Teoria opieki

Działalność opiekuńcza na przestrzeni wieków

I etap opieka indywidualna jeden opiekuje się drugim

II etap związek człowieka ze środowiskiem jego życia. Zmiana warunków życia podopiecznego człowiek w sytuacji zagrożenia, deficytu

III opieka staje się powszechną przez państwo, instytucje opieka nabiera charakteru profesjonalnego
IV etap pojawia się wiele organizacji, stowarzyszeń, pojawia się działalność wolontariatu, nastawiamy się na pomoc bezpośrednią jednostkom, prowadzenie indywidualnych przypadków

Opieka jest warunkowana historycznie stosunki polityczne, gospodarcze, kulturowe

Zakres świadczonych usług- co oferujemy przez działalność opiekuńczą

Motywy- dlaczego się opiekujemy

Podmiot działań opiekuńczych-

Najdawniejszą, ponadczasową formą opieki jest pomoc wzajemna realizowana w wielkich rodzinach, mówimy o wspólnocie rodzinnej. Obowiązywał nie pisany nakaz opiekowania się bliższymi. Identyfikacja z grupą rodzinną, więzy krwi, świadomość, że od wzajemnego opiekowania się istnieje działalność rodu.

Społeczność sąsiedzka, lokalna teren wspólnego zamieszkiwania- społeczność lokalna wspólnoty religijne, narodowościowe np. społeczność Romów cechy i gilgie kupieckie

XVII w. czas, w którym jest regres w gospodarce folwarczno- pańszczyźnianej . Ubożenie wsi, migracja chłopów do miast, masowe wędrówki w poszukiwaniu lepszego bytu, nasilająca się patologia społeczna

Filantropia i paternalizm- specyficzne formy warunki znacznych dysproporcji społecznych

Paternalizm- Pater-ojciec właściciel majątku ziemskiego, kupiec był tzw. „ojcem” dla wszystkich, którzy u niego pracowali więcej zyskiwali ci

Oparte na dobrej woli ojca- dobrowolność opieki ojciec miał gwarantowaną lojalność, przywiązanie , dobra jakość pracy. Opieka miała charakter iluzoryczny

Filantropia- działalność wynikająca z dobrowolnej troski, umiłowanie człowieka, tych których byt jest jakościowo lepszy, rozwinęła się za sprawą chrześcijaństwa, nakaz opiekowania się i troski o drugiego człowieka, ofiarność społeczna- datki w kościele, jałmużna, księgi pokuty. Dzisiejszym przejawem filantropii są akcje charytatywne, ruchy na rzecz wspólnoty, troski i współbycia, pomaganie biedniejszym, troski o tych, którzy są w gorszej sytuacji

XVIII w. ruch fizjokratów- współpracowali z filantropistami przejęcie się losem ludzi z nizin społecznych, problem upośledzenie społeczne i ciemnota chłopska zaczęli podejmować starania w kierunku elementarnego wykształcenia źródła bogactwa kraju- nowoczesne, rozwinięte rolnictwo, oświata ludowa, pielęgnowanie zdrowia, rozwoju ludzi na wsi, kwestia sanitarna, ruch fizjokratów- początek XVIII w. Do XVIII w. opieka funkcjonowała jako dziedzina ofiarności społecznej, pobudki religijne, była oparta na dobroczynności i charytatywności. W XVIII w. pojawiają się postępowe idee oświeceniowe Do moralności poglądy humanistyczne dołączają koncepcje pedagogiczne- Jan Amos Komeński, John Locke, J.J Rousseau, J.H Pestalozzi, encyklopedyści francuscy: Diderot, Wolter, Holwak, Turgot, Helwecjusz. Całokształt warunków społ.- polit. I ekonomicznych kształtuje człowieka i tę prawidłowość powinno się uwzględniać w pracy opiekuńczej, ta teza towarzyszyła działalności Pestalozziego. Warunki życia kształtują człowieka. XVIII w.- początek XVIII w. zaczynają się pojawiać pierwsze zakłady opiekuńczo- wychowawcze dla najmłodszych poszkodowanych przez los, dzieci głuche, niewidome, specjalistyczna opieka, pedagodzy pojawiają się celem jest kompensowanie ( wyrównywanie) deficytów rozwojowych

Basedow. Opieka dla młodzieży i dzieci moralnie zaniedbanych. Fellenberg- zorganizował zakład wychowawczy dla dzieci i młodzieży moralnie zaniedbanych

1773 r. – powstaje pierwsza w Europie Centralna Państwowa Władza Szkolna- KEN Twórcy: Staszic, Konarski, Czartoryski, Zamoyski, Massalski. Kołłątaj podzielali poglądy fizjokratów, troska o racjonalne, zdrowe organizowanie czasu wolnego

XIX w. rozwój kapitalizmu, powstają fabryki, ubożenie ludności wiejskiej, migracje do miast, robotnicy i ich dzieci, którzy żyli w biedzie, ubóstwie, brak podstawowych wymogów higieniczno- zdrowotnych 12 godzin czas pracy specyfika pracy- wzrastająca liczba wypadków, dzieci z rodzin robotniczych pracowały między 7-12 r. dziecko musiało pracować w fabryce, niedożywione, schorowane, nie mają szans na normalny rozwój, demoralizacja, żebractwo, wykorzystywanie dzieci , celowe okaleczanie dzieci, sytuacja była tragiczna, były sierocińce budowane przy fabrykach, 90 % śmiertelność dzieci w sierocińcach, choroba sieroca. Opieka jest ograniczona pod względem zasięgu, programu i form działania. XIX w. lata 40 pojawiają się rozwiązania, których celem jest rekompensowanie opieki macierzyńskiej. Ochronki i ogródki dziecięce- pierwowzór współczesnych żłobków i przedszkoli. Staramy się zaspokajać specyficzne potrzeby dziecka, potrzeby wynikające ze specyfiki rozwojowej, specjalistyczna opieka pedagogiczna.

