawowego- najczęściej rodziców)

-niektórych czynności może dokonywać samodzielnie:

-przyjąć darowiznę z którą nie są związane żadne zobowiązania

-umowy powszechnie zawierane w życiu codziennym( np. codzienne zakupy)

-może rozporządzać swoim majątkiem, chyba że sąd z ważnych powodów postanowi inaczej

-rozporządzać przedmiotami swobodnego użytku (np. prezentem)

Osoby prawne a zdolność do czynności prawnych

Każda osoba prawna ma pełną zdolność do czynności prawnych, która wynika z faktu posiadania osobowości prawnej.

Wykład 5. Sądownictwo

Dochodzenie praw przed sądem

-reguluje prawo formalne (procesowe)

Strony procesowe

1.Postępowanie cywilne

Strony w postępowaniu cywilnym: powód, pozwany

Powód: podmiot, który wszczyna postępowanie sądowe (cywilne). Osoba, która wnosi pozew, dochodzi swoich praw przed sądem

Pozwany: podmiot, przeciwko któremu toczy się postępowanie cywilne. Osoba w stosunku do której powód dochodzi swoich praw.

Pozew: jest to pismo procesowe wszczynające postępowanie sądowe( cywilne)

2.Postępowanie karne

Strony w postępowaniu karnym: prokurator, oskarżony

Prokurator: oskarżyciel publiczny(osoba, która wszczyna postępowanie karne)

Oskarżony: osoba, przeciwko której toczy się postępowanie karne

Akt oskarżenia: pismo rozpoczynające postępowanie karne przed sądem

Pełnomocnik procesowy

Osoba, która działa w imieniu i ze skutkiem dla tej osoby, którą zastępuje w postępowaniu sądowym

Pełnomocnikiem w postępowaniu cywilnym może być:

-adwokat, radca prawny

-rodzice, małżonek, rodzeństwo, dzieci

Pełnomocnikiem w postępowaniu karnym może być:

-adwokat

Orzeczenia wydawane przez sąd:

-wyrok(nakaz zapłaty)

-postanowienie

-uchwała

Wyrok- to orzeczenie sądu, które rozstrzyga sprawę merytorycznie, czyli co do istoty. Od wyroku przysługuje apelacja

Postanowienie- to orzeczenie sądu, które rozstrzyga kwestie proceduralne (np. postanowienie o dopuszczeniu określonego dowodu- z opinii biegłego lekarza)

Od postanowienia przysługuje zażalenie

Uchwała Sądu Najwyższego:

Wyrok:

-uwzględniający powództwo

-oddalający powództwo

Wyrok zaoczny:

-wydawany jest w przypadku bezczynności pozwanego

Skutek: Sąd przyjmuje za prawdziwe twierdzenia powoda, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości

Środki zaskarżenia:

Od wyroku pierwszej instancji przysługuje apelacja do sądu drugiej instancji.

Apelacje wnosi się w terminie 14 dni od: doręczenia stronie wyroku z uzasadnieniem

Zakaz INFORMATIONIS IN PEIUS

Oznacza, że sąd rozpoznając apelację nie może orzec na niekorzyść strony wnoszącej apelacje, chyba że druga strona również wniosła apelację

Prawomocność orzeczeń sądowych

Jeżeli od wyroku nie przysługuje środek zaskarżenia (apelacja) wyrok staje się prawomocny.

-minął termin od wniesienia apelacji

-orzeczenie prawomocne jest niezaskarżone

-orzeczenie prawomocne wiąże strony i sąd, który je wydał. Oznacza to, że nie można drugi raz założyć takiej samej sprawy, ponieważ istnieje powaga rzeczy osądzonych

-orzeczenie prawomocne podlega wykonaniu

Odpowiedzialność prawna

-odpowiedzialność karna

-odpowiedzialność cywilna

Odpowiedzialność karna

-uregulowana została w kodeksie karnym i kodeksie postępowania karnego

-ponosi się ją za popełnienie przestępstwa wskazanego w kodeksie karnym

Przestępstwo:

-musi być czynem człowieka

-musi wypełniać znamiona przestępstwa wskazanego w kodeksie karnym

-stanowić przestępstwo w miejscu jego popełnienia

-stanowić przestępstwo w czasie jego popełnienia

-być czynem o większej niż znikoma szkodliwość społeczna

-osobie która popełniła przestępstwo można przypisać winę

Odpowiedzialność karną co do zasady ponosi:

