W celu realizacji inwestycji przedsiębiorstwo potrzebuje zgromadzić odpowiednią wielkość kapitału. Źródła tego kapitału dzielimy na własne i obce.
Kapitał własny wykorzystywany jest do finansowania inwestycji przez przedsiębiorstwa już istniejące, pochodzi bowiem głównie z zysków zatrzymanych. Pojecie „reinwestowane zyski” oznacza zyski, które nie są przeznaczone na wypłacenie właścicielom w postaci dywidendy, ale są używane właśnie do finansowania inwestycji podejmowanych przez firmę.
Emisja i sprzedaż akcji zwykłych/uprzywilejowanych wiąże się jednak z kosztami i ryzykiem -> wzrost podaży akcji na giełdzie może spowodować spadek ich kursu i zmniejszyć wartość kapitału pozyskanego drogą nowej emisji).
Sprzedaż udziałów – suma wszystkich udziałów to wartość kapitału zakładowego i jest określona w umowie spółki. Chcący podwyższyć kapitał zakładowy należy też zmienić umowę spółki.
Kapitał obcy: należy pamiętać, że wiąże się on z oprocentowaniem, podlega zwrotowi w danym terminie i na warunkach określonych w umowie.
Wybierając daną opcję finansowania należy rozpatrywać ją nie tylko pod kątem możliwości jakie za sobą niesie, ale też na związane z tym koszty, wyliczając średni ważony koszt kapitału.
Najczęściej koszt kapitału obcego jest NIŻSZY od kosztu kapitału własnego (efekt osłony podatkowej – obniżenie podatku dochodowego dzięki zaliczeniu np. odsetek od kredytu do kosztów uzyskania przychodu). Dlatego ważne jest optymalne ukształtowanie struktury kapitału firmy.
Przechodzimy tym sposobem do pojęcia dźwigni finansowej.
Wg Witolda Bienia dźwignia finansowa obrazuje relacje między zyskiem operacyjnym a zyskiem brutto. Zysk operacyjny nie uwzględnia bowiem ponoszonych przez firmę kosztów finansowych z tytułu wykorzystywania obcych kapitałów. Dopiero po ich potrąceniu od zysku operacyjnego formuje się zysk brutto.
Dźwignia finansowa = zysk operacyjny/zysk brutto.
Slajd: def. Wiesława Dębskiego
Głównym celem dźwigni finansowej jest podwyższenie wskaźnika rentowności kapitału własnego (ROE), w porównaniu do sytuacji, w której przedsiębiorstwo jest finansowane wyłącznie kapitałem własnym. Zmniejszeniu kapitału własnego poprzez zastąpienie go kapitałem obcym powinno towarzyszyć mniej niż proporcjonalne zmniejszenie się zysku netto na skutek wzrostu kosztów finansowych, a wówczas zwiększy się poziom wskaźnika ROE
Przykład:
Zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem = sprzedaż roczna – koszty całkowite
Odsetki = 20% * 4 mln
Podatek dochodowy = 40%*1,8
Wsk ROE = zysk netto/kapitał własny
Z przykładu wynika że wariant B, z udziałem kapitału obcego, zapewnia uzyskanie wyższej rentowności kapitału własnego przedsiębiorstwa (o 12%). Jest to tzw. EFEKT DŹWIGNI FINANSOWEJ, czyli uzyskanie takiej struktury kapitału, która pozwoli podnieść zyskowność kapitału własnego.
Wnioski:
- każdy 1 mln zł kapitału wypracował 300 000 zł zysku (1,8/6) przed spłatą odsetek i opodatkowaniem, z czego
- kapitał własny wypracował 600 000 zł zysku (300 000*2), a kapitał obcy 1 200 000 zł zysku (300 000*4)
-właściciel kapitału obcego otrzyma 800 000 zł z tyt. odsetek
- pozostała część zysku wypracowana przez kapitał obcy (1,2 mln – 0,8 = 0,4) zostaje przekazana do dyspozycji przedsiębiorstwa i zwiększa zysk przypadający na kapitał własny
- skorzystanie z osłony podatkowej – zysk wypłacony w postaci odsetek (0,8 mln) zmniejsza podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym.
