STRATEGIE PRACY KOREKCYJNO – KOMNPENSACYJNEJ

STRATEGIE PRACY KOREKCYJNO – KOMNPENSACYJNEJ

Kwiniusz Starszy – historia naturalna, zauważył problem z czytaniem i pisaniem (utracenie zdolności) – uraz mózgu wojownika

1856 r.: angielski lekarz Morgan opisał dziecko mające problemy z nauką czytania i pisania. Morgan doszedł do wniosku, że chłopiec ma takie trudności jak osoba po urazie mózgu. Problem chłopca nazwano ślepotą słowną. Naukowe podejście do dysleksji.

Ślepota słowna, legastemia: wcześniejszy termin, którym opisywano ludzi mających trudności z czytaniem i pisaniem

Termin dysleksja, jako trudności ze słowami został użyty przez Berlina w 1887 r.

OKRESY BADAŃ NAD DYSLEKSJĄ

I okres (od czasów Morgana do I wojny światowej):

II okres (międzywojnie):

III okres (po II wojnie światowej):

TRUDNOŚCI SPECYFICZNE I NIESPECYFICZNE W UCZENIU SIĘ

Zaburzenia percepcji wzrokowej ważne w procesach opanowania czytania i pisania:

Zaburzenia percepcji słuchowej ważne w procesach opanowania czytania i pisania:

DYSLEKSJA – gr. dys – ciężko, leksis – słowo

Problemy integracji sensomotorycznej – poszczególne funkcje działają prawidłowo, ale jest problem z ich scalaniem

Trudności z pisaniem:

Definicje dysleksji:

Dysleksja to wyłącznie takie trudności w czytaniu i pisaniu, które są spowodowane dyficytem w rozwoju funkcji percepcyjno – motorycznych obliczonymi w stosunku do wieku dziecka, a ocenianymi również w relacji do jego ogólnego poziomu umysłowego.

To specyficzne trudności w nabywaniu umiejętności czytania i pisaniu u dzieci z normalnym rozwojem inteligencji, u których prawidłowo funkcjonują narządy zmysłu wzroku i słuchu

Jest to niemożność poprawnego opanowania umiejętności czytania i pisania występująca u dzieci o prawidłowym rozwoju fizycznym, emocjonalnym i intelektualnym, pomimo sprzyjających warunków społecznych i ekonomicznych oraz prawidłowej metody nauczania, przejawiająca się zniekształceniami formy językowej oraz substancji fonicznej czytanego tekstu oraz nieprawidłowym odbiorem jego treści.

Dysleksja to zaburzenia manifestujące się trudnościami w nauce czytania pomimo:

Spowodowana jest zaburzeniami podstawowych funkcji poznawczych, co często uwarunkowane jest konstytucjonalnie.

Prof. Halina Spionek badała jak zaburzenia psychomotoryczne wpływają na życie dziecka (nauka, relacje z kolegami). Twórczyni wskaźnika WFDR.

Eliminowała ona dzieci z upośledzeniem (mają trudności, ale niespecyficzne)

WFDR – wskaźnik fragmentarycznego deficytu rozwojowego


$$\mathbf{\text{WFDR}} = \ \frac{\begin{matrix} \mathbf{\text{op}}\mathbf{oz}\mathbf{\text{nienie}}\mathbf{\ }\mathbf{\text{rozwoju}}\mathbf{\ }\mathbf{\text{danej}}\mathbf{\ }\mathbf{\text{funkcji}}\mathbf{\ } \\ \mathbf{(}\mathbf{\text{wiek}}\mathbf{\ }\mathbf{z}\mathbf{ycia - wiek}\mathbf{\ }\mathbf{\text{rozwoju}}\mathbf{\ }\mathbf{\text{funkcji}}\mathbf{)} \\ \end{matrix}}{\mathbf{\text{wiek}}\mathbf{\ }\mathbf{z}\mathbf{\text{ycia}}}$$

0,33 – granica wskaźnika; dziecko nie poradzi sobie już samo z tym zaburzeniem, wymaga pomocy

Figury Spionek: prosta metoda diagnozy opracowana przez prof. Spionek. Pierwsza grupa figur ma służyć rozwojowi grafomotorycznemu, druga ma stwierdzić czy dzieci mają zaburzenia grafomotoryczne, ma pomagać w ustaleniu orientacji lateralnej. Ostatnia grupa służy do oceny analizy i syntezy wzrokowej.