-osoba, która ukończyła 17 lat

-w pewnych sytuacjach osoba która ukończyła 15 lat (np. morderstwo)

Przestępstwo można popełnić z winy umyślnej i nieumyślnej

1.Wina umyślna- osoba chciała popełnić przestępstwo, lub godziła się na to że je popełnia

2.Wina nieumyślna-dochodzi do popełnienia na skutek nie zachowania reguł ostrożności

Winę należy przypisać konkretnej osobie. W prawie karnym nie ma odpowiedzialności zbiorowej. Jest odpowiedzialność tylko na zasadzie winy

Przestępstwo można popełnić:

- z działania

-z zaniechania( kiedy, zostaje przez prawo nałożony obowiązek działania)

Przestępstwo:

Zbrodnia: czyn zabroniony, zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 lub karą surowszą

Występek: przestępstwo, które nie jest zbrodnią

Odpowiedzialność karna; nałożenie przez sąd kary wskazanej w Kodeksie Karnym

-dożywocie

-kara 25 lat pozbawienia wolności

-kara pozbawienia wolności

-kara ograniczenia wolności

-kara grzywny

Odpowiedzialność cywilna

-zasady odpowiedzialności cywilnej wskazane zostały w Kodeksie Cywilnym

-co do zasady odpowiedzialność cywilną ponosi osoba, która ukończyła 18 lat

-odpowiedzialność cywilną ponosi się w przypadku wyrządzenia szkody

Wyróżniamy szkodę:

1.Majątkową

2.Nie majątkową

Szkoda majątkowa jest to szkoda dająca wyrazić się w pieniądzu, nie majątkowa to krzywda za cierpienia psychiczne i fizyczne.

Odpowiedzialność cywilna sprowadza się do naprawienia szkody(przywrócenia stanu poprzedniego, a gdy jest to niemożliwe, do wypłaty odszkodowania).

Odszkodowanie obejmuje naprawienie szkody majątkowej i szkody nie majątkowej.

Odszkodowanie: polega na naprawieniu szkody majątkowej

Zadośćuczynienie: polega na naprawieniu szkody nie majątkowej- krzywdy

Wyróżnia się dwa rodzaje odszkodowania:

1.Odpowiedzialmość deliktowa

W przypadku popełnienia czynu niedozwolonego na skutek czego powstaje szkoda.

Do odpowiedzialności deliktowej dochodzi gdy spełnione są łącznie 3 przesłanki:

-powstanie szkody( majątkowej lub nie majątkowej)

-zdarzenia, z którym ustawa łączy obowiązek naprawienia szkody(czyn niedozwolony)

-związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem a szkodą- ponosi się odpowiedzialność za normalne działanie lub zaniechanie (musi być duże prawdopodobieństwo, że gdyby nie dane zdarzenie to nie byłoby szkody)

Czyn niedozwolony= delikt (niedozwolony z przepisami prawa)

2.Odpowiedzialność kontraktowa

W przypadku nie wykonanie lub nienależytego wykonania zobowiązania

Wykład 6. Wprowadzenie do Prawa Unii Europejskiej-organy i instytucje UE

System prawny Unii Europejskiej

1.Prawo traktatowe(prawo pierwotne)

2.Prawo instytucjonalne(prawo wtórne)

Prawo traktatowe

Traktaty założycielskie:

-Traktat o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej (EWG) z 1957 r. (traktat Rzymski)

-Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej z 1957 r. (traktat Rzymski)

-Traktat o Unii Europejskiej z 1992 r. (traktat Maastricht)

Traktaty modyfikacyjne:

-Jednolity Akt Europejski

-Traktat Amsterdamski

-Traktat Nicejski

Traktaty akcesyjne:

Na ich podstawie nowe państwa przystępują do Wspólnoty Europejskiej

Prawo instytucjonalne

Akty prawne i dokumenty uchwalane przez instytucje z organu UE

1.Akty prawne o charakterze wiążącym:

