27.10.2011

WIELKIE SYSTEMY ANTYKU

PLATON KONTRA ARYSTOTELES

Czy możliwa jest filozofia odpowiadająca na wszystkie pytania?

Pojedynek gigantów

PLATON – POSTAĆ I GENEZA POGŁĄDÓW

-Arystokrata ze starego rodu – Aristokles PS. Platon

-Wpływy:

1)Pitagorejczyków i orfików (matematyka, geometria, nauka o duszy)

2)Parmenidesa – logika i dedukcja (niechęć do doświadczenia i zmysłów)

3)Sokratesa – realizm pojęciowy (uczeń Sokratesa)

PLATON IDEALIZM

-Teoria idei

- Jaskinia platońska (niedoskonałość świata)

Więźniowie widzą przedmioty a naprawdę to cienie innych przedmiotów sterowanych przez innych ludzi.

Czym jest świat realny?

-Przedmioty postrzegane zmysłowo są cieniami rzeczy prawdziwych.

-Rzeczy prawdziwie istniejące to idee. – wzory przedmiotów widzialnych.

-Najwyższa idea DOBRA (agathon) - ogień albo Słońce

Dualizm – istnieją dwa „światy”

-świat idei (wieczny i niezmienny)

- świat przedmiotów postrzeganych zmysłowo (zmienny i zniszczalny)

NOWE PROBLEMY

-opozycja duch – materia (dusza – ciało)

PLATON – TEORIA DUSZY

Cechy duszy:

-niematerialna

-oddzielna i niezależna od ciała

-doskonalsza od ciała (stąd jest uwięziona w ciele)

-nieśmiertelna – uwalnia się z ciała

Dusza jako czynnik poznający:

-anamneza – Dusza postrzegając przypomina sobie idee, które „odbijają” się w rzeczach zmysłowych

Trzy części duszy a etyka:

-pożądliwa (zmysłowa)(cnota: umiarkowanie)

-impulsywna(cnota: męstwo)

-rozumna(cnota: mądrość)

- scalająca je wszystkie czwarta cnota sprawiedliwość

PLATON – INNE POGLĄDY

Teoria państwa – odbicie teorii duszy

Trzy kasty społeczne:

-rzemieślnicy (pożądliwi)

- wojownicy (impulsywni)

-filozofowie (rozumni) – winni rządzić w państwie

AKADEMIA PLATOŃSKA

-powstała ok. roku 378 p. n. e., zamknięto ją w roku 529 n. e.

-początkowo brak kontynuacji myśli Platona w Grecji

-później neoplatońska od I w. n.e.

-filozofia chrześcijańska

Filozofia platońska jako system.

POJĘCIA – PLATON

-IDEALIZM- prymat ducha nad materią

-TEORIA IDEI – jaskinia platońska

-NAUKA O DUSZY- podstawa etyki i polityki

-ANAMNEZA – poznanie przez przypominanie

-TEORIA PAŃSTWA – trzy kasty

ARYSTOTELES – POSTAĆ I INSPIRACJE

POSTAĆ

-syn Nikomacha, nadwornego lekarza króla Macedonii – wpływ medycyny

- zob. Platon i wpływ matematyki

-wiedza oparta na doświadczeniu (empiryzm)

RELACJA DO PLATONA

Uczeń czy przeciwnik?

ARYSTOTELES – KRYTYKA PLATONA

Krytyka teorii idei

Niezgoda na podział na idee i świat zmysłowy

Nowy podział: za istotę rzeczy odpowiada forma nie idea.

-forma jest w samych rzeczach (nie w świecie idei)

-przedmioty to suma formy i materii (hylemorfizm)

Nowa nauka – metafizyka

-poszukiwanie istoty bytu

-pojęcie substancji

-akt i potencja

-Powszechny Poruszyciel (nieruchomy)

ARYSTOTELES – INNE POGLĄDY

Teoria duszy:

-dusza jest formą ciała

-3 części: wegetatywna, zwierzęca i rozumna

- części duszy odpowiadają strukturze świata ożywionego

ETYKA I TEORIA „ZŁOTEGO ŚRODKA”

Każda sprzeczność jest zła – dobro leży pośrodku

Logika

-zasada sprzeczności

-sylogizmy

Teoria państwa

-nowa nauka – polityka

-wpływ na Aleksandra Macedońskiego

03.11.2011

Badania przyrody

-nowy typ nauk w szkole Arystotelesa (Liceum) – Teofrast

-empiryzm

Filozofia Arystotelesa jako system

Kontynuatorzy:

-filozofia arabska (Awerroes)

-filozofia żydowska (Majmonides)

-filozofia chrześcijańska (św. Tomasz z Akwinu – XIIIw.)

ARYSTOTELES – POJĘCIA

-forma i materia (hylemorfizm), akt i potencja

-substancja (ousia) – podstawy rzeczy

-metafizyka – nauka o bycie

-etyka ‘złotego środka’ - środek jest najlepszy

-empiryzm – poznanie przez doświadczenie

PLATON	ARYSTOTELES
Teoria idei świat zmysłowy jest odbiciem świata idei przedmioty idei	Hylemorfizm- świat zmysłowy jest realny; wzory rzeczy (formy) są w samych rzeczach
Wzorem nauki - matematyka	Wzorem nauki – przyrodoznawstwo
Nieufność względem doświadczenia	Empiryzm
Kierunek poznania od ogółu (idea) do szczegółu	Kierunek poznania od szczegółu (postrzeżenie zmysłowe) do ogółu
Etyka: idea Dobra, cztery cnoty – strażniczki duszy	Etyka: ‘złoty środek’, cnoty jako sprawności
IDEALIZM	MATERIALIZM?
Podział na świat idealny i zmysłowy	Podział na formę i materię.