10.10.2012
Polityka- posiada dwa wymiary praktyki i refleksji( w obu występuje myślenie polityczne, którego owocem jest myśl polityczna)
Powody podejmowania studiów nad myślą polityczną
Podmiot polityki- podejmując działania i uruchamiając procesy polityczna- korzysta z posiadanych informacji o rzeczywistości politycznych ( analiza informacyjnej pozwala określić:
Zbiór informacji, jakim dysponował dany podmiot polityki w konkretnym czasie
Sytuacje informacyjną towarzyszącą konkretny działaniom
Myśl polityczna jest zapisem subiektywnych cech charakteryzujących podmiot polityki: styl myślenia, wzorzec ideologii podstawowe wartości. Określa charakter decydenta politycznego, jego osobowość i racjonalność, a w odniesieniu do zbiorowości jest podstawowym elementem ją integrującym.
Jest zapisem hierarchii preferencji danego podmiotu polityki, który poprzez podejmowane decyzje stara się je realizować.
Myśl polityczna zawiera zestawienie różnych alternatyw decyzyjnych, z drugiej zaś uzasadnienie dokonanego wyboru jednej z nich, uznanej za optymalną.
Myśl polityczna jest zapisem uzasadnienia podjętych decyzji. Wyjaśnienia odnoszące się do nich tworzą podstawę dla poprawnego prognozowania zachowań decydentów
Analizując myśl polityczna można określić:
Bodźce sytuacyjne, na jakie podmiot polityki jest skłonny reagować
Relacje między celami a środkami i metodami działania
Rejestrowane skutkami, którym przypisuje się ważne znaczenie
Charakter dostrzeganych alternatywnych działań, które zostały odrzucone
Stosunek do posiadanych informacji o sytuacji decyzyjnej
Motywacje aksjologiczne
Podsmodernizacja politologii- w dziedzinie myśli politycznej oznacza odchodzenie od opisu szeroko rozumianych poglądów i programów politycznych poszczególnych polityków i partii politycznych na rzecz myśli politycznej „ wspólnie nie przeżytej”, czyli właściwej dla danych nurtów politycznych, stylów myślenia, okresów historycznych.
Kierunki rozwoju
Poszukiwanie praw i prawidłowości sterujących jej rozwojem w zależności od tego, jaki nurt ją tworzy.
Podciąganie indywidualnych przypadków pod bardziej ogólne kategorie (poszukiwanie konstytutywnych wartości i cech)
Umieszczanie jej w sieci relacji właściwych dla pola badań politologicznych(poszukiwanie i opisywanie interakcji między myślą polityczną a działaniami o procesami politycznymi)
Podejmowanie refleksji metodologicznej nad pojęciem myśli polityczna
H. Zieliński wskazał na konieczność:
Dokładanego zdefiniowania przedmiotu badań
określenia kierunków i mechanizmów kształtowania się myśli politycznej
Rozróżnienia jej twórców i nosicieli
Wypracowania kwestionariusza pytań badawczych
Przejęcia zasad porządkujących dóbr badanych treści
Trzy grupy badań nad myślą polityczną
Ujęcie podmiotowe ( myśl polityczna polityków i formacji politycznych)
Ujecie przedmiotowe ( rozważania o wybranej i wyodrębnionej kategorii[wartości])
Ujecie chronologiczne (badania wybranego okresu historycznego)
Rozumienie pojęcia myśl polityczna
W rozważaniach nt. myśli politycznej nie ma zgodności:
Co do znaczenia i pojemności terminu
Konieczności definiowania takich pojęć jak ideologia, doktryna, program, określanie ich zakresów oraz wyznaczanie granic jej oddzielających.
Zakres pojęcia
Ideologia- obszerny i zarazem spójny zestaw idei za pomocą, których grupa stołeczna postrzega świat.
Doktryna- zespół poglądów zawierających schematycznie przedstawioną wizję rzeczywistości politycznej, nie dających się modyfikować oraz uniemożliwiających dokonywanie niezbędnych nawet zmian.
Program- cechy: pragmatyzm, wywołanie konkretnych zmian gospodarczych i społecznych.
Problemy definicyjne myśli politycznej: Dwa stanowiska
Pominięcie pojęcia „myśl polityczna”
Andrzej Antoszewski – zbiór wartości i zasad postępowania odniesionych do sfery stosunków politycznych.
Zenon Tymoszuk- ideologiadoktrynaprogram politycznydziałanie
Występowanie pojęcia „myśl polityczna
Spór o zakres pojęcia i jego relacje z innymi, o zbliżonym zakresie znaczeniowym, a odnoszącymi się do sfery świadomości politycznej
Ujecie szerokie myśli politycznej
Traktowanie myśli politycznej jako subkategorii z obszaru świadomości politycznej
Zdefiniowanie nie jest zależne od definicji innych pojęci umieszczanych w tym samym ciągu znaczeniowym (ideologia, doktryna. Koncepcja, program, idea)
M. Śliwa- Myśl polityczna to działalność ideotwórcza i doktryno twórcza, zarówno poszczególnych myślicieli i polityków, jak i ugrupowań politycznych, instytucji władzy, grup i organizacjo społecznych
J. Kornaś- Myśl polityczna:
Koncepcje, które charakteryzuje duży stopień generalizacji i systematyzacji założeń oraz zasad
Są tworzone przez ideologów, intelektualistów i polityków, ale tych, którzy pozostają w związkach funkcjonalnych wobec interesów określonych grup społecznych, na ogół sformalizowanych.
