Rys.2. Przebieg roczny dni przymrozkowych (t_min<0°C) i gorących (t_max >25°C) na stacji Hel w latach 1996-2000.

Stacja badawcza na Helu jest jedną ze stacji należących do Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Ponieważ miejscowość Hel położona jest bezpośrednio nad Morzem Bałtyckim bez wątpienia wpływa to na pogodę w tamtym rejonie. Morze zmienia swoją temperaturę w zasadzie tylko w rytmie rocznym, a nie dobowym. Wynika to z dużej pojemności cieplnej/ciepła właściwego, jakie posiada woda. Morze nie potrafi szybko nagrzać się w ciągu dnia, a następnie szybko ochłodzić nocą. Bałtyk ogrzewa się stopniowo osiągając swoje maksimum z reguły w sierpniu, a następnie wolno ochładza osiągając minimum najczęściej w lutym. Zupełnie co innego ląd, którego temperatura, oprócz wahań rocznych, wykazuje także wyraźne wahania dobowe.

Średnie temperatury dla lat 1996-2000 wykazywały tendencję wzrostową. Średnia temperatura w roku 1996 to 6,9°C. Najchłodniejszym miesiącem był wtedy luty ze średnią temperaturą -3,2°C, a najcieplejszym sierpień: 18,1°C W roku 1997 średnia temperatura wzrosła o 1,5°, najzimniejszym miesiącem był styczeń, w którym średnia temperatura powietrza wynosiła -1,2°C, a najcieplejszym ponownie sierpień lecz z temperaturą już 20,1°C. W latach 1998,1999 i 2000 średnie temperatury powietrza wynosiły 8,1°C , 8,9° i 9,3°C. Najzimniejszymi miesiącami były wtedy, grudzień 0,4°C oraz dwa razy styczeń ze średnimi temperaturami 1,2°C i 1,4°C. Najcieplejsze okazał się lipiec: 16,1°C, w 1999 był to ponownie lipiec, ale z temperaturą już o 3° wyższą oraz sierpień: 16,9°C Podsumowując najcieplejszym rokiem w okresie 1996-2000 był rok 2000.

W okresie 1996-2000 liczba dni przymrozkowych, czyli z temperaturą mniejszą od 0°C przedstawiła się w następujący sposób. W roku 1996 tych dni było 126, ten rok był również rokiem z najmniejszą średnią temperaturą powietrza. W 1997 i 1998 było ich 66 i 72. W 1999 dni przymrozkowe wystąpiły 61 razy. W 2000 było ich najmniej: 41, w tym roku średnia roczna temperatura była największa. Średnia roczna liczba dni z przymrozkiem w Polsce waha się od około 60 dni w rejonie Świnoujścia i właśnie Mierzei Helskiej do ok. 105-110 w Kotlinie Jeleniogórskiej i Zakopanem. Średnia roczna liczba dni ciepłych, a więc z temperaturą minimalną powietrza powyżej 0°C, na obszarze Polski wynosi od 137 na terenach wysokogórskich do ok. 283 w rejonach nadmorskich. W okresie 1996-2000 ta liczba wyniosła 365, a więc cały rok, z powodu braku termicznej zimy. Sytuacja z dniami gorącymi czyli takimi, w których temperatura przekroczyła 25°C, jest nieco inna i nie jest powiązana ze średnią roczną temperaturą powietrza.. Rokiem, w którym wystąpiło najwięcej gorących dni był rok 1997, najwięcej dni ciepłych było wtedy w sierpniu: 17 w cały roku pojawiło się ich 23. Kolejne lata to 1999: 16 dni, 2000: 8 dni, 1998: 6 dni i 1996 zaledwie 4 dni.