Niemcy- twórca Wilhelm Froebel Polska- Nowosilski, W. Malcz specyfika opieki dzieci w wieku przedszkolnym.

Pojawia się troska o zdrowie młodego pokolenia, opieka z ruchem higienicznym, profilaktyka społeczna i zdrowotna przez zaniedbanie.

1889 r. – Henryk Jordan założył w Krakowie park zabaw pod opieką instruktorów przebywały dzieci na świeżym powietrzu, ogródki jordanowskie

Lekarz Stanisław Markiewicz zaczął organizować pierwsze kolonie letnie dla dzieci i młodzieży

Franciszek Skarbek- młodzież zdemoralizowana, w swoim majątku zorganizował zakład dla dzieci moralnie zaniedbanych, zatroszczył się o przyszłość dzieci moralnie zaniedbanych, dzieci były oddawane pod kuratelę.

Ksiądz Józef Falkowski- założył dla dzieci głuchoniemych Instytut w Warszawie 1817 r.

Krystalizuje się i rozwija nurt socjalistyczny, przynosi zmiany w myśleniu o opiece. Karol Marks i Engels totalna krytyka opieki filantropijnej socjaliści wprowadzili społeczny wymóg opieki państwowej

Państwo- główny podmiot w opiece. Opieka upokarzająca- filantropijna. Regulowanie pracy w fabryce, domagali się praw dla matek, dla kobiet, kobiety pracują zawodowo, kobieta powinna być w domu, zajmować się dziećmi socjaliści propagowali opiekę państwową , opieka instytucjonalna jest dobra jak opieka rodzinna. Dzieci miały korzystać z opieki państwowej. Socjaliści organizowali opiekę od najmłodszych lat szkoła przedłużonego dnia. ZSRR, NRD, PRL uczeń przebywał przez większą część doby. Za sprawą socjalistów opieka nabiera charakteru państwowego, staje się zadaniem władz państwowych.

XX- lecie Międzywojenne instytucjonalizacja w opiece, profesjonalizacja, rozwiązania problemów opiekuńczych nabierają wymiaru międzynarodowego

1923 r. Genewa- powstaje I akt prawny o charakterze międzynarodowym Deklaracja Praw Dziecka. Organizowanie opieki dla wszystkich dzieci. Pojawiają się nowe rozwiązania, nowe pomysły w opiece.

Kazimierz Jeżewski- założyciel Towarzystwa Gniazd Sierocych okolice Przemyśla, wioski kościuszkowskie

Józef Czesław Babicki- poszukiwał nowych rozwiązań w opiece, reorganizacja domów dziecka, system rodzinkowy

Janusz Korczak- opiece nadał waloru wychowawczego, idea koleżeńskości

Kazimierz Lisiecki- pseudonim Dziadek organizacja opieki dla dzieci zaniedbanych, opuszczonych, stworzył ogniska wychowawcze

XX w.

Odżywają poglądy naukowe podkreślające związek człowieka ze środowiskiem jego życia. Emil Durkheim Ludwik Przybilski Florian Znaniecki Z. Mysłakowski, E. Abramowski, M. Richmont, H. Radlińska

Opieka od zewnątrz- warunki życia, środowisko

Mary Richmont- czołowa działaczka amerykańskich organizacji charytatywnych, twórczyni nowej teorii opieki publicznej, nędza, wykolejenie mają źródło w sytuacji środowiskowej

Helena Radlińska- twórczyni pedagogiki społecznej. Pedagogika opiekuńcza była częścią pedagogiki społecznej. Uważała, że opieka powinna polegać na niwelowaniu niedomogów środowiskowych, kompensacyjność w opiece, wyrównywanie braków.

Czasy II wojny światowej- gwałtownie wzrastają potrzeby społeczne, charakter koleżeński, charytatywna działalność, legalizacyjna, interwencyjna, konspiracyjna. Czas ten uświadamia ludziom, że trzeba coś zrobić. Odbywa się kongres międzynarodowy ligi nowego wychowania, na którym mocno podkreśla się potrzebę wychowania człowieka ponad podziałami.

Po II wojnie światowej mamy wykwit organizacji międzynarodowych

Listopad 1945 r. powstaje międzynarodowa organizacja w dziedzinie oświaty i wychowania. Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. oświaty, nauki, kultury- UNESCO

- zagadnienie praw dziecka wszechstronny rozwój na zgromadzeniu ONZ

Grudzień 1946 r. powstaje fundusz narodów zjednoczonych pomocy dzieciom- UNICEF troska o dzieci

1946 r. Nowy Jork powstaje na Międzynarodowej Konferencji Zdrowia zostaje utworzona Światowa Organizacja Zdrowia WHO

1948 r. Szwajcaria Powstaje Międzynarodowe Zrzeszenie Wspólnot Dziecięcych FICE. Polska we FICE jest reprezentowana przez Towarzystwo Przyjaciół Dzieci TPD. Opieka nad dziecmi i młodzieżą, organizacja czasu wolnego.

Czas PRL-u

Opieka była stosunkowo dobrze rozwiniętą. Występował dobrze rozwinięty system przedszkoli były różne formy opieki pozaszkolnej bezpłatna, poszerzona działalność szkół, szeroka działalność socjalna zakładów pracy- bezpłatne biletu kulturalne. To było państwo nadopiekuńcze, nie podejmowało się wyjątkowej opieki. Chciało ogarnąć życie każdego, państwo opiekuńcze niszczyło inicjatywę każdego, nie trzeba było się o nic starać, doprowadziło do bierności, wyuczonej bezradności, pomoc przyjdzie z zewnątrz

Podmiotowość w opiece- człowiek nie jest biernym, kreatywnym przedmiotem poddawanym zewnętrznym oddziaływaniom, jest on zakorzeniony w kulturze i historii, twórcą własnej przestrzeni nat. do form zinstytucjonalizowanych od grup.

