Król i urzędnicy.
Tron Polski przestał być dziedziczny po śmierci K.W kto zostanie nowym władca decydowała elekcja dokonywana przez przedstawiciela rycerzy i możnowładców. Król który pragnął zapewnić swoim dzieciom następstwo tronu musiał zdobyć poparcie stanów. Zwiększył się wpływ na politykę państwa. w skład rady królewskiej która była organem doradczym w XVw w skład Oranu wchodził biskup osoby z najwyższych urzędów głownie rady. Król nie podejmował bez nich poważniejszych decyzji. Pod koniec XV stulecia rade zaczęto nazywać senatem a jej członków senatorami.
Wzrost aktywności średniej szlachty.
W XIV i XV w nastąpił na ziemiach polskich wzrost zapotrzebowania na produkty rolne. Rozwijały się miasta będące naturalnym rynkiem zbytu dla płodów rolnych a powrót po wojnie trzynastoletniej Pomorza do polski umożliwił rozwój handlu. Wisłą do Gdańska zboże wełnę drewno i inne towary które były wysyłane do europy zachodniej. Szlachta starała ssie zwiększyć dochody tworząc duże gospodarstwa rolne(folwark) 1432 przez Władysława Jagiele status warcki zezwalał szlachcie na usuwanie nieużytecznych i krąbnych sołtysów i wyłącznie ich gospodarstw do folwarków. Siłę roboczą stanowili chłopi zamieszkujące wsie przez szlachtę zobowiązani przepracować określona liczbę dni w roku prace zwana pańszczyzną. W 1520r ustalona ogólnokrajowe minimum pracy pańszczyźnianej na jeden dzień tygodniowo z jednego łanu chłopskiego a w drugiej połowie XVI przeważała pańszczyzna w wymiarze 2-3dni. W 1496r za panowania króla Jana Olbrachta przywilej piotrkowski wprowadzał zasadę ze wieś mógł opuścić w ciągu roku tylko jeden chłop. Zbiegostwo było karne. W XVw zwiększyło się znaczenie lokalnych zjazdów szlachty nazywanych sejmikami ziemskimi które zajmowały się problemami miejscowymi lecz również całego państwa.
Główne przywileje Szlacheckie:
1422- szlachta zgromadzona przez Władysława Jagielle na wyprawę przeciwko krzyżakom w obozie pod Czerwińskiem uzależniła udział w wojnie od spełnienia przez króla swoich żądań król wydał wówczas przywilej nazywany czerwińskim w którym zabraniał konfiskaty lub zajmowania majątku szlacheckiego bez wyroku sądowego. W 1430 Władysław Jagieło ogłosił kolejny przywilej w Jedlni poświadczony w Krakowie w 1433 Przywilej jedlneńsko- krakowski potwierdzał wcześniejsze przywileje i wprowadzał zasadę określana łacińskim zwrotem Niemnem captivabimus (nikogo nie uwięzimy) Zgodnie z nią szlachcic nie mógł być pozbawiony wolności bez wyroku sądowego. W 1454 Odrębne postanowienie dla Cerekiwica Nieszawie Przywilej cerekwicko-nieszawskie ustalały że król nie będzie zwoływał pospolitego ruszenia ani nakładał nowych podatków bez zgody sejmików ziemskich.
1501- Przywilej zwany mielnickim przekazywał on rzeczywistą władze w państwie w ręce senatorów król miał być tylko przewodniczącym senatu. 1505- Konstytucja Nihil novi (nic nowego) na mocy tej konstytucji jedynie sejm walny stanowił nowe prawa. Senat przeobraził się w izbę wyższą a izba poselska tworzyła izbę niższą. Stała się ona podstawą demokracji szlacheckiej ustroju który Panował w Polsce do XVIIIw.