Ponieważ Hel jest miejscowością nadmorską brak tam zimy, jako termicznej pory roku. Kolejne rozkładały się następująco: przedwiośnie- okres kiedy temperatura jest wyższa od 0°C ale nie przekracza 15°C utrzymywał się przez 93 dni, czyli 25,5% z całego roku, wystąpił on najdłużej. Przedwiośnie najkrócej trwa w rejonie Suwałk i Białegostoku około 24 dni, najdłużej na wybrzeżu. 88 dni na danej stacji zanotowano temperatury między 5°C a 15°C czyli termiczną wiosnę. Miesiące wiosenne charakteryzuje układ izoterm o orientacji północno zachodnio- południowo wschodniej. Ten okres ma charakter przejściowy, w znacznym stopniu nawiązuje do orientacji równoleżnikowej, charakterystycznej dla miesięcy letnich. Najniższe temperatury występują w rejonie Kasprowego Wierchu oraz Śnieżki ( są ujemne), a na Pojezierzu Suwalskim i we wschodniej części Pobrzeża Słowińskiego oraz w Tatrach nie osiągają 6°C.W danym okresie jednak, średnia temperatura powietrza wiosną wyniosła ok. 6,5°C. Termiczne lato rozpoczęło się 1 lipca i trwało 66 dni, 18,1 % z całego roku średnia temperatura wynosiła 17,3°C. Lato z temperaturą poniżej 17°C jest charakterystyczne dla Pojezierza Pomorskiego i Pojezierza Mazurskiego, co można uznać za przejaw oddziaływania o tej porze roku Morza Bałtyckiego. Termiczne lato nie występuje na obszarach położonych najwyżej- w Tatrach i Karkonoszach. Na pozostałych terenach jego średnia długość wynosi od około 60 dni w rejonach podgórskich do 98 w Opolu. Krótkie lato termiczne występuje także w pasie nizin nadmorskich, na Pojezierzu Pomorskim oraz w północno-wschodniej części Pojezierza Mazurskiego. Jego średnia długość nie przekracza tam 80 dni. Jesień w strefie wybrzeża wyróżnia się ocieplającym wpływem Morza Bałtyckiego na temperaturę powietrza. W tym okresie miejscowości nadmorskie cechuje wyższa temperatura w porównaniu z położonymi dalej od morza. W latach 1996-2000 średnia temperatura powietrza jesienią wyniosła ok. 11,2°C podczas, gdy w centralnej Polsce wynosi ona ok. 8,5°C, a na południu nie osiąga 7°C. Termiczna jesień rozpoczęła się 5 września, a zakończyła 11 listopada. Analizując długość termicznej jesieni, uwagę zwraca jej względnie małe zróżnicowanie przestrzenne. Na Kasprowym Wierchu trwa ona 54 dni, a na śnieżce 65. W południowo-wschodniej części Polski termiczna jesień jest nieco krótsza, zazwyczaj nie przekracza 30 dni, a ponad 30 trwa na Pojezierzu Pomorskim, w północno-zachodniej części Pojezierza Mazurskiego, na Nizinie Wielkopolskiej i na Nizinie Śląskiej. 12 listopada rozpoczęło się przedzimie, po którym zima nie nastąpiła. Tak późne wystąpienie przedzimia, w porównaniu z innymi częściami kraju należy wiązać z ocieplającym wpływem wód Morza Bałtyckiego. Przedzimie w Polsce trwa od 30 do 57 dni, najdłużej na Kasprowym Wierchu, Śnieżce, Świnoujściu i właśnie w Helu, najkrócej we wschodniej części kraju oraz we Wrocławiu. Ocieplający wpływ morza sprawia, że zima w pasie nizin nadmorskich jest odnotowywana dużo później niż w innych częściach kraju lub nie występuje w ogóle. Termiczna zima najdłużej utrzymuje się w pasmach Karpat i Sudetów, najmniej na zachodnim skraju Polski.

Przyjmowane kryteria wyznaczania dat początku i końca okresu wegetacyjnego wskazują, że daty te pokrywają się z datami początku termicznej wiosny oraz końcem termicznej jesieni. Najdłużej trwający okres wegetacyjny odnotowuje się w zachodniej części Polski, na Nizinie Śląskiej, na zachodnim skraju Pojezierza Pomorskiego oraz Niziny Wielkopolskiej, jego długość przekracza 225 dni. Najmniej okres wegetacyjny trwa w górach- w rejonie Kasprowego Wierchu wynosi on 88 dni, a na Śnieżne 110. W okresie 1996-2000 na Helu trwał on 222dni. Okres gospodarczy to fragmenty cyklu rocznego ze średnimi dobowymi temperaturami powietrza wyższymi od 2,5°C. W Polsce najdłużej trwa on na zachodnim skraju Pojezierza Pomorskiego i Niziny Wielkopolskiej oraz na Nizinie Śląskiej, liczba tych dni to około 260. W górach jego średnia długość zmniejsza się ze wzrostem wysokości. Na przykład średnia długość okresu gospodarczego na Kasprowym Wierchu wynosi tylko 133 dni. W opisywanej stacji na Helu okres gospodarczy trwał 259 dni.

Podsumowując okres 1996-2000 był czasem stosunkowo ciepłym. Brak w nim termicznej zimy. Główną tego przyczyną była bliska odległość od zbiornika wodnego jakim jest Morze Bałtyckie.

Literatura_:

Woś Alojzy, Klimat Polski w drugiej połowie XX wieku, Wydawnictwo Naukowe UAM, 2010, Poznań

Ćwiczenie 5

Przebieg roczny dni przymrozkowych (t_min<0°C) i gorących (t_max >25°C) na stacji Hel w latach 1996-2000.