Koncepcje te winny dotyczyć określonych wartości: narodowości, naród, państwo, ustrój politycznych i społeczno-gospodarczy.
M. Żychowski- koncepcje o szerokim charakterze: teoretycznym, ideologicznym i politycznym.
H. Zieliński, A. Czarnota, A. Łuczak- z pojęcia mp wyodrębnili doktrynę jako wewnętrzną subkategorie, co rozróżnia badaczy doktryn politycznych i prawnych.
Definicje obejmujące wszelkie poglądy związane z polityką:
M. Jaskólski- mp to doktryny polityczne i prawne, historiografia oraz siato pogląd
A. Grabski- idee, koncepcje i doktryny
W. Mich- wszelkie formy refleksji nad polityką, w postaci: ideologii, doktryny, programu, koncepcji.
Kulesza- terminem myśl polityczna określa się:
Pewne spostrzeżenia, hasła, pomysły oraz odrębne postulaty ujęte w sposób prosty zdroworozsądkowy
Elementy pierwotne układają się w umysłach ich zwolenników w pewną całości, koncepcje, w których spostrzegamy pewien ład
Koncepcje polityczne stają się podstawą do tworzenia rozwiniętych form myśl politycznej, typu: ideologia, doktryna, program polityczny
Inne ujęcie:
K. Różewicz, łańcuch kategorialny: ideologiamyśl politycznadoktryna
mp- jest jedynie uporządkowaną i skategoryzowaną refleksją nad modelem działań politycznych w określonych warunkach społeczno-ekonomicznych.
Po za zakresem pojęcia pozostają:
Wszelkie refleksje teoretyczne na temat rzeczywistości politycznej
System wartości właściwy dla danej ideologii
Cele zawarte w doktrynie
Programy polityczne służące urzeczywistnianiu systemu wartości i osiąganiu celów politycznych
Myśl Polityczna
Idee programy ideologie Doktryny
Definicja myśli politycznej- Wszelka forma refleksji nad polityką rozumianą jako sfera rzeczywistości, w której dany podmiot może realizować swoje interesy poprzez stosunki i mechanizmy społeczne związane ze sprawowaniem władzy.
Konteksty myśli politycznej
Pragmatyczny- mp jako element świadomości wpływa na procesy polityczne
Kulturowy- mp odbija kulturę istniejącą w danym społeczeństwie, w tym kulturę polityczną
Filozoficzny- polega na przekazywaniu pokoleniom określonych treści i struktur będących przedmiotem ewolucji i wymiany w debacie publicznej
Socjologiczny- mp odzwierciedla strukturę społeczną, generowane przez nią potrzeby, ewaluację oraz wizje polityczne.
Kategorie myśli politycznej( władza)
J. Jachymek- podstawowa kategoria myśli politycznej, zjawisko społeczne, ideologiczne i polityczno-prawne mające również swoje cechy psychologiczne i gospodarcze
R. Ludwikowski, mp- pogląd na polityczną organizację społeczeństwa, czyli zespół czynników, które przyczyniają się do organizowania społeczeństwa w sposób polityczny
Trzy formy obecności władzy w myśli politycznej
Mp jest tworzona i wyrażana przez podmioty sprawujące władzę lub pozostające wobec niej w opozycji
Kwestia władzy dzieli podmioty polityki na rządzące i opozycyjnej
Mp to poglądy na polityczne: czynniki, zjawiska, zachowania, wzory i wartości związane z władzą
„Polityczny”- polityczne są działania i procesy, które są efektem konfliktu lub go wywołują. Polityczność oznacza, że z jednej strony nie można określić wszystkich skutków podejmowanych działań, z drugiej zaś nie jest wiadomo, jakie działania wynikają z danych skutków. (R. Skarzyński)
Konflikt może przejść we współpracę (Stephen D. Tansey)
Sojusznicy i wrogowie (C. Schmidt)
Mechanizm stojący u podstaw podziału. Podmiot polityki tworzy w swoim myśleniu:
Wyobrażenia dotyczące struktury społecznej
Kreśli pożądane i odrzucone wizje ładu społecznego i systemu politycznego
Dokonuje oceny rzeczywistości
Tworzy koncepcje i programy dotyczące dróg, sposobów i środków osiągania celów i przekształcania rzeczywistości
Ocenia innych uczestników
Ślady myśli politycznej- decyzje podejmowane przez twórców, danych idei, którzy byli aktywni na różnych arenach politycznych i\lub uczestniczyli w sprawowaniu władzy.
O ile na podstawie świadectw możemy domniemywać o poglądach twórców myśli politycznej, tak na podstawie śladów możemy opisać proces decyzyjny, wykorzystując fakty źródłowe.
Polska myśl polityczna
Koncepcje najważniejszych i najbardziej wpływowych ruchów i partii politycznych, które uosabiały dążenia, pragnienia i interesy zdecydowanej większości Polaków.
Zaliczymy do nich: endecję, chadecję, ugrupowania konserwatywne, sanację, partie ludowe, ruch socjalistyczny, partię komunistyczną.
Kształtowanie się nurtów współczesnej polskiej myśli politycznej
Okres pomiędzy powstaniem styczniowym ,a odzyskaniem niepodległości (1864-1918).