-rozporządzenie -dotyczy całego państwa

-dyrektywa- dotyczy całego państwa

-decyzja

2.Akty prawne o charakterze niewiążącym

-zalecenie

-opinie

Rozporządzenie

-ma zasięg ogólny, obowiązuje w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich. Nie wymaga implementacji (nie trzeba go dodatkowo zatwierdzać, obowiązuje automatycznie)

-wszystkie organy państw członkowskich są zobowiązane do przestrzegania i stosowania rozporządzeń

-osoby fizyczne lub prawne w państwach członkowskich mogą bezpośrednio powoływać się na rozporządzenie

-wydawane są w tych dziedzinach, gdzie zachodzi konieczność ujednolicenia stanowisk państw członkowskich (np. w polityce rolnej, transportowej, handlowej, w prawie konkurencji)

-jest publikowane w Dzienniku Urzędowym UE

Dyrektywa

-wiąże państwa członkowskie będące jako adresatem jedynie co do celów, jakie powinny być osiągane, pozostawiając swobodę wyboru formy oraz środków realizacji tych celów

-dyrektywa skierowana jest do państw członkowskich a nie do obywateli

-musi być implementowana do systemu krajowego

-dyrektywa określa okres czasu, w którym państwo ma wydać odpowiednie przepisy prawne- w Polsce jest to ustawa( najczęściej jest to okres 2 lat)

Implementacja-dostosowanie przepisów prawnych państwa członkowskiego do regulacji zawartych w dyrektywie. Implementacja może polegać na:

-wydaniu aktów prawnych( uchwaleniu aktów prawnych)

-nowelizacji istniejących przepisów prawnych(zmianie ich)

Można powoływać się na bezpośrednio na dyrektywę w przypadku gdy:

-państwo członkowskie w ogóle nie implementowało dyrektywy lub implementowało, ale tylko w części i jednocześnie:

-postanowienia dyrektywy są sformułowane w sposób jasny i jednoznaczny

-powstał konflikt pomiędzy jednostką (osoba fizyczną lub prawną) a organem państwa

Decyzja

-obowiązuje tylko te podmioty, do których jest skierowana

-adresatami decyzji mogą być zarówno państwa jak i jednostki(osoby fizyczne, prawne)

-obowiązuje bezpośrednio, nie wymaga implementacji

Zalecenie, opinie

-nie mają charakteru wiążącego

Zalecenie: zawiera w sobie 2 elementy:

-stanowisko organu

-sugestie organu, co do sposobu zachowania się

Opinia: zawiera w sobie wyłącznie stanowisko organu

Organy Unii Europejskiej

1.Organy główne

Rada Europejska- ma nadawać nowe impulsy do rozwoju UE, wypowiada się we wszystkich sprawach istotnych dla UE; skład: szefowie państw lub rządów państw członkowskich, przewodniczący komisji. Szefom państw towarzyszą ministrowie spraw zagranicznych

Rada Unii Europejskiej-podstawowa funkcja to funkcja prawodawcza; skład: Ministrowie rządów państw członkowskich

Komisja Europejska-podstawowa funkcja to funkcja wykonawcza (realizacja budżetu), czuwa nad stosowaniem traktatów; skład: Komisarz z danego państwa

Parlament Europejski- podstawowa funkcja to funkcja kontrolna; skład: przedstawiciele państw członkowskich

Trybunał sprawiedliwości- funkcja –rozstrzyganie sporów na tle przepisów dotyczących UE między państwami członkowskimi; skład: jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego

Trybunał obrachunkowy-organ finansowy, kontroluje rachunki wszystkich dochodów i wydatków Wspólnoty

2.Organy autonomiczne

Europejski Bank Centralny

Rzecznik Praw Obywatelskich UE

Instytucje Unii Europejskiej

1.Komitet Ekonomiczno- Społeczny

2.Komitet Regionów

3.Europejski Bank Centralny

4.Europejski System Banków Centralnych

5.Europejski Bank Inwestycyjny

6.Agencja Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej

Zasady Prawne

1. „NULLUM CRIMEN NULLA POENA SINE LEGE”

Nie ma przestępstwa bez ustawy, nie ma kary bez ustawy

Oznacza, że można ponieść odpowiedzialność karną jedynie za czyn który stanowi przestępstwo zgodnie z obowiązującą ustawą, może zostać nałożona tylko ta kara, która wynika z konkretnego przepisu prawnego.