Zakres opieki- od pomocy mat., ratownictwo po wszechstronną pomoc dotyczącą różnorakich aspektów życia człowieka, zaspokajającą różnorakie jego potrzeby

Motywy- od dobrej woli i powinności moralnej do norm prawnych

BKWT- opieka hasło jak ma być w opiece?

Teoria opieki 27.03.2013 wykład

Po świętach nie ma wykładu

17 i 24 kwietnia na 8

Jeden wykład odrabiamy w postaci czytania tekstu

Egzamin z wykładu przed termin 15.04 na 8

Cechy opieki i rodzaje opieki

Cechy szeroko pojętej opieki

-niezbędność życiowa

Ma podłoże w biologicznej naturze człowieka człowiek jako istota słaba jest stosunkowo najdłużej i najbardziej najdłużej uzależniony od opieki rodziców, opiekunów, opieka nie jest epizodem w życiu człowieka jest to długi trwały proces co wynika z kondycji biologicznej opieka jest konieczna i nieunikniona w życiu człowieka zaniechanie opieki oznacza łamanie prawa naturalnego opieka jest wyznaczana kulturowo i duchowo opieka jest wyrazem wewnętrznej potrzeby człowieka bezinteresowne troszczenie się o człowieka, etos opiekuńczy- uzewnętrznienie potrzeby troszczenia się o drugiego człowieka każdy obywatel powinien mieć opiekę gwarantowana brak opieki ze strony państwa oznacza łamanie praw i nie wywiązywanie się państwa z obowiązków wobec obywatela więcej państwa w opiece mniej państwa czy inne państwo w opiece- hasła Giddensa

-konkretność opieki wiemy co jest celem opieki- jest zapewnić człowiekowi optymalne warunki bytu i rozwoju opieka skierowana jest do konkretnych osób opieki nigdy nie jest opieką anonimowa, zawsze ma swojego adresata czyli konkretna osoba która ma swoja strukturę fizyczną duchową, psychiczną konkretność opieki wyraża się w przedmiocie opieki- nie jest kojarzony z podopiecznym, podopieczny jest podmiotem w opiece, przedmiotem w opiece nazywamy warunki życia podopiecznego

Warunki życia są konkretne- warunki materialne warunki biologiczne, warunki edukacyjne, warunki w kwestii bezpieczeństwa i zachowania zdrowia warunki w kwestii udostępniania kultury, warunki wiązane z relacjami międzyludzkimi opieka jest konkretną cel jest bardzo konkretny, konkretny jest podopieczny i przedmiot w opiece. Nawet najszlachetniejsze chęci opiekuńcze jeśli się nie skonkretyzują nie mogą nazwane być opieka i nie są należytą opieka

-polimorfizm oznacza ze opieka nie ma charakteru monolitycznego opieka nie jest jednorodna opieka jest złożona ma swoja strukturę oznacza proces polimorfizm oznacza ze mamy w opiece wiele podmiotów wiele instytucji wiele odmian ze względu na podmiot opieki możemy wyróżnić następujące odmiany: auto opieka- sam jestem w roli opiekuna, podopiecznego, opieka rodzicielska- opiekę sprawują rodzice, opieka materialna, opieka koleżeńska, instytucje które sprawują opiekę: opieka szkolna , zakładowa, instytucjonalna opieka rodzinna, warunki życia podopiecznego: opieka zdrowotna emocjonalna moralna estetyczna edukacyjna. Wszystkie odmiany się przeplatają ze sobą wiele odmian się uzupełnia tworząc pewien system ochrony człowieka

-uspołecznienie

Jest to cecha wyrażające się w dążeniu do rozszerzania się zbiorowego udziału ludzi w sprawowaniu opieki familizacja opieki – opieka koncentruje się w rodzinie więzy krwi, komunalizacja opieki oznacza ze w sprawowanie opieki włączają się komuny, gminy miejskie które przejmowały obowiązek etatyzacja w opiece polega na tym ze obowiązek opieki przejmuje na siebie państwo- praca socjalna polityka społeczna, państwo z wypracowanych środków przez obywatela organizuje cały system opieki o charakterze zinstytucjonalizowanym globalizacja- rozwiazywanie problemów nabiera charakteru międzynarodowego, synchronizowanie sytemu prawnego, równoważność dyplomów szkol wyższych co oznacza możliwość podejmowania pracy w UE . opiekę coraz więcej osób sprawuje. Wiążą się z tym problemy- widać tendencje do formalizowania opieki biurokratyzacja w opiece się pojawia i w pewnym stopniu traktowanie podopiecznego, jako klienta

-uniwersalizm

Stopniowe upowszechnianie opieki widoczne w trzech zakresach: po pierwsze w kategorii, jaka jest podopieczny, przedmiot opieki, podmiot opieki społeczności pierwotne podopiecznym byli dzieci później dołączają starsi, bezrobotni młodzież a współcześnie opieka są objęci wszyscy członkowie społeczeństwa przedmiot opieki- warunki życia- warunki podstawowe bytu, warunki bezpieczeństwa warunki społeczne intelektualne, aby jakość życia była jak najlepsza podmiot w opiece- przeszliśmy drogę od rodziców słudzy domowi służba zakonna pojawiają się z czasami profesjonaliści wykrystalizował się w rezultacie zawód opiekuna poziom opieki sprawowanej i opiekowanie się drugim człowiekiem jest obowiązkiem każdego poziom opieki w danym państwie jest symptomem kultury osobistej i kultury całego społeczeństwa Poziom kultury naszego społeczeństwa nie może nas satysfakcjonować

-profesjonalizm

Oznacza ze czynności opiekuńcze zaczynają się wyodrębniać w całości życia człowieka i miejsce działania odruchowych instynktownych oparte na intuicji pojawiają się działanie wsparte wiedza fachowością mistrzostwo w profesjonalnym sprawowaniu opieki zawdzięczamy klasztorom służbie zakonnej stawiamy na wiedze profesjonalizm kompetencje

