KLASYFIKACJA RYNKU KAPITAŁOWEGO

Klasyfikacja rynku kapitałowego

1. Rynek pierwotny

2. Rynek wtórny

- niezorganizowany

- zorganizowany

a) alternatywny system obrotu

• NewConnect [GPW]

• inny

b) regulowany

• pozagiełdowy [BondSpot S.A.]

• giełdowy [GPW]

podstawowy

równoległy

Obrót zorganizowany

to obrót papierami wartościowymi lub innymi instrumentami finansowymi dokonywany na terytorium rzeczypospolitej Polskiej na rynku regulowanym albo w alternatywnym systemie obrotu

Rynek zorganizowany - miejsce, gdzie odbywa się obrót instrumentami finansowymi na rynku regulowanym albo

w alternatywnym systemie obrotu.

Rynek regulowany

Segment rynku zorganizowanego, podlegający nadzorowi Komisji, działający w sposób stały jako system obrotu instrumentami finansowymi dopuszczonymi do obrotu regulowanego, gdzie inwestorzy przy zawieraniu transakcji mają zapewniony powszechny i równy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie oraz jednakowe warunki nabywania i zbywania tych instrumentów

Rynkiem regulowanym, w rozumieniu ustawy, jest działający w sposób stały system obrotu instrumentami finansowymi dopuszczonymi do tego obrotu, zapewniający inwestorom powszechny i równy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie przy kojarzeniu ofert nabycia i zbycia instrumentów finansowych, oraz jednakowe warunki nabywania i zbywania tych instrumentów, zorganizowany i podlegający nadzorowi właściwego organu na zasadach określonych w przepisach ustawy, jak również uznany przez państwo członkowskie za spełniający te warunki, i wskazany Komisji Europejskiej jako rynek regulowany.

Rynek giełdowy

Prowadzeniem rynku giełdowego w Polsce zajmuje sie Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie. Obrót giełdowy odbywa sie na dwóch rynkach: podstawowym i równoległym. Dopuszczenia instrumentów na jeden z rynków dokonuje Zarząd Giełdy w oparciu o przepisy zawarte w Regulaminie Giełdy.

Akcje wszystkich spółek notowanych na GPW kwalifikowane są do 4 segmentów: MINUS 5, 5 PLUS, 50 PLUS i 250 PLUS. Jedynym kryterium kwalifikacji spółek do nowych segmentów rynku regulowanego jest wartość kapitalizacji spółki, liczona jako średnia arytmetyczna kapitalizacji z trzech ostatnich miesięcy.

Klasyfikacja segmentów:

- MINUS 5 - akcje spółek, których kapitalizacja nie przekracza 5 mln euro,

- 5 PLUS - akcje spółek, których kapitalizacjawynosi od 5 do 50 mln euro,

- 50 PLUS - akcje spółek, których kapitalizacja wynosi od 50 do 250 mln euro,

- 250 PLUS - akcje spółek, których kapitalizacja przekracza 250 mln euro.

Na listę alertów trafiają spółki mające akcje groszowe, których kurs charakteryzuje się wysoką zmiennością oraz spółki w stanie upadłości. Akcje spółek z subsegmentu Lista Alertów nie są uwzględnianie przy ustalaniu indeksów giełdowych i są notowane w systemie kursu jednolite

Rynek pozagiełdowy

Rynek pozagiełdowy jest to rynek obrotu papierami wartościowymi, na którym transakcje odbywają się bezpośrednio pomiędzy uczestnikami rynku. Jest on przeznaczony głównie dla mniejszych i mniej wiarygodnych spółek, które nie spełniają standardów narzucanych przez GPW spółkom notowanym na rynku podstawowym.

Rynkiem pozagiełdowym w Polsce jest Regulowany Rynek Pozagiełdowy. Rynek ten prowadzony jest przez spółkę BondSpot S.A. której głównymi akcjonariuszami są: Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A, domy maklerskie oraz banki.

Nadzór nad rynkiem sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego (KNF). Rozliczenia transakcji, tak samo jak w przypadku rynku giełdowego, dokonywane są za pośrednictwem Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych (KDPW).

Alternatywny system obrotu

funkcjonujący poza rynkiem regulowanym, niepodlegający nadzorowi Komisji, zorganizowany wielostronny system kojarzący oferty kupna i sprzedaży instrumentów finansowych, a transakcje są zawierane zgodnie z określonymi zasadami właściwymi dla tego systemu.

- organizowany przez firmę inwestycyjną lub podmiot prowadzący rynek regulowany, poza rynkiem regulowanym, wielostronny system kojarzący oferty kupna i sprzedaży instrumentów finansowych w taki sposób, że do zawarcia transakcji dochodzi w ramach tego systemu, zgodnie z określonymi zasadami;

nie stanowi alternatywnego systemu obrotu rynek organizowany przez Narodowy Bank Polski, jak również organy publiczne, którym powierzono zarządzanie długiem publicznym lub które uczestniczą w takim zarządzaniu, w tym lokując środki pochodzące z tego długu;

Inne pojęcia

Catalyst – rynek instrumentów dłużnych Giełdy i BondSpot.

	Giełda	BondSpot
Regulowany	detaliczny, regulowany	hurtowy, regulowany
Alternatywny System Obrotu	detaliczny, Alternatywny System Obrotu	hurtowy, Alternatywny System Obrotu

Giełda – spółka akcyjna Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie.