Demokracja szlachecka.
demokracja szlachecka przyznawała prawa polityczne wyłącznie szlachcie która stanowiła około 10% społeczeństwa. W Polsce pełnie praw posiadali wszyscy którzy mogli się wykazać pochodzeniem szlacheckim bez względu na majątek. W trakcie dyskusji na sejmach i sejmikach zacierały się różnice regionalne i wzrastało poczucie współodpowiedzialności za kraj. Problemy które w wielu innych krajach rozstrzygano za pomocą wojen domowych w Polsce rozsądzano w trakcie dyskusji sejmowych. Obradom sejmu i sejmików towarzyszyło często zamieszanie. Podjęcie każdej decyzji wymagało całkowitej jednomyślności. Jeżeli przeciwnicy stanowionej konstytucji znajdowali się w znacznej mniejszości ustawę uchwalano mimo protestu Lub przekonywano do zmiany stanowiska. Aby demokracja szlachecka funkcjonowała prawidłowo posłowie i senatorowie powinni mieć wysokie kwalifikacje być ludźmi wykształconymi dobrze znającymi problemy państwa i polityki międzynarodowej a przy tym uczciwymi. Ogół szlachty nie cenił jednak wykształcenia zbyt wysoko o pozycji wewnątrz stanu decydowało urodzenie majątek umiejętność zjednania sobie zwolenników. Za wprowadzenie w życie stanowionych prawe odpowiedzialny był monarcha. Jego uprawnienia jednak z czasem zaczęto ograniczać obawiając się że silny król mógłby dążyć do władzy absolutnej.
Osłabienie mieszczaństwa:
Szlachta utożsamiła dobro kraju z własnym interesem stanowym. Dążyła do ograniczenia pozycji stanu mieszczańskiego w którym widziała zagrożenie. 1423-status warcki nakazywał wojewodom ustalenia maksymalnych cen produktów miejskich. 1454-Przywilej Cerekwicko-nieszawski zawierał przepis że sprawa o zabicie lub zranienie szlachcica przez mieszczanina podlegały szlacheckim sądom ziemskim. 1496 – przywilej piotrkowski zakazywał mieszczanom posiadania dóbr ziemskich i ograniczył dostęp przedstawicielom tego stanu do urzędów kościelnych. Przywilej ten zwalniał również szlachtę od opłat celnych.
Wojna trzynastoletnia:
W 1440r został utworzony Związek Pruski grupujący pruskie mieszczaństwo i szlachtę Celtem tego związku było przeciwstawienie się nadużyciom urzędników krzyżackich i dopuszczeniu stanów pruskich do udziału w rządach. W 1454 wybuchło w Prusach powstanie antykrzyżackie. Powstańcy zdobyli większość twierdzy. Król Kazimierz Jagiellończyk na prośbę delegacji związku Pruskiego włączył Prusy do królestwa Polskiego i wypowiedział wojnę krzyżakom. Wojna trwała 13 lat. Zakon okazał się trudniejszym przeciwnikiem niż przewidywano. Posiadał rezerwy finansowe co miało duże znaczenie. Byli lepiej wyszkoleni i bardziej karni niż polskie ruszenie które początkowo ponosiło porażki np. Pod Chojnicami. 1462 Piotrowi Duninowi udało się pokonać Krzyżaków w bitwie pod Świecinem. 1466 – zawarto w Toruniu pokój. Królestwo polskie uzyskało Pomorze Gdańskie z ujściem Wisły ziemię chełmińską powiśle z Malborkiem i Elblągiem oraz biskupstwo Warmińskie. Pod władzą zakonu pozostały wschodnie części Prus z Królewcem lecz jako rodzaj lenna polskiego. W XVw zmagania królestwa polskiego z zakonem Krzyżackim zakończyły się zwycięstwem Polskim.
Pokój Toruński
Do Polski powróciło Pomorze Gdańskie utworzono Dominium Warmińskie które było biskupstwem zależnym od Polski, Malbork Żuławy. Wielki Mistrz Krzyżacki wszedł w skład Polskiej rady królewskiej od 1525 Prusy zakonne przekształciły się w Prusy książęce.