NACZYNIA SZYI

TĘTNICE SZYI

Do szyi i głowy doprowadzają krew tt.

podobojczykowe i tt.

szyjne wspólne.

Tętnica podobojczykową

Tętnica podobojczykową (a.

subclavia) po stronie prawej jest gałęzią pnia ramienno-głowowego (truncus brachiocephalicus), po stronie lewej łu ku aorty (arcus aortae).

Po przejściu przez otwór górny klatki piersiowej biegnie przez szczelinę tylną mięśni pochyłych razem ze splotem ramiennym, który leży grzbietowe i ku górze od niej.

Przechodzi do dołu nadobojczykowego, a z nie go pod obojczykiem dostaje się do jamy pachowej.

Biegnąc między obojczykiem a pierwszym żebrem, wyciska na żebrze swój rowek.

Zakres zaopatrzenia t.

podobojczykowej jest bardzo rozległy: obejmuje on koń czynę górną, wraz z jej obręczą, górno-przednią część ściany klatki piersiowej, część trzewi szyi, część szyjną rdzenia kręgowego, część mózgowia i ucho we wnętrzne.

Tętnica podobojczykową ma bogate połączenie z tt.

szyjnymi (przez t.

kręgową i tt.

tarczowe), z aortą i t.

udową (przez tętnice ścian tułowia).

409 .

Topograficznie t.

podobojczykową można podzielić na 2 odcinki: pierwszy, pier siowy sięga do szczeliny tylnej mięśni pochyłych.

Drugi odcinek leży w dole nadobojczykowym i stanowi jej część szyjną.

Koniec tej części przypada na górną krawędź m.

piersiowego mniejszego, poniżej którego zmienia nazwę na t.

pa chową.

Tętnice podobojczykową można zatem podwiązać zarówno w dole nadobojczykowym, jak i w dole podobojczykowym (trójkącie Mohrenheima).

Podwiązania t.

podobojczykowej w dole nadobojczykowym dokonuje się w trójkącie ograniczonym przez obojczyk, m.

mostkowo-obojczykowo-sutkowy i m.

łopatkowo-enykowy.

Należy zwrócić uwagę na żyły powierzchowne, ż.

podobojczykową, osklepek opłucnej i splot ramienny.

Z częścią piersiową t.

podobojczykowej stoją w topograficznym związku nerwy:

krtaniowy wsteczny (od N.X), przeponowy i pętla podobojczykową (od pnia współczulnego), a po stronie lewej również przewód piersiowy.

Część szyjna t.

podobojczykowej sięga od szczeliny tylnej mięśni pochyłych do górnego brzegu m.

piersiowego mniejszego; leży na najwyższym zębie m.

zębate go przedniego i przyjmuje kierunek ukośny ku bokowi, w stronę środkowej części obojczyka.

Gałęzie tętnicy podobojczykowej

Do gałęzi tętnicy podobojczykowej, odchodzących na szyi, należą: l) t.

kręgo wa; 2) t.

piersiowa wewnętrzna; 3) pień tarczowo-szyjny: a) t.

tarczowa dolna, b) t.

nadłopatkowa, c) t.

poprzeczna szyi; 4) pień żebrowo-szyjny: a) t.

szyjna głęboka, b) t.

międzyżebrowa najwyższa.

A basilarisA.

yertebralis

A. cervicatis ascendens

A. tfiyroidea inf.

A. ceryicalis superf.

Truncus thyrocarvicalis

A. suprascaputaris A.

transversa co/// Truncus costocen/icalis A.

thoracica int.

Ryć. 303.

Tętnica podobojczykową i jej gałęzie.

410 .

Tętnica kręgowa (a.

vertebralis) jest najsilniejszą gałęzią t.

podobojczykowej.

W odcinku początkowym przebiega wraz z żyłą podobojczykową w kącie utwo rzonym przez m.

długi szyi z grupą mm.

pochyłych (trigonum scalenoyertebrale).

Biegnie ku górze, w VI kręgu szyjnym wstępuje do kanału utworzonego przez otwory wyrostków poprzecznych górnych sześciu kręgów szyjnych.