BondSpot – spółka zależna od Giełdy, prowadząca regulowany rynek pozagiełdowy oraz platformy elektronicznego obrotu papierami wartościowymi i instrumentami finansowymi także na rynku nieregulowanym.

PODSTAWOWE INSTRUMENTY RYNKU KAPITAŁOWEGO

Instrumenty o charakterze dłużnym	Instrumenty o charakterze udziałowym	Instrumenty o charakterze pochodnym	Instrumenty związane z instytucjami zbiorowego inwestowania
Obligacje: - Korporacyjne - Skarbowe - Komunalne	Listy zastawne: - Publiczne - Hipoteczne	- Akcje - Kwity depozytowe	- Prawo poboru - Prawo do akcji

OBLIGACJE

Obligacja jest papierem wartościowym zaliczanym do instrumentów dłużnych, ponieważ emitent stwierdza w nim, że jest dłużnikiem posiadacza obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia.

- Obligatariusz – beneficjent obligacji, podmiot udzielający kredytu emitentowi obligacji

- Emitent obligacji – podmiot zgłaszający popyt na kapitał

Świadczenia z tytułu obligacji

Świadczenie może mieć charakter pieniężny, niepieniężny lub mieszany.

Najpopularniejszą formą świadczenia jest świadczenie pieniężne czyli zwrot pożyczonego kapitału w określonym terminie oraz zapłata odsetek.

Inne formy świadczenia:

- prawo do udziału w przyszłych zyskach emitenta,

- prawo do zamiany obligacji na akcje emitenta,

- prawo pierwszeństwa nabycia emitowanych w przyszłości akcji emitenta lub też prawo do wskazania kandydata na członka rady nadzorczej emitenta.

Podstawowe pojęcia związane z obligacją

Wartość nominalna obligacji - wartość określona na dokumencie który potwierdza wyemitowanie obligacji jest to jednocześnie wartość którą emitent zobowiązuje się wypłacić po upływie terminu określonego w obligacji

Wartość rynkowa obligacji - rzeczywista wartość obligacji, tzn. jej cena na giełdzie

Termin wykupu - termin po upływie którego emitent jest zobowiązany wykupić obligację, tzn. zwrócić dług zaciągnięty u posiadacza obligacji

Odsetki (kupon) - są płacone posiadaczowi obligacji co pewien ustalony okres do momentu wykupu ( nie od wszystkich rodzajów obligacji są płacone odsetki – obligacje zerokuponowe)

Cena emisyjna - cena, po której obligacja jest sprzedawana w momencie emisji jej pierwszemu posiadaczowi.

Kurs obligacji - podawany w procentach wartości nominalnej obligacji i nie obejmuje odsetek, które narastają każdego dnia (począwszy od dnia, w którym dokonana była poprzednia płatność odsetek);

Cena rozliczeniowa obligacji - ostateczna cena, jaką płaci się w transakcji za obligację; cena ta obejmuje również odsetki narosłe od ostatniej płatności.

Cena rozliczeniowa obligacji - przykład

Dana jest obligacja, której oprocentowanie wynosi 8% płatne raz w roku – 1 lipca. Wartość nominalna obligacji wynosi 10 000 złotych. Obligacją tą obraca się na giełdzie. 25 lipca kurs obligacji na giełdzie wynosi 99,5. Jest to 99,5% wartości nominalnej obligacji, czyli 9950 złotych. Odsetki narastają proporcjonalnie do liczby dni od ostatniej płatności. Jaka jest cena rozliczeniowa obligacji.

Dla uproszczenia rok=360 dni.

W praktyce zwykle bierze się pod uwagę rzeczywistą liczbę dni w okresie odsetkowym od pierwszego dnia okresu odsetkowego, (z włączeniem tego dnia) do dnia sprzedaży (z wyłączeniem tego dnia) oraz rzeczywistą liczbę dni w roku/ okresie odsetkowym

Cena rozliczeniowa

Rodzaje obligacji występujących na rynkach światowych

Obligacje o stałym oprocentowaniu - najczęściej spotykany rodzaj obligacji, często emitowany przez rząd; o stałym kuponie odsetkowym

Obligacje o zmiennym oprocentowaniu - obligacje w przypadku których oprocentowanie zmienia się częściej niż raz w roku i zależy od stopy dochodu krótkoterminowych instrumentów finansowych np. bonów skarbowych

Obligacje indeksowane - odsetki jak i wartość wypłacana po upływie terminu wykupu są powiększane ( indeksowane) o procent wynikający ze zmiany pewnego indeksu, najczęściej inflacji; jest to dość atrakcyjny papier wartościowy dla inwestora, gdyż indeksowanie zabezpiecza go przed stratą;

Obligacje zerokuponowe - są to obligacje, z tytułu posiadania których nie otrzymuje się odsetek; sprzedaż tego typu obligacji dokonywana jest z dyskontem; po upływie terminy wykupu emitent obligacji zwraca obligatariuszowi wartość nominalną obligacji

Podział obligacji ze względu na emitentów

Dłużne papiery skarbowe

- Obligacje skarbowe (emitent: Skarb Państwa)

Dłużne papiery pozaskarbowe

-Przedsiębiorstw (emitent: przedsiębiorstwa)

-Komunalne – municypalne (emitent: JST, gminy, miasta)

Wartość obligacji

Cena obligacji na rynku kształtuje się pod wpływem popytu i podaży, które z kolei zależą od różnych czynników.

Najważniejszymi czynnikami wpływającymi na wartość obligacji:

- poziom stóp procentowych

- poziom ryzyka niedotrzymania warunków przez emitenta.

