FALE DEMOKRATYZACJI:
Odnosiły się do wprowadzenia instytucji formalnych, z rozszerzeniem materialnym: kto uczestniczy, jak to rozumiemy.
Samuel Huntington opisał w „Trzecia fala D”; rozwinął Charles Tin „D”
Huntington fale D:
1)od końca XVIII w. Z narodzinami USA i trwała do zakończenia I w.ś. = 20 państw dem.
2) lata: 1945-1960 wiąże się z wprowadzeniem D w państwach pokonanych: Włochy, Japonia, Francja , Niemcy; następuje też proces dekolonizacji
1962r-39 demokratycznych państw
3) lata 1974- 1989 koniec autorytarnych rządów w Europie (Grecja, Portugalia, Hiszpania), demokratyzacja Ameryki Łacińskiej, dem. Azji (Tajwan)
ok. 1989r.- 50 państw demokratycznych
4) „Fala demokratyzacji w 1989r.” – „jesień ludów”
-ruchy ekologiczne
-rewolucja informatyczna
Robert Dahl
-poliarchia, naród ma prawo do własnego modelu demokracji, główne spory dotyczące istoty, formy oraz metod uczestnictwa w demokracji, określenie kryteriów procesu demokratycznego
-rzeczywiste uczestnictwo – zapewnia przedstawienie poglądów obywateli przed podjęciem decyzji
-równe prawo głosu – każdy ma 1 głos (równość materialna) oraz każdy ma rzeczywistą równość głosów
-oświecone rozumienie – zapewnia obywatelom równe i rzeczywiste możliwości poinformowania się o różnych decyzjach i ich prawdopodobnych konsekwencjach
-nadzór nad podejmowanymi zadaniami – obywatele decydują jakie zadania, w jakiej formie będą podejmowane oraz mają możliwość, wg swego uznania, zmiany swojej decyzji
-inkluzja dorosłych – wszyscy mieszkający na danym terytorium będą dysponować prawami obywatelskimi wynikającymi z ww punktów
Prof. Jamroz (jamróz)
-źródłem władzy publicznej jest samo społeczeństwo
-zapewniony prymat wolności jednostki
-istnieje pluralistyczna konkurencja w społeczeństwie
-przestrzegane są zasady równości
1. zwierzchnia władza obywateli – upodmiotowienie polityczne, rozstrzyganie o porządku demokratycznym oraz o procesach mających zapewnić nadrzędność społeczeństwa wobec władzy państwowej należy do społeczeństwa
2. przedstawicielski sposób sprawowania władzy niezbędny w dużych organizmach państwowych
3.kazdy obywatel ma możliwość równego, rzeczywistego uczestnictwa w głosowaniu
4.psrawowanie rządów przez większość
5. rząd nie rozstrzyga problemów z zakresu praw mniejszości
6. zasada demokratycznego rządu, który zabiega o rzeczywistą zgodę społeczną na politykę
7. postulowanie odróżnienia męża stanu od polityki, mąż stanu różni się od polityka umiejętność odpowiadania interesom większości obywateli, kształtuje opinię publiczną, nie kieruje się chwilą
8. pluralizm polityczny – wielorakie zróżnicowania są pożądane, szeroki, równy dostęp do informacji
9. system konkurencji i rywalizacji
10. powszechna równość wobec prawa
11. istnienie elity przywódczej/politycznej nie stanowi ograniczenia równości wobec prawa, przedstawiciele tej elity wywodzą się z otwartej rywalizacji przywódczej
12. etyczność polityków i obywateli – postępowanie zgodnie z normami kulturalnymi i etycznymi, etyczność polityka polega na wyłącznej odpowiedzialności osobistej jaką ponosi on za własne czyny
(Komisja Nolana) zasady życia publicznego:1. bezinteresowność 2. rzetelność 3. obiektywizm 4. odpowiedzialność 5. otwartość 6. uczciwość 7. przywództwo
Podstawowe warunki dla demokracji wg Dahl’a:
-kontrola nad wojskiem i policją sprawowana przez władzę cywilną
-brak silnej zagranicznej kontroli wrogich demokracji
-demokratyczne przekonania w kulturze
Sprzyjające warunki dla demokracji:
-nowoczesna gospodarka rynkowa i nowoczesne społeczeństwo> sprzyjają instytucjom demokratycznym i ugruntowują podstawowe wolności
-słabe tendencje do pluralizmu wielokulturowego
-zamożność i wykształcenie społeczeństwa
6.01.2010
Komponenty demokracji:
- przynosi pożytki w sferze wartości (pożytki aksjologiczne):
*upowszechnienie wolności
*demokracja zapewnia większy zakres wolności i dla obywateli
*zabezpieczenie wolności
-pożytki o charakterze politycznym – widoczne na zewnątrz i wewnątrz
*gwarantowanie przez demokrację obywatelom wielu podstawowych praw tj. prawo do uczestnictwa, głosowania, informacji, wyrażania poglądów
*tworzenie możliwości decydowania przez obywateli o swoich sprawach
*kształtowanie wśród obywateli zainteresowania sprawami publicznymi i tym rozumienia demokratycznych instytucji i demokratycznych procedur
*przyczynienie się do rozwoju pokojowych stosunków między państwami demokratycznymi
-pożytki o charakterze gospodarczo-społecznym
*państwa demokratyczne są bardziej zamożne
*demokracja sprzyja rozwojowi człowieka, dialogowi, uczy akceptacji dla innych poglądów, edukuje
-pożytki o charakterze moralno-kulturowym
*tworzenie warunków dla moralnej odpowiedzialności za swoje działania
*uczestnictwo w demokratycznych instytucjach i procedurach kształtuje świadomość obywatelską, wzorce pożądanych zachowań czyli kulturę polityczną
Słabości demokracji:
o charakterze politycznym:
-obniżenie poziomu uczestnictwa
-spadek poziomu uczestnictwa obywateli w partiach politycznych
-spadek zaufania do instytucji politycznych
-spadek poziomu satysfakcji z funkcjonowania ustroju demokratycznego
-brak zabezpieczenia przed podejmowaniem decyzji nierozsądnych a czasem bezsensownych
-niebezpieczeństwo zjawisk degenerujących tj. korupcja, nepotyzm
-generowanie przez demokrację zjawisk niepożądanych np. zakłamanie polityków, egoizm grupowy
o charakterze ekonomiczno-społecznym i kulturowym:
-problem nadmiernych roszczeń społeczeństwa
-zwiększająca się ingerencja w życie obywateli różnych pozapolitycznych instytucji i osób, które w nieformalny sposób kierują życiem obywateli np. baki, agencje reklamowe
-zagrożenie tradycyjnych wartości kulturowych