W kanale wy rostków poprzecznych krzyżuje brzuszne powierzchnie nerwów rdzeniowych szyj nych, opuszczających otwory międzykręgowe i przyległe zwoje kręgowe, do któ rych oddaje gałązki.

Przed i po wyjściu z otworu wyrostka poprzecznego kręgu szczytowego tętnica tworzy łukowate wygięcia, wyrównujące się w czasie ruchów obrotowych głowy.

Dolne wygięcie tętnicy leży tuż koło szpary stawowej między kręgiem szczytowym a obrotowym; wygięcie górne przebiega w trójkącie podpotylicznym (trig.

suboccipitale), w bruździe t.

kręgowej {sulcus a.

vertebralis) kręgu szczytowego.

Następnie tętnica przebija błonę szczytowo-potyliczną tylną (membrana atlantooccipitalis post.) i przez otwór wielki kości potylicznej wstępuje do jamy czaszki, gdzie jest jednym z czterech (razem z tt.

szyjnymi wewn.) wielkich naczyń zaopatrujących mózgowie.

Na drodze przez otwory wyrostków poprzecznych t.

kręgowa oddaje drobne gałęzie do mięśni szyi (rr.

musculares) oraz przez otwory międzykrę gowe małe gałązki rdzeniowe (rr.

spinales) do rdzenia kręgowego i zwo jów kręgowych.

Tętnica piersiowa wewnętrzna (a.

thoracica int.) odchodzi od wklęsłej powierz chni t.

podobojczykowej naprzeciw t.

kręgowej i biegnie ku dołowi w kierunku stawu mostkowo-obojczykowego.

Krzyżuje ją od przodu n.

przeponowy (w 75).

Zaopatruje głównie ścianę przednią klatki piersiowej i jamy brzusznej oraz prze ponę (p.

Klatka piersiowa).

Pień tarczowo-szyjny (truncus thyrocervicalis) odchodzi na przyśrodkowym brzegu m.

pochyłego przedniego i dzieli się na 3 gałęzie.

1) t.

tarczowa dolna (a.

thyroidea inf.) biegnie ku górze po m.

długim szyi, zatacza łuk wypukły ku górze i zataczając drugi łuk, wypukły ku dołowi przed 6.

kręgiem szyjnym i t.

kręgową, a za t.

szyjną wspólną, często objęta pętlą pnia współczulnego, dochodzi od tyłu i boku do dolnego bieguna gruczołu tarczowego podzielona na liczne gałęzie gruczołowe (rr.

glandularcs).

Tuż przed dojściem do gruczołu krzyżuje n.

krtaniowy wsteczny bądź to od przodu, bądź od tyłu, bądź wreszcie nerw przebiega między gałęziami gruczołowymi.

Od początkowej, wstępującej części t.

tarczowej dolnej odchodzi zwykle t.

szyj na wstępująca (a.

cervicalis ascendens).

Wstępuje ona ku górze po m.

po chyłym przednim, zaopatruje mięśnie pochyłe i nerwy szyjne i wysyła między VVII kręgiem szyjnym małe gałęzie rdzeniowe (rr.

spinales) do ka nału kręgowego.

Tętnica tarczowa dolna oddaje również drobne gałązki do tchawicy i przełyku (rr.

tracheales et esophagei), gałązkę do dolnego, a często i górnego gruczołu przy tarczycznego oraz grasicy, jak również t.

krtaniową dolną (a.

laryngea inf.);

2) t.

nadłopatkowa (a.

suprascapularis) biegnie w dolnej części dołu nadobojczykowego tuż po obojczyku i oddaje do sieci barkowej gałąź bar kową (r.

acromialis).

Przebiega najczęściej ponad więzadłem poprzecznym ło patki górnym do dołu nad- i podgrzebieniowego;

W szczelinie tylnej mięśni pochyłych od pnia tarczowo-szyjnego odchodzi:

411 .

3) t.

poprzeczna szyi (a.

transyersa colli).

Zwykle tętnica ta przebija splot ramienny i w dole nadobojczykowym leży na mięśniu pochyłym środkowym i tylnym.