W celu podjęcia właściwej decyzji inwestycyjnej inwestorzy często dokonują wyceny obligacji.

Wycena obligacji polega na określeniu tzw. sprawiedliwej wartości obligacji. Jest to cena, po której obligacja powinna być sprzedawana na rynku będącym w równowadze, rynku, który dysponuje wystarczającymi informacjami i działa racjonalnie.

Wartość obligacji

Wartość obligacji jest sumą wartości obecnej przepływów pieniężnych, które inwestor otrzyma w okresie posiadania obligacji

innymi słowy przepływy pieniężne są zdyskontowane, czyli „przeliczone na moment dokonywania wyceny”

n- liczba okresów posiadania obligacji

P – wartość obligacji, otrzymana w wyniku wyceny

- przepływ pieniężny z tytułu posiadania obligacji, uzyskany w t-tym okresie posiadania obligacji

r – tzw. wymagana stopa dochodu, określona w skali okresu płatności odsetek; jeśli na przykład odsetki płacone są co pół roku, to jest to stopa w skali półrocznej

M- wartość nominalna obligacji

Przykład: Wycena obligacji o stałym oprocentowaniu

Rozpatrzmy hipotetyczną obligację o terminie wykupu przypadającym za dwa lata.

Wartość nominalna tej obligacji wynosi 100, oprocentowanie 6%, odsetki płacone są co roku. Wyznaczymy wartość obligacji przy założeniu następujących wartości wymaganej stopy dochodu: 5%, 6%, 7%.

Przepływy pieniężne z tytułu obligacji:

- 1 rok – 6 zł

- 2 rok – 6 zł + 100 zł = 106 zł

Wycena obligacji o stałym oprocentowaniu

(odsetki płatne częściej niż raz w roku)

Dana jest obligacja o terminie wykupu przypadającym za dwa lata. Wartość nominalna tej obligacji wynosi 100, oprocentowanie 6%, odsetki płacone są co pół roku. Wymagana stopa dochodu wynosi 5% (w skali rocznej).

Po podstawieniu do wzoru i uwzględnieniu faktu, iż wymagana stopa dochodu w skali pół roku to 2,5%, jak również faktu, iż półroczne odsetki wynoszą 3

Przepływy pieniężne

- 1 rok

1 półrocze - 3

2 półrocze - 3

- 2 rok

1 półrocze - 3

2 półrocze – 103

Wartość obligacji a cena obligacji

Inwestor porównuje wartość obligacji, uzyskaną w wyniku wyceny, z ceną obligacji na rynku. Możliwe są tu trzy przypadki:

- wartość uzyskana w wyniku wyceny jest wyższa od ceny rynkowej

- inwestor ocenia, że obligacja jest warta więcej niż kosztuje na rynku

- jest to niedowartościowanie obligacji; w takiej sytuacji racjonalny jest zakup obligacji;

- wartość uzyskana w wyniku wyceny jest niższa od ceny rynkowej

- inwestor ocenia, że obligacja jest warta mniej niż kosztuje na rynku

- jest to przewartościowanie obligacji; w takiej sytuacji racjonalna jest sprzedaż obligacji;

- wartość uzyskana w wyniku wyceny jest równa cenie rynkowej

(przynajmniej w przybliżeniu) – inwestor ocenia, że obligacja jest warta tyle, ile kosztuje na rynku.

Wartość obligacji a stopy procentowe

Wzrost stóp procentowych powoduje spadek wartości obligacji, a spadek stóp procentowych powoduje wzrost wartości obligacji.

LISTY ZASTAWNE

List zastawny to dłużny papier wartościowy emitowany przez banki hipoteczne prowadzące działalność polegającą na udzielaniu kredytów zabezpieczonych hipoteką.

- Dłużny papier wartościowy, w którym emitent zobowiązuje się do zwrotu nabywcy listu wartości nominalnej wraz z odsetkami.

- Podobnie jak w przypadku obligacji list zastawny może być papierem wartościowym imiennym albo na okaziciela.

Rodzaje listów zastawnych

Hipoteczny list zastawny	Publiczny list zastawny
to instrument, w przypadku którego podstawą emisji (innymi słowy, zabezpieczeniem wierzytelności wynikającej z listu) jest hipoteka.	jest papierem wartościowym, w przypadku którego podstawą emisji (zabezpieczeniem wierzytelności wynikającej z listu) są wierzytelności banku-emitenta z tytułu kredytów udzielonych lub zabezpieczonych przez ustawowo określone podmioty o szczególnej wiarygodności (np. Narodowy Bank Polski).

Pojęcie i rodzaje akcji

Pojęcie	Rodzaje
- „Akcja to dokument świadczący o udziale jego właściciela w kapitale spółki akcyjnej." - papier wartościowy łączący w sobie prawa o charakterze majątkowym i niemajątkowym, wynikające z uczestnictwa akcjonariusza w spółce akcyjnej. - ogół praw i obowiązków akcjonariusza w spółce lub część kapitału akcyjnego	- zwykłe - uprzywilejowane - co do głosu - dają ich posiadaczom (akcjonariuszom) prawo do więcej niż jednego głosu na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy (max 2) - co do dywidendy - co do udziału w masie likwidacyjnej

Akcja i podstawowe pojęcia z nią związane

Wartość nominalna - wartość kapitału akcyjnego spółki przypadająca na jedną akcje,

Wartość emisyjna - cena po jakiej akcja jest sprzedana przez emitenta jej pierwszemu właścicielowi.

