DŹWIGNIA FINANSOWA

RYZYKO FINANSOWE związane jest ze sposobem finansowania działalności. Dotyczy niepewności, co do kształtowania się przyszłych zysków netto w przedsiębiorstwie wykorzystującym kapitał obcy. Ryzyko finansowe jest tym większe im większy jest udział długu obciążonego oprocentowaniem w kapitale firmy.

Stosowanie dźwigni finansowej polega na powiększaniu udziału długu w finansowaniu działalności przedsiębiorstwa dla zwiększenia oczekiwanej stopy zwrotu z kapitału własnego. Im więcej kapitału obcego firma wykorzystuje w swojej strukturze kapitału, tym większy jest efekt dźwigni.

Przykład.

Oznaczenia

EBIT - zysk przed spłatą odsetek i przed opodatkowaniem

EPS - zysk na jedną akcję (miernik rentowności kapitału własnego)

Dane wstępne

Wartość przedsiębiorstwa 8 000 000 zł

Cena jednej akcji przedsiębiorstwa 10 zł

Stawka podatku dochodowego 20%

Rozpatrujemy rentowność kapitału własnego mierzoną wskaźnikiem EPS, przy różnych wariantach EBIT, dla dwóch sposobów finansowania przedsiębiorstwa.

Wariant	A	B	C	D	E
Wartość EBIT	100 000	500 000	1 000 000	1 500 000	2 000 000

I. sposób finansowania: 100% kapitału własnego

N - liczba akcji potrzebna do pokrycia kapitału własnego wartości 8 000 000 = 800 000

Wariant	A	B	C	D	E
Wartość EBIT	100 000	500 000	1 000 000	1 500 000	2 000 000
Podatek doch.	(20 000)	(100 000)	(200 000)	(300 000)	(400 000)
Zysk netto	80 000	400 000	800 000	1 200 000	1 600 000
EPS	0,1	0,5	1	1,5	2

II. sposób finansowania: 50% kapitału własnego, 50% kapitału obcego

n - liczba akcji potrzebna do pokrycia kapitału własnego wartości 4 000 000 = 400 000

i - stopa oprocentowania długu = 10%

Wariant	A	B	C	D	E
Wartość EBIT	100 000	500 000	1 000 000	1 500 000	2 000 000
Odsetki (I)	(400 000)	(400 000)	(400 000)	(400 000)	(400 000)
Zysk brutto	(300 000)	100 000	600 000	1 100 000	1 600 000
Podatek doch.	60 000	(20 000)	(120 000)	(220 000)	(320 000)
Zysk netto	(240 000)	80 000	480 000	880 000	1 280 000
EPS	-0,6	0,2	1,2	2,2	3,2

Różnica w wartości EPS między sposobem finansowania z udziałem długu a sposobem finansowania bez długu (sposób II - sposób I).

Wariant	A	B	C	D	E
Wartość EBIT	100 000	500 000	1 000 000	1 500 000	2 000 000
EPS	-0,7	-0,3	0,2	0,7	1,2

Efekt dźwigni finansowej polega na tym, iż w wyniku stałego obciążenia odsetkami wahania EPS są więcej niż proporcjonalne w stosunku do wahań EBIT.

W przypadku wariantów EBIT: A i B wystąpił negatywny efekt dźwigni finansowej, w przypadku wariantów EBIT: C, D, E wystąpił pozytywny efekt dźwigni finansowej - użycie długu jako źródła finansowania przyczyniło się do wzrostu rentowności kapitału własnego.

Jak wyznaczyć poziom zysku przed spłatą odsetek i opodatkowaniem, od którego wpływ dźwigni na stopę zwrotu z kapitału własnego będzie pozytywny? Punkt ten nazywa się granicznym zyskiem operacyjnym - EBIT*. W tym punkcie EPS dla obu struktur finansowania (bez udziału długu oraz z udziałem długu) będzie miał równą wartość („punkt obojętności EPS”).

EBIT* = I ( N / N-n)

gdzie:

I - Kwota odsetek od długu

N- liczba akcji, gdy kapitał własny jest jedynym źródłem finansowania,

n - liczba akcji, gdy źródłami finansowania są kapitał własny i dług

Efekty dźwigni finansowej są pozytywne, jeżeli rentowność kapitału własnego jest większa od wskaźnika rentowności aktywów:

ROE > ROA

ROE - zysk netto / kapitał własny

ROA - zysk netto / aktywa

W przedsiębiorstwie bez wykorzystania długu wskaźniki te są sobie równe. W przedsiębiorstwie korzystającym z kapitału obcego ROE > ROA, jeżeli ROA > r_D

r_D - koszt długu z uwzględnieniem korzyści podatkowych

Graniczny zysk operacyjny EBIT* można wyznaczyć także w następujący sposób:

EBIT* = i * kapitał ogółem

gdzie:

i - stopa oprocentowania długu

Miernikiem oceny ryzyka finansowego jest stopień dźwigni finansowej - DFL (degree of financial leverage), będący relacją względnej zmiany zysku netto przypadającego na jedną akcję (EPS) do względnej zmiany zysku operacyjnego (EBIT).

	∆EPS / EPS	EBIT
DFL =		=
	∆EBIT / EBIT	EBIT - I

Wskaźnik ten jest wyliczany dla danej wartości zysku operacyjnego (EBIT). Jego wartość informuje o ile procent zmieni się zysk netto na jedną akcję na skutek jednoprocentowej zmiany zysku operacyjnego.

Poziom wskaźnika DFL jest wysoki w sytuacji w której zysk netto jest bliski zera (gdy EBIT jest bliski wartości odsetek od długu).

Im większy jest udział długu w kapitale ogółem i relatywnie większe koszty finansowe, tym silniejsze są efekty mnożnikowe dźwigni (większa wartość DFL).

3

---