Manterys, 07.05.2011

TEORIA WYMIANY

GEORGE HOMANS

Byl zafascynowany Vilfredo Pareto, i mocno zainteresowany psychologia, prawami psychologicznymi jako prawami takze spoleczenstem & ekonomia.

Przedmiot : nie tylko klasy (duze zbiorowosci) ale wlasnie male grupy, « The Human Group » 1950, «Social behavior” 1961 – “elementarne zachowanie spoleczne” – wachowanie ktore wystepuje I zanika bez wzgledu na to, czy je planujemy, czy nie. Wszelkie wyjasnienia tych zachowan musza byc ostatecznie psychologiczne. (« Bringing Man Back In » - przeciwko Parsonsowi: jesli funkcjonalizm odrzuca wyjasnienia psychologiczne, to jest nie naukowy). Odwolanie sie do psychologii & ekonomii pokazuje realne dzialanie ludzi, jaki jest mechanizm tworzenia norm.

Twierdzenia Homansa (kolejnosc jest istotna):

1. Sukces: Im czesciej dane zachowanie jest nagradzane, tym bardziej jest prawdopodobne, ze ta osoba podejmie to dzialanie ponownie.

2. Bodziec: jesli w przeszlosci pewnemu bodzcowi i dzialaniu na nie towarzyszylo nagrodzenie, to tym bardziej jest prawdopodobne, ze jesli obecne bodzce sa podobne lub identyczne jak bodzce z przeszlosci, to osoba podejmie podobne dzialanie, jakie nastepowalo na przeszle bodzce.

3. Wartosc: im bardziej dla osoby jest wartosciowy rewultat dzialania, tym bardziej jest prawdopodobne, ze podejmie te dzialalnosc.

4. Deprywacja: im czesciej w przeszlosci osoba uzyskiwala nagroda, tym mniej wartosciowa staje sie kazda kolejna jednostka nagrody.

5. Agresja & uznanie:

   1. gdy dzialanie osoby nie przynosi oczekiwanej nagrody, lub nawet spotyka ja kara, odczuwa ona zlosc (agresja zastepuja nagrode); dzialanie podjete w rezultacie agresji (wynikajacej ze zlosci) nabieraja wieksza wartosc.

   2. Jesli zas oczekuje kary, ale jej nie doznaje, to jest bardziej prawdopodobne, ze podejmie to dzialanie ponownie, a jej wynik nabiera dla niej wiekszej wartosci.

6. Twierdzenie o RACJONALNOSCI: Dokonujac wybory miedzy alternatywnymi dzialaniami I wartoscia ich rezultatu, osoba wybierze to, ktore pomnozone przez prawdopodobienstwo osiagniecia jej rezultatu, ma najwieksza wartosc.

Wymiany a stosunki interpersonalne

Zachowania elementarne sa mechanizami integracji spolecznej. Wymiana jest esencja zachowan elementarnych. Bo wiele cennych rzeczy mozemy uzyskac od innych!

Wladza to zdolnosc dostarczenia wartosciowych nagrod!!! Nagroda to to, co dla nas jest cenne. Wladza jest odzwierciedlona w cenie, jaka jestesmy zgodni zaplacic. Twierdznie nr 5 mowi o sposobach reakcji na frustracje.

“Sprawiedliwosc dystrybucyjna” : gdy normy spoleczne mowia co jest sluszne I co sie komu nalezy. Relacje miedzy inwestycjami, kosztami, nagrodami. Ludzie sa przekonani, ze to, co wnosza w interakcje, powinno byc w zgodzie z tym, co otrzymujemy. Taka s.d. jest spelniona, jesli te zspolczynniki sa rowne dla jednostek w tej samej pozycji.

INNE TEORIE WYMIANY

Teoria wymiany nie ogranicza sie do krotkotrwalych transakcji miedzy obcymi jendostkami. Coraz bardzej skupia sie na transakcjach dlugoterminowych, w ksztakcie sieci. Sieciowa teroai wymiany rozni sie od mikroekonomii i psychologii czyms co nazywa sie naciskiem wymiany na strukture spoleczna. Jaka jest motywacja wejscia w wymiane -> wplyw na dystrybycje zasobow.