Wartość księgowa - wartość aktywów netto spółki przypadająca na jedną akcję ,

Wartość rynkowa - powstaje w wyniku spotkania się na rynku popytu i podaży na akcje spółki,

Dywidenda - wielkość zysku do podziału między akcjonariuszy. Wielkość zysku do podziału wynika z różnicy zysku netto i zysku zatrzymanego, przeznaczonego na dalszy rozwój spółki. Wielkość zysku zatrzymanego, a zysku do podziału wynika z polityki dywidendowej przedsiębiorstwa.

Cena rynkowa a cena emisyjna akcji

Nabywając akcje od emitenta, inwestorzy płacą cenę (wartość) emisyjną akcji, która nie może być niższa od jej wartości nominalnej. Jeżeli występuje nadwyżka ceny emisyjnej nad wartością nominalną akcji, czyli występuje tzw. agio, to kwota uzyskiwana przez emitenta z tytułu tej różnicy jest wnoszona do tzw. Kapitału zapasowego spółki. W przypadku obrotu wtórnego akcjami, czyli obrotu między inwestorami, inwestorzy płacą za akcję tzw. Cenę rynkową, która najczęściej znacznie się różni od wartości nominalnej akcji oraz jej ceny emisyjnej, ponieważ odzwierciedla aktualną wycenę spółki (czyli ocenę jej sytuacji) przez inwestorów.

Prawa akcjonariusza

Prawa korporacyjne 1. Prawo głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy 2. Prawo do kontroli zarządzania spółką 3. Prawo wyborcze 4. Prawa mniejszości	Prawa majątkowe 1. Prawo własności 2. Prawo do udziału w zysku spółki 3. Prawo do udziału w podziale majątku spółki w przypadku jej likwidacji 4. Prawo do zakupu akcji nowej emisji

Prawa korporacyjne - Prawo głosu na walnym zgromadzeniu

Każdy akcjonariusz ma prawo udziału oraz prawo głosu na walnych zgromadzeniach akcjonariuszy.

Co do zasady, na jedną akcję przypada jeden głos na walnym zgromadzeniu, jednak akcjonariusze mogą zdecydować o uprzywilejowaniu niektórych akcji w ten sposób, że na jedną akcję przypadać będzie więcej niż jeden głos (max 2). Ponadto statut może ograniczyć prawo głosu akcjonariuszy, którzy mają ponad jedną piątą ogółu głosów w spółce.

Wpływ na podejmowane decyzje zależy od liczby posiadanych akcji. Decydujący głos mają posiadacze tzw. kontrolnego pakietu akcji (teoretycznie jest to 50% plus jedna akcja).

Prawo to jest realizowane głównie przez uczestnictwo w zgromadzeniu akcjonariuszy). Prawo głosu przysługuje od dnia pełnego pokrycia akcji, chyba że statut stanowi inaczej.

Prawa korporacyjne - Prawo do kontroli zarządzania spółką

Akcjonariusze jako właściciele spółki akcyjnej mają prawo do kontroli zarządzania spółką.

Bezpośrednio wykonują to prawo przez głosowanie w trakcie walnego zgromadzenia nad udzieleniem absolutorium członkom organów spółki (zarządu i rady nadzorczej).

Mogą to czynić także przez wgląd w dokumenty spółki przygotowywane na walne zgromadzenie , przede wszystkim roczne sprawozdanie finansowe z działalności spółki (bilans, rachunek zysków i strat , rachunek przepływów pieniężnych).

Akcjonariusze mają ponadto prawo do zadawania na walnym zgromadzeniu pytań członkom zarządu i rady nadzorczej.

Prawa korporacyjne - Prawo wyborcze

Bierne - Bierne prawo wyborcze do organów spółki oznacza, że akcjonariusz może zostać wybrany do zarządu lub rady nadzorczej spółki, której akcje posiada.

Czynne - Czynne prawo wyborcze sprowadza się do głosowania w wyborach członków władz spółki.

Prawa korporacyjne - Prawa mniejszości

Zgodnie z kodeksem spółek handlowych akcjonariusze reprezentujący co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego mogą żądać zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia, a także umieszczenia określonych spraw w porządku obrad najbliższego walnego zgromadzenia.

- Innym przykładem jest prawo do wyboru poszczególnych członków rady nadzorczej przez głosowanie oddzielnymi grupami. Głosowanie takie może się odbyć na wniosek akcjonariuszy reprezentujących co najmniej jedną piątą

kapitału zakładowego.

Prawa majątkowe - Prawo własności

Akcjonariusz jest współwłaścicielem przedsiębiorstwa, uczestniczy w jego rozwoju lub ponosi konsekwencje upadku

Prawa majątkowe - Prawo do dywidendy

Prawo do udziału w zysku spółki przeznaczonym do podziału między akcjonariuszy.

Ani statut, ani uchwała zgromadzenia akcjonariuszy nie może pozbawić akcjonariusza tego prawa;

Nabywanie akcji ma na celu osiągnięcie zysku z tytułu udostępnienia spółce kapitału, poprzez:

wzrost wartości rynkowej akcji ponad cenę nabycia (tzw. Zysk kapitałowy) oraz otrzymywanie części zysku, jaki spółka wypracowała swoją działalnością (tzw. dywidenda).

Wysokość dywidendy przypadającej na każdą akcję zależy od wielkości wypracowanego przez spółkę zysku i od tego, jaką jego część walne zgromadzenie przeznaczy na dywidendę.