Następnie rozgałęzia się w mięśniach karku, grzbietu i łopatki.

Jej ga łąź powierzchowna (r.

superjicialis) biegnie ku górze w głębokiej warst wie mięśni karku i tam łączy się z gałęzią zstępującą t.

potylicznej.

Unaczynia m.

dźwigacz łopatki, mięśnie płatowate i m.

czworoboczny.

Gałąź głęboka (r.

profundus), główne przedłużenie t.

poprzecznej szyi, biegnie ku dołowi wzdłuż przyśrodkowego brzegu łopatki, między m.

równoległobocznym a zębatym tyl nym górnym, odżywia te mięśnie oraz m.

najszerszy grzbietu.

Początek i przebieg tej tętnicy jest bardzo zmienny.

Jeśli gałąź powierzchowna odchodzi samodzielnie od pnia tarczowo-szyjnego, to nazywamy ją t.

szyjną powierzchowną (a.

cervicalis superficialis).

Również gałąź głęboka może odchodzić samodzielnie od pnia tarczowo-szyjnego stanowiąc t.

łopatkową zstępującą (a.

scapularis descendens).

Pień żebrowo-szyjny (truncus costocervicalis) odchodzi od tylnej powierzchni t.

podobojczykowej i ponad VIII nerwem szyjnym dochodzi do pierwszego żebra.

Tu dzieli się na dwie gałęzie:

1) t.

szyjna głęboka (a.

cervicalis profunda) przechodzi pod wyrostkiem poprzecznym VII kręgu szyjnego ku dołowi od mm.

pochyłych i zaopatruje głę bokie mięśnie karku.

Po drodze oddaje jedną lub dwie gałęzie rdzeniow e (rr.

spinales) do rdzenia kręgowego w okolicy zgrubienia szyjnego;

2) t.

międzyżebrowa najwyższa (a.

intercostalis suprema) zstępując ponad osklepkiem opłucnej krzyżuje szyjkę I żebra i oddaje l.

i 2.

t. międzyże brową.

Tętnica szyjna wspólna

Tętnica szyjna wspólna (a.

carotis communis) odchodzi po stronie prawej od pnia ramienno-głowowego, po lewej od łuku aorty.

Biegnie ku górze po bocznej stronie tchawicy i przełyku, pokryta przez m.

mostkowo-obojczykowo-sutkowy, razem z n.

błędnym i żyłą szyjną wewnętrzną objęta wspólną pochewką łącznotkankową.

Otoczona węzłami chłonnymi szyjnymi wchodzi do trójkąta t.

szyj nej (p.

wyżej) i tworząc lekkie rozszerzenie, zatokę szyjną {sinus caroficus), dzieli się na wysokości górnej krawędzi chrząstki tarczowatej na dwie ga łęzie: t.

szyjną wewnętrzną i t.

szyjną zewnętrzną.

Tętnica szyjna wewnętrzna jest zwykle szersza od zewnętrznej.

Obydwie zaopatrują głowę i część szyi.

W miejscu rozgałęzienia tętnicy szyjnej wspólnej leży kłębek szyjny (glomus caroticum).

Jest to twór wielkości ziarna pszenicy, leżący dolnym biegunem na tylnej powierzchni miejsca podziału t.

szyjnej wspólnej.

U osobnika żywego jest barwy brązowoczerwonej, silnie wypełniony krwią, bogato unaczyniony i ma liczne połączenia tętniczo-żylne.

Otacza go sieć włókien nerwowych, utworzona głównie z włókien przywspółczulnych n.

językowo-gardłowego, tworzących ga łąź zatoki szyjnej (r.

sinus carotici) i gałęzie gardłowe n.

błęd nego (rr.

pharyngei n.

vagi), a także współczulnych pochodzących ze zwoju szyj nego górnego.

Kłębek szyjny zbudowany jest z komórek nabłonkowych czynnych wewnątrzwydzielniczo.

Ich wydzielina rozszerza naczynia krwionośne.

Kłębek szyjny jest więc regulatorem ciśnienia krwi.

