Kostanjsek N: Use of The International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF) as a conceptual framework and common language for disability statistics and health information systems. BMC Public Health. 2011, 11(Suppl 4):S3.
Zastosowanie ICF jako uniwersalnego narzędzia oraz wspólnego języka dla systemu opieki zdrowotnej oraz niepełnosprawności.
ICF, czyli Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia została oficjalnie zatwierdzona przez WHO w maju 2001 roku podczas 54. Światowego Zgromadzenia Zdrowia (World Health Assembly). W tej publikacji autor wyjaśnia zadania ICF, jej zastosowanie w życiu codziennym oraz opisuje, jak zmieniało się postrzeganie zdrowia i niepełnosprawności na przestrzeni lat.
ICF jest narzędziem, pozwalającym zrozumieć oraz w uniwersalny sposób opisać stan funkcjonalny pacjenta, niezależnie od przyczyny występującego zaburzenia. Jego zaletą jest niewątpliwie wspólne nazewnictwo oraz możliwość przedstawienia dokumentacji, która będzie zrozumiała dla osób na całym świecie, niezależnie od języka, jakim się posługujemy.
Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia połączyła wiele dziedzin nauki, między innymi medycynę, biologię, psychologię oraz socjologię. Można zatem stwierdzić, iż cechą charakterystyczną tego narzędzia jest zastosowanie modelu biopsychospołecznego. Według ICF pacjenta opisujemy na poziomie struktury, funkcji, aktywności oraz partycypacji. Ważne elementy w tej klasyfikacji stanowią czynniki personalne oraz środowiskowe. Opis pacjenta według zasad ICF wzbogaca informacje diagnostyczne o obraz stanu funkcjonalnego pacjenta, co pozwala na lepszą organizację opieki medycznej oraz zaplanowanie najbardziej korzystnej interwencji. Za pomocą tego narzędzia możemy również ocenić skuteczność zastosowanego leczenia.
ICF jest znaczącym rozwinięciem ICIDH (International Classification of Impairment, Disability and Handicap). System ten również opisywał ograniczenia aktywności spowodowane określonym zaburzeniem, ale nie oceniał stopnia ciężkości uszkodzenia. Czynniki środowiskowe były uznane za istotne, natomiast nie zostały w tej klasyfikacji opisane. W związku z tym ICIDH powoli przestała być używana. Przy międzynarodowej współpracy zaczęto stopniowo wprowadzać ICF. Zanim WHO oficjalnie zatwierdziła tę klasyfikację, ICF wprowadzono na próbę do ponad 70 krajów. Proces ten trwał około 7 lat. W tym celu przeanalizowano wiele kwestionariuszy oraz statystyk, m.in. The Study on Global Ageing and Adult Health (SAGE), the World Health Survey (WHS) oraz projekt o nazwie Measurement of Health and Disability in Europe (MHADIE).
Klasyfikacja ICF stanowi również odniesienie do regulacji prawnych na poziomie opieki zdrowotnej i społecznej. Na tej podstawie m.in. w Niemczech zaktualizowano uprawnienia osób niepełnosprawnych oraz przewlekle chorych (The 9th Basic Social Law). W niektórych krajach system ICF jest pomocny w przypadkach orzekania o niepełnosprawności oraz kwalifikowania pacjentów do świadczeń zdrowotnych, socjalnych oraz edukacyjnych.
W oparciu o ICF powstało wiele publikacji, badań oraz kwestionariuszy. Przykładem są m.in. ICF Checklist oraz WHODAS 2.0. Pierwszy z nich to zwięzły opis oraz praktyczne tłumaczenie zasad ICF. Drugi natomiast jest kwestionariuszem oceniającym 6 dziedzin życia, takich jak: funkcje poznawcze, mobilność, samoobsługa, interakcje ze społeczeństwem, aktywność (obowiązki domowe, wypoczynek, praca, szkoła) oraz partycypację. WHODAS 2.0 ocenia funkcjonowanie pacjenta na przestrzeni ostatniego miesiąca. Pełny kwestionariusz składa się z 36 pytań, natomiast jego skrócona wersja z 12. Jest to ocena bardziej ogólna niż opis pacjenta według zasad ICF, ale również przedstawia stan funkcjonalny pacjenta.
Klasyfikacja ICF jest na bieżąco rozwijana oraz doskonalona. W ramach rozbudowy systemu powstała dostępna dla każdego platforma e-learningowa (aktualnie w językach angielskim oraz hiszpańskim), a także odbywają się warsztaty dla ekspertów, na których prowadzone są rozmowy o organizacji i strukturze ICF oraz padają propozycje zmian. Każda zmiana jest zatwierdzana przez WHO Functioning and Disability Reference Group (FDRG). Modyfikacje są dokonywane w oparciu o określone kryteria, takie jak ważność, rzetelność, wartościowość, spójność ze strukturą ICF, dowody naukowe.
Kamieniem milowym dla dalszego rozwoju ICF było opracowanie i zatwierdzenie w 2007 roku ICF Children and Youth version (ICF-CY). Według tej klasyfikacji dziecko powinno być obserwowane w kontekście funkcjonowania w rodzinie oraz uczestniczenia w szerszym środowisku, które zmienia się wraz z wiekiem i rozwojem dziecka.
ICF kładzie nacisk na postrzeganie niepełnosprawności jako zjawiska powszechnego, a przede wszystkim wielowymiarowego. Nie jest to wyłącznie problem jednostki, ale także całego społeczeństwa.