Prawa majątkowe - Prawo do udziału w majątku spółki w przypadku jej likwidacji

W przypadku likwidacji spółki kwota pozostała po pokryciu wszelkich zobowiązań podlega podziałowi proporcjonalnie do wartości nominalnej posiadanych przez akcjonariuszy akcji;

jeśli majątek spółki nie wystarcza na pokrycie zobowiązań, to akcjonariusze nie otrzymują nawet częściowego zwrotu kapitału zakładowego, ale również nie ponoszą także osobistej odpowiedzialności materialnej za kwoty, które nie zostały zwrócone wierzycielom

Akcjonariusz nie może zostać pozbawiony tego prawa przez statut ani uchwałę.

Trzeba zaznaczyć, że w przypadku upadłości spółki, kiedy w pierwszej kolejności spłacane są jej długi i inne zobowiązania, najczęściej nie wystarcza już środków do podziału między jej akcjonariuszy.

Prawa majątkowe - Prawo poboru akcji nowej emisji.

Jeżeli spółka zdecyduje się podwyższyć kapitał zakładowy przez emisję nowych akcji, dotychczasowi akcjonariusze mają prawo pierwszeństwa w obejmowaniu nowych akcji — (proporcjonalnie do już posiadanej liczby akcji);

W przypadku braku takiego prawa nastąpiłoby tzw. rozwodnienie kapitału czyli procentowe zmniejszenie udziału dotychczasowych akcjonariuszy w stosunku do całkowitej sumy kapitału zakładowego — stąd wykorzystanie prawa poboru umożliwia dotychczasowym akcjonariuszom zachowanie ich udziału (stanu posiadania) w kapitale spółki;

Prawo poboru może być przedmiotem obrotu giełdowego jako samodzielny papier wartościowy

Prawo to może być w interesie spółki ograniczone lub wyłączone.

Wycena akcji

Wycena akcji, polega na ustaleniu jej wartości w celu zidentyfikowania akcji niedowartościowanych (które można kupić) lub akcji przewartościowanych (które można sprzedać).

Wartość rzeczywista akcji (teoretyczna, wartość wewnętrzna akcji - WWA), to wartość do której zmierza cena akcji w długim okresie, ustalona na podstawie dostępnych informacji

- WWA > Cena rynkowa akcji - akcja niedowartościowana - kupno akcji,

- WWA < Cena rynkowa akcji - akcja przewartościowana - sprzedaż akcji

Wycena akacji

Model zdyskontowanych dywidend	Model stałego tempa wzrostu dywidendy (model Gordona)
Dt – dywidenda r – stopa dyskontowa wolna od ryzyka	g – stopa wzrostu dywidendy

Kiedy kupować kiedy sprzedawać akcje?

Split

Split (podział) akcji jest to operacja przeprowadzana przez spółkę akcyjną, polegająca na tym, że następuje obniżenie wartości nominalnej akcji przy zachowaniu tej samej wielkości kapitału akcyjnego.

- Odpowiednio obniża się wtedy wartość rynkowa akcji.

- Split często ma na celu zwiększenie płynności obrotu daną akcją.

Przykład:

- Akcje pewnej spółki na giełdzie kosztują 400 złotych. Wartość nominalna każdej akcji wynosi 10 zł. W sumie jest 1 milion akcji. Spółka dokonuje splitu, obniżając wartość nominalną do 1 zł. W ten sposób w efekcie tego na rynku jest 10 milionów akcji, każda o wartości nominalnej 1 zł, zaś wartość rynkowa akcji wynosi 40 zł.

PRAWO POBORU

Prawo do nabywania akcji kolejnych emisji. Prawo poboru

Prawo poboru - to prawo do nabywania akcji kolejnych emisji proporcjonalnie do liczby akcji już posiadanych z pierwszeństwem przed innymi inwestorami nie będącymi akcjonariuszami danej spółki

- Jest to istotne uprawnienie, ponieważ w przypadku skierowania emisji nowych akcji do inwestorów spoza grona dotychczasowych akcjonariuszy spółki, następuje tzw. rozwodnienie kapitału, czyli procentowe zmniejszenie udziału dotychczasowych akcjonariuszy w stosunku do całkowitej sumy kapitału zakładowego (innymi słowy, w stosunku do ogólnej liczby akcji)

- Dzięki wykorzystaniu prawa poboru dotychczasowi akcjonariusze mają możliwość zachować swój udział w kapitale zakładowym spółki decydując się na objęcie akcji nowej emisji zgodnie z przysługującym im przywilejem.

Prawo poboru i teoretyczna wartość prawa poboru

Możliwości posiadacza prawa poboru	Teoretyczna wartość prawa poboru
- wykonać prawo poboru i kupić akcje nowej emisji - sprzedać prawo poboru innemu inwestorowi, - zatrzymać prawo poboru aż do dnia jego ustania i nie wykonać go	$$P = \frac{P_{S} - P_{e}}{N + 1}$$ - cena emisyjna akcji nowej emisji - liczba praw poboru niezbędnych do zakupu jednej akcji nowej emisji - cena akcji - teoretyczna wartość prawa poboru

PRAWO DO AKCJI

Prawo do akcji – PDA

Papier wartościowy, z którego wynika uprawnienie do otrzymania akcji nowej emisji spółki publicznej. Prawo do akcji powstaje z chwilą dokonania przydziału tych akcji i wygasa z chwilą ich zarejestrowania w depozycie papierów wartościowych lub z dniem uprawomocnienia się postanowienia sądu rejestrowego odmawiającego wpisu podwyższenia kapitału zakładowego do rejestru przedsiębiorców.