KLASYFIKACJA DYSLEKSJI WG ELLEN BODERN – BRYTYJSKA PSYCHOLOG

KONCEPCJA CATLESA I COLTHEARTA – analogia między trudnościami

Powtarzanie:

- subleksykalne: przetwarzanie cząstek, czytanie fragmentów

- leksykalne: całościowe, globalne czytanie

Dominacja czytania na poziomie leksykalnym mówi o deficycie dekodowania fonologicznego (dysleksja fonologiczna), zaś na poziomie subleksykalnym – o deficycie dekodowania ortograficznego (dysleksja powierzchniowa).

Dysleksja fonologiczna – zaburzenie rozwoju czytania, gorzej poddaje się terapii i jest większe prawdopodobieństwo jej dziedziczenia. Zaburzone są tu funkcje językowe i wzrokowe.

Dysleksja powierzchniowa – opóźnienie rozwoju funkcji czytania, łatwiej poddaje się terapii, mniejszy deficyt fonologiczny niż ortograficzny. Ważną rolę odgrywa tu środowisko dziecka, wczesny kontakt z czytaniem i motywacja dziecka.

KONCEPCJE ETIOLOGICZNE DYSLEKSJI

Badania stwierdzają, że u jednojajowych, jeśli jedno ma dysleksję, to drugie na 100% również, a u dwujajowych 30% zgodności (co 3 para).

Obowiązywała też teoria, że dysleksja jest dziedziczna w linii męskiej (dziadek, tata, syn..)

2 RODZAJE TERAPII DYSLEKSJI WG. BAKKERA

  1. Specyficzna stymulacja bezpośrednia: dostępnymi kanałami komunikacji bezpośrednio oddziałujemy na centralny układ nerwowy. W zależności, jaki jest to rodzaj dysleksji będziemy stymulować albo prawą, albo lewą półkulę mózgu. Stymulować można dzięki specjalnym urządzeniom lub poprzez dotykanie wypukłych liter i odgadywanie, jaka to jest odpowiednio prawą lub lewą dłonią.

  2. Specyficzna stymulacja pośrednia: wykorzystuje się materiał literowy – teksty percepcyjnie proste i percepcyjnie złożone.

    1. Złożone to takie, których nie jesteśmy w stanie przeczytać na pierwszy rzut oka, musimy odczytywać litera po literze – dokonać analizy i syntezy (dla lingwistycznych, stymulacja prawej półkuli) np. IdzIEwiOSnA

    2. Proste to pisane normalną czcionką bez udziwnień. Ćwiczenia oparte są na kartonikach z pojedynczymi wyrazami. Dziecko ma je doczytywać i np. z szeregu wyrazów wyeliminować niepasujący lub poklasyfikować w kategorie, tworzyć pary wyrazów. Ćwiczenia muszą być dopasowane do wieku i zainteresowań dzieci

[Program Smoleński: usprawnia dyslektyków percepcyjnych. Proste ćwiczenia na materiale graficznym, przyporządkowanie opisów do obrazków, wierszyki itp.

Program Zakrzewskiej: ćwiczenia dla lingwistycznych i percepcyjnych. Doskonalą technikę czytania]

OCENA TEMPA CZYTANIA

1.Głośne czytanie:

Próba pozwala ocenić 4 umiejętności czytania:

  1. Tempo czytania

  2. Rodzaje popełnianych błędów

  3. Technika czytania

  4. Rozumienie tekstu czytanego

Tempo czytania:


$$\mathbf{\text{tempo\ czytania}}\mathbf{=}\frac{ilosc\ poprawnie\ przeczytanych\ wyrazow}{\text{czas\ czytania\ w\ sekundach}}\mathbf{*}60$$

Rodzaje popełnianych błędów:

Technika czytania:

Rozumienie tekstu czytanego:

Badania wykazują, że jeśli dziecko posługuje się ograniczonym kodem językowym (prymitywne słownictwo, równoważniki zdań, błędy itp.) to determinuje i spowalnia to jego dalszą karierę szkolną, może nawet nie rozumieć, co mówi do niego nauczyciel.