W miejscu podziału t.

szyjnej wspólnej, w jej ścianie, wśród blaszek sprężystych (podob nie jak w ścianie aorty) leżą pressoreceptory, kłębki włókien nerwowych z tkwią412 .

cymi w nich komórkami nerwowymi, w których rozpoczyna się przywspótczulny "nerw zatokowy", gałąź nerwu językowo-gardłowego.

Jest to nerw zatoki szyjnej i kłębka szyj nego.

Nerw ten przyczynia się do regulacji ciśnienia krwi w t.

szyjnej.

Tętnica szyjna wewnętrzna

Tętnica szyjna wewnętrzna (a.

carotis interna) doprowadza wraz z t.

kręgową krew do mózgowia.

Nie oddaje gałęzi na szyi, zaopatrywanej głównie przez ga łęzie t.

podobojczykowej.

Wyjątkowo może od niej odchodzić po stronie prawej t.

tarczowa najniższa (a.

thyroidea ima).

Jest to tętnica dodatkowa, od chodząca niekiedy od łuku aorty lub od pnia ramienno-głowowego.

Po podziale tętnica szyjna wewnętrzna leży ku tyłowi i z boku od tętnicy szyjnej zewnętrznej.

Biegnie dalej ku górze i przyśrodkowo, po bocznej ścianie gardła.

Po skrzyżowa niu mięśnia rylcowo-językowego i rylcowo-gardłowego wnika do kanału tętnicy szyjnej w części skalistej kości skroniowej.

Tętnica szyjna zewnętrzna

Tętnica szyjna zewnętrzna (a.

carotis externa) jest główną tętnicą części twarzo wej czaszki.

Ku dołowi jej gałęzie zaopatrują gruczoł tarczowy, ku górze sięgają do opony twardej oraz bocznej i tylnej powierzchni głowy.

Po odejściu od tętnicy szyjnej wspólnej biegnie ku górze pod tylnym brzuścem mięśnia dwubrzuścowego i pod mięśniem rylcowo-gnykowym.

Krzyżuje od przodu więzadło rylcowo-żuchwowe i biegnie do dołu zażuchwowego, aż do jego górnego końca.

Na wysokości głowy żuchwy dzieli się na dwie gałęzie końcowe: tętnicę szczękową i tętnicę skro niową powierzchowną.

Gałęzie, które oddaje tętnica szyjna zewnętrzna, tworzą cztery grupy: gałęzie odchodzące od przedniej ściany tętnicy, od ściany tylnej, od przyśrodkowej ściany tętnicy oraz gałęzie końcowe.

Gałęzie przednie tętnicy szyjnej zewnętrznej

Tętnica tarczowa górna (a.

thyroidea sup.) odchodzi jako pierwsza, tuż po odejściu t.

szyjnej zewnętrznej.

Po oddaniu małej gałęzi podgnykowej (r.

infrahyoideus) do mięśni podgnykowych, pokryta przez m.

łopatkowo-gnykowy biegnie łukiem wypukłym ku górze po bocznej ścianie krtani do górnego bie guna gruczołu tarczowego.

Tu dzieli się na gałąź przednią (ramus ant.) i gałąź tylną (ramus post.), biegnące do przedniej i tylnej powierzchni gór nego bieguna gruczołu.

Obydwie gałęzie zespalają się z rozgałęzieniami t.

tarczo wej dolnej i tętnicy strony przeciwnej oraz dzielą się na liczne gałęzie gru czołowe (rr.

glandulares).

Drobne gałęzie zaopatrują m.

mostkowo-obojczykowo-sutkowy i mięśnie podgnykowe.

Do krtani odchodzi od niej t.

krtaniowa górna (a.

laryngea sup.) i gałąź pierścienno-tarczowa (r.

cricothyroideus).

T. krtaniowa górna biegnie razem z gałęzią wewnętrzną n.

krtaniowego górnego do wnętrza krtani po przebiciu błony tarczowo-gnykowej (p.

niżej).

Niekiedy przebija otwór tarczowy (foramen thyroideum) w blaszce chrząstki tarczowatej.