Rodzaje opieki

I dbałość opiekuńcza – czynności troszczenie się o drugiego człowieka zapewnić normalny wszechstronny rozwój powodować lepsza, jakość życia człowieka- aspiracje zainteresowania rozwijanie talentów zdolności

-troska o dobry byt jest to czynność zapewniania organizowania warunków finansowych materialnych, dzięki którym podopieczny może zaspokajać swoje potrzeby w szerokim rozumienie od biologicznych do społeczno-psychicznych treść zmienia się z postępem cywilizacji

-ochrona przed zagrożeniami- zapobieganie pewnym zagrożeniom, które mogą się pojawić w życiu podopiecznego opiekunowie są osobami doświadczonymi maja wiedze o pewnych zagrożeniach opiekun powinien antycypować pewne sytuacje powinien chronić podopiecznego dzięki wychowaniu powinniśmy rozwinąć u podopiecznego mechanizm zapobiegliwości odpowiedzialności przezorności ostrożności rodzice powinni nam to zafundować poprzez wychowanie opiekun powinien uprzedzać niebezpieczeństwa zapobiegać im

-pielęgnacja jako najwyższy stopień dbałości o człowieka czynność związana z wykorzystaniem z jak najlepszych środków aby uzyskać optymalny stan rozwoju człowieka , jest warunkowana świadomością i kultura opiekunów zasobność opiekunów czyli środki materialne jakimi dysponujemy np. pielęgnacja niemowląt staramy się używać jak najlepszych środków do pielęgnacji

II pomoc opiekuńcza

Wsparcie opiekuńcze

Jest to rodzaj opieki który pojawia się wtedy gdy nasz podopieczny popada w sytuacje zagrożenia bytu i rozwoju ta osoba nie jest zdolna do skutecznej reakcji obronnej dzielimy ja na : wsparcie opiekuńcze czyli normalne warunki zostają zaburzone dana osoba nie jest zdolna do reakcji obronnej wobec takiej osoby stosujemy wsparcie poprzez udzielanie porad pomoc materialna trwa przez pewien czas ustaje wtedy kiedy podopieczny sam zaczyna funkcjowac ważny jest moment i siła wsparcia

-kompensacja

Jest to forma opieki proponowana wszystkim którzy doznali braku warunków rozwojowych polegają na wyrównywaniu uzupełnianiu rekompensowaniu tychże braków np. pomoc osobom ubogim , zajęcia wyrównawcze placówki wsparcia dziennego- świetlica organizowane śródroczne wczasy dla dzieci proponuje się dzieciom biednym pobyt na takich wczasach kilkutygodniowy

-substytucja

Czynność ratowania jednostek z głębokiej destrukcji ich życia polega na zastąpieniu środowiska naturalnego jakim jest rodzina środowiskiem sztucznym albo osobą obcą . substytucja ma miejsce kiedy rodzina traci zdolność normalnego funkcjonowania kiedy rodzina się rozpada, staje się rodziną patalogiczną pojawia się potrzeba substytucji opiekę przejmuje albo osoba obca albo instytucja albo rodziny zastępcze

Domy dziecka , domy starcze rodziny zastępcze substytucja jest środowiskiem niezbędnym substytucja bywa w praktyce źle realizowana.

Podział opieki wg Dąbrowskiego

Opieka międzyludzka

Opieka profilaktyczna (działania wyprzedzające, nie dopuścić do powstawania nie korzystnych stanów i sytuacji

Opieka zbieżna zwykła- działania zwykle, celem jest optymalizowanie rozwoju podopiecznego występuje we wszystkich rodzinach placówkach funkcjonujących prawidłowo

Opieka interwencyjna działanie w sytuacji zagrożenia usunąć zagrożenia przywrócić stan równowagi

Opieka kompensacyjna działania na ujemne skutki zastępowanie wyrównywanie pewnych niedostatków strat

Opieka rewalidacyjna działania na ujemne skutki opieka ta odnosi się do osób u których występują wyraźne odchylenia od normy psychofizycznej w stosunku do takich osób występuje konieczność podjęcia opieki specjalistycznej

Opieka lecznicza działania na ujemne skutki cel powrót do zdrowia tworzenie warunków umożliwiających powrót do zdrowia

Działalność społeczno-humanitarna, która oznacza przyjęcie orientacji humanistycznej podnosi rangę jednostki i rodziny staja się głównym podmiotem oddziaływań opiekuńczych staje się jednostka i rodzina działalność humanitarna 3 rodzaje działań: opiekuńcze pomocowe wspierające koncentrując się na jednostce i rodzinie możemy dokonać oglądu od strony subiektywnej i obiektywnej jak funkcjonuje rodzina jednostka z jednej strony interesuje nas ogląd subiektywny mówiąc inaczej koncentrujemy się na wnętrzu jednostki rodziny o co możemy pytać? Jakie są potrzeby i czy są zaspokojone system wartości jaki jest preferowany jakie dążenia jakie są przeżycia doznania stan wartości przeżyć doznań poziom świadomości pedagogicznej rodziców

Ogląd obiektywny koncentrujemy się na tym co jest na zewnątrz jednostki rodziny pytamy o świat zewnętrzny który jest światem ustrukturalizowanym jest światem zinstytucjonalizowanym

Problemy: kwestia bezrobocia, MOPS PCPR

Kierunki zmian działalności społeczno-humanitarnej

I kierunek poszerzyły się ramy działalności społeczno-humanitarnej , przeszliśmy od jednostkowo grupowej do działalności publicznej przejście od obejmowania opieka pomocy i wsparciem jednej grupy wiekowej do wszystkich grup wiekowych przejście od koncentrowania się na jednej sferze życia biologiczna bytowa do wszystkich sfer życia

