Temat: Budowa RNA oraz przekazywanie materiału genetycznego

Data: 16.09.2015

Klasa: 3B gimnazjum

Prowadząca: Paulina Pytel

Czas trwania: 45 min.

Zakres treści:

• Budowa RNA

• Chromosomy homologiczne

• Komórki diploidalne i haploidalne

• Kariotyp

Cele. Uczeń:

• Opisuje budowę RNA

• Wyjaśnia pojęcia: chromosomy homologiczne, komórki haploidalne, komórki diploidalne

• Wyjaśnia co to jest kariotyp

• Wymienia zasady azotowe występujące w RNA

• Wymienia rodzaje RNA i wyjaśnia ich rolę

• Porównuje budowę DNA i RNA

• Podaje liczbę chromosomów w komórce somatycznej i komórce płciowej człowieka

Metody:

• Mapa myśli

• Praca z filmem

• Praca z tekstem z podręcznika

• Pogadanka

• Prawda/fałsz

• Analiza schematu

Środki dydaktyczne:

• Karty pracy –załącznik 1- mapa myśli, załącznik 2 – prawda/fałsz

• Podręcznik do biologii dla klasy 3 gimnazjum- B. Sągin, A. Boczarowski, M. Sęktas, „Puls życia”, wyd. Nowa Era

• Zeszyt ćwiczeń do biologii dla klasy 3 gimnazjum –M. Jaworowska, J. Pawłowska, J. Pawłowski, M. Zalewska, „Puls życia”, wyd. Nowa Era.

• Film dotyczący budowy DNA http://edubudzik.pl/images/zasoby/2_Jarzebowska_nowe_animacje.mp4 [dostęp 15.09.2015]

• Animacja dotycząca replikacji DNA http://scholaris.pl/resources/run/id/104397 [dostęp 15.09.2015]

• Schemat – chromosomy homologiczne – załącznik 3

Formy pracy:

• Indywidualna

• zbiorowa

Przebieg zajęć:

Faza wprowadzająca:

1. Czynności organizacyjne.

2. Zapoznanie uczniów z tematem lekcji oraz celami.

3. Powtórzenie wiadomości z poprzedniej lekcji. Nauczyciel zadaje uczniom pytania:

• Co to jest DNA?

• Jaką rolę w komórce pełni DNA?

• Co to jest replikacja DNA? – nauczyciel wyświetla animacje dotyczącą replikacji DNA

1. Film. Nauczyciel wyświetla krótki film przypominający budowę DNA.

Faza realizacyjna:

1. Przypomnienie wiadomości z poprzedniej lekcji. Uzupełnienie mapy myśli dotyczącej DNA. Czas na wykonanie zadania 5 min. Następnie sprawdzenie zadania. Nauczyciel wyznacza kolejno uczniów do odczytania poprawnych odpowiedzi.

2. Praca z tekstem z podręcznika. Uczniowie czytają tekst z podręcznika na str. 14 dotyczący budowy RNA. Na jego podstawie uzupełniają mapę myśli dotyczącą RNA. Czas na wykonanie zadania 7 min. Sprawdzenie zadania.

3. Porównanie budowy DNA i RNA. Nauczyciel rysuje na tablicy pomocniczą tabelę do porównania DNA i RNA, która uwzględnia takie informacje jak: jednostkę budulcową, cukier, zasady azotowe, liczbę nici i rolę jaką pełni w komórce. Wyznaczenie przez nauczyciela uczniowie uzupełniają ustnie kolejne elementy tabeli.

4. Pogadanka. Na podstawie pogadanki nauczyciel wyjaśnia pojęcie kariotypu.

5. Wykład. Wprowadzenie pojęć chromosomy homologiczne, komórka haploidalna i komórka diploidalna.

Wiemy już, że głównym miejscem występowania materiału genetycznego w komórce jest jądro komórkowe. Wewnątrz jądra komórkowego znajdują się mikroskopijne odcinki zwane chromosomami. Chromosomy w jądrze ułożone są parami, tak więc każda komórka zawiera diploidalną (podwójną) ilość chromosomów. Jedynie komórki rozrodcze, czyli gamety mają zredukowaną o połowę, czyli haploidalną ilość chromosomów.

Nauczyciel rysuje na tablicy schemat chromosomów homologicznych. Korzystając ze schematu objaśnia co nazywamy chromosomami homologicznymi.

1. Notatka:

Chromosomy homologiczne to chromosomy o tym samym kształcie i wielkości. Zawierają podobną informacje genetyczną, czyli geny. Jeden chromosom w parze pochodzi od ojca, a drugi od matki.

1. Praca z podręcznikiem. Uczniowie czytają fragment pt.”Dlaczego chromosomy występują w parach?” Ich zadaniem jest znalezienie informacji na temat komórek haploidalnych i diploidalnych. Następnie nauczyciel wyznacza dwoje uczniów aby odpowiedzili na pytania oraz ułożyli notatkę dla reszty klasy.

2. Notatka ucznia:

Możemy wyróżnić dwa rodzaje komórek:

• Komórka haploidalna – komórka zawierająca pojedynczy zestaw chromosomów (2n=4)

• Komórka diploidalna – komórka zawierająca podwójny zestaw chromosomów (2n=8). Komórki diploidalne budują ciało człowieka.

1. Pogadanka oraz praca z podręcznikiem. Nauczyciel wprowadza pojęcie kariotypu. Zadaniem uczniów jest przeanalizowanie kariotypu człowieka (str.15) oraz znalezienie odpowiedzi na pytania:

• Co to jest kariotyp?

• Z ilu par chromosomów składa się kariotyp człowieka?

Uczniowie analizują ilustrację przedstawiającą kariotyp człowieka. Liczą z ilu chromosomów się składa oraz podaje ile chromosomów występuje w komórce somatycznej a ile w komórkach płciowych.

1. Praca z zeszytem ćwiczeń. Uczniowie wykonują zad. 3 str. 11. Sprawdzenie zadania.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o napisanie w zeszytach numeracji od 1-9 oraz informuje uczniów, że za prawidłowe zaznaczenie wszystkich odpowiedzi można uzyskać „+” z aktywności. Następnie nauczyciel czyta kolejno pytania z załącznika 1. Zadaniem uczniów jest zaznaczenie czy jest to zdanie prawdziwe czy fałszywe.

2. Sprawdzenie zadania.

3. Zadanie zadania domowego. Zeszyt ćwiczeń str. 11 zad.1 i 2.

4. Ocena aktywności uczniów na lekcji.

Załącznik 1. Prawda/Fałsz

1. Zestaw chromosomów danego osobnika to kariotyp. ……

2. Informacje dotyczące budowy i funkcjonowania komórki zawarte są w RNA. ……..

3. DNA na strukturę pojedynczej helisy. ………

4. Chromosomy podobne do siebie to chromosomy homologiczne. ……….

5. W jednej komórce ciała człowieka znajduje się 46 chromosomów. ……..

6. Zarówno DNA jak i RNA zbudowany jest z nukleotydów. ……..

7. U kobiety oba chromosomy 23 pary są identyczne. ……..

8. Tuż przed podziałem komórki chromosom zawiera 2 identyczne cząsteczki DNA. ……

9. Komórki z pojedynczym zestawem chromosomów to komórki diploidalne. ………