Gałąź pierścienno-tarczowa przebija stożek sprężysty (p.

niżej) i zaopatruje bło nę śluzową krtani.

413 .

Tętnica językowa (a.

Ungualis) odchodzi na wysokości rogów większych kości gnykowej.

Biegnie ona do przodu i ku górze po wewnętrznej powierzchni mięśnia.

gnykowo-językowego i dostaje się do języka między mięśniem bródkowo-językowym i podłużnym języka dolnym jako tętnica głęboka języka (jej ga łęzie p.

Głowa).

Tętnica twarzowa (u.

facialis) odchodzi od tętnicy szyjnej zewnętrznej tuż nad odejściem tętnicy językowej, często połączona z nią we wspólny pień j ę z y - kowo-twarzowy (truncus linguofacialls).

Biegnie ku przodowi i ku górze po wewnętrznej powierzchni ślinianki podżuchwowej, pokryta przez tylny brzusiec mięśnia dwubizuścowego i przez mięsień rylcowo-gnykowy.

Nad górnym brzegiem ślinianki zwraca się pętlą ku przodowi oraz na zewnątrz i po przedniej krawędzi mięśnia żwacza, nad brzegiem żuchwy, kieruje się na twarz.

Na naj większej wypukłości jej krzywizny skierowanej ku tyłowi i ku górze odchodzą od niej wymienione niżej gałęzie.

Tętnica podniebienna wstępująca (a.

palatina ciscendens) bieg nie ku górze i przyśrodkowo po bocznej ścianie gardła i może sięgać aż do oko licy trąbki słuchowej.

Najsilniejszą jej gałęzią jest gałąź migdałkowa (r.

tonsillaris), dochodząca do migdałka podniebiennego.

Gałąź ta może odchodzić również od pnia tętnicy twarzowej lub od tętnicy szyjnej zewnętrznej.

Tętnica podbródkowa (a.

submentalis) odchodzi od tętnicy twarzo wej w trójkącie podżuchwowym.

Biegnąc ku przodowi leży pod mięśniem żuchwowo-gnykowym, między nim a gruczołem podżuchwowym i dochodzi do okolicy bródki.

Tętnica wargowa dolna (a.

labialis inferior) i tętnica wargo wa górna (a.

labialis superior) opisane zostaną wraz z tętnicami głowy.

Tętnica twarzowa kończy się przyśrodkowo od szpary powiekowej jako tęt nica kątowa fa.

angularis).

Galęue tylne tętnicy szyjnej zewnętrznej

Gałąź mostkowo-obojczykowo-sutkowa (r.

sternocleidornastoldeus) odchodzi na wysokości rogów większych kości gnykowej, zwraca się bocznie w kierunku we wnętrznej powierzchni mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, do którego wchodzi razem z nerwem dodatkowym na granicy jego górnej i środkowej trzeciej części.

Często odchodzi od t.

potylicznej.

Tętnica potyliczna (a.

occlpitalis) odchodzi nieco wyżej od poprzedniej i bieg nie wpierw ku tyłowi i ku górze do wyrostka poprzecznego kręgu szczytowego, dalej w bruździe kości skroniowej na powierzchni przyśrodkowej wyrostka sutkowatego i kieruje się ku tyłowi.

Swą gałęzią zstępującą (r.

descendcns) zaopatruje mięśnie głębokie karku.

Jej pień biegnie dalej pod mięśniem najdłuż szym głowy i mięśniem płatowatym, a ponad mięśniem skośnym głowy górnym.

Po dojściu do wewnętrznej powierzchni mięśnia płatowatego zawraca ku górze.

Przebija wspólne ścięgno mięśnia czworobocznego i mostkowo-obojczykowo-sutkowego i dzieli się na gałęzie końcowe.

Te dostają się na tylną powierzchnię czasz ki jako gałęzie potyliczne (rr.

occipitales) i rozdzielają się w czepcu ścięgnistym.

Tętnica uszna tylna (a.

auricularls posterior) odchodzi od tętnicy szyjnej ze wnętrznej, nim ta osiągnie więzadło rylcowo-żuchwowe.