II kierunek działalność nabrała charakteru zorganizowanego co oznacza przejście od działań spontanicznych niesformalizowanych do działań zinstytucjonalizowanych zaplanowanych zorganizowanych

III kierunek nastąpiło upaństwowienie działalność społeczna humanitarnej przejście od działalności filantropijnej dobroczynnej do działalności, której głównym organizatorem jest państwo

IV kierunek nastąpiła profesjonalizacja w opiece pomocy i wsparciu przejście od działań podejmowanych prze ludzi dobrej woli do działań podejmowanych przez fachowca

V nastąpiło usprawnienie form i metod działania w opiece pomocy i wsparciu prowadzimy indywidualne przypadki metody pracy grupowej środowiskowej organizowanie społeczno lokalnych do zadań socjalnych

VI unaukowienie tej działalności czyli przejście od działań opartych na intuicji doświadczeniu do działań opartych na podstawach naukowych badania diagnostyczne

Ryszard Wroczyński od filantropii do pedagogiki opiekuńczej

Barbara Smolińska- Theis od chrześcijańskiego miłosierdzia do liberalnej demokracji

Staje się coraz mocniejsza jednostka i rodzina współcześnie potrzebuje mniej opieki wsparcia pomocy niż w przeszłości jednak kondycja nie jest coraz lepsza ponieważ pojawiają się społeczne uwarunkowania i zasadność dla działalności społeczno humanitarnej

Współczesne uwarunkowania dla opieki pomocy i wsparcia : I Inwazja nieuleczalnych chorób wprowadzają rodzinę do tego żeby przyjmowała pomoc wsparcie i opiekę choroby nowotworowe nowotwór jelita grubego AIDS choroby cywilizacyjne zawały alergie nerwice

II czynnik zanieczyszczenia ekologiczne zaburzenia w atmosferze stratosferze wylesianie deficyt wody nadmierna emisja CO2 szok psychiczny wynika z niezwykle szybkich gwałtownych zmian w życiu społecznym z tempem życia ludzie nie dają rady wysiadają, dezorganizacja i rozpad rodziny wyraźna tendencja od rodzinna wysoki wskaźnik rozwodów

Nasilenie się wśród dzieci i młodzieży sieroctwa społecznego sieroctwo duchowe y=wynika z niewypełniania przez rodziców funkcji opiekuńczych i wychowawczych narastające zjawisko ubóstwa materialnego zatacza coraz szersze kręgi

Nasilanie się zjawisk patologii wśród dzieci i młodzieży poszerza się wachlarz tych patologii alkoholizm narkomania rozboje gwałty przestępstwa gospodarcze złodziejstwa

Zagubienie się człowieka w świecie wartości uniwersalnych pojawiła się dyferentacja wartości widać wyraźnie ekspansje cywilizacji amerykańskiej zachodniej za tym idzie wyraźna liberalizacja norm społeczno moralnych brak zahamowań ograniczeń społecznych zagubiliśmy się w świecie wartości

Prezentacja opieki

Opieka międzyludzka

Potrzeby ludzkie Zdzisław Dąbrowski dookreśla te potrzeby mówiąc że są to potrzeby ponadpodmiotowe Albin Kelm definiując opiekę odwołuje się do pojęcia potrzeby opiekuńcze

Sytuacja zagrożenia Kelm do tego nawiązuje

Sytuacja zadaniowa człowiek w sytuacji zadania Franciszek Kowalewski

Opieka jako pomoc jako szczególny rodzaj pomocy Heliodor Muszyński

Opieka kojarzona z pracą socjalną Kazimiera Wódz

Stanowisko Dąbrowskiego opieka międzyludzka wg niego to działalność aktywność opiekuna jednostki czy grupy opiekunów ukierunkowana na zaspokajanie potrzeb ponad podmiotowych podopiecznego dokonującą się w ramach stosunku opiekuńczego przybierając postać działania ciągłego bezinteresownego i opartego na odpowiedzialności opiekuna za podopiecznego

Potrzeby ponadpodmiotowe to są potrzeby ludzkie pierwotne wtórne których podopieczni nie sa w stanie przejściowo trwale częściowo lub całkowicie samodzielnie zaspokajać i regulować i które w tym sensie wykraczają ponad możliwości podmiotu

Odpowiedzialność opiekuna za podopiecznego polega na dobrowolnym podjęciu się ponoszenia wszelkich następstw egzystencji i aktywności podopiecznego po drugie decydowania za niego o nim i jego sprawach po trzecie reprezentowania dobrze pojętego interesu życiowego podopiecznego

Stosunek opiekuńczy, w którym się aktualizuje opieka, jest to stosunek asymetryczny zależność podopiecznego od opiekuna

Stosunek opiekuńczy powinien być stosunkiem nasyconym emocjonalnie może się przejawiać w czynnościach mimicznych w gestach wyrażających uczucia w czynnościach werbalnych dobre słowo i w różnych gestach w rodzaju przytulenia pogłaskania

Cel opieki międzyludzkiej : jest prowadzenie podopiecznego ku względnie pełnej samodzielności życiowej samowystarczalności musi dotyczyć trzech sfer życia sfera biologiczna sfera psychiczna sfera społeczna

Wskaźnikiem samodzielności jest równowaga biopsychospołeczna II wskaźnik zdolność do zachowania życia zdrowia określonego poziomu egzystencji potrafimy te zdolność utrzymywać

III wskaźnik zdolność do niezależnego działania, aby być kreatywnym samemu organizować swoja działalność

IV zdolność do niezależnego funkcjonowania emocjonalnego zdolność do zachowania wiary w siebie

Zdolność kierowania swoimi emocjami potrafię kierować swoimi emocjami jestem samodzielny

Zdolność radzenia sobie z lękiem zdolność utrzymywania poczucia bezpieczeństwa

Samodzielność pozwala nam utrzymać równowagę biopsychospołeczna ma gwarantować normalność w funkcjonowaniu.