1. „IGNORANTIO IURIS NOCET”

Nieznajomość prawa szkodzi

Nie można powoływać się na nieznajomość prawa, tłumaczyć że nie zna się prawa. Nie zwalnia to osoby z obowiązku stosowania prawa

1. „LEX RETRO NON AGIT”

Prawo nie działa wstecz

Wykład 7. Stosunek prawny

Stosunek prawny jest szczególnego rodzaju stosunkiem społecznym, którego:

-powstanie

-elementy składowe

-zmianę oraz

-ustanie

Regulują przepisy prawa

Stosunek prawny powstaje pomiędzy dwoma podmiotami prawa. Pomiędzy nimi istnieje więź prawna.

Więź prawna-polega na obowiązku jednego podmiotu do konkretnego zachowania się względem drugiego podmiotu tego stosunku, a po drugiej stronie na uprawnieniu do żądania określonego zachowania się.

W każdym stosunku prawnym można wyróżnić 2 elementy:

1.Podmioty stosunku prawnego (osoby, między którymi stosunek prawny istnieje)

2.Przedmioty czyli treść stosunku prawnego( w szczególności prawa i obowiązki stron)

Rodzaje stosunków prawnych

1.Stosunek administracyjnoprawny

2.Stosunek cywilnoprawny

3.Stosunek prawno karny

4.Stosunek mieszany- stosunek pracy

Stosunek administracyjnoprawny

To stosunek prawny, w którym mamy do czynienia z nierówno rzędnością jego uczestników. Jedną ze stron jest zawsze organ administracyjny, który wyposażony jest w uprawnienia władcze.

Podmioty stosunku administracyjnoprawnego:

-organ administracyjny

-strona( obywatel, osoba prawna)

-do której kierowany jest zakaz lub nakaz administracyjny lub

-osoba, która żąda określonego zachowania się organu administracyjnego (np. wydania pozwolenia na budowę domu)

Prawa i obowiązki stron tego stosunku wynikają:

-bezpośrednio z przepisu prawa administracyjnego lub

-są określone w treści decyzji administracyjnej

Stosunek cywilnoprawny

To stosunek prawny, którego podstawową cechą jest równorzędność stron. Regulowane jest prze prawo cywilne.

Podstawowym stosunkiem cywilnoprawnym jest zobowiązanie

Zobowiązanie(umowa)- jest stosunkiem prawnym, w którym jedna osoba( wierzyciel- osoba uprawniona) może żądać od drugiej osoby ( dłużnika) świadczenia, a osoba ta powinna to świadczenie spełnić.

Elementy stosunku cywilnoprawnego:

-podmioty stosunku cywilnoprawnego: podmioty równorzędne(wierzyciel, dłużnik)

Wierzyciel: jest to osoba, która może żądać określonego zachowania się dłużnika

Dłużnik: jest to osoba, która ma obowiązek spełnić określone żądanie wierzyciela

-przedmiotem stosunku cywilnoprawnego jest świadczenie

wierzytelność= dług

Wierzytelność: przysługuje wierzycielowi, który może żądać określonego zachowania się od dłużnika

Dług: występuje po stronie dłużnika, dłużnik ma obowiązek spełnić świadczenie na rzecz wierzyciela

Stosunek prawno karny

-powstaje w sutek popełnienia przestępstwa

-zachodzi pomiędzy sprawcą przestępstwa a państwem

-charakteryzuje się brakiem równorzędności podmiotów

Stosunek pracy

Elementy:

1.Podmioty stosunku pracy

Pracownik: osoba świadcząca pracę za wynagrodzenie

Pracodawca: osoba, na której rzecz świadczona jest praca

2.Przedmiot stosunku pracy

Obowiązek świadczenia pracy przez pracowników na rzecz pracodawcy

Rodzaje spółek

1. Spółka cywilna(nie ma osobowości prawnej)

2. Spółki handlowe

a)spółki osobowe(nie mają osobowości prawnej)

-sp. jawna

-sp. partnerska

-sp. komandytowa

-sp. komandytowo- akcyjna

b) spółki kapitałowe( mają osobowość prawną)

-sp. z ograniczoną odpowiedzialnością

-sp. Akcyjna