2. Test Konopnickiego (1minutowy, serie wyrazów dopasowane do klas – trzeba dojść do swojej i ją przeczytać)

3. Test Puśleckiego (wyrazy jednosylabowe bez podziału klas, po minucie przerwać)

4. Tekst z lukami

5. Próba literowa (uczeń ma bardzo słaby poziom umiejętności czytania)

OKREŚLANIE TRUDNOŚCI Z PISANIEM

Po opanowaniu pisania przeprowadzamy próby:

  1. Odwzorowywanie:

    • Dziecko ma przepisać tekst, który widzi na tablicy przed sobą

    • Tekst musi być wcześniej przeczytany

    • Trzeba uważnie obserwować dziecko przy próbie, gdyż niektórzy mogą potrafić świetnie odwzorowywać znaki graficzne, bez umiejętności pisania

    • Dziecko mające problem z odwzorowywaniem będzie często spoglądało na tekst

    • Prawidłowe odwzorowywanie polega na przeczytaniu, zapamiętaniu i przepisaniu

  2. Pisanie z pamięci:

    • Dziecko czyta zdanie, następnie jest ono zasłaniane i musi je przepisać i tak cały test

    • Wymagana jest pamięć wzrokowa i słuchowa

    • Dziecko z problemami będzie się gubiło, dopytywało, robiło przerwy

  3. Pisanie ze słuchu:

    • Typowe dyktanda

    • Czytamy tekst, później dyktujemy zdanie po zdaniu

    • Próba wskazuje przede wszystkim na błędy ortograficzne

  4. Pisanie samodzielne:

    • Zwracamy uwagę na strukturę zdań (proste, złożone, wielokrotnie złożone) i na słownictwo (ubogie czy bogate)

Dziecko z problemami może odwlekać pisanie w czasie (szukać kartki, długopisu..)

Inteligentne dzieci, ale mające problemy z ortografią, będą stosowały zamienne słowa.

Na co zwracamy uwagę przy próbie?

BŁĘDY PODCZAS PISANIA:

1. Mylenie liter o podobnym kształcie, dwuznaki

2. Mylenie liter o tym samym lub podobnym kształcie w położeniu

3. Mylenie liter, których głoski brzmią podobnie

4. Inwersje – przestawianie liter, sylab, wyrazów

5. Elizje – opuszczanie lub dodawanie liter, sylab, wyrazów

6. Perseweracje liter, sylab, wyrazów

7. Kontaminacje – tworzenie nowego wyrazu z połączenia dwóch sąsiednich wyrazów

8. Stosowanie synonimów, wyrazów bliskoznacznych

9. Asocjacje – łączenie rzeczownika z przyimkami

10. Nieznajomość zasad ortografii

Analiza:

DZIECKO RYZYKA DYSLEKSJI

Termin wprowadziła Marta Bogdanowicz. Mówi się o dzieciach, które jeszcze nie uczęszczają do szkoły, ale możliwe jest wystąpienie u nich dysleksji. Są to dzieci:

U dzieci takich mogą występować symptomy ryzyka dysleksji. Można je zaobserwować w poszczególnych stadiach rozwoju dziecka. Im więcej symptomów, tym większa możliwość wystąpienia zaburzenia.

Na poszczególnych etapach rozwoju zwracamy uwagę na:

Wiek niemowlęcy: 0-1 r.ż.

Wiek poniemowlęcy: 2-3 r.ż.

Wiek przedszkolny: 3-5 r.ż.

Trudności z rozpoznawaniem i tworzeniem rymów i aliteracji, zapamiętywaniem krótkich wierszyków i piosenek, nazw np. dni tygodnia, pór dnia

Zerówka: 6 lat

Trudności z różnicowaniem głosek podobnych (słuch fonematyczny) – myli słowa podobnie brzmiące (koza, kosa).

Problemy z analizą i syntezą słuchową – przestawia, opuszcza, dodaje głoski, wyrzucanie sylab ze słów (dobre ćwiczenie to szukanie ukrytych słów w innych słowach).

Nie umie tworzyć rymów i aliteracji. Trudności z nauką wierszyków, piosenek, zapamiętywaniem nazw i prostych ciągów cyfrowych.

