Podmioty polityki zatrudnienia.
Głównymi podmiotami polityki zatrudnienia, a więc organami i jednostkami organizacyjnymi wyznaczającymi cele i zadania oraz podejmującymi przedsięwzięcia związane z realizacją polityki zatrudnienia państwa, są:
Sejm - jako władza ustawodawcza
Prezydent i rząd - władza wykonawcza
Centralne organy administracji państwowej: Rada Ministrów, Minister Pracy i Polityki
Socjalnej, Krajowy Urząd Pracy
Organy społeczne o kompetencjach opiekuńczo-doradczych: Naczelna Rada Zatrudnienia oraz wojewódzkie i regionalne rady zatrudnienia
Związki Zawodowe Pracowników i Związki Pracodawców.
Na szczeblu centralnym zadania w dziedzinie organizacji zatrudnienia ciążą przede wszystkim na Ministrze Pracy i Polityki Socjalnej. Jest to organ powołany między innymi w celu sterowania procesami zatrudnienia w makroskali. Minister Pracy i Polityki Socjalnej określa w drodze rozporządzenia organizację, szczegółowe zasady i zakres działania Krajowego Urzędu Pracy oraz wojewódzkich i rejonowych urzędów pracy.
Krajowy Urząd Pracy podlega Ministrowi Pracy i Polityki Socjalnej. Prezes Krajowego Urzędu Pracy jest powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, zaopiniowany przez Naczelną Radę Zatrudnienia.
Do zadań wojewódzkiego urzędu pracy należy w szczególności:
koordynacja działalności rejonowych urzędów pracy na terenie województwa,
opracowywanie analiz i ocen dotyczących problematyki zatrudnienia w województwie,
współdziałanie z wojewódzką radą zatrudnienia w podejmowaniu przedsięwzięć zmierzających do zapobiegania negatywnym dla pracowników skutkom zwolnień oraz ich łagodzenia, a zwłaszcza pozyskiwania miejsc pracy i szkodzenia bezrobotnych,
opracowywanie propozycji do planów Funduszu Pracy oraz sprawozdań z wykorzystania jego środków,
ustalanie zadań dla rejonowych urzędów pracy i limitów środków Funduszu Pracy oraz kontrolowanie ich wykorzystania i wykonania,
przyjmowanie zgłoszeń od osób podejmujących pracę za granicą na podstawie umów zawieranych z pracodawcami zagranicznymi,
wydawanie decyzji w sprawach zatrudnienia cudzoziemców lub wykonywanie przez nich innej pracy zarobkowej,
organizowania pośrednictwa pracy w skali między wojewódzkiej,
współdziałanie z wojewódzkim organem rządowej administracji specjalnej do spraw oświaty w planowaniu i podejmowaniu przedsięwzięć w zakresie szkolenia bezrobotnych oraz w organizowaniu kształcenia zawodowego,
organizowanie i koordynowanie usług poradnictwa zawodowego oraz rozwoju informacji zawodowej na terenie województwa, a także wspieranie działalności klubów pracy.
Główny ciężar w realizacji polityki państwa w zakresie gospodarowania zasobami pracy spoczywa na organach zatrudnienia podstawowego, czyli rejonowych urzędach pracy.
Do zadań kierownika rejonowego urzędu pracy należy w szczególności:
udzielanie pomocy bezrobotnym i innym osobom poszukującym pracy w jej znaczeniu, a także pracodawcom w pozyskiwaniu pracowników,
podejmowanie działań zmierzających do zapobiegania i łagodzenia negatywnych skutków zwolnień z pracy (zwłaszcza pozyskiwania odpowiednich miejsc pracy) oraz organizowanie szkolenia,
rejestrowanie bezrobotnych i innych osób poszukujących pracy, przedstawianie im propozycji zatrudnienia lub szkolenia, propozycji prac interwencyjnych i robót publicznych, a w razie braku takich możliwości wypłacanie uprawnionym zasiłków,
inicjowanie i finansowanie szkoleń, prac interwencyjnych, robót publicznych, zatrudnienia absolwentów,
inicjowanie tworzenia dodatkowych miejsc pracy oraz udzielanie pomocy bezrobotnym w podejmowaniu działalności na własny rachunek,
prowadzenie poradnictwa zawodowego oraz informacji zawodowej dla bezrobotnych i innych osób poszukujących pracy,
wykonywanie kontroli w zakresie przestrzegania przepisów ustawy,
refundowanie wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne młodocianych pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego,
finansowanie dodatków i premii przysługujących pracownikom za wykonywanie obowiązków opiekunów praktyk uczniowskich
Podstawowym zadaniem rejonowych urzędów pracy jest pośrednictwo pracy. Jego istota polega na udzielaniu pomocy osobom poszukującym pracy w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia oraz zakładom pracy w znalezieniu odpowiednich pracowników.
Źródłem finansowania polityki państwa na rynku pracy jest Fundusz Pracy utworzony na mocy ustawy 23.XII.1989r. Dysponentem Funduszu Pracy jest prezes Krajowego Urzędu Pracy. Dwa główne źródła wpływów do Funduszu, to:
dotacje budżetowe (2/3 wpływów)
składki zakładów pracy.
Środki Funduszu Pracy są bardzo skromne w stosunku do planowanych zadań. Nieprawidłowa jest również struktura wydatków Funduszu. Proporcje takie wynikają głównie z ustawowych zobowiązań państwa w zakresie wypłaty zasiłków dla bezrobotnych, co w warunkach wysokiego bezrobocia i ograniczonych wpływów do Funduszu musi prowadzić do przeznaczenia większości środków na zasiłki dla bezrobotnych
Kolejnym podmiotem rynku pracy są Związki Pracodawców tj. Izby Gospodarcze, Zrzeszenie Pracodawców, Izby Rzemieślnicze. Organami wykonawczymi pracodawców w zakresie administrowania rynkiem pracy są: zarządy (na szczeblu administracji państwowej) i Zrzeszenie Pracodawców (na szczeblu samorządowym).
Bardzo ważnym i najbardziej wpływowym podmiotem rynku pracy są związki zawodowe pracowników utworzone w celu realizowania swoich interesów ekonomicznych i socjalnych. Posiadają one określone gwarancje prawne samorządności i niezależności od organów administracji państwowej i gospodarczej. Działają w zakładach pracy jak również na szczeblach ponad zakładowych (regionalnym i krajowym). W zakładzie pracy związki zawodowe reprezentują pracowników oraz bronią ich praw i interesów. Zajmują się sprawami zatrudnienia, kształtowania stosunków pracy i świadczeń na rzecz pracowników, bezpieczeństwem, kulturą i higieną pracy, warunkami pracy kobiet i młodocianych, ochroną zdrowia pracowników.
W skali międzynarodowej podmiotem polityki zatrudnienia jest Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP). Celem jej działania jest likwidacja bezrobocia, prawo rokowań zbiorowych, zakaz dyskryminacji w stosunkach pracy, wolność związkowa, zakaz pracy przymusowej i obowiązkowej. MOP przyjęła ponad 170 konwencji w ciągu swej działalności. W prawach MOP uczestniczy około 170 państw. Polska ratyfikowała konwencje, dotyczące:
dyskryminacji w zakresie zatrudnienia i wykonywania zawodu,
wolności związkowej,
polityki zatrudnienia oraz konsultacji w zakresie wprowadzania w życie międzynarodowych norm pracy.
Polska bierze udział w naczelnych sesjach MOP, w 1990r został powołany Polski Trójstronny Komitet do spraw współpracy z MOP, w którym reprezentowane są: administracje państwa, związki zawodowe i Konferencje Pracodawców Polskich