PDA jest więc papierem wartościowym wypełniającym lukę czasową, która powstaje pomiędzy momentem przydzielenia akcji akcjonariuszowi, a chwilą ich rejestracji. Są one w pewnym sensie substytutem akcji. Zamiana praw do akcji na akcje następuje automatycznie w wyznaczonym dniu, bez ingerencji posiadacza PDA.

W przypadku emisji akcji od dnia zapisania się inwestora na akcje do pierwszego notowania akcji na giełdzie upływa długi okres, gdyż wydanie akcji może nastąpić (zgodnie z prawem) po rejestracji podwyższenia kapitału akcyjnego przez sąd.

W tym okresie inwestor nie może sprzedać akcji.

Prawo do akcji – PDA (cd.)

„W celu skrócenia do minimum „martwego" dla inwestorów okresu oczekiwania na pierwszy dzień notowań akcji nowej emisji, emitent może wprowadzić na ten czas do obrotu prawa do akcji.„

W wyniku zastosowania PDA inwestor otrzymuje tyle praw do akcji, ile zostało mu przydzielonych akcji.

Prawem do akcji można obracać na giełdzie w okresie, w którym podwyższenie kapitału akcyjnego nie zostało jeszcze zarejestrowane.

Prawo do akcji daje posiadaczowi te same uprawnienia wobec spółki, jakie posiada akcjonariusz.

Dzięki prawu do akcji uzyskuje się następujące korzyści:

- skraca się okres, w którym środki akcjonariusza są „zamrożone”;

- inwestor, któremu nie zostały przydzielone akcje, może nabyć prawa do akcji, w konsekwencji stając się posiadaczem akcji

Nie mylić z prawem poboru!!!!

Obrót PDA

Prawa do akcji nowej emisji są przedmiotem obrotu giełdowego w tym samym systemie notowań co akcje danego podmiotu oraz podlegają takim samym regułom obrotu jak akcje.

Obrót PDA daje możliwość zrezygnowania z objęcia akcji nowej emisji poprzez odsprzedaż PDA.

Jeśli akcjonariusz chce odsprzedać PDA musi złożyć zlecenie w biurze maklerskim według takich samych zasad jak w przypadku akcji.

Cena PDA

Cena PDA jest z reguły ściśle powiązana z ceną akcji spółki już notowanych na rynku.

Z reguły ich cena jest praktycznie identyczna, lub też PDA mają cenę minimalnie niższą. Niższa cena występuje głównie gdy cena rynkowa jest wyższa od ceny emisyjnej i wynika z ryzyka, że akcje nie zostaną dopuszczone do obrotu.

W przypadku odmowy rejestracji emisji akcji przez sąd, emitent zobowiązany jest do zwrócenia posiadaczowi PDA środków finansowych według ceny emisyjnej, bez względu na to, jaką cenę posiadacz PDA zapłacił za prawo do objęcia akcji.

KWITY DEPOZYTOWE

Kwity depozytowe są papierami wartościowymi wystawianymi na rynku zagranicznym na podstawie akcji spółki notowanych w kraju jej siedziby.

Papier wartościowy wystawiany poza granicami kraju, w którym notowane są papiery wartościowe (najczęściej akcje, ale również obligacje i inne papiery wartościowe) będące bazą kwitu depozytowego.

Podstawowym celem emisji kwitów depozytowych jest umożliwienie instytucjom zagranicznym inwestycji w papiery wartościowe spółki, której siedziba znajduje się na terytorium obcego państwa.

Prawa nabywców kwitów depozytowych nie różnią się znacznie od uprawnień nabywców akcji spółki – instrumenty te zapewniają ich właścicielom prawa majątkowe i korporacyjne jak w przypadku akcji. Prawa te realizowane są za pośrednictwem banku depozytowego – wystawcy kwitów depozytowych, będącego głównym podmiotem uczestniczącym w programie kwitów depozytowych.

Jest to uproszczony sposób na obecność spółki na zagranicznym rynku papierów wartościowych.

- Kwity depozytowe emitowane są w oparciu o akcje spółki mającej siedzibę w innym państwie niż państwo, w którym następuje emisja danych kwitów.

- Akcje będące podstawą emisji kwitów są uprzednio nabywane przez bank depozytowy (wystawcę kwitów) i deponowane na rachunku tego banku prowadzonym przez bank powiernik w kraju, w którym siedzibę ma spółka emitent akcji.

- Akcje będące podstawą emisji kwitów depozytowych pozostają w tym depozycie przez cały czas istnienia kwitów.

Kwit depozytowy jest to papier wartościowy emitowany niejako „w zastępstwie" właściwego papieru wartościowego, jakim są najczęściej akcje.

Klasyfikacja kwitów depozytowych

NarodoweKwity Depozytowe

- Holendersk ie Kwity Depozytowe (DDR - Dutch Depositary Receipts)

- Singapurskie Kwity Depozytowe (SDR – Singapore Depositary Receipts)

- Amerykańskie Kwity Depozytowe (ADR - American DepositaryReceipts)

- Inne

Globalne Kwity Depozytowe (GDR Global Depositary Receipts)

Narodowe Kwity Depozytowe - kwity depozytowe, wprowadzone z inicjatywy instytucji nadzorującej funkcjonowanie rynku kapitałowego w danym kraju i które są przedmiotem obrotu na giełdzie tylko w tym kraju. Przykładem Narodowych Kwitów Depozytowych mogą być:

- Holenderskie Kwity Depozytowe, którymi obrót odbywa się na giełdzie w Amsterdamie,

- Singapurskie Kwity Depozytowe, notowane na giełdzie w Singapurze

- Amerykańskie Kwity Depozytowe, które są przedmiotem obrotu na rynku w Stanach Zjednoczonych (ADR)

Najbardziej znaczącym rynkiem wśród kwitów depozytowych jest rynek ADR-ów, który powstał w latach 20. XX w. i który stanowi również najpotężniejszy segment rynku kwitów depozytowych emitowanych na całym świecie.