Wiek szkolny

ZASADY PRACY TERAPEUTYCZNEJ Z DZIECKIEM, KTÓRO PRZEJAWIA TRUDNOŚCI W CZYTANIU I PISANIU (WG. B. KAJI)

  1. Trening uszkodzonej funkcji wymaga oddziaływania nie tylko na jedną, izolowaną funkcję, lecz na osobowość dziecka.

  2. Treningowi funkcji zaburzonej winien towarzyszyć trening funkcji pokrewnej.

  3. Nie zawsze wskazane jest uświadamianie dziecku jego defektu, terapia powinna opierać się na pozytywnych emocjach, świadomość zaburzeń może wywołać niekorzystne napięcie emocjonalne.

  4. Zajęcia należy prowadzić opierając się na emocjach pozytywnych, umożliwiających odnoszenie sukcesu, co wiąże się z uwzględnieniem możliwości dziecka i umiejętnością stosowania wzmocnień.

  5. Podstawowe znaczenie w pracy terapeutycznej ma więź emocjonalna między terapeutą a dzieckiem.

Działania terapeutyczne (prof. Tyszkowa) – U wszystkich dzieci z trudnościami w nauce pojawiają się z czasem większe lub mniejsze zaburzenia w sferze motywującej uczenia się.

SFERY ZABURZEŃ:

  1. Stosunek do nauki (niechęć, opór emocjonalny, lęk przed niepowodzeniem)

  2. Wyobrażenie własnej osoby i stosunek do siebie (niska samoocena, brak samoakceptacji, oczekiwania wobec siebie zgodne z negatywną opinią innych)

  3. Motywacja aktywności (brak sukcesów tłumi działanie procesów poznawczych, słaba reakcja na formy wzmocnień, odpuszczanie)

  4. Poziom organizacji zachowania (dezorganizacja, niewłaściwe reakcje, agresja, zachowania regresywne)

MODEL POSTĘPOWANIA TERAPEUTYCZNEGO – ETAPY

  1. Nawiązanie wstępnej interakcji z dzieckiem (podstawowy poziom terapii, gratyfikacja dostosowana do motywacji, oswojenie)

  2. Stawianie pierwszych prostych zadań (brak porównywania z innymi, stosowanie ćwiczeń, które zapewnia sukces i pełne bezpieczeństwo)

  3. Zwiększenie wymagań (akceptacja i kontrola wyników, standardowe zachowania)

  4. Doświadczenia multisensoryczne (dostarczanie prostych satysfakcji poznawczych, swoboda i eliminacja lęku, kończenie zajęć zanim dziecko będzie tego chciało)

  5. Zadania i wzmocnienia społeczne (terapeuta ich źródłem, dziecku na nas zależy – pracuje dla nas)

  6. Uzupełnianie i wyrównywanie braków (praktyczne rzeczy)

  7. Wzbudzanie motywacji osiągnięć szkolnych (integracja z klasą)

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE PROCESU TERAPEUTYCZNO-WYCHOWAWCZEGO (TERAPII PEDAGOGICZNEJ WG. B. KAJI)
1. Terapia ukierunkowana jest na jednostkę, która wskutek załamania się dotychczasowego procesu wychowawczego lub indywidualnych właściwości psychofizycznych ma potencjalnie mniejsze szanse prawidłowego rozwoju niż jej rówieśnicy i wykazuje zakłócenia przebiegu regulacji kontaktów z otoczeniem (nieadekwatne zachowanie)
2. Przebieg procesu zdecydowanie uzależniony jest od indywidualnych możliwości i potrzeb jednostki, więc wymaga diagnozy pedagogiczno-psychologicznej
3. To proces, który wymaga rezygnacji z oceniania, porównywania ze standardami poza indywidualnymi w początkowej fazie terapii, eliminacji porażek, rywalizacji, napięcia i pośpiechu

4. Specyfika zajęć terapeutycznych polega na leczniczym i naprawczym oddziaływaniu na osobowość wychowanka
5. Zajęcia powinny być prowadzony przez osoby o wysokich kwalifikacjach zawodowych, posiadających zdolność empatii, zrównoważenie i wzbudzających zaufanie wychowanka.