Czynniki które powodują ze musi być opieka: Niedyspozycja wiązane z wiekiem dwa okresy w naszym życia dzieciństwo i starość różnego rodzaju odchylenia od normy upośledzenia przejściowe przewlekle choroby nieszczęśliwe wypadki losowe utrata zdrowia kalectwo sieroctwo naturalne i społeczne rozpad rodziny sytuacje trudne konflikty zubożenie utrata pracy trwale nastawienia ukształtowane w dzieciństwie na uzależnianie się od innych w zakresie zaspokajania swoich potrzeb

Pomoc działalność pomocowa książka Człowiek w sytuacji pomagania Katarzyna Otrębska

Cechy charakterystyczne dla działania pomocowego :

I korzystający z pomocy podmiot po pewnym zasileniu jest w stanie sam rozwiązać problem przeciwności które pojawiły się na jego drodze życiowej

II podmiot pomocy świadczący pomoc nie bierze odpowiedzialności za podmiot w sytuacji trudnej czyli za odbiorcę pomocy

III w relacji pomocy zależność miedzy pomagającym a wspomaganym nie przybiera charakteru wyraźnie asymetrycznego

IV podmioty w relacji pomocy pomagający i wspomagany przejawiają postawy aktywne postać współdziałania i współpracy

V u podłoża działalności pomocowej leżą wartości humanistyczne ludzkie

VI działalność pomocowa w naszych warunkach ma przeważnie charakter profesjonalny

Różnice miedzy pomocą a opieką

I istotna różnica jest kwestia odpowiedzialności w opiece opiekun jest odpowiedzialnym i przejmuje opiekę nad podopiecznym w pomocy osoba pomagająca, NIE ma odpowiedzialności

II stosunek pomoc – stosunek miedzy opiekunem a podopiecznym opieka- stosunek symetryczny partnerski opieka- stosunek symetryczny podopieczny jest podporządkowany opiekunowi

III w relacji pomocy- wzajemne wspomaganie przemienność ról opieka- nie jest to możliwe w przypadku opieki

IV pomoc- podmiot wspomagany zazwyczaj jest w sytuacji trudnej która pokonuje i to pokonywanie nie trwa zbyt długo a potem jest w stanie sam funkcjonować najczęściej wiąże się z sytuacją trudną problemową. A w opiece- wiąże się z sytuacją trudną brakiem samodzielności podopiecznego i jest to sytuacji która ma charakter ciągły trwa przez dłuższy czas

Wsparcie społeczne

Powstało na gr psychologii Helena Senk wiąże je ze zdrowiem i stresem

W pedagogice Stanisław Kawula „pomocniczość i wsparcie” Andrzej Polubiński przedstawia wsparcie w kontekście pracy socjalnej

Cechy wsparcia społecznego:

1.Wsparcie jest to działanie postepowanie zachowanie jednych ludzi wobec innych

2. Może być ono świadome lub nieświadome zamierzone lub niezamierzone profesjonalne lub nieprofesjonalne sformalizowanie niesformalizowane

3.Jest ono ukierunkowane na osoby grupy które znalazły się w sytuacji problemowej trudnej

4. Przybiera najczęściej postać interakcji społecznej inicjowanej przez jedna bądź obie strony

5. Charakteryzuje się i polega na : przekazywaniu informacji uczuć usług instrumentów działania dóbr materialnych

6.Dobrowolność w zakresie zarówno świadczenia jak i korzystania z tego wsparcia

7. Wsparcie może mieć charakter stały , z reguły ma ono charakter krótki, okresowy 8.wsparcie charakteryzuje się tym, że osoba wspierająca nie bierze odpowiedzialności za osobę wspieraną 9.we wsparciu nie występuje wyraźna asymetria między wspierającym a wspieranym

10.aspekt psychologiczny oznacza obudowę emocjonalną aspekt subiektywny umiejętność odczytywania zapotrzebowania na wsparcie

24.04.2013

Różnice między wsparciem, a pomocą

I. różnica natury emocjonalnej

II. różnica natury świadomościowo-intencjonalnej

III. różnica natury strukturalno-formalnej

IV. różnica użyteczności realizowanego celu

I. różnica natury emocjonalnej

Działalność łączy ludzi emocjonalnie

II. różnica natury świadomościowo-intencjonalnej

działanie wypływa z własnej woli, warunkowana życzliwością ,empatią ,współczuciem, pomoc ma charakter racjonalny logiczny i zawsze jest ukierunkowana na realizacje konkretnych celów.

III Różnica natury strukturalno- formalnej

działalność wspierająca, ustrukturalizowana, objęta prawem, nie jest pracą. Pomoc jest to działalność ujęta w ramy prawne i jest bardzo często działalnością ustrukturalizowaną. Wiąże się to z zawodem na rynku np. pracownik pomocy społecznej

IV różnica użyteczności realizowanego celu

Wsparcie nastawione jest na wynik subiektywny, natomiast pomoc wiąże się z wynikiem obiektywnym i pociąga bardzo często za sobą nakłady finansowe.

Sytuacje, w których człowiek potrzebuje wsparcia i pomocy:

1.sytuacje deprywacji ( braku czegoś)

2.sytuacje znacznego przeciążenia

3.sytuacje konfliktów

4.sytuacje ubóstwa

-materialnego

-duchowego

5.sytuacje izolacji społecznej

6. sytuacje „chorych” ambicji

7. antycypowanych trudności

8. różnych uzależnień

9.losowe

Sytuacja życiowa rozumiemy ja jako pewne wyodrębniające się fragmenty życia, które w rezultacie tworzą pewną swoistą całość ,na którą składają się:

1.stan samodzielności życiowej określonej jednostki bądź tez rodziny

2.dzialania humanitarne ,które są podejmowane na rzecz tej jednostki bądź rodziny

3.wartosci uznawane i realizowane

4.warunki zewnętrzne sytuacji : warunki kulturowe, przyrodnicze, społeczne

5.czas trwania sytuacji

Sytuacje życiowe jaki mogą mieć charakter?