Emisję i obrót ADR-ami regulują amerykańskie przepisy prawa, kwity te podlegają też nadzorowi.

Globalne Kwity Depozytowe - Kwity Depozytowe, które stworzono w latach 90. XX w.

- Stanowią one drugą co do wielkości grupę kwitów depozytowych. Nazwa „globalne" sugeruje, iż z założenia kwity te uczestniczą w obrocie na dwóch lub kilku rynkach równolegle, np. na rynku w Europie oraz na rynku w USA.

Wady i zalety emisji kwitów depozytowych

Wady kwitów depozytowych:

- Wraz z wejściem spółki na rynki zagraniczne, zwiększa się ryzyko wrogiego przejęcia.

- Wynika to z różnic w rozmiarach przedsiębiorstw w krajach wysoko rozwiniętych i w krajach określanych jako wschodzące rynki.

- Nawet firma, znajdująca się w rankingu dużych krajowych firm, na dobrze rozwiniętych rynkach kapitałowych może być postrzegana jako mała i stać się celem wrogiego przejęcia.

Zalety kwitów depozytowych:

- Prostsza i tańsza, forma obecności firm na giełdach zagranicznych (od bezpośredniego notowania akcji)

- Umożliwiają pozyskanie kapitału na rynkach zagranicznych i mogą być wykorzystane w procesach fuzji i przejęć przedsiębiorstw

- Szczególnie cenione w przypadku, gdy rynek w kraju siedziby spółki jest zbyt mały, by dostarczyć jej kapitał w wysokości i na warunkach ją satysfakcjonujących.

- Wykorzystywane są też w programach prywatyzacyjnych, szczególnie na tzw. rynkach wschodzących, w których występują trudności w zdobywaniu odpowiednio dużych i tanich funduszy.

- Mogą być również doskonałym instrumentem marketingowym.

- Dzięki ich notowaniu na giełdach zagranicznych firma staje się obiektem zainteresowania analityków giełdowych i prasy. Sprawia to, że zaczyna być postrzegana jako solidna, wiarygodna i dobrze zarządzana. Poprawa wizerunku firmy w oczach kontrahentów i partnerów umożliwia spółce poszerzenie lub zdobycie nowego rynku zbytu w kraju i za granicą, jak również pozyskanie dodatkowych funduszy w formie kredytów bądź emisji dłużnych papierów wartościowych.

- Notowanie kwitów depozytowych na giełdach zagranicznych pozwala też na dywersyfikację bazy inwestorów.

- Rozproszenie kapitału akcyjnego na rynku krajowym i zagranicznym utrudnia przejęcie kontroli w spółce

Kwit depozytowy – przykład

Pewna spółka jest zainteresowana emisją 150 mln akcji o wartości przekraczającej 1 mld zł. Według ocen podmiotu wprowadzającego ulokowanie takiej emisji na rynku polskim może być trudne. W związku z tym 90 mln akcji zarząd postanowił przeznaczyć dla inwestorów zagranicznych. Dla ich wygody podpisał umowę z bankiem depozytariuszem, na podstawie której bank ten wyemitował kwity depozytowe w relacji 1 kwit za 1/3 akcji spółki (30 mln kwitów depozytowych). W porozumieniu z bankiem podjęto decyzję o notowaniu tych kwitów na rynkach w Londynie i Nowym Jorku.

JEDNOSTKI UCZESTNICTWA

Tytuł prawny do udziału w aktywach netto (czyli aktywach ogółem pomniejszonych o zobowiązania) funduszu inwestycyjnego otwartego lub specjalistycznego otwartego.

Jednostki uczestnictwa są zbywane przez fundusz każdemu, kto wniesie opłatę w określonej wysokości, jednak nie są papierami wartościowymi i nie mogą być zbywane przez ich posiadaczy na rzecz osób trzecich.

Wyłączona jest możliwość dokonywania obrotu jednostkami uczestnictwa, natomiast mogą być one odsprzedane funduszowi, który je sprzedał.

Z chwilą odkupienia przez fundusz, jednostki uczestnictwa są umarzane z mocy prawa.

Jednostki uczestnictwa podlegają dziedziczeniu, mogą też być przedmiotem zabezpieczenia zobowiązań.

Podzielność jednostek uczestnictwa

Cechą charakterystyczną jednostek uczestnictwa jest ich podzielność.

- Wynika ona ze sposobu ustalania liczby przydzielanych jednostek uczestnictwa.

- Nowe jednostki uczestnictwa są zbywane przez fundusz inwestycyjny po cenie wynikającej z podziału wartości aktywów netto funduszu na liczbę istniejących jednostek.

- Liczba nabywanych jednostek uczestnictwa jest ustalana przez podział wpłacanej kwoty przez tak ustaloną cenę.

- Uzyskana w wyniku tej operacji liczba nie musi być całkowita i na ogół nie jest. Dlatego często można się spotkać z sytuacją, że liczba jednostek uczestnictwa w posiadaniu inwestora jest wyrażona z dokładnością do czterech miejsc po przecinku.