Warunki rozwoju myśli politycznej pod zaborami
Powstanie styczniowe 1863-1864
Ziemie polskie: kraj opóźniony cywilizacyjnie, bez własnego państwa.
Procesy europeizacji- społeczeństwa zachodnie korzystały z osiągnięć cywilizacyjnych i kulturowych systemu kapitalistycznego. Nie kwestionowano kapitalizmu, industrializacji i demokracji politycznej.
Procesy europeizacji na ziemiach polskich:
Proces powolny
Industrializacja spowodowała spadek znaczenia ziemiaństwa, zanikły cechy stanowe charakterystyczne dla Polski szlacheckiej
Powstały nowe grupy społeczne: burżuazja i robotnicy.
Wzrost znaczenia nauki
Warunki rozwoju myśli politycznej pod zaborami
Przeobrażenia w dziedzinie politycznej, ukształtowały się nowe ruchy polityczne
Formowanie nowoczesnej kultury politycznej
Udział warstw plebejskich (robotnicy i chłopi) w życiu publicznym i sprawowaniu władzy.
Mimo zacofanego kulturalnego, cywilizacyjnego i ekonomicznego, przed reprezentantami poszczególnych nurtów stanęły kwestie dotyczące nie tyle dążenia do europeizacji, ile spraw odzyskania przez państwo niepodległości (problem prawa narodu do niepodległego i suwerennego bytu)
Sytuacja pod zaborami:
Austriackim- względnie dobre warunki, zwłaszcza z uwagi na przyjęte rozwiązania dające sporą dozę autonomii Polakom, oraz możliwość korzystania z rozwiązań w ramach monarchii austro-węgierskiej.
Zabór niemiecki:
Polityka wynaradawiania
Ograniczanie praw językowych
Ograniczanie praw kulturowo narodowych
Germanizacja ( szkolnictwo, administracja, sądownictwo, Kościół katolicki)
Ograniczenie praw politycznych i ekonomicznych (jednak rozwiązania ustrojowe dawały szansę dochodzenia)
Zabór rosyjski
Brak praw narodowych
Bezprawie
Stan wojenny
Skutki dla kształtowania się myśli politycznej
Zróżnicowanie założenia, twierdzenia i kierunki ( niemniej jednak odrodziła się irredenta polska)
Irredenta- dążenie do zjednoczenia w drodze walki zbrojnej ziem polskich w ramach suwerennego państwa
Myśl konserwatywna:
Cechy:
Najwcześniej ukształtowana- już w latach 30. XIX w. działały pierwsze grupy konserwatywne, dopiero w początkach wieku XX zorganizowały się w nowoczesne partie polityczne:
1905- Królestwo Polskie- Stronnictwo Polityki Realnej
1907- Galicja- Stronnictwo Prawicy Narodowej
Zróżnicowana politycznie i ideowo
Podstawa: arystokracja i ziemiaństwo
Cechy konserwatyzmu:
Uznanie tradycji historycznej za podstawę i warunek istnienia ładu społecznego
Ewolucyjny charakter procesu dziejowego, zdeterminowany działaniem sił nadprzyrodzonych
Organiczna struktura państwa (hierarchia, etyka religijna, podporządkowanie dążeń jednostki procesom ogólnospołecznym)
Uznanie tradycji historycznej za podstawę i warunek istnienia ładu społecznego
Ewolucyjny charakter procesu dziejowego
Konserwatyzm ewolucyjny
Edmund Burke
Dokonywanie stopniowych zmian nie naruszających procesu dziejowego
Przedstawiciele
Antoni Zygmund Helcel
Poglądy na państwo: Państwo nie tworzy praw wyższych. To przed pojawieniem się państwa powstały cele prawa i obowiązki człowieka pierwsze, najwyższe, konieczne. Państwo nie może tworzyć stosunków takich jak familia, własność życie fizyczne i wolność osoby wiedza i geniusz indywidualny, wiara i religia i wszelkich z tych stosunków pierwotnych wpływających na prawo.
24.10.2012
Krakowska szkoła historyczna- konserwatyści galicyjscy
Główne założenia:
Szczególna rola tradycji w procesie dziejowym
Społeczna funkcja nauki historii
Pesymistyczna ocena polskiego procesu dziejowego- obwiniali Polaków, zwłaszcza reformatorów i rewolucjonistów za upadek państwa polskiego i utratę niepodległości
Niechętny stosunek do akcji powstańczej i walki narodowowyzwoleńczej
Uważali, że liberaum konspiro gubi naród, ostrzegali przed odradzaniem się irredenty i podjęciem walki z zaborcą
Podkreślali funkcjonalną rolę państwa
Dążenie do zachowania polskości w warunkach obcopaństwowej zależności
W pełni akceptowali systemy polityczne państw zaborczych w ramach, których funkcjonowali
Współpraca z zaborcą dawała szanse na poprawę położenia narodowego.
Dążenie do autonomii- do roku 1869 r.