Biegnie ku tyłowi i ku górze razem z mięśniem rylcowo-gnykowym, dostaje się do bruzdy między mał414 .

żowiną uszną a wyristkiem sutkiwatym i zaipatruje małżowinę uszną swą gałęzią uszną (r.

aurlcularis).

Jej gałąź potyliczna (r.

occipitalis) biegnie po bocznej powierzchni czaszki ku górze.

Gałqź przyśrodkowa tętnicy szyjnej zewnętrznej

Tętnica gardłowa wstępująca (a.

pharyngea ascendens) odchodzi od strony przyśrodkowej tętnicy szyjnej zewnętrznej, tuż po podziale tętnicy szyjnej wspólnej.

Wstępuje ona na boczną ścianę gardła, oddając do niego gałęzie gardiow e f/r.

pharyngei).

Jej gałąź, t.

oponowa tylna (a.

meningea posterior) wchodzi do jamy czaszki przez otwór szyjny bądź przez kanał t.

szyjnej, otwór poszarpany lub kanał n.

podjęzykowego.

W dole tylnym czaszki zaopatruje oponę twardą mózgowia.

Gałęzie końcowe tętnicy szyjnej zewnętrznej

Po skrzyżowaniu bocznej powierzchni więzadia rylcowo-żuchwowego tętnica szyjna zewnętrzna kieruje się do dołu zażuchwowego, gdzie przebiega w bruździe ślinianki przyusznej lub otoczona na pewnej przestrzeni przez jej miąższ.

Stąd biegnie ku górze i dochodzi w okolicę powierzchni przyśrodkowej szyjki wyrostka kłykciowego żuchwy.

Tu dzieli się na tętnicę skroniową powierzchowną i tętnicę szczękową.

Zostaną one opisane wraz z tętnicami głowy.

ŻYŁY SZYI

Na szyi przebiegają trzy parzyste pnie żylne, które zbierają krew z głowy i szyi i odprowadzają ją do żył ramienno-głowowych.

Dwie z nich, żyła szyjna zewnętrzna i żyła szyjna przednia, są zmiennej wiel kości i leżą powierzchownie; trzeci pień, gruba ż.

szyjna wewnętrzna, leży głęboko w przednim trójkącie szyi, bocznie od t.

szyjnej wspólnej, a w odcinku górnym t.

szyjnej wewn.

Ż. szyjna zewnętrzna (v.

jugulans ext.) powstaje ze spływu żyły usznej tylnej (v.

auricularis post.) i żyły zażuchwowej (v.

retromandibularis).

Zstępuje ona pionowo ku dołowi po bocznej stronie szyi, tuż pod m.

szero kim szyi, krzyżując m.

mostkowo-obojczykowo-sutkowy.

Ku tyłowi od tego mięś nia, w dole nadobojczykowym przebija powięź; wpada do niej ż.

szyjna przednia (v.

jugularis ant.), żyła nadłopatkowa (v.

suprascapularis) i ż ż.

poprzeczne szyi (w.

transversae colli).

Pień jej wpada do żyły podobojczykowej lub do kąta żylnego.

Ż. szyjna przednia (v.

jugularis ant.) zaczyna się pod bródką i pokryta przez powierzchowną blaszkę powięzi szyi biegnie po przedniej krawędzi m.

mostkowo-obojczykowo-sutkowego do dołka nadmostkowego, gdzie w przestrzeni międzypowięziowej nadmostkowej jest połączona poprzecznie biegnącą gałęzią z jednoimienną żyłą drugiej strony.

Powstaje w ten sposób łuk żylny nadmostk o w y (arcus venosus juguli); ż.

szyjna przednia wpada do ż.

szyjnej zewnętrznej.

W przypadkach obustronnego braku żyły szyjnej przedniej występuje często w linii pośrodkowej szyi pojedyncza żyła pośrodkowa szyi (v.

mediana .

colli), biegnąca od bródki w dół do dołka nadmostkowego, gdzie rozgałęziając się tworzy łuk żylny nadmostkowy.