CERTYFIKATY INWESTYCYJNE

„Certyfikaty inwestycyjne są instrumentami finansowymi emitowanymi przez fundusze inwestycyjne zamknięte i stanowią swego rodzaju udział w funduszu inwestycyjnym"

Certyfikaty inwestycyjne, poprzez to, że stanowią udziały w funduszu inwestycyjnym zamkniętym, przypominają akcje.

Zarówno ich cechy, jak i zakres związanych z nimi uprawnień mogą być różne w zależności od postanowień statutu funduszu, który je wyemitował.

Certyfikaty mogą być papierami wartościowymi na okaziciela albo imiennymi.

Certyfikaty inwestycyjne na okaziciela danego funduszu reprezentują jednakowe prawa majątkowe. Oznacza to zakaz wprowadzania uprzywilejowanej pozycji dla pewnych kręgów uczestników i dyskryminowania pozostałych w zakresie praw zawartych w certyfikacie.

W przypadku certyfikatów inwestycyjnych imiennych możliwe jest natomiast przyznanie certyfikatom poszczególnych serii różnych uprawnień w określonym zakresie.

Niepodzielność certyfikatu inwestycyjnego

Certyfikaty inwestycyjne są niepodzielne, co wyklucza możliwość kreowania i obracania ułamkowymi częściami certyfikatu (inaczej niż w przypadku jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych otwartych).

Certyfikat inwestycyjny jest papierem wartościowym o mieszanym charakterze.

- Posiadacze certyfikatów mają prawo do części dochodów lub przychodów funduszu (jeżeli jego statut to dopuszcza), ale również mają prawo do udziału i głosowania w radzie inwestorów lub zgromadzeniu inwestorów oraz prawo pierwszeństwa do objęcia nowych certyfikatów inwestycyjnych kolejnej emisji.

Certyfikat inwestycyjny jest papierem wartościowymi, a więc może być przedmiotem transakcji kupna i sprzedaży, a tym samym może być przedmiotem obrotu na rynku wtórnym (giełdowym lub pozagiełdowym).

TYTUŁY UCZESTNICTWA ETF - Fundusz ETF

Fundusz ETF, którego nazwa pochodzi od angielskiego terminu Exchange-Traded Fund (w wolnym tłumaczeniu „fundusz notowany na giełdzie"), to otwarty fundusz inwestycyjny, którego celem jest dążenie do odzwierciedlenia zachowania określonego indeksu giełdowego.

Ma on możliwość stałej kreacji i umarzania jednostek, zwanych tytułami uczestnictwa, które są podobnie jak np. akcje - papierami wartościowymi notowanymi na giełdach papierów wartościowych.

Zaletą inwestowania w fundusze ETF jest fakt, iż emitowane przez nie tytuły uczestnictwa są przedmiotem obrotu na giełdzie papierów wartościowych.

Zapewnia to bieżącą wycenę ich wartości przez rynek a inwestorom daje możliwość nabywania i zbywania tych papierów w każdym momencie, co nie jest możliwe w przypadku jednostek tradycyjnych otwartych funduszy inwestycyjnych.

W porównaniu do tradycyjnych funduszy inwestycyjnych otwartych, charakteryzują się one niskimi kosztami zarządzania (ze względu na jego bierny charakter)

W porównaniu do funduszy zamkniętych możliwe jest uzyskanie większej płynności obrotu ze względu na dużą płynność (wspomaganą przez animatorów rynku) oraz możliwość swobodnego kreowania i umarzania tytułów uczestnictwa.

- Pierwszym funduszem typu ETF notowanym na GPW jest ETF na indeks WIG20. Tytuły uczestnictwa funduszy typu ETF są notowane w polskich złotych w systemie notowań ciągłych na takich samych zasadach jak akcje. Jednostką notowania jest 1 tytuł uczestnictwa, którego początkowa wartość odzwierciedla 10% wartości indeksu WIG20. Fundusze ETF, zazwyczaj naśladując wybrany indeks giełdowy, umożliwiają dywersyfikację portfela inwestycyjnego, ponieważ inwestor de facto nabywa portfel instrumentów finansowych składający się z różnorodnych aktywów.

Skład i proporcja tego portfela odpowiada składowi i proporcji, w jakich instrumenty te występują w danym indeksie giełdowym. Można więc powiedzieć, że nabywając jednostki funduszu ETF, inwestor kupuje indeks, co pozwala mu rozproszyć ryzyko inwestycyjne w znacznie większym stopniu niż w przypadku, gdyby samodzielnie inwestował na rynku finansowym przy ograniczonych zasobach finansowych.

Skład portfela ETF-u wcale nie musi być jednak repliką indeksu, którego dotyczy. Firmy zarządzające ETF-ami o wiele częściej stosują odwzorowanie zachowania indeksu z użyciem instrumentów pochodnych i inżynierii finansowej (tzw. Replikację syntetyczną) niż fizyczną w drodze kupna instrumentów z indeksu.

Niezależnie jednak od sposobu budowania portfela funduszu ETF jego cechą charakterystyczną jest brak aktywnego zarządzania - zarządzający nie stara się być lepszy np. od indeksu, tylko osiągnąć stopę zwrotu jak najwierniej oddającą stopę zwrotu z tego właśnie indeksu. W zależności od przyjętej przez fundusz polityki, najczęściej raz na rok, inwestor otrzymuje także dywidendę, która jest pochodną wypłaconych dywidend ze spółek wchodzących w skład danego indeksu.