Postawa pasywizmu politycznego zjednoczenia Galicji i Królestwa pod berłem habsburskim
Rozwój społeczny dokonuje się w sposób naturalny, ewolucyjny, niezależny od woli jednostki
Obrona religii i Kościoła katolickiego, w którym upatrywali najwłaściwszy czynnik prawidłowego rozwoju społecznego i zachowania hierarchicznej struktury społecznej
Etyka religijna
Tolerancja religijna
Jednostka
Dążenie jednostki musza być podporządkowanie interesom społeczeństwa i państwa
Przestrzeganie zasad w życiu osobistym i publicznym
Poszanowanie tradycji
Afirmacja państwa
Prowadzenie nieskrępowanej działalności gospodarczej
Prezentowanie solidarystycznej postawy społeczno-politycznej
Wzorzec osobowy Polaka-katolika
Józef Szujski
Podkreślał hierarchię społeczeństwa
Hierarchia powinna być oparta na podziale pracy
Odrzucał stan polski szlacheckiej
Stanisław Tarnowski- pseud. Edward Rembowski, Światowid.
Zaprzestanie działalności konspiracyjnej tzw. Liberum konspiro
Obrona chrześcijaństwa Kościoła Katolickiego i kultury zachodniej
Służebna rola władzy państwowej wobec ideału religijnego-etycznego i kościoła
Tolerancja wobec innych wyznań i związków religijnych
Polacy powinni odgrywać przewodnią rolę wśród narodów słowiańskich
Sprzeciw wobec Rosji
Ścisła współpraca z Habsburgami i Austrią
Żądania autonomii w ramach Austrii
W dalekiej przyszłości zjednoczenie Galicji z Królestwem Polskim po panowaniem monarchii habsburskiej
Neokonserwatyzm
Bliżsi zachodnioeuropejskiemu modelowi życia społecznego
Michał Bobrzyński
Myśl polityczna:
Trzeźwość i realizm historyczny
Odejście od romantyzmu i religii
Społeczeństwo pełne antagonizmów i niedoskonałości
Państwa jako najważniejszy związek organiczny
Silna władza
Rząd jako element konieczny
Oddzielenie władzy od formy rządu
Równość wobec prawa
Decentralizacja systemu państwa
Konserwatyści w zaborze rosyjskim
Brak koncesji i uprawnień ze strony władz carskich
Zwolennicy ugody polsko-rosyjskiej- Zygmunt Wielopolski- ugodowcy warszawscy
Decentralizacja władzy w państwie- Szansa na: autonomie, polonizację szkolnictwa, swobody religijne i obywatelskie
Po wybuchu I WŚ wysuwali postulaty zjednoczenia Polski pod berłem caratu
Konserwatyści z zaborze pruskim
Deklarowali postawę lojalną i chęć współpracy
Po roku 1914 wyrażali krytyczny stosunek do polityki niemieckiej oraz żądania narodowe i polityczne.
Konserwatyzm- podsumowanie
Ruch antyliberalny i antydemokratyczny
Sprzeciw wobec udziału warstw plebejskich w życiu publicznym
Odrzucano demokrację parlamentarną oraz zwalczano zasadę powszechności i proporcjonalności prawa wyborczego
Model ustroju- monarchia: obsadzenie na tronie przedstawiciela dynastii lub rodu arystokratycznego
Ostro zwalczał wszelkie przejawy radykalizmu społecznego
Ruch socjalistyczny- zjawisko patologii społecznej
Niechęć wobec obozu narodowodemokratycznego za nacjonalizm i antysemityzm
Brak programu maksymalistycznego
Ideał- Polska niepodległa, ziemiańska i katolicka
07.11.2012
Nowa Demokracja
Cechy:
Zwarta grupa polityczna
Dysponowała trwałą kadrą partyjną
Dysponowała dobrze rozwiniętą strukturą organizacyjną
Geneza
1893- Liga Narodowa (R. Dmowski, Z. Balicki, J.L. Popławski)- ośrodek decyzyjny:
Stronnictwo Demokratyczno-Narodowe (zab. Rosyjski i Galicja)
Towarzystwo Demokratyczno- Narodowe (zab. Pruski)
Organizacje pomocnicze:
Towarzystwo Oświaty Narodowej
Polska Macierz Szkolna
Tytuły prasowe:
Przegląd Warszawski
Gazeta Warszawska
Kurier Poznański
Słowo Polskie
Jan Ludwik Popławski
Poglądy
Zygmunt Balicki
Naród
Wartość najwyższa, jaka jest na ziemi
Grupa, której się nie wybiera, dana jednostce poprzez fakt jej urodzenia i niezbywalna aż do śmierci- determinizm narodowy
Organizm, biologiczny, a nie suma jednostek
Prymat na ludzkim indywiduum
Krytyka liberalizmu: wolny wybór, a nie determinizm, sprawa prywatna, prymat jednostki nad zbiorowością społeczną
Naród= lud= najprostsza grupa organiczna (inaczej niż J.L. Popławski)
Etapy powstania państwa narodowego:
Naród/lud(bierna grupa) upodabnianie się ludzi( wspólna religia, tradycja, pochodzenie) kształtuje solidarność społ. społeczeństwo polityczne (przez stymulację państwa; aktywna grupa) państwo narodowe
Roman Dmowski
Poglądy
Narodowa Demokracja
Sukces w wyborach do Sejmu Ustawodawczego 1919 roku
Związek Ludowo-Narodowym
Czołowe postaci:
Stanisław Głąbiński
Stanisław Grabski
Marian Seyda
Joachim Bartoszewicz
Stanisław Kozicki
Roman Rybarski
Jan Zamorski
Juliusz Zdanowski
ZLN nie ulegał secesjom, frondom, ani walkom frakcyjnym. Aparat propagandowym „Przegląd Narodowy”,” Przegląd Wszechpolski”, „Myśl Narodowa”, „Słowo Polski”, „Słowo Pomorskie” .”Kurier Poznański”.