Ż. szyjna wewnętrzna f v.

jugularis int.) stanowi, ogólnie biorąc, drogę odpływu krwi z zakresu t.

szyjnej wspólnej, a więc z głowy i znacznej części szyi,

Zaczyna się w otworze szyjnym, na podstawie czaszki, gdzie zbiera krew z za tok opony twardej (p.

niżej).

Tworzy tu uwypuklenie, drążące otwór szyjny k.

skro niowej, zwane opuszką górną ż.

szyjnej (bulbus v.

jugularis sup.).

W przestrzeni przygardłowej żyłę szyjną wewnętrzną krzyżują po stronie przyśrodkowej nerwy: podjęzykowy i dodatkowy.

Od opuszki górnej żyła biegnie ku dołowi obok t.

szyjnej i n.

błędnego, który leży między nimi.

Na jej bocznej ścianie leżą węzły chłonne szyjne głębokie.

Żyła grubości palca odznacza się szczególną cienkością ściany.

Ku tyłowi od m.

mostkowo-obojczykowo-sutkowego, na przedniej ścianie żyły, leży pętla szyjna i ścięg no pośrednie m.

łopatkowo-gnykowego.

Poniżej krtani żyła oddala się od t.

szyj nej w kierunku kąta żylnego.

W trójkącie t.

szyjnej (trigonum caroticum) wpadają do żyły szyjnej wewnętrznej żyły odpowiadające gałęziom t.

twarzowej.

Znajdujemy tu stale anastomozę z żyłami podskórnymi szyi; w przypadku przeszkody w dolnym odcinku ż.

szyjnej wewnętrznej prąd krwi kieruje się przez wspomniane połączenie do żył powierzchownych.

Powyżej połączenia z ż.

podobojczykową ż.

szyjna wewnętrzna tworzy drugie rozszerzenie, opuszkę dolną ż.

szyjnej (bulbus v.

jugu laris inf.).

W opuszce znajdują się dwa wielkie, strzałkowe ustawione płatki za stawki, których wolne brzegi zwrócone są w stronę serca; zapobiegają one cofa niu się prądu krwi w kierunku głowy.

Żyłę szyjną wewnętrzną podwiązuje się przy procesach zakrzepowych zatok opony twar dej i niektórych procesach ropnych migdałków, aby zapobiec przedostawaniu się do krą żenia ropy lub oderwanych części skrzepu.

Początkowe dopływy wszystkich trzech żył szyjnych opisane zostaną w odpo wiednich rozdziałach (p.

Głowa).

NACZYNIA l WĘZŁY CHŁONNE SZYI

Przebieg naczyń chłonnych szyi

Na szyi przebiegają dwa wielkie pnie chłonne: pień podobojczykowy i pień szyjny.

Pień podobojczykowy (truncus subclavius) gromadzi chłonkę z kończyny gór nej, bocznej okolicy szyi i górnej, przednio-bocznej części ściany klatki piersiowej.

Uchodzi po stronie lewej do przewodu piersiowego, po prawej do przewodu chłonnego prawego.

Przewód piersiowy uchodzi do lewego kąta żylnego, przewód chłonny prawy do prawego kąta żylnego.

Z wymienionych okolic chłonka prze chodzi przez węzły chłonne podobojczykowe, z nich do węzłów nadobojczykowych, a następnie do pnia podobojczykowego.

Pień podobojczykowy biegnie po przedniej ścianie żyły podobojczykowej i razem z nią z trójkąta szyi bocznego przechodzi przez szczelinę przednią mięśni pochyłych.

Pień szyjny (truncus jugularis) powstaje ze zbiegu naczyń odprowadzających z dolnych głębokich węzłów chłonnych szyjnych.

Biegnie on po bocznej ścianie ż.

szyjnej wewnętrznej i uchodzi po stronie lewej do przewodu piersiowego, po .

prawej do przewodu chłonnego prawego.

Stanowi on główny przewód chłonny odprowadzający chłonkę z szyi i głowy.

Szyjna część przewodu piersiowego (pars cervicalis ductus thoracici) po wyjś ciu z klatki piersiowej przez górny otwór klatki piersiowej wstępuje ku górze do wysokości VII kręgu szyjnego.