Zasady postępowania terapeutycznego wg T. Gąsowskiej z dzieckiem, które przejawia trudności w czytaniu i pisaniu:

  1. Możliwie pełna indywidualizacja pracy

  2. Stawianie zadań dostosowanych do możliwości dziecka i zapewnianie warunków do poprawnego wykonania zadania

  3. Powolne, systematyczne przechodzenie od zadań łatwiejszych do trudniejszych, od prostszych do bardziej złożonych

  4. Zapewnianie warunków do utrwalania prawidłowych umiejętności i likwidowania niekorzystnych nawyków w czytaniu i pisaniu

  5. Dostosowanie czasu trwania ćwiczeń do wydolności dziecka

  6. Mobilizowanie dziecka do wykonywania zadań poprzez stosowanie różnorodnych ćwiczeń.

PSYCHOMOTORYKA

Instytut Biologii Doświadczalnej, Warszawa, J. Konorski, lata 50.

Stwierdzenia te stanowią podstawy do rozwoju prowadzenia terapii psychomotorycznej.

Szuman, lata 60.

Koncepcja rozwoju sensomotorycznego dziecka; zapoczątkował badania nad integracją sensomotoryczną

Spionek, lata 60.

Rozwój czynności motorycznych warunkuje rozwój procesów poznawczych, co wpływa na rozwój psychiki dziecka

Prawo Dupré (wprowadził pojęcie psychomotoryki)

Rozwój psychiczny i motoryczny są ze sobą ściśle powiązane, a stymulowanie jednej z tych sfer w sposób korzystny wpłynie na drugą”

Kephart, lata 70.

Ruch jest przyczyną pierwszego impulsu życia, z którego powstało myślenie, a dziecko myślące, to dziecko działające, a nie bierne.

Akt ruchowy jest początkiem rozwoju procesów myślowych w mózgu.

Procesy psychiczne są uwikłane w działanie.

Egert

Psychomotoryka nie jest żadną specjalną metodą jak i specjalnym programem nauczania. Jest próbą naturalnego, zorientowanego na dziecięce potrzeby wychowania przez ruch i zabawę idące w kierunku wspólnego działania

Kiphard

Psychomotoryka są to wszelkie działania terapeutyczne i wychowawcze prowadzące do rozwoju ruchowego i osobowościowego dziecka, mające na celu (poprzez specyficzne metody) wspieranie i czuwanie nad poprawnym rozwojem psychicznym i motorycznym.

Terapia psychomotoryczna znajduje zastosowanie u dzieci i młodzieży w terapii zaburzeń integracji psychoruchowej np.

które powodują trudności w nauce lub przystosowaniu do środowiska. Stosuje się ją też w terapii głębszych zaburzeń rozwoju o zróżnicowanym charakterze.

Poprzez ćwiczenia odpowiednio dobrane do wieku, możliwości i potrzeb dąży się do osiągnięcia:

Obszary psychomotoryki (Kiphard)

  1. Doświadczenie własnego ciała (Sherborn, Kephart)

  1. Doświadczenie i poznanie stosunków przestrzennych, ruchu

  1. Umiejętność wyrażania uczuć w działaniu i poprzez ruch

  1. Zdobywanie doświadczeń socjalnych

PODSTAWOWE PRZESŁANKI STYMULOWANIA AKTYWNOŚCI MOTORYCZNYCH

REASUMUJĄC: RUCH – KOMPONENT ROZWOJU POZNAWCZEGO (to uwidacznia się na danych etapach rozwojowych)

ELEMENTY ROZWOJU PSYCHOMOTORYCZNEGO – KIPHARD

  1. Napięcie mięśniowe

  2. Lateralizacja w obrębie rąk i nóg

  3. Równowaga statyczna i dynamiczna

  4. Koordynacja ruchowa

  5. Zdolność uwagi i koncentracji

  6. Orientacja w czasie i przestrzeni

  7. Znajomość części i schematu ciała

  8. Świadome hamowanie ruchów

  9. Naśladowanie gestów (lustrzane i nie)

  10. Naśladowanie mimiki twarzy

METODY TERAPII PSYCHOMOTORYCZNEJ

  1. Metoda Procus i Block

    • W Polsce pod kierunkiem Zofii Kułakowskiej, która jest specjalistką rehabilitacji neurologicznej oraz leczenia padaczki; opracowała schemat tej metody „Terapia psychomotoryczna dziecka metodą Procus i Block