4 XII 1926- Obóz Wielkiej Polski (Roman Dmowski)- Organizacja hierarchiczna, bazowała na karności członków i dynamizmie działania. Powstał „ Ruch Młodych” (Tadeusz Bielecki, Klaudiusz Hrabyk, Ryszard Piestrzyński), organ prasowy „Awangarda”.
1928- Stronnictwo Narodowe – „młoda endecja” negacja polityki „pokolenia parlamentarzystów”. Organy prasowe : „Gazeta Warszawska” (od 1935 „Warszawski Dziennik Narodowy”), „Kurier Poznański”, „ Myśl Narodowa”, „Polityka Narodowa”.
1934- Obóz Narodowo Radykalny
1935- ONR „ABC” ONR „Falanga” (Wojciech Kwasieborski, Bolesław Piasecki, Wojciech Wasiutyński)
Narodowa Demokracja
Inspiracje ideowe
Stosunek do przeszłości
Traktowano przeszłość z szacunkiem dla dziejów narodu polskiego, ale bez przyzwolenia na powielanie błędów
Krytyka dziedzictwa Pierwszej RP
Zerwanie z miazmatami Polski Szlacheckiej (synonimu upadku autorytetu władzy państwowej, podtrzymywania słabości rodzimego stanu średniego, ułatwienie Żydom monopolizacji niektórych działów gospodarki narodowej)
Oświecenie – (źródło idei „wolności ludów”, „zjednoczenia narodów”, „wiecznego pokoju”- ideologiczne narzędzie masonerii i Żydów w walce z ideą narodową). Inne środki powiększania wpływów sił wrogich: pacyfizm, humanitaryzm, demokratyzm, materializm.
Krytyka filozofii XIX wieku: Liberalizm, pozytywizm, socjalizm, komunizm, materializm, sceptycyzm, ateizm – „głupi wiek XIX”- młoda generacja
Stara Generacja
Romantyzm- pierwsza generacja endecka (sięganie do przednarodowych korzeni historycznych, pojęcie „mistycyzmu narodowego”, znaczenie warstw ludowych, solidarność słowiańska w walce ze „światem germańskim”), brak aprobaty dla „romantyzmu politycznego” (apoteoza walk narodowo wyzwoleńczych), sprzeciw wobec romantycznemu patriotyzmowi martyrologicznemu, sentymentalnemu, anachronicznemu oraz niezdolnemu do adaptacji w nowoczesnej polityce.
Pozytywizm
Hasła pracy organicznej- ekonomiczna podstawa rozwoju kraju, postawy przedsiębiorczości i innowacyjności w polityce i gospodarce
Idea pracy u podstaw- szerzenie oświaty wśród ludu, organizowanie placówek oświatowych
Krytyka pozytywizmu
Ciasnota doktryny
Programowa apolityczność
Podtrzymywanie bierności umysłowej szerzenie postaw filisterskich
Przesłani zewnętrze
Nacjonalizm włoski i francuski (action Francaise)
Myśliciele nacjonalizmu
Enrico Corradini- ekspansjonizm narodowy
Maurice Barres- antysemityzm
Jacques Bainville – antygermanizm
Faszyzm włoski
B. Mussolini- imponował dynamizmem działania, skutecznością polityczną wyrażoną przejęciem i utrzymaniem władzy państwowej- jednak nie przenoszono na grunt polski tych koncepcji (ideologii ni można importować gdyż grozi to karykaturyzacją oryginału.
Doktryny Kościoła rzymskokatolickiego
Rerum nova rum, Quadragesimo Anno, Divini Redemptoris, Miy brennender Sorge), rezygnacja z zasady egoizmu narodowego, ewolucja w kierunku nacjonalizmu chrześcijańskiego, związki katolicyzmu z narodem (Polak-katolik), solidaryzm, ordoliberalizm.
Wizja przyszłości
„państwo narodowe”- nie ma jednego modelu, nie istnieje jeden ustrój narodowy „każdy naród wybiera sobie taki ustrój, jaki mu dogadza” [indywidualność narodu]
Państwo narodowe-cechy:
„zorganizowany naród”- świadomy siebie i celów”
Na czele politycy z „nowego wyboru[doboru]
Tylko Polacy mogą nim rządzić- naród gospodarz i jego dziedzictwom żywioły niepolski są odsunięte od władzy
Rządzy partie „narodowe”
Katolickie Państwo Narodu Polskiego (dominuje religia rzymskokatolicka)
Odrzucenie w stosunkach międzynarodowych żywiołów obcych
Cechy polityka „z nowego wyboru” (R. Dmowski)
Odwaga
Uczciwość
Zdolność poświecenia życia za ideały
Umiejętność planowego działania
Ideał „wszechpolska”
Podporządkowujący sprawy osobiste interesowi narodu
Fundament umysłowy- głęboka i bezinteresowna
Heroizm
Dyscyplina i skłonność do ascetyzmu
Ulegał ewolucji
Ideał „człowieka dzielnego” (Z. Balicki)- ZLN i SN
Przedsiębiorca- prężny i energiczny w życiu politycznym, ekonomicznym i kulturalnym
Cnoty gospodarskie-sumienność, rzetelność zawodowa, gospodarność, oszczędność, uczciwość przy płaceniu podatków, skrupulatność
Ideał „obywatel- żołnierz” OWP i ONR
Heroizm, poświęcenie, odwaga, aktywność, drapieżność działania
Nacisk na ideowość o bezkompromisowość przy osiąganiu celu.