W tym przypadku występuje dodatni efekt dźwigni finansowej.
warunkiem jego spełnienia jest uzyskanie wyższej rentowności całego kapitału przedsiębiorstwa od stopy oprocentowania kapitału obcego. Ważne jest również zachowanie odpowiedniej struktury kapitału, gdyż w przeciwnym razie zadziała ujemny efekt dźwigni finansowej, czyli wtedy, gdy odsetki od kapitału są wyższe niż zysk przez niego wypracowany (część zysku wypracowanego przez kapitał własny jest wtedy bowiem przeznaczana na spłatę odsetek, co obniża jego rentowność).
Punkt graniczny dźwigni finansowej – to, jak pisze M. Sierpińska: „taki poziom zysku przed spłatą odsetek i opodatkowaniem (EBITx), który gwarantuje osiągnięcie identycznej rentowności kapitału własnego, bez względu na to, czy jest tylko kapitał własny, czy własny + obcy”
Oznaczenie wykresu:
r – poziom rentowności kapitału własnego
rx – graniczny poziom rentowności kapitału własnego
EBITx – graniczny poziom EBIT
Wnioski:
Jeżeli możliwy do osiągnięcia EBIT nie będzie większy niż EBITgr to inwestycje należy finansować przede wszystkim kapitałami własnymi
EBITgr rozdziela działanie dźwigni finansowej dodatniej i ujemnej. Przy EBITgr sposób finansowania majątku jest obojętny dla kształtowania się wskaźnika ROE - > punkt obojętności
Stopień dźwigni finansowej – zmiana wartości wskaźnika ROE (rentowność kapitałów własnych) w wyniku zmiany zysku przed spłatą odsetek i opodatkowaniem
Inny wzór: DFL = ebit/ (ebit – ods)
Punkty charakterystyczne:
- jeżeli EBIT = Ods -> DFL nie jest możliwy do obliczenia
- jeżeli EBIT jest większy od odsetek ale mniejszy od EBITgr ->DFL jest większy niż stosunek kapitału ogółem do kapitału własnego (chociaż efekt dźwigni finansowej jest ujemny)
- w punkcie EBITgr -> DFL = kapitał ogółem/kapitał własny
- jeżeli EBIT > EBITgr -> DFL< kapitał ogółem/KW -> dodatni efekt dźwigni finansowej
Dla sytuacji działania ujemnej dźwigni finansowej DFL ma wyższy poziom niż dla dźwigni dodatniej, gdyż łatwiej jest podnieść kwotę zysku EBIT przy wyjściowo niskim jego poziomie, co da też lepszy efekt w podniesieniu wskaźnika rentowności kapitałów własnych (ROE).
DŹWIGNIA ŁĄCZNA – zintegrowana zależność między sfera operacyjną (skalą sprzedaży produktu)
a sferą finansową (sposobem finansowania majątku, w oparciu o który produkt ten jest tworzony i sprzedawany)
Zależność ta ma znaczenie przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych:
- jaki inwestycja może przynieść efekt w produkcji, a tym samym w sprzedaży
- w jaki sposób sfinansować daną inwestycję
Oceniając inwestycje należy ocenić, czy będzie ona w stanie wygenerować na tyle duży zysk EBIT (operacyjny), aby z jednej strony był on wstanie pokryć odsetki od obcego kapitału, z którego ewentualnie inwestycja będzie finansowa, i z drugiej strony, czy zysk netto pozostały po opodatkowaniu podatkiem dochodowym będzie tworzony na poziomie wystarczającym do spłacenia rat kapitałowych tego obcego kapitału, jednocześnie dając korzystną stopę zwrotu z kapitału własnego ROE
Stopień dźwigni łącznej (DTL)
DTL = DOL * DFL = maża brutto/ebit * ebit/zysk brutto = marża brutto/zysk brutto
Interpretacja definicyjna wskaźnika dtl: o ile procent zmieni się stopa roe jeśli skala sprzedaży zmieni się o 1%
Dtl interpretuje się najczęściej jako miarę ryzyka danego układu ekonomiczno-finansowego określonego przedsięwzięcia inwestycyjnego