    • Terapia stymuluje działanie wielu funkcji ośrodkowego układu nerwowego i integrowanie ich

    • Służy likwidowaniu patologii zaburzeń w zakresie ruchu, koordynacji, mowy, czytania, pisania, pamięci

    • Przez usprawnienie ciała osiągnięcie ruchu dowolnego, celowego dziecko dochodzi stopniowo do panowania nad sobą, a to prowadzi do lepszego posługiwania się pamięcią, rozumowaniem i mową

    • Stymulacja do czynności intelektualnych następuje poprzez ćwiczenia ruchowe np. organizacja przestrzeni i werbalizację tych czynności (poruszanie się w różnych kierunkach i opisywanie, co się robi)

    • Ćwiczenia w grupach 3-5 dzieci

    • Każdemu ćwiczeniu towarzyszy wierszyk, piosenka, rymowanka lub prosty komentarz słowny odnoszący się do tego, co dziecko wykonuje

    • 25-30 sesji raz w tygodniu po 1,5h

    • Schemat obejmuje:

      • Przywitanie

      • Przebieranie, samodzielne składanie ubrań

      • Masaże

      • Ćwiczenia indukcyjne

      • Ćwiczenia motoryki dużej

      • Ćwiczenia schematu ciała

      • Aplikacje – ćwiczenia orientacji w przestrzeni i czasie

      • Ćwiczenia motoryki malej i umiejętności szkolnych

      • Przebieranie się

      • Pożegnanie

  2. Wrocławski model usprawniania

    • Obejmuje wszystkie sfery rozwojowe dziecka

    • Terapia polega na ścisłym kontakcie z rodzicami, którzy to sami wykonują z dzieckiem ćwiczenia, które wcześniej ściśle pokażą im terapeuci

    • Terapia ma prowadzić do stworzenia połączeń nerwowych i aktywizowania się układu siatkowego w obrębie centralnego układu nerwowego

    • Metoda realizowana przez wiele ośrodków wczesnej interwencji

    • Schemat obejmuje:

      • Budowanie więzi, emocji, zaspokajanie potrzeb psychospołecznych dziecka z matką i osobami znaczącymi

      • Integracja sensomotoryczna i pobudzanie zmysłów wzroku, słuchu, równowagi, smaku, węchu

      • Stymulacja kinezjologiczna (gimnastyka)

      • Stymulacja propioceptywna (doznawanie bodźców które odbieramy z mięśni, ścięgien w czasie ruchów, aktywności; można korzystać z metody Vojty, Bobatów, Knillów)

      • Stymulacja receptorów siatkówki

      • Stymulacja słuchu

      • Wczesna stymulacja logopedyczna

      • Ćwiczenia funkcji ręki

      • Fizjoterapia

      • Kinezjologia edukacyjna

  3. Koncepcja Halliwick

    • Twórcą teoretycznych podstaw był J. McMillan

    • Sposób uczenia wszystkich osób, a szczególnie niepełnosprawnych i mających trudności z uczeniem się, poprzez zajęcia w wodzie

    • Pływak nabywa różnego rodzaju umiejętności poprzez różnorakie ćwiczenia w wodzie

    • Każdy ma swojego indywidualnego instruktora, choć zajęcia odbywają się w grupach

    • Dziecko ma w pełni wykorzystywać swoje umiejętności i korzystać z zajęć

    • Nie używa się pomocy wypornościowych

    • Podczas zajęć pływak uczy się kontrolowania oddechu i osiągania bezpiecznych pozycji do oddychania oraz kontroli poruszania, która zależy m.in. od przystosowania psychicznego i kontroli równowagi w wodzie

    • Nauka prowadzi do osiągnięcia jak największej niezależności oraz absolutnego poczucia bezpieczeństwa, które oparte jest na gruntownej znajomości środowiska wodnego i zdolności swobodnego kontrolowania w nim swoich ruchów

    • W programie możemy zobaczyć proces rozwoju poprzez trzy fazy – przystosowanie psychiczne, kontrolę równowagi, kontrolę poruszania się – prowadzący do uzyskania pełnej niezależności w wodzie i stanowiący istotę nauczania motorycznego

  4. Metoda tańcem i ruchem Rudolfa Labana

  1. Rytmika w terapii

Kiedy metoda jest dobra?