System wartości
Krytyka liberalno-demokratycznego systemu wartości, obyczajów, norm społecznych i politycznych
Krytyka triady wolność- równość- braterstwo
Naród-wartość naczelna, decydująca o znaczeniu innych elementów katalogu wartości ND
Naród a inne wartości:
Religia- pozwalała zachować tożsamość narodową i wzbogacić siły duchowe narodu, utrwalała świadomość wielkich celów, określała warunki walki z wrogami.
Rodzina- nierozerwalność małżeństwa, hierarchiczność życia rodzinnego. Model: rodziny kilkupokoleniowej, wielodzietnej, stosunki patriarchalne. Podstawowy organizm społecznych, spełniała funkcje wychowawcze. Znacząca rola kobiety- wychowawcza.
Państwo-
Praca- funkcje: umacnianie gospodarczej pozycji narodu, stwarzanie ekonomicznych podstaw rodziny, rozwój osobowości jednostki ludzkiej. Źródło bogactwa duchowego i materialnego narodu, była obowiązkiem jednostki ludzkiej wobec narodu.
Władza
Sceptyczny stosunek do monteskiuszowskiego podziału władzy
Najważniejsza- siła
Silne rządy: usprawnienie działalności państwa, uniezależnienie go od wpływów organizmów partyjnych, wprowadzenie możliwości szybkich i energicznych posunięć w stosunkach wewnętrznych oraz swobodę manewrowania w stosunkach międzynarodowych.
Najlepsza władza- elita narodowa, złożona z wartościowych członków narodu
„Usprawnienie władzy” polegało na uzgodnieniu jej działania z interesami narodowymi
Taka władza zyskiwała moralne przyzwolenie do kierowania narodem, zdobywała stygmat „odwieczności” i nienaruszalności, stanowiąc gwarancję bezpieczeństwa narodu
Musiała istnieć grupa kierownicza
Władza musiała zachowywać praworządność
Sprzeciw wobec statolatrii (kultowi państwa)
Władza demokratyczna
ZLN i SN odnosiły pojęcie demokracji przede wszystkim do ustroju
Odnoszono się do parlamentaryzmu
Reforma prawa wyborczego
Wzmocnienie pozycji prezydenta
Samorząd terytorialny (trójstopniowy podział kraju: województwo, gmina)- funkcje wychowawczego. Samorząd spełniał funkcje wychowawcze.
Władza dyktatorska
Forma reżymu
„cezaryzm demokratyczny”- typ pośredni pomiędzy umiarkowaną demokracją a klasyczną dyktaturą
Władza narodowa
SN- okrojony parlamentaryzm
ONR- totalna władza narodowa
Silna i praworządna, dająca polakom możliwość współudziału w rządach narodowych
Wolność prawa i obowiązki obywatelskie
„hierarchia ofiarności”- wyższy status społeczny i polityczny obywatela nakładał nań większe obowiązki, spełnianie w poczuciu odpowiedzialności za losy narodu i państwa
Prymat obowiązków nad wolnościami prawami obywatelskimi
28.11.2012
-wolnosc ,prawa i obowiązki obywatelskie
-„hierarhia ofiarności”-wyzszy status spolecznyu i polityczny obywatela nakladal nań większe obowiązki , spełnienia w poczuciu odpwiedzialnosci za losy narodu i państwa
-prymat obowiązkow nad wolnościami o prawami obywatelskimi
WOLNOŚCI
-prawo do wolności osobistej i swobody wypowiedzi
-prawo do własności
Antyegalitaryzm- pod względem przydatności do narodu
-dwa sposoby zmniejszania roznic pomiędzy obywatelami
1. mechaniczne wyrównywanie szans i możliwości
2. . „równanie do góry”
-prawa socjalne i ekonomiczne (ustawodawstwo chroniące zycie i zdrowie pracowników, okreslajace czas pracy , wysokość placy,dające zabezpieczenia na starość.
POGLĄDY SPOŁECZNE
- naród – swoista wspolnota duchowa I moralna, uksztłtowana na gruncie jedności historyczno-politycznej ludzi , którzy maja swiadomosc przynaleznosci do tej wspólnoty.
-poczucie narodowe czynnik łąc zący jednostke ze zbiorowością
-harmonijne łączył sily biologiczne i społeczne człowieka, stanowily najlepsze środowisko rozwoju człowieka.