Każda sytuacja życiowa ma charakter podmiotowy tzn. ze zawsze jest to czyjaś sytuacja, każda sytuacja ma konkretna grupę

-społeczny co oznacza, że uczestniczą w niej poza podmiotem inny ludzie

-relacyjny tzn. pomiędzy podmiotem a innymi ludźmi zawiązują się określne interakcje stosunki międzyludzkie

-indywidualny tzn. w każdej sytuacji możemy stwierdzić stopień czy stan samodzielności życiowej podmiotu tej sytuacji

-dynamiczny tzn. ze jest ona zmienna i przechodzi od stanów najbardziej korzystnych dla jednostki do stanów najmniej korzystnych dla jednostki

Chodzi o to byśmy umieli rozpracowywać każdą sytuację życiową biorąc pod uwagę elementy tworzące sytuacje życiową.

Przykłady opracowanych sytuacji na egzamin:

Sytuacja normalna

Sytuacja dzieciństwa

Sytuacja trudna

Stan maksymalnej samodzielności

Stan samodzielności ograniczonej

Stan samodzielności minimalnej

Stan działań humanitarnych:

- stan opieki maksymalnej

-stan opieki ograniczonej

-stan opieki minimalnej

SYTUACJA NORMALNA-

1.stan maksymalnej samodzielności,

2.stan minimalnej działalności humanitarnej w zakresie opieki, pomocy i wsparcia,

3.wartości uznawane i realizowane jednostki,

4.pozytywne(optymalne),

5.czas trwania sytuacji jak najdłuższy

SYTUACJA DZIECINSTWA:

1.stan samodzielności minimalnej, ograniczonej z tendencją do wzrastania

2.stan opieki maksymalnej z tendencja do słabnącej

3.wartosci: szczęście, szacunek, dobro dziecko

4.warunki zewnętrzne: sprzyjające rozwojowi- pozytywne

5.czas trwania sytuacji: do 6 roku życia

SYTUACJA ZYCIOWA TRUDNA

1.samodzilenosc życiowa: minimalny stan samodzielności życiowej z nastawieniem na wzrastanie samodzielności

2.stan działalności humanitarnej: maksymalny z tendencja do słabnięcia

3.wartosci: uznawane, realizowane

4.warunki zewnętrzne: nie korzystne, nie sprzyjające

5.czas trwania: zależy od rodzaju sytuacji trudnej

Hasła:

„Wsparcie społeczne warunkiem zawężania ram pomocy i opieki”

„Wspieraj abyś nie musiał się opiekować i pomagać”

Czy możliwym jest całkowite wyeliminowane z życia ludzkiego opieki i zastąpienie tej opieki wsparciem?

Nie jest to możliwe, ponieważ są takie sytuacje kiedy nie można opieki zastąpić wsparciem.

Opieka jest niezbędna:

-niemowlęctwo

-obłożna nieuleczalna choroba

-ciężki stan traumatyczny

-głębokie upośledzenie

-totalna starczą niedołężność

W tych sytuacjach można zastąpić opiekę wsparciem:

-dzieci w wieku sprawności życiowej osiągają stan samodzielności ,niezależności

Argumenty na rzecz wsparcia społecznego:

1.Wsparcie społeczne jest pewnego rodzaju buforem, który ma na celu chronić człowieka przed utrata pełnej samodzielności, sprawności życiowej

2. wsparcie przedstawiane jest jako „stymulator sil” chodzi o siły człowieka, kondycje jednostki, rodziny. Bardzo często dzięki temu stymulatorowi wystarczy zasilenie, aby jednostka mogła dalej funkcjonować.

3.wspracie społeczne ma najbardziej ludzki wymiar w sensie „dawania” drugiemu człowiekowi .Nie narusza jego autonomii, podmiotowości i przede wszystkim ma ono najbardziej naturalny charakter, oparty na związku niesformalizowanym, nie wymagającym specjalnych, dodatkowych warunków.

4.wsparcie społeczne najlepiej spośród opieki i pomocy jest ono wkomponowane w nurt spraw życia codziennego

5.dzialanie,postepowanie spontaniczne oparte na dobrowolności

6.prowadzi do poszerzania się sieci kontaktów

7.stricte ekonomiczny, wsparcie społeczne nie wymaga takich dużych nakładów finansowych, tak rozbudowanej infrastruktury materialnej i społecznej

O czym mamy pamiętać aby wsparcie było skuteczne:

1.powinno pojawić się we wczesnej fazie niedyspozycyjności człowieka czy rodziny( najlepiej aby wyprzedzało ten stan)

2.dzialanosc wspierająca powinna być adekwatna i trafna wyznaczony stanem samodzielności jednostki lub rodziny

3. proponuje stawiać na wsparcie bezpośrednie czyli oparte na stycznościach bezpośrednich pomiędzy obiema stronami (lepszy bezpośredni kontakt aniżeli telefoniczny).Współdziałanie i dialog

4.rozumienie drugiego człowieka tzn. „Rozumieć to znaczy postawić siebie na miejscu kogoś innego, przeżywać w wyobraźni to co ktoś inny przezywa”

5.kierowanie się pewnymi normami, takie zasady jak: uczciwość ,prawdomówność, poszanowanie godności ludzkiej, prywatności, skromność

6.powinno wsparcie opierać się na dobrowolności ,nadawanie wsparciu charakteru nieformalnego ,unikać biurokracji, powinno się unikać dokumentowania

7.powinno się nastawić na dwa aspekty: psychologiczny i subiektywny

Psychologiczny: powinien być oparty na emocjach

Subiektywny: umiejętności odczytywania zapotrzebowania na wsparcie

8.powinno się włączać, preferować formy działania środowiskowego ,powoływać różnego rodzaju grupy, angażować innych.