Istnieje wzglednosc zgodnosc co do tej teorii i jej pojec:

1. Aktor – uczestnicy wymiany jednostkowe (poziom mikro) lub grupy (makro).

2. Zasoby – behawioralne mozliwosci u kogos jako czegos cenionego przez innych, co moze wejsc w transakcje. To rzeczy materialne, uslugi, umiejetnosci.

Koszty - Zasoby kosztuja, ich uzyskanie ma cene. Alternatywne zasoby sa wybierane wg ich kosztow. Produkty moga miec wartosc pozytywna lub negatywna.

1. Struktura wymiany – struktura wzajemnej zaleznosci

   1. Wymiana bezposrednia (direct) – relacja miedzy 2 aktorami, ktorych produkty sa wzajemnie wymieniane.

      1. Transakcje negocjowane – wspolne podejmowanie decyzji

      2. Transakcje odwzajemnione (reciprocity) – wklad aktorow jest nienegocjowany ale podjety prze aktorow osobno, zapoczatkowuja wymiany nawet nie wiedzac, kiedy inny aktor ja odwzajemni.

   2. Wymiana uogolniona – 3 lub wiecej aktorow, wzajemna zaleznosc jest posredniczona; szczegolnie interesowala antropologow i etnologow.

   3. Wymiana produkcyjna – obaj aktorzy przyczyniaja sie do wspolnej korzysci, np. wspolautorstwo.

Sieci powstale w wyniku wymiany wplywaja na kolejne wymiany.

1. Procesy – opis jak zachodzi wymiana. Okazje, sposobnosci, miedzy aktorami moga zapoczatkowac wymiane. Inicjacja to pierwsza oferta do wejscia w wymiane, pierwsza transakcja zaczyna relacje wymiany jako serii. (opisane w punktach powyzej)

Teorie wymiany nie zajmuja sie tym, co rzeczywiscie aktorzy cenia, a raczej tym, ze cos jest dla nich wazne, sa self-interested, zajmuja sie wlasnymi korzysciami, daza do powiekszenia tego, co wartosciuja pozytywnie.

Richard EMERSON

Jak udoskonalic teorie wymiany wg teorii redukcyjnej? – system twierdzen, wychodzac poza ograniczenia teorii Homansa

Centralne pojecie – “POWER”. Wszystkie pozniejsze teorie to teorie “power and dependency” – wladzy i zaleznosci

Ciezar analizy jest na strukturze relacji, nie na aktorach.

Stopien zaleznosci ludzi od siebie definiuje prawdopodobienstwo zdefiniowania relacji, utworzenia grupy I trwania w niej. Ale wytworzy to nierownosci zwiazane z wladza, a te moga prowadzic do konfliktu -> do zmiany spolecznej.

ZALEZNOSC JEDNEGO AKTORA OD DRUGIEGO to zakres korzystania z cennych zasobow jest uzalezniony od kontaktow z innym aktorem. Zaleznosc aktora A od aktora B rosnie z wartoscia zasobow dla aktora A, a maleje ze stopniem dostepu do alternatywnych zrodel zasobow dla aktora A.

Ta zaleznosc to strukturalna podstawa dla wladzy aktora B nad aktorem : wladza jest rowna zaleznosci A od B, i na odwrot.

Wymiary:

• ROWNOWAGA: wzgledna wladza A i B, i miedzy soba.

• KOHEZJA: absolutna wladza A i B, i nad soba.

Wladza do strukturalny potencjal. Jej uzycie jest behawioralna realizacja tego strukturalnego potencjalu. Wladza polega rowniez na narzuceniu kosztow na uzyskanie zasobow. Z

Prawdopodobienstwo zapoczatkowania wymiany rosnie wraz z zaleznoscia. Czestosc rosnie wraz z kohezja.

Relacje niezrownowazone sa niestale, nierownowaga automatycznie sie rownowazy. Strategie:

1. Zmniejszenie wartosci wymiany – dla slabszego aktora

2. Zwiekszenia wartosci dla mocniejszego – dla mocniejszeo aktora.

3. Zwiekszenie liczby alternatyw

Grupa to NIE to samo co siec. Grupa moze dzialac jako aktor w sieci. Relacje sa powiazane przez ogniska – actor bioracy udzial w wiecej niz jednej relacji.

Silna siec – alternatywy dla A leza na sciezce latwego dostepu (odleglosc rowna 1). Aktorzy moga sie wykluczac w kontaktach z aktorami silnymi.