-harmonizował potrzeby jednostek i zbiorowości
-dawał poczucie bezpieczeństwa
- stymulował rozwój duchowy i fizyczny
-narody nie były sobe rowne
-Dmowski
1. narody katolickie
2. narody protestanckie
MNIEJSZOŚCI NARODOWE
-brak jednej kwestii teoretycznej
-zagadnienia społeczne , polityczne, ekonomiczne zagadnienia dotyczące ludności ukraińskiej,bialorusiej,żydowskiej i niemieckiej
-grupa „przybyszów” żydzi i Niemcy
-grupa slowianskiej ludności „mniejszościowej „ i „ kresowej” , etnicznie obcej , ale rokującej na syzbką asymilacje
SPOŁECZENSTWO
-antyegalitaryzm (inteligencja szczegolna rola)
-stan średni
GOSPODARKA
- nie aprobowano systemu kapitalistycznego
-kapitalizm = brutalność,zachlannosc,materializacja zycia ludzkiego
-kapitalizm i socjalizm amoralne
-gospodarka narodowa –unarodowienie i wywłaszczenie kapitału miedyznarodowego , który pomniejszal majatek narodowy
-doceniano znaczenie spoldzielczosci w handlu hurtowym , sprzeciw wobec karteli i syndykatow
POLSKA MYŚL POLITYCZNA XIX I XX WIEKU
-obóz piłsudczykowski:
-pojęie formacja polityczna obejmująca osoby i grupy osób , dążące do realizacji w latach 1926 -39
Myśli politycznej zbudowanej na paradygmacie ideologii autorytarnej
CECHY
-zbiorowośc nie zorganizowana w klarownie i stabilne struktury
-powstala wokół przywódcy oraz wartości
-posiadajaca wlasna mistyczną swiadomosc grupową
Obóz piłsudczykowski
- glowną role odgrywaly związki ideologiczne, polegające na istnieniu pewnego zespołu pogladow bewzględnie obowiązujących zwolennikow pilsudskiego, których zrodlem był on sam.
Cechy
-brak jednolitego programu politycznego wielnonurttowosc
DOGMATY (prawda która nie podlega dyskusji)
-ideologia pilsudczykowska
-pilsudski
ORIENTACJE PROGERAMOWE 1926-1938
1LIBERALNA
2 KONSERWATYWNO AUTORYTARNNA
3RADYKALNO PRAWICOWA
4RADYKALNO LEWICOWA
STRUKTURY PO 1926
-trzy okresy,:
-okres przejściowy 1926-1928
-bezpartyjny blok współpracy z rządem 1928-1935
-obóz zjednoczenia narodowego 1935-1939
ZMIANA STRUKTURY PO SMIERCI MARSZAŁKA W LATACH 1937-1939
Grupy nieformalne:
- grupa zamkowa –Ignacy Mościcki
-generalnego inspektora sił zbrojnych – Edward –Rydz – Śmigły
-tradycjonalistyczna –Walery Sławek
Grupy formalne
- OZN (obóz zjednoczenia narodowego)
-politycy piłsudczykowscy uczestniczący w podejmowaniu najważniejszych decyzji ,ale nie będący z OZN (Józef BECK)
INSPIRACJE
-istotne były inspiracje historyczne ( stosunej do staropolskiej panstwowosci, sprzed 1795 , oraz walki prowadzonej w czasach zaborow o jej restytucję)
-idea czynu , kontynuacja dziedzictwa I RP
Inspiracje
-odwołanie się do walk powstańczych (szczególne powstanie styczniowe) , w których widziano słuszną drogę przywrócenia bytu narodowego
Kwestie ugody i lojalizmu
-odrzucenie ugody i rezygnacji z walki (tzw. Realizm polityczny)
-najwazniejszy jest wlasny wysiłek dla idei niepodleglosci)
-system autorytarny w miejsce demokracji( wynikało ze zbyt powolnego procesu odbudowy kultury polskiej , obliczanej na kolka pokoleń)
-staropolskie rozumienie patriotyzmu
-wolnoisc miała wymiar pozytywny , przejawiala się we sspoludziale we władzy , sluzba ojcyzznie jako obowiązek każdego obywatela , ae tez i przywilej wplywakacy ze szlacheckiej tradycji; wartości; honor odwaga ,wytrwalosc , godność ,cnota
PIlsudczykowska koncepcja wolności staropolskiej
1ograniczenie wolonosci współczesnych na rzeczp oklolen
2 zanegowanie nadrzędnej i suwerennej roli sejmu
3przyznanie państwu naturalnego prawa do korzystania z przymusu wobec jednostek i grup
4odwolywanie się do tradycji I RP , w czterech aspektach :
-ujmowanie narodu w znaczeniu polityczno –panstwowychg i historycznym
-przkesztalcenia polityczne i terytorialne w Europie środkowowschodniej w kierunku stworzenia struktur federacyjnych
-bezpieczenstwo polski , zapewnione poprzez zmiany w srodowisku miedyznarodowych
-realizacja wobec mniejszości narodowych w latach 1926-1935 konsolidacji państwowej.
Zewnętrzne oddziaływania ideowe
-romantyzm –plany romantyczne realizacja pozytywistyczna
-pozytywizm
-socjalizm -traktowali jak ideową zachete do dzialanosci politycznej, opozycyjnej wobec popowstaniowej bierności oraz pozytywistycznego lojalizmuy i porzucenia hasle niepodleglosciowyhch na rzecz realizacji interesow gospodarczych i socjalnych
-konserwatyzm- konserwatyzm decyzjonistyczny realizacja prawa do podejmowania decyzji
-konserwatyzm radykalny – dazenia do urzeczywistniania nowego ladu politycznego
Stosunek do współczesności
Negatywne sądy o międzynarodowym ładzie, w którym istniała powojenna Polska(tymczasowy i konfiktotwórczy)
Odrzucano demokrację i totalitaryzm
Krytyka demokracji: kult, przeciętności, bierności, martwoty, planowa i systematyczna pauperyzacja i deprawacja społeczeństwa.
Krytyka totalitaryzmu: zachwianie równowagi społecznej, monopartyjność, dogmatyzm ideologiczny.