Wsparcie społeczne Ze względu na swoje walory humanitarne i walory edukacyjne staje się swoistym ludzkim antidotum na często kosztowna, ubezwłasnowolniającą opiekę i pomoc.

„Nie każda ręka wspiera, choć obdarza, kto dać nie umie, dając upokarza”

OPIEKA JAKO ZACHOWANIE PROSPOLECZNE

Chcielibyśmy patrzeć na działalność opiekuńcza wiążąc ją z zachowaniem prospołecznym.

W ramach zachowań prospołecznych wyróżniamy:

-zachowania altruistyczne

-zachowania egoistyczne

Zachowanie egoistyczne:

Dbanie o własny interes, zajmowanie się sobą, nie angażowanie się w sprawy innych

Egoizm jest akceptowany, kiedy oznacza pewna formę autentycznego zachowania kierującego się zasada: „nikt lepiej nie zadba o mój interes, jak ja sam”.

Egocentryzm-przesadne skupianie się na sobie. Odbierane jest jako zjawisko negatywne. Świadczy z reguły o neurotyzmie.

Zachowanie altruistyczne:

Działanie dla innych, nastawienie na innych, udzielanie pomocy innym, ponoszenie strat dla siebie samego(element poświęcenia).

Częściej obserwujemy przejawy zachowań egoistycznych niż altruistycznych !

Czy rodzimy się egoistami i stajemy altruistami czy odwrotnie?

Poglądy:

1. Altruizm nie istnieje, człowiek rodzi się egoista i pozostaje nim. Jedynie człowiek nauczył się maskować swój egoizm.

2. Altruizm występuje, jest to wrodzona cecha człowieka

Cztery teorie które tłumaczą mechanizm zachowań prospołecznych:

-behawioralna

-psychoanalityczna

- wymiany społecznych

- empatii -altruizmu

Teoria behawiorystyczna:

osoba, która się opiekuje ponosi koszty, ale tez otrzymuje nagrody za to że się opiekuje.

Kosztem takiej osoby co się opiekuje jest wysiłek, praca, czas, zmęczenie.

Nagroda: pieniądze, aprobata społeczna, uznanie, wdzięczność ,szacunek, satysfakcja

Ta osoba, którą się opiekujemy tez ponosi koszty i ma swoje zyski.

Koszty jakie ponosi osoba, którą się opiekujemy: poczucie bezradności, uzależnienia ,upokarzanie ,proszenie o opiekę

Zyski(nagrody): pieniądze, akty opieki, wsparcie.

Relacja opiekuńcza będzie tak długo utrzymywana jak długo w obu przypadkach nagrody będą przewyższały koszty.

Trzeba tak organizować opiekę ,aby nie dochodziło do ewidentnej dysproporcji, między kosztami i nagrodami na rzecz kosztów.

Teoria psychoanalityczna

Ludzie opiekują się innymi, pomagają im, wcale nie kierując się powódkami altruistycznymi, ale powódkami sadystycznymi.

Ten kto opiekuje się w myśl tej teorii przede wszystkim chce, zapanować nad podopiecznym często go ubezwłasnowolnia go. Zawody związane z Pomaganiem, opiekowaniem pociągają tych którzy lubią dominować.

Altruizm jest upozorowany, tak naprawdę to co pokazujemy pod nazwa altruizm to nasze żądze, nasza agresje.

„Człowiek który zawodowo zajmuje się pomaganiem innym, nie może obejść się bez ludzi, którym ta opieka jest potrzebna”

Teoria wymiany społecznej

Polega na tym ,że nie występuje bezinteresowna pomoc czy opieka, nie ma takiego altruizmu, który by się nam marzył.

Występuje w relacji miedzy opiekującym i opiekowanym bardziej lub mniej uświadamiana kalkulacja kosztów i zysków wynikająca z udzielenia bądź nieudzielenia opieki.

Koszty jakie ponoszę wchodząc w relacje opiekuńczą, muszę je analizować:

Kiedy udzielam opieki

Kiedy nie udzielam opieki

Jakie ponoszę koszty udzielając opieki?

-czas

- wysiłek

-wypalenie zawodowe

-uzależnienie

-przykre zapachy

Koszty związane z nieudzielaniem opieki:

-wyrzuty sumienia

-poczucie winy

-strach że spotka mnie karta

-dezaprobata społeczna

-niezadowolenie

-obniżenie samooceny

Zyski jakie będę miała wchodząc w opiekę

- satysfakcja

-wdzięczność

-uznanie społeczne

-popularność

-wynagrodzenie

-poprawa samooceny

Zyski, jakie mam w sytuacji kiedy nie wchodzę w opiekę:

-spokojniejsze życie

-więcej czasu

-nie dotykają mnie problemy innych

- spokój psychiczny

- nienadwyrężenie fizyczne

-unikanie uzależnienia

-unikanie odpowiedzialność za innych

Opiekujemy się wtedy gdy oczekiwane zyski przewyższają oczekiwane koszty. wycofuje się z opieki i pomocy gdy spodziewane zyski są niższe od spodziewanych kosztów

Teoria empatii- altruizmu

Opieka warunkowana jest empatia, współodczuwanie, umiejętności znalezienia się w sytuacji drugiego człowieka.

Jeśli czujemy empatie wobec konkretnego człowieka to się nim opiekujemy i taka opieka ma charakter zachowania altruistycznego.

W sytuacji kiedy nie czujemy empatii wobec drugiego człowieka kalkulujemy i rozważany zyski i koszty. Wtedy taka opieka staje się zachowaniem interesownym.

Dąbrowski i Kulpiński- „historia, teoria, terminologia”

Wybrać najbardziej podstawowe hasełka.