Tu zatacza łuk w kierunku bocznym ponad t.

podobojczykową lewą i przyjąwszy lewy pień podobojczykowy, pnie oskrzelowo-śródpiersiowe i lewy pień szyjny, wpada do lewego kąta żylnego lub jednej z żył kąt ten tworzących.

Ujście przewodu zaopatrzone jest zastawką.

W swym końcowym odcinku często rozdziela się na dwie lub więcej odnóg.

Przewód chłonny prawy (ductus lymphaticus clext.), długości 1,5 cm, powstaje z przewodu podobojczykowego prawego, przewodów oskrzelowo-śródpiersiowych prawych i szyjnego prawego, które zbierają chłonkę z obszarów analogicznych do odpowiednich pni po stronie lewej.

Rozmieszczenie węzłów chłonnych szyi

W okolicy ucha zewnętrznego znajdujemy zwykle trzy grupy węzłów chłon nych: węzły uszne przednie, dolne i zauszne (nodi lymphatici auriculares anteriores, inferiores et retroauriculares).

Dopływa do nich chłonka z małżowiny usznej i jej otoczenia.

Chłonka z przednich i dolnych węzłów odpły wa do węzłów chłonnych przyuszniczych, z tylnych zaś do węzłów szyjnych głę bokich górnych.

Węzły chłonne przyusznicze (nodi lymphatici parotidei) leżą częściowo w miąż szu ślinianki przyusznej, bądź też na jej powierzchni.

Otrzymują one chłonkę z nosa, powiek i ślinianki przyusznej.

Węzły przyusznicze oddają chłonkę do węz łów szyjnych powierzchownych i głębokich górnych, często do tylnych węzłów grupy podżuchwowej.

Wśród węzłów znajdujących się pod żuchwą wyróżniamy węzły podbródkowe i podżuchwowe.

Węzły chłonne podbródkowe (nodi lymphatici submentales) położone są mię dzy obu przednimi brzuścami mięśni dwubrzuścowych.

Węzły te otrzymują chłon kę z części środkowej wargi dolnej, okolicy bródkowej, końca języka oraz czte rech zębów siecznych dolnych.

Węzły chłonne podżuchwowe (nodi lymphatici submandibulares) stanowią grupę leżącą w trójkącie podżuchwowym.

Dzielą się one na trzy grupy: przednią, środkową i tylną.

Węzły podżuchwowe są węzłami regionalnymi dla warg, części nosa, policzków, powiek, dla zębów, dziąseł, języka, dna jamy ustnej i błony ślu zowej policzków.

Z węzłów podżuchwowych chłonka spływa do węzłów chłon nych szyjnych.

Węzły chłonne szyjne powierzchowne (nodi lymphatici cervicales superficiales) leżą w kącie między mięśniem mostkowo-obojczykowo-sutkowym i brzegiem żuchwy, pod blaszką powierzchowną powięzi szyi.

Otrzymują one naczynia chłon ne z ucha, okolicznych części skóry i drogą pośrednią z węzłów przyuszniczych i podżuchwowych.

Chłonka odpływa z nich do węzłów szyjnych głębokich.

Węzły chłonne szyjne głębokie (nodi lymphatici cervicales profundi) leżą wzdłuż żyły szyjnej wewnętrznej.

W zależności od ich położenia wobec mięśnia łopatkowo-gnykowego rozróżniamy węzły szyjne głębokie górne i dolne.

Węzły szyjne głębokie górne otrzymują chłonkę bezpośrednio lub pośrednio z większej części głowy i z górnej części szyi, z wyjątkiem krtani, tchawicy, gruczołu tar27 Anatomia człowieka 417 .

czowego i gardła.

Z tych okolic odpływa chłonka do węzłów szyjnych głębokich dolnych, zwanych też węzłami nadobojczykowymi.

Węziy chłonne zagardlowe (nodi lymphatici retropharyngei) leżą na bocznej i tylnej ścianie gardła, na wysokości kręgu szczytowego.