Paradygmat
Odrzucano doktrynerstwo
Przeciwwagą dla doktryn miały być koncepcje
Doktryny traktowano jako przejaw dogmatyzmu
Koncepcje właściwe dla świata idei
Zwolennicy Piłsudskiego uważali, że ich przywódca posiadł cechy ideotwórcze
Cechy:
Powszechna i bezwzględna akceptacja idealnego modelu przez wszystkich zwolenników Marszałka
Istniała duża rozpiętość programów, poglądów i ostaw
Dwa Stanowska
Piłsudczycy nie wypracowali zwartego systemu poglądów
Piłsudczycy mieli światopogląd, strategiczne cele, myśl polityczną
Paradygmat
Podstawa instytucji władzy
Suweren (lud, grupa) rozstrzygała podstawowe kwestie polityczne w imieniu bytu absolutnego (państwo lub naród). Suweren reprezentował państwo.
Decyzje suwerena nie zależała od prawa stanowionego
Od suwerena były zależne:
- wizja ładu aksjologicznego (dobro-zło, prawda-fałsz, ład- chaos)
- Nowy porządek państwowy
Określenie sojuszników i wrogów
Autorytarna droga do władzy
Zamach stanu (wynikał z przesłanek wewnętrznych i zewnętrznego oraz szansy na kompromis)
Siłą sprawcza: wojsko
Cel: wymiana elity
Zmitologizowany
Legitymizacja o charakterze konserwatywnym:
Typy:
- decyzjonistyczne
-aksjologiczna
- technokratyczna
- systemowa
- odwołanie się do umiejętności Piłsudskiego potwierdzonych historycznie
- konieczność obrony wartości nadrzędnej-państwa
-rewolucja moralna- odpowiedzialność za podejmowane decyzje
limitowana autonomia społeczeństwa
a. depolityzacja- redukcja udziału społeczeństwa w życiu publicznym
b. wzrost wpływu państwa na życie społeczne
- zachowanie niezależności gospodarki od celów ideologicznych
- prawo do opozycji
- swobody obywatelskie
- niezależna władza sądownicza
- inicjatywy społeczne
Radykalne zmiany ustrojowe miały na celu odejście od form demokratycznych
Zasadnicze zmiany aksjologiczne- odejście od tradycji liberalnej w kierunku konserwatywnej(istnieje ład aksjologiczny mający zewnętrzne pochodzenie wobec jednostki; układ wartości absolutnych, wynikających z historycznego dziedzictwa)
Obóz autorytarny
Utworzony po zamachu majowym
Eksponowanie podziału na swoich i obcych
Nie jednolity organizacyjnie i programowo
Model polityki
Dwa aspekty
Taktyczny- polityka gra o sumie zerowej
Strategiczny
- moralny
- ideowy
Podejmowanie pracy wychowawczej, kształtowanie psychiki, w celu tworzenia i akceptacji nowych idei
Dwie sfery polityki:
Dyrektywna- zespół rozwiązań programowych i decyzji wyodrębniony ze względu na twórcę
Trzy sfery
- polityka zagraniczna, wojsko
-sprawy doraźne
- hierarchia i organizacja obozu
bezdyrektywna ( programy i decyzje nieregulowane przez Piłsudskiego)
sojusznicy i wrogowie
ugrupowania odwołujące się do myśli totalitarnej (komuniści i radykalni narodowcy)
partie demokratyczne
organizacje mniejszości narodowych
Obóz piłsudczykowski był de facto otwarty na napływ secesjonistów z innych ugrupowań, niemniej jednak kontrolowany. Wynikało to z wielonurtowości i wieloprogramowości obozu.
Realizacja myśli politycznej
droga legalna-prawo
negatywna ocena prawa i używania siły w polityce
niska ocena poczucia prawnego społeczeństwa polskiego, uwarunkowania historyczne
brak silnej woli i chęci oktrojowania konstytucji
uważano, że Piłsudski jest ponad prawem oraz nie przewi
trzy metody realizacji myśli politycznej:
decydowanie racjonalne- polityki jako obszar (pole) gry i konfliktów
- czynniki irracjonalne (charaktery, sentymenty, etc.)
- czynniki techniczne (proces decyzyjny)
- czynniki taktyczne (pierwszy ruch, etc.)
taktyka alternatywnych rozwiązań
warstwa programowa
warstwa organizacyjna
Korzyści
możliwość prowadzenia elastycznej polityki
Różnorodność programowa
Maksymalnie długie ukrywanie decyzji
Wzrost szans na jej optymalizację
Droga etapami
Podporządkowanie wartości niższych wyższych
Zawieranie taktycznych kompromisów
Piłsudski vs. Dmowski
Państwo autorytarne
Państwo wartość naczelna
Organizacja ustrojowa RP na trzech filarach
Autorytarny suweren
Polityka zagraniczna i wojskowa
Prezydent i generalny inspektor Sił zbrojnych
Odrzucenie trójpodziału władzy i suwerenności ludu
Znaczenie armii
Państwo normatywne
Najwyższa Izba Kontroli
Samorządy
Prawa i wolności obywateli- wolność celowa i świadoma jednostek, ograniczona przez:
Prawa moralne i odpowiedzialność moralną
Interesy innego obywatela oraz grup społecznych i zawodowych
Dobro publiczne- państwo
Na straży tych ograniczeń stała władza państwowa