INTEGRACJA SENSORYCZNA

Termin pojawił się po raz pierwszy w 1902 r., użył go Sherrington. Pełne znaczenie terminowi nadała Jean Ayres (prowadziła badania nad integracją przez 30 lat). Zaistniał on obok takich terminów jak np. integracja wielozmysłowa, integracja międzyzmysłowa, integracja międzymodalna, spostrzeganie polisensorycznej, integracja percepcyjno-motoryczna, wielomodalność.

Definicja wg. Ayres (lata ’70, amerykanka i psycholog): Integracja sensoryczna to neurologiczny proces organizacji wrażeń płynących z ciała i środowiska w taki sposób, aby możliwe było ich celowe i efektywne wykorzystanie w działaniu

Definicja wg. Kranowitza: Integracja sensoryczna to neurologiczny proces organizowania informacji, jakie dostarczane są od naszego ciała i ze świata wokół nas w celu ich wykorzystania w codziennym życiu

Polska def. wg. Przyrowskiego (Kurowskiego?): Integracja sensoryczna to organizacja wejściowych danych zmysłowych dokonywanych przez mózg w celu produkowania odpowiedzi adaptacyjnej na wymagania otoczenia

Podstawowe komponenty teorii IS (wg Ayres)

IS współcześnie (założenia związane z neurofizjologią i psychologią zachowania – Ayres)

V. Maas twierdzi, że aby osoba mogła zacząć się uczyć musi dokonać się integracja między danymi z kilku układów zmysłowych.

Reakcje adaptacyjne – efektywne reagowanie odpowiednie do wymagań otoczenia. Reakcją adaptacyjną może być: odpowiedź odruchowa, celowych ruch, reakcja myślowa. Reakcje adaptacyjne są wielopoziomowe – od bardzo prostych po złożone i zależne są od percepcyjnych procesów IS.

I poziom –

II poziom –

III poziom –

IV poziom –

2 rodzaje doznań dotykowych, które są przyporządkowane dwóm szlakom nerwowym przewodzącym wrażenia do mózgu:

Każdy etap musi przejść prawidłowo, aby z kolejnym nie było problemów.

Propriocepcja (czucie głębokie) opiera się na informacjach dostarczanych przez znajdujące się w mięśniach i stawach, ścięgnach i na skórze proprioceptory. Dzięki nim mózg orientuje się jak położone jest nasze ciało w przestrzeni i wskazuje, jakiej siły musimy użyć, aby wykonać daną czynność.

Układ przedsionkowy odpowiada za zmysł równowagi i znajduje się w uchu. Jest rozwinięty już w 5 msc. ciąży. Pozwala płodowi orientować się w położeniu względem siły ciężkości. Po urodzeniu warunkuje pojawianie się odruchów bezwarunkowych. Wpływa na funkcje umysłowe i czuciowe. Wzmacnia działanie układu nerwowego (Ayres)

Integracja obustronna – umiejętność koordynacji i współpracy obu stron ciała w działaniu. Najwcześniej i najczęściej przejawia się w czynnościach wymagających pracy rąk (klaskanie, łapanie piłki, zapinanie guzików). Ma 2 etapy:

Zaburzenia integracji obustronnej związane są z przekraczaniem linii środka.

Czytanie i pisanie zależne jest od prawidłowej pracy ośrodkowego układu nerwowego:

Zaburzenia IS prowadzą do:

Zaburzenia IS mogą występować pojedynczo bądź współwystępować z innymi zaburzeniami (z. Downa, autyzm, porażenie mózgowe). Mogą pojawiać się u wcześniaków.

Osoby z zaburzeniami IS będą nie tylko nieprawidłowo odbierać, ale i reagować na bodźce płynące z otoczenia ( -> dzieci autystyczne!)

2 rodzaje zaburzeń IS

  1. Dotyczące praksji:

    • Posturalno – oczne: przetwarzanie wrażeń przedsionkowo – proprioceptywnych (równowaga i czucie głębokie)

      • Zaburzone napięcie mięśni (hipotonia) powodujące zwiększoną męczliwość

      • Zaburzone reakcje równoważne

      • Ruchy są niezgrabne, potyka się, przewraca, ma problemy w trakcie zabaw ruchowych i unika ich

      • Problemy z koordynacją wzrokowo – ruchową (odwzorowywanie)

      • Powoduje to w dzieciach stres i frustrację

    • Obustronnej integracji i sekwencyjności

      • Problemy w obustronnej koordynacji ruchowej

      • Trudności z ruchami sekwencyjnymi (kolejno następującymi czynnościami)

      • Lateralizacja długo obustronna

      • Nie różnicuje stron prawa – lewa

      • Problemy z przekraczaniem linii środka

    • Dyskryminacji dotykowej: nieprawidłowe różnicowanie wrażeń dotykowych

      • nie wie gdzie i ile razy było dotknięte

      • Problemy z rozpoznawaniem kształtów za pomocą dotyku

      • Problemy z schematem własnego ciała

      • Zaburzenia w sferze planowania ruchu (praksja)

  2. Dotyczące modulacji sensorycznej (przetwarzanie wrażeń zmysłowych):

    • Niepewność grawitacyjna:

      • Strach przed oderwaniem stóp od ziemi

      • Problemy ze zmianą pozycji na inną niż pionowa

      • Nieuzasadniony lęk przed upadkiem

      • Unika wspinania, kręcenia, chodzenia po nierównej powierzchni

    • Nietolerancja ruchu:

      • Podwyższona wrażliwość kanałów półkolistych

      • Dyskomfort podczas szybkich, nagłych ruchów, skrętów, kręcenia w kółko

      • Unika huśtawek, karuzeli

    • Nadwrażliwość sensoryczna:

      • Niski próg pobudzenia neurologicznego powoduje nieprawidłowe przetwarzanie bodźców, bodziec słaby odbierany, jako bardzo mocny

      • Może wystąpić reakcja pasywna (brak ucieczki od tych bodźców), albo aktywna (unikanie ich)

    • Podwrażliwość sensoryczna:

      • Reakcja na bodźce bardzo trudna, bodziec musi być bardzo silny, aby zareagowało

      • Reakcja pasywna – dzieci ospale, niechętne

      • Reakcja aktywna – odczuwają brak doznań i ich poszukują, prowokują np. kręcą się w kółko, bo wtedy odczuwają odpowiednią reakcję neurologiczną

    • Somatodyspraksja:

      • Trudności, jeśli chodzi o planowanie i wykonywanie zaplanowanych czynności, które nie są jeszcze nawykiem

      • Problemy z obustronną integracją i sekwencyjnością

      • Przyczyną są nieprawidłowe procesy związane z dyskryminacją dotykową i czuciem głębokim

      • Prowadzi do:

        • Zaburzeń synchronizacji ciała

        • Problemów z naśladowaniem ruchów

        • Problemów z koordynacją wzrokowo – dotykową

        • Niezgrabności ruchowej

        • Słabych umiejętności manipulacyjnych

        • Nadwrażliwości emocjonalnej

        • Nieefektownego wykonywania aktywności ruchowej

        • Niskiej samooceny


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Konspekt wg Herdy, Studia, Uczelnia, Metodyka pracy korekcyjno kompensacyjnej
Metoda SI - notatka, metodyka pracy korekcyjno kompensacyjnej
Moduł 4 Moje strategie pracy z tekstem
Metoda Dobrego Startu, Metodyka pracy korekcyjno-kompensacyjnej
Egzamin metodyka pracy korekcyjno kompensacyjnej z dzieckiem z trudnościami w nauce matematykix
18 strukr wyrazowych(1), metodyka pracy korekcyjno-kompensacyjnej
Strategia pracy z lękiem, Jerzy Mellibruda
WZORY I OBRAZKI Frosting i Horne, Metodyka pracy korekcyjno-kompensacyjnej
Indywidualny plan pracy korekcyjno[1], Niepełnosprawni
Plan pracy korekcyjno-kompensacyjnej, przedszkole, praca wyrównawcza
OPRACOWANE ZAGADNIENIA NA KOLOKWIUM-metodyka zajęć korekcyjno kompensacyjnych, Magisterskie, Specjal
Strategia pracy terapeutycznej, Terapia uzależnień(1)
trudne zachowania ucznió a strategie pracy nauczyciela, cykl VII artererapia

więcej podobnych podstron